Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 6-1782

van Rik Daems (Open Vld) d.d. 22 februari 2018

aan de minister van Justitie

Wegenwerken - Gebrekkige signalisatie - Schade - Aansprakelijkheid - Boetes

bebakening
openbare werken
wegennet
wegverkeer
ongeval bij het vervoer
aansprakelijkheid

Chronologie

22/2/2018Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 29/3/2018)
12/9/2018Antwoord

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1781

Vraag nr. 6-1782 d.d. 22 februari 2018 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Bij werken op de openbare weg wordt men regelmatig geconfronteerd met een oerwoud van tijdelijke verkeerssignalisatieborden. Soms volgen de borden met verschillende maximumsnelheden elkaar snel op en soms staan ze zelfs door elkaar.

Zo heerste er in juli 2016 grote verwarring op de E40 door borden die aankondigden dat men niet op de linkerrijstrook mocht rijden, terwijl net deze strook de enige bleek te zijn die berijdbaar was.

Foute signalisatie door de aannemer tijdens wegenwerken is niet alleen een bron van ergernis en onnodig fileleed. Zij kan ook aan de basis liggen van ernstige ongevallen of het uitschrijven van onterechte boetes.

In fine is de wegbeheerder aansprakelijk op grond van artikel 1384, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek. Dit artikel bevat een vermoeden van aansprakelijkheid voor schade veroorzaakt door een gebrek in een zaak. De aansprakelijke persoon is de bewaarder van de zaak. Voor de openbare wegen is dat de wegbeheerder onder wiens bevoegdheid de weg valt (het gewest voor de autosnelwegen en rijkswegen, de provincie voor de provinciewegen en de gemeente voor de gemeentewegen).

Voor de signalisatie op de openbare weg van werken en verkeersbelemmeringen is tevens het ministerieel besluit van 7 mei 1999 van belang. Dit besluit verplicht de aannemer onder meer om de verkeerstekens weg te nemen zodra de werken zijn beëindigt, alsook de verkeerstekens afdoende te bedekken of weg te nemen wanneer de werken voor een bepaalde tijd onderbroken worden of buiten de werkuren, onder meer 's avonds evenals gedurende de weekends. Dit ministerieel besluit biedt een antwoord op de vragen met betrekking tot verantwoordelijkheid voor de plaatsing en controle en welke signalisatie vereist is. Het zijn uiteindelijk de minister / burgemeester die de toestemming moeten geven over de plaatsing van de signalisatie die minimaal bepaald worden in het ministerieel besluit.

Ik ontvang zeer regelmatig klachten van automobilisten die beboet worden omdat ze bepaalde verkeerssignalisatie niet hebben nageleefd die onterecht was aangebracht of soms zelfs in rechtstreekse tegenspraak is met borden die zeer dichtbij het verkeerssignalisatiebord staan dat niet zou zijn gerespecteerd. Zij weten niet waar zij terecht kunnen met hun grieven.

Wat betreft het transversaal karakter van de vraag : deze materie betreft niet alleen de bevoegdheid van de gewesten maar ook die van de federale overheid, en wel in het bijzonder artikel 78 van de Wegcode betreffende de verantwoordelijkheid van diegene die werken uitvoert voor het aanbrengen van de signalisatie. Daarnaast zijn er verschillende overheden bevoegd als wegbeheerder. In Vlaanderen bepaalt het Gewest via het Agentschap Wegen en Verkeer de voorwaarden van de signalisatie. Samen met de aannemer stelt het Agentschap een signalisatieplan op en staat het in voor de klachten over gebrekkige signalisatie bij wegenwerken. Ook de federale verkeerspolitie is betrokken partij daar zij mede instaat voor de handhaving van de verkeerssignalisatie en het uitschrijven van boetes wegens het niet naleven van wat achteraf soms een gebrekkige verkeerssignalisatie blijkt te zijn.

