Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-7712

van Yoeri Vastersavendts (Open Vld) d.d. 15 januari 2013

aan de minister van Middenstand, KMO's, Zelfstandigen en Landbouw

Hormonenmaffia - Pro-hormonen - Detectie - Vervolgingen

hormoon
veeteelt
zwarte handel

Chronologie

15/1/2013Verzending vraag
8/2/2013Antwoord

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7711

Vraag nr. 5-7712 d.d. 15 januari 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Recent heb ik informatie bekomen over een nieuwe strategie vanwege de hormonenmaffia en de malafide vetmesters in de veeteelt. Prohormonen zijn de voorlopers van hormonen; het zijn stofjes die door enzymen in het lichaam worden omgezet in groeibevorderende hormonen. Bodybuilders gebruiken prohormonen, maar ze komen ook voor bij vleeskoeien- en kalverhouders.

De prohormonen kunnen in het voer zitten of worden via een pilletje of spuit toegediend. Een Nederlandse onderzoeker slaagde er onlangs in om de aanwezigheid van prohormonen efficiënt te traceren. De betrokken onderzoeker, de heer Jeroen Rijk, verbonden aan het Nederlandse instituut voor voedselveiligheid RIKILT, onderdeel van Wageningen UR, kan nu ook de aanwezigheid van verboden prohormonen in vlees aantonen.

De aanwezigheid van prohormonen in veevoer kan vooreerst worden aangetoond met behulp van een "bioassay". Bij deze test gebruikt Rijk een leverextract dat de nodige enzymen heeft om het prohormoon om te zetten in het hormoon.

Daarnaast kan de aanwezigheid van het prohormoon ook in de urine van het dier worden aangetoond. Daarvoor maakte Rijk een 'urineprofiel' van runderen met en zonder prohormonen. In de urine van beide groepen runderen komen van nature hormonen voor, maar door naar verschillen in de urinesamenstelling te kijken, kan Rijk misbruik van prohormonen aantonen.

Een derde methode om de aanwezigheid van verboden prohormonen aan te tonen is de genexpressie in de lever van runderen te meten. De genexpressie komt tot uiting in het RNA. Bepaalde afwijkingen in het RNA in de levermonsters duiden op het gebruik van prohormonen. In tegenstelling tot de twee andere methoden is die test nog niet gebruiksklaar.

Graag had ik hieromtrent volgende vragen voorgelegd:

1) Kan u aangeven hoe in ons land de aanwezigheid van prohormonen in het vlees en/of het veevoeder wordt gedetecteerd? Kan u die technieken gedetailleerd overlopen en aangeven in welke labo's deze onderzoeken worden gevoerd?

2) Bent u of de bevoegde diensten vertrouwd met de recente doorbraak in Nederland in verband met het detecteren van prohormonen via de methode van de "bioassay" alsook via het "urineprofiel"?Bent u het ermee eens dat men ook bij ons dringend via die onderzoeksmethoden de strijd tegen de prohormonen moet aanbinden? Zo neen, waarom niet en kan u dit uitvoerig toelichten?

3) Kan u uitvoerig toelichten in welke takken van de veehouderij de prohormonen het meest worden toegepast? Kan u dit cijfermatig toelichten?

4) Kan u aangeven hoeveel handelaren van prohormonen reeds in vervolging werden gesteld en kan u, per jaar, aangeven hoeveel van die handelaren reeds werden veroordeeld de laatste drie jaar?

5) Kan u aangeven hoeveel malafide veetelers en vetmesters reeds in vervolging werden gesteld voor het gebruik van prohormonen en kan u tevens aangeven hoeveel van die veetelers en vetmesters reeds werden veroordeeld?

6) Bent u bereid de strijd tegen het aanwenden van prohormonen door malafide veetelers op te drijven en kan u dit concreet toelichten?

