|
|
Extreemrechts en extreemlinks - Geweldsdreiging - Duitsland - Chatsites
extreem rechts
extreem links
Duitsland
virtuele gemeenschap
sociale media
Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse
| 9/3/2020 | Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 9/4/2020) |
| 9/4/2020 | Antwoord |
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-384
Ik verwijs naar eerdere schriftelijke vragen nrs. 7-64 en 7-272 en uw eerdere antwoorden omtrent de gevaren van geweld vanwege extreem rechts en extreem links.
De Duitse politie heeft op twaalf plaatsen invallen gedaan bij verdachten die lid zouden zijn van de rechts-extremistische Aryan Circle Germany. Deze onlangs opgerichte groep zou plannen hebben om aanslagen te plegen op mensen met een buitenlandse achtergrond.
Het is het zoveelste bericht over zulke groepen in Duitsland. De minister van Binnenlandse Zaken noemde rechts-extremisme onlangs «de grootste bedreiging voor Duitsland».
Het aantal mensen dat door de Duitse inlichtingendiensten wordt beschouwd als rechts-extremistisch, stijgt snel. Waren het er in 2018 zo'n 24 000, een jaar later stond de teller op ruim 32 200. Een toename van 30 %; 12 000 rechts-extremisten worden als potentieel gevaarlijk gezien, 60 als onmiddellijk gevaarlijk.
Het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken kwam met veel nieuwe maatregelen. Zo moet het voor bekende extremisten moeilijker worden om aan een wapen(vergunning) te komen en moeten sociale mediaplatforms haatzaaiende berichten melden.
Wat het transversaal karakter betreft: de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die staan gedefinieerd in de kadernota Integrale Veiligheid en het Nationaal Veiligheidsplan voor de periode 2016-2019, en werden besproken tijdens een Interministeriële Conferentie, waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Het betreft aldus een transversale aangelegenheid met de Gewesten waarbij de rol van de Gewesten vooral ligt in het preventieve luik.
Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd aan de geachte minister:
1) Hoe reageert u op de uitspraak van uw Duitse ambtgenoot die stelt dat momenteel rechts-extremisme de grootste bedreiging voor Duitsland uitmaakt? Deelt u dit standpunt wat ons land betreft? Zo neen, waarom niet? Zo ja, kan u dit toelichten?
2) Hoeveel extreem rechtse extremisten vandaag door het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse (OCAD) als potentieel gevaarlijk worden beschouwd? Kan u tevens meedelen hoeveel ervan momenteel als onmiddellijk gevaarlijk worden beschouwd? Zo neen, waarom niet? Zo ja, kan u deze cijfers duiden?
3) Bent u voorstander van een strengere controle wat betreft wapenvergunningen voor bekende extremisten zoals men vandaag in Duitsland overweegt of volstaat de huidige wapenwet?
4) Kan u meedelen of in ons land extreem rechts eveneens actief is op sites die buiten het gezichtsveld van de veiligheidsdiensten vallen zoals 4chan, 8chan en Reddit? Kan u meedelen hoe we hier beter op kunnen toezien?
5) Hebben de veiligheidsdiensten kennis van rechts-extremistische propaganda die via online streamingdiensten worden verspreid zoals Spotify (via podcasts)? Zo ja, hoe wordt hiertegen opgetreden en kan u dit concreet en cijfermatig toelichten? Zo neen, kan u toelichten gezien dit volgens de Nederlandse veiligheidsdiensten wel het geval is? Kan u meedelen of dit niet moet worden onderzocht?
6) Kan u meedelen of en zo ja hoeveel mensen werden voorgeleid wegens het online aanzetten tot haat en geweld alsook het rechtstreeks intimideren van burgers? Hoeveel klachten ontvangt u hieromtrent op jaarbasis? Hoeveel dossiers op jaarbasis worden voorgeleid?
7) Zijn de veiligheidsdiensten vertrouwd met het feit dat diverse extreem rechtse bewegingen hun online activiteiten hebben verplaatst van Facebook naar «Vkontakte» wat de Russische tegenhanger is van Facebook (bron: «Rechts extremisme in Nederland - een fenomeen in beweging», Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst – AIVD, 2019)? Geldt dit ook in ons land en wat kunnen we hiertegen doen? Kan u dit toelichten?
1) De dreiging van rechts-extremisme is in Duitsland inderdaad een topprioriteit. Rechts-extremisme staat er al jaren op de eerste plaats inzake aantal aanslagen en haatmisdrijven.