Graag had ik u dan ook volgende vragen voorgelegd :

1) Hoeveel boetes worden uitgeschreven op jaarbasis naar aanleiding van het niet naleven van tijdelijk aangebrachte verkeerssignalisatie waarvan achteraf blijkt dat deze gebrekkig was ?

2) Ontvangt u hieromtrent regelmatig klachten ? Kunt u dit cijfermatig toelichten op jaarbasis ? Hebt u de indruk dat het aantal klachten veelal toe- of afneemt en kunt u dit toelichten ?

3) Beschikt u over enig cijfermateriaal betreffende het aantal ongevallen die plaatsvinden op jaarbasis ten gevolge gebrekkige verkeerssignalisatie ?

4) Kunt u gedetailleerd toelichten waar de burger terecht kan ingeval hij of zij meent dat er een boete onterecht werd uitgeschreven ten gevolge van gebrekkige verkeerssignalisatie ?

5) Aannemers die gebrekkige verkeerssignalisatie plaatsten, kunnen in Nederland door Rijkswaterstaat worden beboet en dat gebeurt er ook regelmatig. Over welke mogelijkheden beschikt u om een aannemer aan te pakken die gebrekkige verkeerssignalisatie heeft geplaatst ? Hoeveel boetes werden er op jaarbasis daadwerkelijk uitgeschreven ? Wat is de grootteorde van de uitgeschreven boetes ?

6) Wie staat in voor de controle van de tijdelijk aangebrachte verkeerssignalisatie ? Hoeveel maal per jaar wordt er foute signalisatie aangetroffen op een werf op de openbare weg ?

7) Wat is de rechtspositie van de burger bij verkeerd aangebrachte signalisatie in geval van schade en / of een onterecht uitgeschreven boete ?

8) Kan een aannemer die herhaaldelijk in gebreke wordt gesteld wat betreft het aanbrengen van verkeerstekens geweerd worden van deelname aan toekomstige openbare aanbestedingen voor wegenwerken ? Kan dit worden toegelicht ? Is dit reeds gebeurd ?

9) Agenten van de politiezone Geel-Laakdal-Meerhout hebben onlangs een cursus gevolgd over de signalisatie bij wegenwerkzaamheden en over de correcte aanduiding door aannemers bij hun activiteiten. Bent u dergelijke initiatieven genegen ? Maken zij een systematisch onderdeel uit van de opleiding van de politie ? Zo ja, om hoeveel lesuren gaat het ? Zo neen, waarom niet ?

10) Kunt u meedelen of er regelmatig controles gebeuren door de (verkeers)politie op de werven van aannemers op de snelwegen wat betreft de signalisatie ? Zo ja, wat waren hiervan de resultaten ? Zo neen, waarom niet ?

Antwoord ontvangen op 12 september 2018 :

Alvorens verder in te gaan op de verschillende subvragen, moet verduidelijkt worden dat, sinds de laatste Staatshervorming, het aanleggen, beheren en onderhouden van het wegennet behoort tot het bevoegdheidsdomein van respectievelijk de gemeenten (ingeval van gemeentewegen) en van de Gewesten (andere wegen). Ook het plaatsen van verkeersborden langs de openbare weg vormt een gewestelijke bevoegdheid.

Daarnaast oefenen de Gewesten ook de voogdij uit over de gemeenten in deze materie.

1) Er zijn geen politionele statistische gegevens beschikbaar met betrekking tot het aantal boetes dat werd uitgeschreven voor het niet-naleven van tijdelijk aangebrachte verkeerssignalisatie, waarbij achteraf blijkt dat deze signalisatie niet conform de regelgeving was.

2) Op basis van de beschikbare politionele gegevensbanken, zijn hierover geen statistische gegevens bekend. Voor het antwoord wordt dan ook verwezen te worden naar de respectievelijke bevoegde gewestministers.

3) Op basis van de politionele statistieken is het niet mogelijk om te achterhalen of een ongeval al dan niet het gevolg was van een verkeerde wegsignalisatie.

