Schriftelijke vraag nr. 6-791

van Jean-Jacques De Gucht (Open Vld) d.d. 8 januari 2016

aan de vice-eersteminister en minister van Werk, Economie en Consumenten, belast met Buitenlandse Handel

Auteursrechten en billijke vergoeding - Beheersvennootschappen - Cultuur - Uitbetaling van de rechten

auteursrecht

Chronologie

Vraag nr. 6-791 d.d. 8 januari 2016 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Het auteursrecht en onder meer de billijke vergoeding zijn inherent verbonden aan cultuur en het cultuurbeleid alsook aan het mediabeleid (via onder meer de televisie- en uitzendrechten en de reprografische rechten). Het betreft dan ook bij uitstek een transversale Gemeenschapsaangelegenheid.

In België zijn verschillende collectieve beheersmaatschappijen actief op het gebied van audiorechten en audiovisuele rechten. Het betreft een hele rits beheersvennootschappen die worden onderverdeeld in diverse groepen: de beheersvennootschappen van auteurs, de beheersvennootschappen van uitgevers, de beheersvennootschappen van uitvoerende kunstenaars, de beheersvennootschappen van producenten en de overkoepelende beheersvennootschappen.

Diverse maatschappijen kwamen in het verleden meermaals in een slecht daglicht te staan. Om het hele kluwen transparanter te maken, werden diverse wetgevende initiatieven genomen. Ik verwijs tevens naar de eerdere schriftelijke vraag nr. 4-4176, en meer bepaald naar de tabel die de toenmalige minister gaf voor de jaren 1998 tot 2008 betreffende de geïnde rechten, de verdeelde rechten en het verschil tussen beide, alsook naar de schriftelijke vragen nrs. 5-1279 en 5-5186, waarin de cijfers voor 2010 werden vrijgegeven. Voorts gaf de minister een overzicht van de schulden die als passief voorkomen op de balans. Ik verwijs tevens naar uw uitvoerig antwoord van 13 maart 2015 op mijn schriftelijke vraag nr. 6-437, waarvoor dank. U gaf toen in uw antwoord aan dat u de cijfers voor het boekjaar 2014 nog niet kon mededelen, daar het boekjaar 2014 nog niet was afgesloten.

Ter aanvulling van deze gegevens had ik heden graag het totaalplaatje gehad zoals dit eerder in de tabellen in het verleden werden gecommuniceerd (vraag nr. 6-437).

Hieromtrent heb ik dan ook volgende vragen:

1) Ik kreeg graag een overzicht voor elke beheersvennootschap van:

a) voor de jaren 2012 tot 2014, de geïnde rechten per jaar, de verdeelde rechten per jaar, het verschil tussen beide en de verhouding tussen beide, eveneens respectievelijk voor deze drie jaren;

b) de schulden die als passief voorkomen op de balans van elke vennootschap voor dezelfde jaren en dit in het licht van de nieuwe wetgeving.

2) Kan u tevens de totaalbedragen geven tussen de jaartallen 1998 en 2014 alsook het uitkeringspercentage?

3) Kan de geachte minister deze cijfers duiden? Is er uiteindelijk daadwerkelijk sprake van een dalende trend zoals u in uw eerder antwoord aangaf? Hoe schat u de impact in van de in werking getreden maatregelen ter verhoging van de transparantie?

Antwoord ontvangen op 8 maart 2016 :

1) a) Allereerst kan ik het geachte lid naar het meest recente jaarverslag van de Controledienst beheersvennootschappen verwijzen met name dit omtrent het activiteitenjaar 2014 dat online te raadplegen is op de website van de federale overheidsdienst (FOD) Economie, namelijk http://economie.fgov.be/nl/modules/publications/general/rapport_annuel_2014_service_de_contr_le_des_societes_de_gestion_du_droit_d_auteur_et_des_droits_voisins.jsp, waarin een overzicht wordt gegeven van de sector omtrent het beheer van auteurs- en naburige rechten. Hierin staat een meer uitvoerige bespreking van de cijfers opgenomen, met name op de pagina’s 9 tot 31.