In België is deze situatie anders. Er deden zich de laatste jaren geen grootschalige gewelddadige incidenten voor, en er vielen geen dodelijke slachtoffers door rechts-extremistisch geïnspireerd geweld. In België gaat het vooral om haat- en dreigboodschappen via de sociale media, het versturen van anonieme brieven met intimidaties of bedreigingen, betogingen en daden van vandalisme of het aanbrengen van haatboodschappen (flyers, stickers, graffiti).
Het is wel zo dat er de afgelopen paar jaren een lichte toename is van gerechtelijke interventies of opvolgingen in het kader van potentiële dreigingen uitgaande van rechts-extremisten in ons land. Dit vertaalt zich tevens in een stijging van het aantal individuen uit rechts-extremistische hoek dat in de Gemeenschappelijke Gegevensbank wordt opgevolgd (zie vraag 2).
Daarnaast is op het Internet een toenemende polarisering merkbaar, waarbij rechts-extremisten wereldwijd trachten om hun narratief te verspreiden, via sociale media, door met haatboodschappen te reageren op artikels in mainstream media, enz.
Zoals de recente aanslagen in het buitenland aantonen, bestaat het grootste risico binnen rechts-extremisme uit zogenaamde «lone actors». De meeste aanslagen worden immers gepleegd door individuen die op eigen houtje handelen en die niet formeel behoren tot een bepaalde groepering. Dit wil niet zeggen dat zij in een vacuüm leven. De meeste daders waren erg actief op diverse internetplatforms van rechts-extremisten en / of vonden er hun inspiratie. De sociale media en bepaalde fora zijn echokamers geworden van eenzijdige perspectieven en meningen zonder afwijkende standpunten, en kunnen een virtueel draagvlak creëren voor gewelddadige acties van dergelijke extremisten.
Conclusie: de dreiging van rechts-extremisme is in het Westen algemeen toegenomen, en noopt tot waakzaamheid. België vormt daarin geen uitzondering. De situatie is echter anders dan in Duitsland, waar de rechts-extremistische dreiging in België vooral gestalte in polariserende acties, zowel offline als online.
2) Momenteel staan er in de Gemeenschappelijke Gegevensbank 21 personen geregistreerd met het label «Haatpropagandist» geïnspireerd op rechts-extremistisch gedachtengoed. Eind januari kwam ook een nieuwe categorie in voege, namelijk de «Potentieel Gewelddadige Extremist». Deze wordt momenteel aangevuld en bevat voorlopig 5 personen uit rechts-extremistische hoek. Omwille van evidente veiligheidsredenen kan het OCAD geen verdere details geven over de gevaarlijkheid van personen.
3) In artikel 3 van de huidige Wapenwet (van 8 juni 2006) wordt het onderscheid gemaakt tussen drie categorieën van wapens: de verboden wapens, de vrij verkrijgbare wapens en, als restcategorie, de vergunningsplichtige wapens waarvoor burgers, inwoners van België, een procedure moeten volgen die gepreciseerd wordt in artikel 11 van diezelfde wet. Een soortgelijke vergunningsprocedure geldt voor inwoners van andere lidstaten van de Europese Unie, als die lidstaten daar vooraf mee hebben ingestemd.
Kort samengevat moeten burgers die een vergunning voor een vuurwapen willen verkrijgen, een aanvraag indienen bij de gouverneur van de provincie, die om het advies vraagt van de korpschef van de lokale politie van de verblijfplaats van de verzoeker.
De vergunning wordt pas verleend nadat gecontroleerd werd of de verzoeker aan een reeks voorwaarden voldoet. De verzoeker moet meerderjarig zijn; mag niet veroordeeld zijn tot bepaalde correctionele straffen of tot een intrekking van de vergunning tot het voorhanden hebben of dragen van wapens; moet een bepaald medisch attest kunnen voorleggen; moet slagen voor een proef over de kennis van de toepasselijke regelgeving en het hanteren van een vuurwapen; en moet ten slotte een wettige reden opgeven voor de verwerving (en het voorhanden hebben) van het betrokken wapen en de munitie. Een limitatieve lijst van wettige redenen is opgenomen in de Wapenwet (artikel 11, § 3).
De door de gouverneur verstrekte vergunning kan beperkt worden tot het voorhanden hebben van een wapen, zonder munitie. Voor elk wapen moet een specifiek verzoek ingediend worden.
Ten slotte kan de gouverneur, indien blijkt dat het voorhanden hebben van het wapen de openbare orde kan verstoren of dat de wettige reden die werd aangevoerd voor het verkrijgen van de vergunning niet meer bestaat, de vergunning weigeren, beperken, schorsen of intrekken.
