Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-9122

van Sabine Vermeulen (N-VA) d.d. 24 mei 2013

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Europese Zaken

De relatie met Rwanda

Rwanda

Chronologie

24/5/2013Verzending vraag
10/10/2013Antwoord

Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-3114

Vraag nr. 5-9122 d.d. 24 mei 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Niet alleen de rol van Rwanda in Oost-Congo is problematisch, ook de interne situatie in Rwanda blijft voor bezorgdheid zorgen. De democratische ruimte is zeer klein door de beperkingen op de vrijheid van meningsuiting en associatie die door het regime wordt opgelegd. Het middenveld en de pers worden zwaar gehinderd in hun functioneren door willekeurige arrestaties, bedreigingen en gerechtelijke procedures van bedenkelijke kwaliteit. Ook de politieke oppositie is het voorwerp van zulke praktijken: met de parlementsverkiezingen van september in zicht zitten verschillende boegbeelden van de oppositie in de gevangenis of zijn niet in staat om ongehinderd aan politiek te doen.

Dit alles doet zich voor op een moment dat ook de bilaterale relaties tussen Rwanda en België onder het vriespunt lijken te zijn gezakt. De recente uitwijzing van een militair attaché van de Belgische ambassade door de Rwandese overheid lijkt hier een illustratie van te zijn.

Hierover aan u de volgende vragen:

1) In welke mate slaagt de Belgische diplomatie erin om de beperkingen van de democratische ruimte aan te kaarten bij de Rwandese overheid?

2) Hoe ziet de minister de aanloop naar de parlementsverkiezingen in september, terwijl er nu reeds een repressie bestaat ten opzichte van de oppositie?

3) Welke maatregelen worden er genomen om de pers en de civiele samenleving in Rwanda te ondersteunen en hun functioneren mogelijk te maken?

4) Wat is de stand van zaken in de relaties tussen België en Rwanda? Welke elementen hebben bijgedragen aan een mogelijke verslechterde relatie?

Antwoord ontvangen op 10 oktober 2013 :

1) België en zijn Europese partners gebruiken elke gelegenheid tot dialoog om hierover een aantal bekommernissen te uiten. Dit was het geval naar aanleiding van de “Universal Periodic Review” (UPR) van Rwanda in de VN-mensenrechtenraad in Genève. Het gebeurt eveneens in het kader van de zogenaamde artikel 8-vergaderingen. Deze overlegrondes zijn voorzien in artikel 8 van de Overeenkomst van Cotonou.

De Europese Unie (EU)-ambassadeurs en Rwandese regeringsleden bespreken regelmatig actuele dossiers, de hervormingen en de mensenrechtensituatie. Onze Ambassade volgt ook met aandacht de veranderingen die op til zijn inzake belangrijke wetten (mediawet, wetgeving op divisionisme en genocidaire ideologie) en de meer politieke rechtszaken (inbegrepen het recente proces van Victoire Ingabire).

2) De Belgische diplomatie hecht veel belang aan de komende parlemenstverkiezingen in Rwanda. Ondanks zijn moeilijke verleden moet Rwanda de politieke ruimte geleidelijk openstellen. Dit onderwerp wordt op bilateraal dan wel op Europees niveau ter sprake gebracht tijdens onze ontmoetingen met de autoriteiten in Kigali.

De wet op de politieke partijen werd aangenomen en voorziet een vereenvoudigde en versnelde registratieprocedure voor partijen. De wet over de Verkiezingscommissie is nu klaar en moet gepubliceerd worden. De kieswet werd ook gewijzigd en voorziet een verduidelijking van de rechten en plichten van waarnemers. De kiezers moeten zich trouwens niet meer laten registeren. De toepassing van de nieuwe wet zal met aandacht gevolgd worden

3) Onze Ambassade in Kigali onderhoudt regelmatige contacten met mensenrechtenverdedigers en journalisten. Maandelijks vindt er op de Britse High Commission een ontmoeting plaats tussen diplomatieke vertegenwoordigers en Rwandese mensenrechtenverdedigers. Pijnpunten die opduiken worden nadien aangekaart bij Rwandese overheden. Dit gebeurt in samenspraak met andere EU-posten.

De afgelopen jaren werden diverse projecten gefinancierd via het budget conflictpreventie en vredesopbouw ter ondersteuning van het maatschappelijke middenveld met als doel de mediavrijheid en mensenrechten te bevorderen. België levert eveneens directe steun aan uiteenlopende initiatieven van lokale NGO’s en sponsort projecten ter versterking van het middenveld. Er wordt gewerkt rond diverse thema’s: vrouwenrechten, goed bestuur, landbouw, onderwijs, nationale verzoening en persvrijheid.

België en zijn partners blijven pleiten voor een verdere opening van de mediaruimte. Het bevorderen van de ontwikkeling van een onafhankelijke pers in Rwanda werd als specifiek aandachtspunt opgenomen in het indicatieve samenwerkingsprogramma (ISP) voor de periode 2011-2014 (ontwikkelingssamenwerking). Het programma werd in 2010 afgesloten tussen Rwanda en België. De geboekte vooruitgang in dit domein zal worden geëvalueerd tijdens de gezamenlijke mid term review die is voorzien voor de tweede helft van 2013.

4) De Belgisch-Rwandese betrekkingen zijn intens, en gaan soms gepaard met enkele spanningen. Rwanda waardeert enorm dat het Belgische gerecht genocidairs blijft vervolgen. De gerechtelijke samenwerking tussen beide landen is uitstekend. Ook onze bijdrage inzake ontwikkelingssamenwerking wordt erkend (zie infra). Bovendien blijft België voor Rwandezen vaak een ankerpunt. Vele Rwandezen hebben in ons land gestudeerd, hebben er familie wonen of reizen geregeld via België.

De relaties blijven onderhevig aan spanningen, die soms het gevolg zijn van de situatie in Oost-Congo, maar ook van een beperkt aantal bilaterale incidenten.

De Belgische officiële ontwikkelingshulp (ODA) aan Rwanda steeg van 32,5 miljoen euro in 2007 tot 57,2 miljoen euro in 2011. Daarmee is Rwanda de tweede begunstigde van Belgische ontwikkelingshulp. Het Indicatief Samenwerkingsprogramma voor 2011-2014 (ISP) voorziet een budget van 160 miljoen euro, gericht op de gezondheidssector (55 miljoen euro), de energiesector (55 miljoen) en het decentralisatieproces (28 miljoen).

De economische relaties tussen België en Rwanda zijn eerder beperkt. De procedures om een Rwandees visum te krijgen zijn omslachtig, wat niet aantrekkelijk is voor bedrijven. Toch gaat de Belgische commerciële aanwezigheid in Rwanda in stijgende lijn.