In mijn antwoord op schriftelijke vraag nr. 6-437 gaf ik inderdaad aan dat de cijfers voor het boekjaar 2014 nog niet beschikbaar waren. De Controledienst beheersvennootschappen beschikt nu over deze cijfers en ik kan het geachte lid dan ook voor de gevraagde jaren een overzicht geven.

Wat betreft de geïnde en betaalde rechten voor boekjaren 2012, 2013 en 2014 verwijs ik het geachte lid naar tabel 1, waarin de gegevens terug te vinden zijn uit de jaarlijkse aangiften van de beheersvennootschappen bij de Controledienst van 2012 (kolommen 2 en 5), 2013 (kolommen 3 en 6) en 2014 (kolommen 4 en 7). Voor het boekjaar 2014 kunnen er wel nog aanpassingen gebeuren en zullen de definitieve cijfers pas beschikbaar zijn in juni 2016. Ik merk hierbij op dat de cijfers van de beheersvennootschappen Almo en Güfa wegens onvolledigheid niet opgenomen zijn in deze tabellen.

Een vergelijking tussen de totaal geïnde en de totaal betaalde bedragen over de relatief korte termijn van drie jaar kan misleidend zijn aangezien de bedragen die aan de rechthebbenden werden betaald in de loop van één jaar niet noodzakelijk overeenstemmen met de rechten die datzelfde jaar door de beheersvennootschappen werden geïnd. Dat er een zekere tijd verstrijkt tussen het innen, het verdelen en effectieve betaling van de rechten is inherent aan het verdelingsproces. Alvorens de geïnde rechten worden uitbetaald aan de rechthebbenden, moet immers met voldoende graad van zekerheid en precisie bepaald worden op basis van allerhande gegevensbronnen (playlists, steekproeven, gegevens van gebruikers, …) welk bedrag aan elke rechthebbende toekomt. De beheersvennootschappen zijn echter verplicht de inning en verdeling van rechten binnen een redelijke termijn te volbrengen. Artikel XI.252, § 2, van het Wetboek van economisch recht (hierna WER) verplicht de beheersvennootschappen ertoe de geïnde rechten te verdelen aan de rechthebbenden binnen een termijn van vierentwintig maanden. Indien zij hierin niet slagen, dienen zij in hun jaarverslag aan te geven voor welke rechten dit het geval is en hiervoor een motivering te geven. De Controledienst zal in 2016 de aandacht leggen op het feit of de verdelingen binnen de vierentwintig maanden zijn gebeurd en indien dit niet het geval is of de betrokken beheersvennootschap de nodige motivering hieromtrent geeft in haar jaarverslag.

Zoals ik ook in mijn antwoord op schriftelijke vraag nr. 6-437 heb aangegeven, is het nuttiger om de totaalbedragen te bekijken tussen 1998 en 2014 zoals het geachte lid kan raadplegen in tabel 2. Kolom 2 geeft de totaal geïnde bedragen tussen 1998 en 2014 weer, kolom 3 de totaal betaalde bedragen tussen 1998 en 2014 en kolom 4 het verschil tussen beide. Er dient evenwel te worden verduidelijkt dat die bedragen gebaseerd zijn op de effectieve inningen en betalingen. De cijfers in kolom 4 mogen dan ook niet worden verward met de schuld aan rechthebbenden, die gebaseerd is op de geboekte bedragen.

In de laatste kolom kan het geachte lid de verhouding tussen beide zien per beheersvennootschap. De verhouding tussen de totaal geïnde en totaal betaalde bedragen tussen 1998 en 2014 over alle beheersvennootschappen heen bedraagt 73,02 %. De resterende 26,98 % omvat naast commissies van de beheersvennootschappen eveneens voorbehouden rechten en niet toewijsbare rechten ingevolge artikel XI.264 WER. Eveneens moet er rekening mee worden gehouden dat in de 26,98 % ook nog bepaalde rechten geïnd in 2013 en 2014 zitten die binnen een termijn van vierentwintig maanden onder de rechthebbenden worden verdeeld.