Concluderend kan worden gesteld dat het huidige wettelijke kader reeds een aantal garanties biedt voor het verkrijgen van een vergunning voor het verwerven en bezitten van een vuurwapen.
De reflectie over de nood om bijkomend te kunnen ingrijpen wanneer gekende extremisten een wapenvergunning willen krijgen, is ingezet. Deze discussie wordt momenteel concreet gevoerd door de betrokken diensten binnen het Plan R, maar ook door parket en politie.
4) a) De 4chan-site is het territorium van de anoniemen. In tegenstelling tot de meeste internetfora heeft 4chan geen registratiesysteem.
In België werd 4chan vooral gekoppeld aan de publicatie van foto's van naakte jonge vrouwen zonder hun medeweten. Als gevolg van de zaak moest 4chan zijn «BE» tag verbieden.
Er is inderdaad sprake van een inhoudelijke extremistische aard, maar tenzij expliciet vermeld, is het niet mogelijk om het land van de uitgever te identificeren. In sommige landen staat de vrijheid van meningsuiting de publicatie van dergelijke uitspraken toe.
b) 8chan is niet meer toegankelijk sinds augustus 2019, na het bloedbad van El Paso in de Verenigde Staten. De moordenaar van tweeëntwintig mensen had zijn manifest op het platform gepubliceerd, en Jim Watkins, eigenaar van 8chan, werd zelfs gedwongen om met de autoriteiten samen te werken.
8chan werd inderdaad offline gehaald maar dook vrij snel terug op onder een nieuwe benaming: 8kun.
c) Reddit: het is mogelijk om te zoeken op basis van trefwoorden, maar het gebruik van gecodeerde taal is iets wat al lang wordt uitgebuit en het zoeken erg moeilijk maakt. DJSOC/i2-IRU vond daar geen enkele inhoud met betrekking tot België.
Na hernieuwde aandacht in de media, bijvoorbeeld na de aanval van Charlottesville in de Verenigde Staten in 2017, had Reddit een aantal vermeende «subreddits» van de extremisten verwijderd, onder verwijzing naar schendingen van het beleid van het platform dat het aanzetten tot geweld verbiedt.
In 2019 heeft Reddit in een optreden tegen offensieve inhoud verschillende subredders in quarantaine geplaatst, waaronder gemeenschappen die verontrustende inhoud en extremistische berichten verspreiden.
5) Spotify is een dienst van het Zweedse bedrijf «Spotify Technology S.A.». Er wordt essentieel muziek aangeboden in de vorm van streaming media via het internet. Andere streamingdiensten bestaan ook.
«Radio» boodschappen vallen niet onder de bevoegdheid van DJSOC/i2-IRU, en wordt opgevolgd door de inlichting- en veiligheidsdiensten.
6) De voorlegging valt niet onder de verantwoordelijkheid van de politie, maar onder die van het openbaar ministerie. Ik deel het geachte lid mee dat ik voor het antwoord op de vraag verwijs naar het antwoord op de schriftelijke vraag nr. 7-364 gesteld aan de minister van Justitie.
7) De dienst Internet Recherche van de DJSOC (DJSOC/i2-IRU) werd in 2016 aangeduid als SPOC (Single point Of Contact) voor het verwijzen van illegaal inhoud online met betrekking tot gewelddadig extremisme. De dienst, op aanvraag van de geïntegreerde politie of van de magistratuur, verwijst illegale inhoud naar de platformen.
In het kader van hun «IRU”»-missies, zoek DJSOC/i2-IRU ook autonoom naar illegale inhoud met betrekking tot een Belgisch belang. Wanneer de uitgever geïdentificeerd is, wordt dan automatisch een proces-verbaal opgesteld.
De dienst heeft de legale bevoegdheden niet om autonoom een illegale inhoud te verwijderen. Het platform is dus de enige die bevoegd is om de inhoud na evaluatie te verwijderen.
DJSOC/i2-IRU ziet geen verschuiving van extremistische groeperingen van Facebook naar het VK-platform, maar er bestaan wel profielen op het platform.
In 2019 heeft de dienst DJSOC/i2-IRU vijf profielen ontdekt en al een in 2020.
Dit zijn geen groeperingen, maar individuen die hun extreemrechtse ideologie uitdrukken. Telkens heeft de dienst een proces-verbaal opgesteld en werd de inhoud ervan naar het platform verwezen om de intrekking aan te vragen.