Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-8440

van Yoeri Vastersavendts (Open Vld) d.d. 8 maart 2013

aan de minister van Financiën, belast met Ambtenarenzaken

Derivatencontracten - Beheer van de schuld - Agentschap voor de Schuld - Voorwaarden - Totaalpositie - Risico's

overheidsschuld
swap
afgeleid financieel instrument

Chronologie

8/3/2013Verzending vraag
18/12/2013Rappel
28/1/2014Antwoord

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-8439

Vraag nr. 5-8440 d.d. 8 maart 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

De Nederlandse Staat gebruikt voor de sturing van het renterisico en ter afdekking van het wisselkoersrisico op de staatsschuld derivaten. De derivaten worden afgesloten door het Agentschap en alleen gebruikt in kader van het risicomanagement van de staatsschuld. Hiervoor gebruikt het Agentschap in principe alleen de meest voorkomende (plain vanilla) rente- en valutaswaps en gebruikt het geen complexe derivaten. Euribor swaps worden gebruikt om het renterisico te sturen voor leningen met een looptijd langer dan 1 jaar (kapitaalmarkt). Naast renteswaps gebruikt het Agentschap vreemde valutaswaps en cross-currency swaps om het wisselkoersrisico op de uitgifte van zowel korte als lange vreemdevalutaleningen af te dekken. De Nederlandse overheid gaf onlangs in alle transparantie een overzicht van de derivatenposities in semi-publieke instellingen zoals de gesaldeerde renteswapportefeuille van de staat eind januari 2013. Eind januari 2013 bedroeg de totale uitstaande omvang van de vreemde valuta- en cross-currency swaps in Nederland ca. 29 miljard euro. Door de jaren heen heeft Nederland een netto betalende positie op zijn renteswapportefeuille van 36 miljard euro.

Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen:

1) Kan de minister aangeven of hij eveneens gebruik maakt van derivatencontracten en zo ja, had ik daarover volgende subvragen:

1.1) Kan hij een gedetailleerd overzicht geven van de renteswapportefeuille van de Staat en haar entiteiten waaronder het Agentschap voor de Schuld met respectievelijk de aflooptijd, de netto nominale hoeveelheid en per saldo de pay (payer swap) of receive (receiver swap)?

1.2) Kan de minister de totale uitstaande omvang van de vreemde valuta- en cross-currency swaps in ons land mededelen en dit op actuele basis? Zo ja, kan hij dit cijfer duiden? Zo neen, waarom niet?

1.3) Door alle jaren heen heeft Nederland een netto betalende positie op zijn renteswapportefeuille van 36 miljard euro (stand januari 2013). Kan de minister gedetailleerd en in het totaal aangeven hoe de positie op onze renteswapportefeuille is?

2) Wordt er bij ons doorlopend toegekeken op de kwaliteit van de tegenpartij bij de swapcontracten (de rente en de valutaswaps) en zo ja, welke zijn de minimale ratingvereisten?

3) Wordt er gedurende de looptijd van de swaptransactie door de tegenpartij een onderpand gestort? Wordt regelmatig getoetst of de marktwaarde voor de overheid positief is?

4) Stort de Belgische overheid zelf onderpand bij tegenpartijen indien de marktwaarde van de swap voor de staat negatief is? Kan dit worden toegelicht naar voorwaarden en soorten onderpand toe?

5) Heeft de Staat of de andere federale entiteiten en het Agentschap voor de Schuld een ontbindende voorwaarde systematisch voorzien in de ISDA overeenkomsten die nadelig kunnen zijn voor de staat? Kan dit worden toegelicht?

6) Begin 2013 was de marktwaarde van de uitstaande renteswaps, valutaswaps en Credit Default Swaps tezamen voor 13,3 miljard positief in Nederland. Kan de minister aangeven hoe de situatie in ons land is van alle contracten tezamen? Kan hij duiden en aangeven of dit bedrag door tegenpartijen als onderpand gestort is om het risico voor de Staat af te dekken indien de tegenpartijen niet aan hun verplichtingen kunnen voldoen?

7) Waar kan men op maandbasis de marktwaarde van de uitstaande rente- en valutaswaps van de Staat terugvinden?

Antwoord ontvangen op 28 januari 2014 :

1.1) Ik kan u bevestigend antwoorden voor wat het gebruik van derivatencontracten betreft door het Agentschap van de Schuld. Een gedetailleerd overzicht van alle posities kan ik echter niet vrijgeven omwille van het feit dat dergelijke informatie niet publiek gemaakt wordt. Er dient wel aangestipt dat het Rekenhof de verrichtingen met afgeleide producten nauwkeurig opvolgt.

1.2) Op datum van 31 december 2013 bedroeg het notionele bedrag van de deviezenderivaten 7,84 miljard euro.

De viezenderivaten worden door het Agentschap van de Schuld gebruikt om leningen in deviezen om te zetten naar euro, zodat er geen wisselkoersrisico genomen wordt. Er bestaat een niet ingedekte residuele positie van 1,43 miljard CHF op korte termijn die zal omgezet worden in euro wanneer de wisselkoers voordeliger is.

Het geciteerde bedrag omvat eveneens de deviezenderivaten die in het kader van de overdracht van de schuld van het Fonds voor Spoorweginfrastructuur overgenomen werden (1,87 miljard euro).

1.3) Op datum van 20 december 2013 lag het nominale bedrag van de renteswaps van het type “betalend” 13,27 miljard euro hoger dan het nominale bedrag van de renteswaps van het type “ontvangend”.

2) Inderdaad. Het Agentschap van de Schuld heeft de criteria voor het bekomen en behouden van een kredietlijn bepaald, en het volgt die criteria doorlopend op. Een tegenpartij moet steeds minimaal een rating A hebben bij elk van de drie belangrijkste ratingagentschappen (Standard & Poor’s, Moody’s en Fitch).

3) De tegenpartijen moeten in de regel onderpand in de vorm van cash storten indien de marktwaarde van de posities positief is. Dit wordt op wekelijkse basis bepaald. Er zijn een aantal zeer beperkte uitzonderingen: het gaat hier om oude contracten afgesloten met instellingen die geen primary of recognized dealer zijn, of nog over posities die overgenomen werden van het Fonds voor Spoorweginfrastructuur.

4) De federale overheid geeft zelf geen onderpand.

5) Er bevinden zich in de ISDA-contracten geen ontbindende voorwaarden die nadelig zijn voor de Staat.

6) De totale marktwaarde van alle derivatencontracten bedroeg op 31 december 2013 235,37 miljoen euro.

Het negatieve resultaat wordt vooral veroorzaakt door de waarde van de interestswaps die van het Fonds voor Spoorweginfrastructuur overgenomen werden en die per 31 december 2013 -382,42 miljoen euro beliep. De andere interestswaps hadden een marktwaarde van 17,64 miljoen euro. De marktwaarde van de deviezenderivaten beliep 129,41 miljoen euro.

Voor het storten van onderpand dient men echter de situatie per tegenpartij te bekijken, en niet de totale markwaarde. In geval van een negatieve marktwaarde zal de Schatkist onderpand ontvangen van tegenpartijen, indien de marktwaarde van de posities met die tegenpartijen positief is voor de Schatkist. Het principe bestaat erin dat er een wekelijkse waardering van de posities per tegenpartij wordt uitgevoerd. Indien dit een positief resultaat geeft, dan dient de tegenpartij het onderpand te storten.

7) Deze informatie wordt nergens gepubliceerd.