Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-9162

van Willy Demeyer (PS) d.d. 28 mei 2013

aan de staatssecretaris voor de Bestrijding van de sociale en de fiscale fraude, toegevoegd aan de eerste minister

Detachering van buitenlandse werknemers op het Belgische grondgebied - Mogelijke fraude - Niet-naleving van de Belgische loonschalen - Mogelijke economische uitbuiting - Cijfers

fraude
zwartwerk
sociale dumping
mobiliteit van arbeidskrachten
uitgezonden werknemer
migrerende werknemer
gedetacheerd werknemer

Chronologie

28/5/2013Verzending vraag
24/4/2014Antwoord

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-9161

Vraag nr. 5-9162 d.d. 28 mei 2013 : (Vraag gesteld in het Frans)

Op de zoekertjeswebsite www.2dehands.be bood een Slovaaks bedrijf, WSI International, met de volgende woorden goedkope buitenlandse arbeidskrachten aan: “U zoekt een lasser, een tegelzetter of een timmerman? We kunnen er u een of meerdere leveren uit Slovakije. Voor de helft van de prijs van een gemiddelde stielman in België”

Volgens de woordvoerder van het bedrijf is alles perfect legaal: het uurloon schommelt rond 19 euro, waarvan een deel naar het bedrijf gaat; de werknemers beschikken over een arbeidsvergunning en ze zijn aangegeven bij de sociale zekerheid.

De werkwijze lijkt nochtans schokkend en heeft de woede opgewekt van de Confederatie Bouw, die het over illegale praktijken heeft.

Mijn vragen zijn de volgende:

1) Enerzijds legt de Dienstenrichtlijn van 16 december 1996 buitenlandse ondernemingen die werknemers naar België detacheren de verplichting op om hen hetzelfde loon te waarborgen als dat van de werknemers van dat land die in die sector werken. Anderzijds is er de verordening van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 betreffende de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels. Is het mogelijk dat er zo’n kloof bestaat in het uurloon van nationale werknemers en gedetacheerde werknemers binnen dezelfde sector of hebben we hier te maken met fraude en een vorm van economische uitbuiting?

2) Ook kreeg ik graag een antwoord op de volgende vragen:

a) Op hoeveel schat de minister het aantal detacheringen van buitenlandse werknemers op het Belgische grondgebied? Welke methode gebruikt ze voor die schatting? Kunnen die cijfers worden opgesplitst per activiteitssector en per land van herkomst van de betrokken werknemers?

b) Op hoeveel schat de minister het aandeel van gedetacheerde werknemers die door frauderende bedrijven worden gebruikt om te ontsnappen aan de betaling van socialezekerheidsbijdragen? Welke methode gebruikt ze voor die schatting? Kunnen die cijfers worden opgesplitst per activiteitssector?

c) Op hoeveel schat de minister enerzijds het aandeel van gedetacheerde werknemers die volgens de Belgische loonschalen worden betaald en anderzijds het aandeel van gedetacheerde werknemers die te veel uren presteren voor hun loon? Welke methode gebruikt ze voor die schatting? Kunnen die cijfers worden opgesplitst per activiteitssector en per land van herkomst van de betrokken werknemers? Heeft men een idee van de winst die wordt gegenereerd door de bedrijven die op die manier een beroep doen op overwerk?

Antwoord ontvangen op 24 april 2014 :

1) Op basis van de Europese Richtlijn 96/71, zoals deze in België is omgezet door de Wet van 5 maart 2002, is het zo dat wanneer een werknemer vanuit een andere Europese Unie (EU)-Staat naar België wordt gedetacheerd, minstens moet betaald worden overeenkomstig de minimumlonen die in België gelden op basis van een algemeen verbindend verklaarde CAO.

In de mate waarin deze regelgeving correct wordt toegepast kan het verschil in prijs dus inderdaad niet verantwoord worden door het verschil in het loonniveau in België en in het land van herkomst.

Het prijsverschil waarvan u spreekt, kan allerhande oorzaken hebben die in mindere of meerdere mate wetsovertreding, wetsontwijking of wetsontduiking uitmaken.