In tabel 1 in bijlage wordt een overzicht gegeven van het aantal letselongevallen nabij wegenwerken in de periode 2014-2016 (bron : Statbel, verwerking door Vias Institute).

In 2016 gebeurden in totaal 764 letselongevallen in de nabijheid van wegenwerken. Procentueel vormt dit 1,9 % van alle letselongevallen in 2016.

In tabel 2 in bijlage wordt een overzicht gegeven van het aantal letselongevallen nabij wegenwerken en waarbij ook een gebrekkige signalisatie gemeld werd, voor de periode 2014-2016 (bron : Statbel, verwerking door Vias Institute).

Uit deze gegevens blijkt dat in 2016, in 28 van de 764 ongevallen ook melding werd gemaakt van een gebrekkige signalisatie.

Uit de ongevallendatabank (bron : Statbel) kan echter niet worden afgeleid of het gaat om signalisatie geplaatst naar aanleiding van wegenwerken, of om signalisatie gerelateerd aan andere infrastructurele inrichtingen in de buurt van het letselongeval, zoals bijvoorbeeld verkeerslichten op een kruispunt.

4) & 7) Net zoals elke weggebruiker die de mening is toegedaan onterecht geverbaliseerd te zijn, kan ook een burger die meent dat er onterecht een bekeuring werd uitgeschreven ten gevolge van gebrekkige wegsignalisatie, deze boete betwisten.

De geverbaliseerde dient hiertoe een betwistingsformulier in te vullen (bij voorkeur aangevuld met fotomateriaal om het foutieve karakter van de signalisatie aan te tonen) en dit over te maken aan de politiedienst die de boete heeft opgesteld.

Het betwistingsformulier wordt dan overgemaakt aan het bevoegde parket, dat een verder onderzoek kan bevelen.

5) De politie is bevoegd om de verkeerssignalisatie te controleren.

Indien er onregelmatigheden vastgesteld worden, kan er een proces-verbaal worden opgesteld lastens de aannemer. Het is evenwel niet mogelijk om een onderscheid te maken tussen inbreuken op de signalisatie bij werven of op de openbare weg, buiten de werven.

Wanneer een wegbeheerder (dit is de lokale of gewestelijke overheid) infrastructuurwerken wil laten uitvoeren, stelt zij hiervoor een offerte op met daarin de vereisten voor de aannemer aan wie het contract wordt toegewezen. Indien de aannemer hier niet aan voldoet, kan de overheid het contract verbreken of schadevergoeding eisen.

6) De politiediensten zijn bevoegd om de tijdelijke signalisatie te controleren.

Verkeerstekens dienen correct aangebracht te worden volgens artikel 78 van de Wegcode (dit is het koninklijk besluit van 1 december 1975 houdende het algemeen reglement op de politie van het wegverkeer en van het gebruik van de openbare weg).

Ook het ministerieel besluit van 7 mei 1999 betreffende het signaleren van werken en belemmeringen op de openbare weg verwijst naar de Wegcode.

Ook voor de werfcontroleurs in dienst van de overheid, die instaan voor de opvolging van de werken, de controle op het terrein van de naleving van wetgeving, regelgeving en bepalingen van het bestek, is in voornoemd ministerieel besluit een belangrijke rol weggelegd.

8) De keuze en aanstelling van een aannemer voor het uitvoeren van werken aan de openbare weg, valt onder de bevoegdheid van de wegbeheerder : de gemeentelijke overheid voor gemeentewegen en de Gewesten voor de andere wegen.

9) & 10) Het antwoord valt onder de bevoegdheid van de minister van Binnenlandse Zaken.

Bijlage 1

Aantal letselongevallen nabij wegenwerken

Jaar

Aantal letselongevallen

2014

588

2015

734

2016

764

Bron : Statbel, verwerking door Vias Institute.

Bijlage 2

Aantal letselongevallen nabij wegenwerken waarbij ook een gebrekkige signalisatie werd gemeld

Jaar

Aantal letselongevallen

2014

15

2015

27

2016

28

Bron : Statbel, verwerking door Vias Institute.