Schriftelijke vraag nr. 7-1036

van Tom Ongena (Open Vld) d.d. 1 maart 2021

aan de vice-eersteminister en minister van Economie en Werk

Sociale voordelen - Statuut en inkomen - Werkloosheidsval - Cijfers en tendensen

werkloosheidsbestrijding
werkgelegenheidsbeleid
werkloosheid
sociaal beleid
Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening
armoede
toegang tot het arbeidsproces
sociale bijstand
sociale uitkering

Chronologie

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1035
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1037
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1038
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1039
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1040
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1041
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1042
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1043
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1044
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1045
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1046
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1047
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1048
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1049
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1050
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1051
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1052
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1053
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1054

Vraag nr. 7-1036 d.d. 1 maart 2021 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

In het federale regeerakkoord van september 2020 wordt gesteld: «een kwaliteitsvolle tewerkstelling is de beste manier om armoede te bestrijden.» Deze regering maakt zich dan ook sterk dat activering van leefloongerechtigden een belangrijke hefboom hiertoe is. Tegen 2030 is de doelstelling om een werkzaamheidsgraad van 80 % te bereiken. Dit vereist dat ook wordt gewerkt op de inactiviteitsgraad, die momenteel 22,8 % bedraagt in de categorie van vijfentwintig tot vierenzestig jaar.

Men wil meer inactieve mensen op de arbeidsmarkt helpen. Hiermee bedoelt men specifiek «mensen met een leefloon, langdurig zieken en mensen met een handicap». Daarnaast zal men inzetten op het weghalen van drempels die (meer) werken en werkgelegenheid in het algemeen belemmeren. Ook belooft men daarbij dat bij zowel de werkloosheidsverzekering als bij het leefloon, de cumulregeling op punt gesteld wordt zodat meer werken lonender zal worden.

De implementatie van dit principe kan een belangrijke katalysator zijn om niet-actieven aan te moedigen om actief te worden op de arbeidsmarkt. Tevens is het een belangrijk element in de aanpak van financiėle inactiviteitsvallen voor werkzoekenden en leefloners.

Eerder stelde ik al enkele vragen hierrond in het Vlaams Parlement. Op Vlaams niveau proberen we af te geraken van sociale voordelen op basis van statuut, want dit is een gekende drempel voor heractivering. Uit de cijfers blijkt dat in Vlaanderen 24 van de in totaal 79 mogelijke sociale voordelen (of 30,4 %) worden toegekend op basis van inkomen. Dat betekent dat er 55 (of 69,6 %) worden toegekend op basis van statuut. Dit moet anders.

Uiteraard is het ook niet onbelangrijk om te vergelijken op het federale niveau, om zo de diensten beter op elkaar af te stemmen. Het regionale activeringsbeleid krijgt dan ook een speciale plaats hierbinnen, zoals in het regeerakkoord staat. Alleen specifieert men niet hoe het samenspel tussen de twee precies zou verlopen.

Daarom richt ik hieromtrent de onderstaande vragen aan alle ministers en staatssecretarissen die deel uitmaken van de federale regering:

1) In hoeverre is er binnen uw bevoegdheidsdomein nog een splitsing tussen inkomen en statuut bij de toebedeling van sociale voordelen op federaal niveau? Kan u deze specifiek oplijsten? Worden er in de toekomst stappen gezet naar harmonisering hiertoe? Zo ja, kan u gedetailleerd toelichten met betrekking tot de timing en de inhoud?

2) Kan u meedelen welke stappen deze en de vorige federale regering concreet reeds hebben genomen of geļmplementeerd om de zogenaamde werkloosheidsval en de inactiviteitsval tegen te gaan? Welke concrete barričres werden weggewerkt? In hoeverre hangt dit samen met het Covid-19 beleid?

3) Kan u binnen uw bevoegdheidsdomein meedelen welke stappen u nog zal nemen om de werkloosheidsvallen en de inactiviteitsval tegen te gaan? Op welke doelgroepen zal de focus liggen? Waarom? Welke groep is het meest kwetsbaar voor deze werkloosheidsval en inactiviteitsval? Waarom? In hoeverre heeft Covid-19 dit veranderd?

4) Wat zijn de meest recente cijfers omtrent de werkloosheidsval op nationaal niveau? In hoeverre heeft Covid-19 dit beļnvloed en wat zijn de prognoses in de volgende twee jaren?

5) Kan de geachte minister voor zijn bevoegdheidsdomeinen een overzicht geven van de sociale voordelen die toegekend worden op basis van:

a) inkomen; en

b) statuut?