Het is mogelijk dat de voormelde regels inzake het toepasselijk loon niet worden nageleefd. Het is echter ook mogelijk dat de betrokken arbeidskrachten geen werknemers zijn, maar zelfstandigen. Zelfstandigen zijn in België immers niet onderworpen aan minimumlonen. Daarbij is het uiteraard niet uitgesloten dat het om schijnzelfstandigen gaat, doch dit is niet noodzakelijk het geval.

Het is tevens mogelijk dat op de lonen van de gedetacheerde werknemers of de vergoedingen van de gedetacheerde zelfstandigen geen socialezekerheidsbijdragen dienen te worden betaald in België maar in het land van herkomst, alwaar de bijdragen mogelijk veel lager zijn dan in België. Dit is met name het geval bij detacheringen van werknemers of zelfstandigen in de zin van de Europese verordening 883/2004. Hierbij is het opnieuw niet uitgesloten dat het om schijndetacheringen gaat, die er slechts op gericht zijn om te ontsnappen aan de Belgische bijdragen, doch dit is niet noodzakelijk het geval.

Het is dus mogelijk dat het in dit concrete geval het om fraude gaat, doch zeker is dat niet. Wel is het zo dat dergelijke aanbiedingen vragen doen rijzen en moeten worden onderzocht door de inspectiediensten en ten dien einde aan hen moeten worden doorgestuurd. 

2) Het aantal gedetacheerde werknemers wordt bij de Rijksdienst voor sociale zekerheid (RSZ) in kaart gebracht via de Limosa-meldingsplicht. Het begrip “detachering” is ruimer dan in het socialezekerheidsrecht en omvat de personen die tijdelijk of gedeeltelijk in België werken maar niet aan het Belgische stelsel onderworpen zijn.

De onderstaande tabel (werknemers en zelfstandigen samengeteld) geeft een opsplitsing per sector. De dominantie van de bouw- en metaalsector is opvallend.

De Limosa meldingen zijn geteld per melding, per persoon, en rekening houdend met de duur van de gemelde periode. Indien een persoon dus gemeld werd van midden 2010 tot midden 2011, zal hij voor deze beide jaren opgenomen zijn. De telling is gedaan per persoon-melding, niet per unieke persoon. 

Sector - Secteur

2007

2008

2009

2010

2011

Code

Omschrijving - Description

 

 

 

 

 

30

Landbouw, bosbouw, tuinbouw en visserij

Agriculture, sylviculture et pêche

2.470

4.706

5.753

6.772

7.237

31

Winning van delfstoffen, groeven

Industries extractives, carrières

1.053

1.817

1.065

594

544

32

Metallurgie, metaalnijverheid, machinebouw, montage, metaalconstructie, laswerken, pijpfitting, reparatie van auto's en motorrijwielen, consumentenelektronica

Métallurgie, industrie métallurgique, construction mécanique, montage, constructions métalliques, travaux de soudure, raccords, réparation de voitures et de motocycles, électronique de consummation

31.485

53.888

57.989

70.836

87.654

33

Petrochemische nijverheid, scheikunde, brandstoffen

Industrie pétrochimique, chimie, carburants

15.414

23.690

15.448

14.436

14.463

34

Voeding

Alimentation

2.871

5.892

2.741

300

95

35

Textiel en confectie

Textile et confection

991

1.177

1.262

1.523

1.956

36

Hout- en meubelnijverheid

Industrie du bois et des meubles

993

1.914

2.350

3.192

4.613

37

Schoonmaak, industriële reiniging

Nettoyage, nettoyage industriel

2.194

5.073

4.850

5.509

7.384

38

Productie en distributie van elektriciteit, gas en water

Production et distribution d'électricité, de gaz et d'eau

4.859

11.500

7.116

6.169

5.719

39

Bouwnijverheid, grondwerken, waterwerken, bekabelingswerken, industriebouw en –uitrusting, podia- en stellingen.