1) b) Gelet op het feit dat de Controledienst enkele foutieve bedragen heeft vastgesteld bij enkele beheersvennootschappen voor wat betreft hun schuld aan de rechthebbenden, kan ik momenteel nog niet de bedragen van het boekjaar 2014 meedelen. Zoals ik heb aangegeven in mijn antwoord op schriftelijke vraag nr. 6-437 waren de cijfers voor wat betreft de situatie op 31 december 2013 nog niet finaal gecontroleerd. De Controledienst heeft na controle vastgesteld dat vier bedragen dienden te worden aangepast in vergelijking met de voorheen gecommuniceerde bedragen. In tabel 3 vindt het geachte lid daarom de schuld aan de rechthebbenden per beheersvennootschap met in kolom 2 de toestand op 31 december 2011, in kolom 3 op 31 december 2012 en in kolom 4 op 31 december 2013. Deze gegevens zijn afkomstig van de jaarlijkse aangiften van de beheersvennootschappen zoals neergelegd bij de Controledienst en gecontroleerd op grond van de jaarrekeningen neergelegd bij de Nationale Bank van België (NBB). Op 31 december 2013 bedroeg de schuld aan de rechthebbenden 524 033 369 euro.

Een vergelijking tussen de totale schuld aan rechthebbenden van alle beheersvennootschappen op 31 december 2011 en deze op 31 december 2013 geeft aan dat er geen sprake is van een dalende trend (zoals voorheen gecommuniceerd), maar van een stijgende trend en dit met 57,5 miljoen euro of 12,3 %. Gelet op het feit dat de cijfers wat boekjaar 2014 betreft momenteel nog worden geverifieerd, is het moeilijk om te stellen of deze trend aanhoudt.

Deze schuld van 524 miljoen euro lijkt aanzienlijk en geeft regelmatig aanleiding tot kritiek. Zoals hoger vermeld moeten de verdelingen binnen een termijn van vierentwintig maanden na inning gebeuren. Er moet dus worden nagegaan of de schuld op 31 december 2013 de som van de inningen van 2012 en 2013 niet te sterk overstijgt.

Wanneer wordt gekeken naar het totaal van de inningen (zie tabel 1), dan blijkt dat de som van de inningen van 2012 en 2013 635 miljoen euro bedraagt. Aangezien de totale schuld op 31 december 2013 onder dat bedrag ligt, moet geconcludeerd worden dat de betalingen aan de rechthebbenden wel degelijk plaatsvinden binnen de vierentwintig maanden waarin de wet voorziet (voor 2013 bedroeg het algemene gemiddelde in werkelijkheid 19,7 maanden).

Er dient te worden onderstreept dat het bedrag van de schuld aan rechthebbenden berekend wordt op basis van de geboekte rechten, wat impliceert dat dat bedrag geïnde rechten omvat, maar ook facturen die betwist worden door de gebruiker en niet-geïnde facturen.

Het moment waarop de vergoeding voor de beheersvennootschap geboekt wordt, verschilt onder meer naargelang van de complexiteit van de toekenning van de rechten aan de individuele rechthebbenden. Sommige vennootschappen kunnen het bedrag van de vergoeding bepalen op het moment van de inning, terwijl andere dat bedrag of een deel ervan slechts kunnen bepalen bij de verdeling van de rechten. De schuld aan rechthebbenden is dan ook een brutobedrag dat gedeeltelijk de commissie van de vennootschappen omvat. De schuld aan rechthebbenden bevat tevens gereserveerde bedragen die later aan de rechthebbenden zullen worden uitbetaald volgens de verdelingsregels van elke vennootschap. Bovendien zullen in bepaalde gevallen bij dat bedrag de kosten worden ondergebracht voor de bijdrage aan het organieke fonds, voor uitgaven voor sociale, culturele of educatieve doeleinden, financiële lasten voor rekening van de rechthebbenden, de roerende voorheffing, eventueel de belasting op de toegevoegde waarde (btw) die moet worden betaald aan de btw-plichtige rechthebbenden en andere lasten die door de rechthebbenden zouden moeten worden gedragen.