Graag hierbij ook telkens vermelding van het aantal begunstigden en het totaal aan uitgaven per voordeel alsook het totaalbedrag op jaarbasis. Bij voorkeur uit de onderstaande thematiek:

1. onderwijs, werk & opleiding;

2. vervoer;

3. kinderopvang en gezinsonderhoud;

4. sport, ontspanning & cultuur;

5. water, gas & elektriciteit;

6. sociale zekerheid;

7. zorg & pensioen (zowel thuis als bij zorginstellingen).

6) a) Zijn er ook bestaande sociale voordelen die vandaag nog toegekend worden op basis van statuut in plaats van inkomen, die onderhevig zijn aan het nemen van flankerende regionale maatregelen?

b) Zo ja, welke sociale voordelen zijn dat dan in de bevoegdheidsdomeinen van de geachte minister? En in welke regio's specifiek is dit het geval?

Wat betreft het transversale karakter van de vraag: sinds 1 juli 2014 zijn de Gewesten bevoegd geworden voor de activering van uitkeringen voor de werkloosheid en van de financiėle maatschappelijke bijstand.

Het gaat om systemen waarbij werklozen (of gerechtigden op leefloon) bij werkhervatting nog een deel van hun uitkering verder wordt uitbetaald en de werkgever het bedrag kan aftrekken van het uit te betalen nettoloon.

Toch zijn het nog steeds de Rijksdienst voor arbeidsvoorziening (RVA) (voor de activering van werkloosheidsuitkeringen) en de programmatorische federale overheidsdienst (POD) Maatschappelijke Integratie (voor de activering van de financiėle maatschappelijke bijstand) die bevoegd zijn voor de toekenning van deze activeringen. De bijzondere wet bepaalt immers dat deze instellingen de enige administratieve en technische operatoren zijn.

Antwoord ontvangen op 22 maart 2021 :

De Rijksdienst voor arbeidsvoorziening (RVA) kent werkloosheidsuitkeringen toe op basis van een statuut (tewerkstelling als werknemer), waarvan het bedrag afhankelijk is van het inkomen (als werknemer). Tevens kunnen aan werknemers forfaitaire onderbrekingsuitkeringen in het kader van een loopbaanonderbreking of tijdskrediet worden toegekend. Het bedrag van deze uitkeringen kan afhankelijk zijn van het statuut of het inkomen van de met de uitkeringstrekker samenwonende. De RVA kent geen afgeleide rechten, op basis van inkomen of statuut toe. De federale overheid is qua arbeidsmarktbeleid sedert de zesde Staatshervorming ook niet meer bevoegd voor een doelgroepenbeleid.

Verschillende maatregelen werden reeds genomen om de problematiek van de werkloosheidsvallen te bestrijden. Deze maatregelen zijn de volgende: de degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen, de beperking in de tijd van de inschakelingsuitkeringen, de mogelijkheid voor de werkzoekenden om een vorming te volgen met behoud van uitkeringen, de mogelijkheid om de werkloosheidsuitkeringen te cumuleren met het opstarten van een zelfstandige activiteit (Springplank naar zelfstandigen), het deeltijds werken met behoud van rechten, de inkomensgarantie uitkering.

In het kader van de coronacrisis is het a fortiori belangrijk een relancebeleid te voeren: zo werd er al voorzien in maatregelen opdat de tijdelijk werkloze en de werkloze met SWT het werk zou kunnen hervatten met behoud van een deel van de uitkering in de land-, tuin- en bosbouw en in het onderwijs, de zorgsector en de contact tracing. Deze maatregel zal nog uitgebreid worden.

De regering onderzoekt echter de mogelijkheid om werkgevers hun werknemers, die normaal gesproken tijdelijk werkloos zouden zijn gezien de huidige gezondheidsomstandigheden, intern op te leiden, terwijl ze gedeeltelijk kunnen genieten van een tijdelijke werkloosheidsuitkering. Deze maatregel zou mogelijke werkloosheidsvallen als gevolg van de huidige crisissituatie kunnen vermijden.

In het algemeen, of het nu tijdens of buiten de coronacrisis is, zal ik niet nalaten, met de hulp van de administratie, mogelijke werkloosheidsvallen op te sporen en deze te verhelpen door de regelgeving aan te passen.

Voor deelvraag nummer 5) vindt U de gevraagde gegevens in tabel 1 in bijlage.

Voor deelvraag nummer 6) vindt U de gevraagde gegevens in de tabellen 2 en 3 in bijlage.

Bijlagen

Tabel 1

Jaar: 2020

Bron: RVA.

* Gegevens na verificatie tot en met juni 2020; gegevens voor verificatie juli-december 2020.

Tabellen 2 & 3

Activeringsmaatregelen

Fysieke eenheden (jaargemiddelden)

Uitgaven in miljoen euro

Deze uitgaven worden door de betrokken regio’s ten laste genomen (de regionale begroting van de RVA).