Construction, travaux de terrassement, travaux aquatiques, travaux de câblage, construction et équipement industriels, construction de scènes et d'échafaudages

54.585

97.295

103.106

131.969

173.186

40

Groot- en kleinhandel in consumptiegoederen niet voorkomend in vorige rubrieken

Commerce de gros et de détail en biens de consommation ne figurant pas dans les rubriques précédéntes

2.682

4.033

3.533

3.661

3.840

41

Foorkramers, marktkramers, leurders

Forains, marchands ambulants, colporteurs

142

318

239

229

408

42

Hotels, drankgelegenheden, restaurants, catering

Hôtels, débits de boissons, restaurants, catering

1.074

964

1.644

2.123

2.615

43

Vervoer, opslag en distributie

Transport, entreposage et distribution

7.571

13.383

10.960

9.803

11.005

44

Financiële instellingen en verzekeringen

Institutions financières et assurances

1.230

1.752

1.167

1.056

1.062

45

Immobiliën, verhuur en diensten aan bedrijven

Immobilier, location et services aux entreprises

2.371

4.414

3.122

1.778

1.409

46

Consultancy (juridisch, accountancy, audit en boekhouden)

Consultance (juridique, expertise comptable, audit et comptabilité

1.458

2.221

1.451

1.080

1.119

47

Architecten, ingenieurs, experts, wetenschappelijk of technisch onderzoek

Architectes, ingénieurs, experts, recherche scientifique ou technique

5.038

7.998

5.820

5.826

6.441

48

ICT (informatica, telecommunicatie, telefonie, computersoftware, webservices en –development, ICT consultancy)

TIC (informatique, télécommunications, téléphonie, logiciels d'ordinateurs, services et développement web, consultance TIC)

5.385

9.046

9.006

9.964

10.924

49

Onderwijs

Enseignement

233

347

278

245

236

50

Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening
Soins de santé et aide sociale

809

1.396

729

915

859

51

Sociaal-culturele gemeenschapsvoorzieningen en dienstverlening aan personen

Services collectifs socioculturels et services aux personnes

2.002

4.490

2.910

2.012

1.945

52

Huishoudens, dienstboden

Ménages, personnel de maison

71

210

96

107

70

53

Internationale organisaties

Organisations internationales

2.049

2.885

2.527

2.421

2.117

54

Showbizz, kunst, film, audiovisuele sector, sport en journalistiek

Showbiz, arts, films, secteur audiovisuel, sport et journalisme

1.960

3.719

1.478

1.290

1.931

55

Voedingsnijverheid

Industrie alimentaire

7

99

3.422

6.022

7.055

56

Voedingshandel

Commerce alimentaire

0

3

356

417

434

57

Security

Sécurité

2

4

330

428

381

58

Installaties en onderhoud van elektriciteit en elektronica

Installations et entretien électriques et électroniques

4

59

9.629

15.016

27.861

 

Niet meegedeeld in de melding

Non communiqué dans la déclaration

854

1.259

1.145

1.004

1.012

De tweede tabel geeft een opsplitsing per statuut van de gedetacheerde persoon.

De telling wordt gedaan op het ogenblik dat de persoon gemeld wordt (dus onafhankelijk van de gemelde duur). Elke persoon wordt afzonderlijk geteld. Deze tabel herneemt het  aantal meldingen, niet het aantal unieke personen. Indien een zelfde persoon het voorwerp uitmaakt van meerdere meldingen in de loop van een kalenderjaar, wordt die persoon elke keer opnieuw meegeteld. 

 

 

 

Totaal aantal gemelde personen (cumulatief)

Nombre total de personnes déclarées (cumulé)

Werknemers

Travailleurs salariés

Zelfstandigen

Travailleurs indépendants

Stagiairs

Stagiaires

Zelfstandige stagiairs

Travailleurs indépendants stagiaires

2007 (1 apr – 31 dec)

2007 (1er avr – 31 déc)

158.226

144.898

12.392

808

128

2008

224.905

203.867

19.896

1.038

104

2009

217.115

194.550

21.575

859

131

2010

260.595

229.251

30.436

799

109

2011

337.189

286.439

49.841

782

127

2012

372.822

312.142

59.647

790

243

De laatste tabel geeft een inzicht in het aantal unieke personen.