2) Ik verwijs hiervoor naar het antwoord op vraag 1).

3) Een reeks ingrijpende veranderingen voor beheersvennootschappen werd ingevoerd bij het koninklijk besluit van 25 april 2014 betreffende de administratieve en boekhoudkundige organisatie, de interne controle, de boekhouding en de jaarrekeningen van de vennootschappen voor het beheer van auteursrechten en naburige rechten alsook de informatie die zij moeten verschaffen (Belgisch Staatsblad van 27 juni 2014), waarbij enkele bepalingen in werking getreden zijn op 1 oktober 2014 en het merendeel op 1 januari 2015. Deze verplichtingen hebben voornamelijk als doel de transparantie van het beheer door de beheersvennootschappen te bevorderen, dit door hen onder meer te verplichten een analytische boekhouding in te stellen, in interne controlemechanismen en risicoanalyses te voorzien, meer informatie te verschaffen aan rechthebbenden en gebruikers, en een duidelijke afscheiding te verzekeren tussen het eigen vermogen van de beheersvennootschap en dat van de rechthebbenden. Tevens voert het koninklijk besluit een harmonisering in zodat de beheersvennootschap op eenzelfde wijze hun rechten moeten boeken. Vanaf het boekjaar 2015 zijn de beheersvennootschappen ertoe gehouden om hun boekhouding te voeren volgens de bepalingen uit dit besluit. Dit zal de Controledienst in staat stellen gerichtere analyses te maken van de financiële gegevens van de beheersvennootschappen.

Eveneens moeten de beheersvennootschappen op een duidelijk leesbare plaats op hun website onder andere het bedrag aan geïnde rechten vermelden, de directe en indirecte kosten verbonden aan die inningen, het bedrag van de verdeelde rechten, betaalde rechten, en nog te verdelen rechten, alsook de werkingskosten opnemen.

Een andere doorgevoerde wijziging stelt dat de beheersvennootschappen ertoe gehouden zijn om minder dan 15 % werkingskosten te hebben van het gemiddelde van de tijdens de laatste drie boekjaren geïnde rechten. Dit wordt zo voorzien onder artikel XI.252, § 3, WER. Indien een beheersvennootschap dit plafond overschrijdt, dan moet ze dit op volledige, precieze en gedetailleerde wijze motiveren in haar jaarverslag.

Voorts kan erop worden gewezen dat er in 2016 een wet tot omzetting van de richtlijn 2014/26/EU van het Europees Parlement en de Raad van 26 februari 2014 betreffende het collectieve beheer van auteursrechten en naburige rechten en de multiterritoriale licentieverlening van rechten inzake muziekwerken voor het online gebruik ervan op de interne markt zal volgen.

In deze richtlijn worden meer regels ter bevordering van de transparantie ten aanzien van de activiteiten van de beheersvennootschappen ingevoerd. De Belgische regelgeving moet in tegenstelling tot andere lidstaten minder aanpassingen ondergaan omdat in de meeste gevallen reeds een gelijkaardige regeling in de Belgische wetgeving staat opgenomen.

Een van de wijzigingen die wordt voorzien in de richtlijn is de aanpassing van de termijn om tot de verdeling van de rechten na inning over te gaan. Momenteel is deze dus nog vastgelegd op vierentwintig maanden na inning van de rechten waarbinnen een verdeling moet plaatsvinden, behoudens motivering. De richtlijn zorgt ervoor dat deze termijn wordt beperkt tot maximum negen maanden na afloop van het boekjaar van inning. De beheersvennootschappen blijven in de mogelijkheid om in het geval zij deze termijn overschrijden te motiveren waarom ze niet binnen de wettelijke termijn hebben kunnen verdelen.

Tabel 1 : Inningen en betalingen van rechten 2012 – 2013 – 2014

Tabel 2 : Inningen en betalingen cumulatief 1998 – 2014

Tabel 3 : Wijzigingen van de schuld aan de rechthebbenden