De telling houdt rekening met de duur van de melding. Indien een persoon voor meerdere jaren gemeld is, zal hij voor elk jaar opgenomen worden. Een persoon kan in de loop van een jaar zowel als werknemer als zelfstandige geteld worden (komt dus voor in beide kolommen).                                                    

Jaar

Année

Aantal unieke personen

Nombre de personnes uniques

Werknemers

Travailleurs salariés

Zelfstandigen

Travailleurs indépendants

2007

          82.835  

            8.703  

2008

        123.886  

          14.336  

2009

        116.168  

          12.917  

2010

        122.253  

          14.898  

2011

        139.690  

          18.861  

2012

        152.544  

          25.724  

Alle bovenstaande tabellen geven een inzicht in evoluties en aantallen, maar laten niet toe conclusies te trekken met betrekking tot de omvang van de gepresteerde arbeid. Een melding kan immers zowel slaan op een opdracht van een halve dag voor een lasser uit Nederland, als op een opdracht van 5 jaar voor een gedetacheerde manager vanuit de USA.

Op basis van de thans beschikbare informatie, en van de graad van detail van de gemelde resultaten van onderzoeken, is het op dit moment niet mogelijk om een algemene inschatting te maken van het aantal “frauduleus gedetacheerde” werknemers, om te ontsnappen aan de betaling van sociale bijdragen.

In een aantal gevallen worden personen gedetacheerd, die op basis van de Europese regelgeving bijdragen moeten betalen in België, maar waar dit niet gebeurt.

Hierbij kunnen dan twee subgroepen worden onderscheiden:

Bij elke vaststelling van een onregelmatigheid op het terrein moet dus worden nagegaan of er al dan niet sprake is van frauduleuze bedoelingen, t.t.z. of er wel degelijk de intentie was om wetens en willens de bestaande regelgeving te omzeilen.

Bij de controles op het terrein dringt zich dus de vraag op, voor hoeveel van de aangetroffen gevallen er frauduleuze bedoelingen waren.

Het antwoord op deze vraag zal wellicht verschillen naargelang de bron waarop men zich baseert, en in dit kader zijn er verschillende mogelijkheden.

Eén van deze mogelijkheden bestaat erin dat men zich baseert op het aantal Pro Justitia’s dat wordt opgesteld voor het niet verrichten van een zogenaamde Limosamelding.

Wanneer er vandaag Pro Justitia wordt opgesteld voor een dergelijke tekortkoming, gebeurt dit niet zomaar, maar wel voor die gevallen waar ernstige tekortkomingen worden vastgesteld.

Voor wat de RSZ inspectiediensten betreft, kan ik hierbij verwijzen naar onderliggende cijfers voor de periode 2010 tot en met 2012:

2010: 12 Pro Justitia’s: met betrekking tot 22 werknemers;

2011: 11 Pro Justitia’s: met betrekking tot 23 werknemers;

2012: 30 Pro Justitia’s: met betrekking tot 80 werknemers.

Anderzijds moet worden genoteerd, dat de afwezigheid van een Limosamelding, niet uitsluit dat betrokken werknemers niet in het bezit waren een Europees detacheringsdocument. En zelfs wanneer er geen detacheringsdocument aanwezig is, is het niet uitgesloten dat dit met terugwerkende kracht door het land van herkomst nog wordt uitgereikt.

Tot slot zijn er ook gevallen waarbij de betrokken werknemers in het bezit zijn van een Europees detacheringsdocument en het voorwerp uitmaakten van een Limosamelding, maar waarbij de inspecteurs, op basis van hun ervaring en van andere aanwezige indicatoren aanvoelen dat het om een “onterechte” detachering zou gaan. Alvorens verdere stappen te kunnen zetten en te kunnen overgaan tot een eventuele onderwerping in hoofde van de Belgische gebruiker, of tot de opstelling van een Pro Justitia, moet er dan ook vanuit het land van herkomst van de gedetacheerde feedback komen, waaruit kan worden afgeleid dat de detachering ten onrechte werd geattesteerd.

Deze uitwisseling van informatie met de bevoegde diensten verloopt vandaag, naargelang het land van herkomst, zeer onregelmatig en vaak met heel wat vertraging.

We beschikken momenteel nog niet over voldoende cijfergegevens om ook de laatstgenoemde situaties in kaart te brengen, waardoor het dus op dit ogenblik onmogelijk is om een afdoend antwoord te geven op dit punt van de vraag.