Antwoord ontvangen op 8 februari 2013 :

1) Prohormonen zijn voorlopers in de synthese van de natuurlijk voorkomende hormonen testosteron en estradiol. Het opsporen van prohormonen in vlees is niet zinvol aangezien deze van nature aanwezig zijn. Nuttige matrices om ze op te sporen zijn daarentegen monsters zoals spuiten, naalden, poeders, supplementen. Hier komen deze stoffen niet van nature in voor en is het aantonen ervan voldoende als sluitend bewijs. Prohormonen worden sinds 2006 in die monsters opgespoord door het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV)-laboratorium in Gentbrugge (FLVVG).

Sinds 2011 wordt de toediening van natuurlijke estrogenen gecontroleerd en in de loop van 2013 zal de aanwezigheid van androgenen in urine in het FLVVG worden gecontroleerd via gaschromatografie (GC-MS/C/IRMS. Met die techniek kunnen systematisch en gelijktijdig een aantal prohormonen worden opgespoord.

Er dient nog opgemerkt te worden dat de detectiemethoden die J. Rijk in zijn publicaties beschrijft niet als bewijselementen kunnen worden gebruikt volgens de Europese regelgeving (Beschikking 657/2002/EG).

2) Dank zij deelname aan het Europese laboratorianetwerk hebben de Belgische laboratoria die betrokken zijn bij het onderzoek naar het misbruik van hormonen / prohormonen nauwe contacten met het RIKILT, dat het Europese referentielaboratorium (EURL) is voor hormonen . Anderzijds worden nieuwe ontwikkelingen en informatie uitgewisseld op systematische overlegvergaderingen tussen het FAVV-laboratorium in Gentbrugge en het RIKILT. Het RIKILT werd ook erkend door het FAVV.

België gebruikt voor het opsporen van het misbruik van hormonale stoffen voornamelijk multi-residu-methoden op basis van LC-MS/MS en GC-MS/MS. Het detecteren van prohormonen, via de methode van “bio-assays” of via het “urineprofiel” wordt momenteel niet toegepast. De meeste van deze screeningsmethoden bevinden zich nog in de onderzoeksfase in een zeer klein aantal Europese onderzoekscentra. Er wordt verwacht dat die methoden het mogelijk zullen maken om dieren die met met hormonen en/of prohormonen behandeld kunnen zijn te selecteren voor verder onderzoek. De identificatie van de hormonen en prohormonen zal dan verder moeten gebeuren bij middel van massaspectrometrie. Als geen lichaamsvreemde hormonen worden gedetecteerd en er een vermoeden is van het gebruik van lichaamseigen hormonen of prohormonen, dan zal enkel een conclusie kunnen worden getrokken aan de hand van de GC-MS/C/IRMS zoals die bij het FAVV wordt toegepast.

3) Prohormonen zouden kunnen worden gebruikt in de vetmesting van runderen en als prestatiebevorderaar bij paarden. Wij beschikken dienaangaande niet over cijfergegevens.

4) Het bezit van en de handel in hormonale stoffen vallen onder het koninklijk besluit van 14 april 1974 waarvan artikel 1 § 1 bepaalt dat die activiteiten afhankelijk zijn van een vergunning; die vergunning wordt afgegeven en gecontroleerd door het Federaal Agentschap voor de Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten.

5) Op dit ogenblik loopt een rechtszaak tegen zes vetmesters in verband met het gebruik van natuurlijke hormonen op basis van in 2006 gedane vaststellingen.

In 2011 werd, na controle op een paardenrenbaan, een persoon veroordeeld voor het bezit van prohormonen die werden aangetroffen in een injectiespuit.

6) Het FAVV neemt gerichte urinemonsters van runderen, dat wil zeggen van runderen met een hoog karkasgewicht of runderen die werden gehouden in landbouwbedrijven waar natuurlijke hormonen werden gevonden. Het ging om vijfenveertig monsters in 2011 en om vijfentachtig monsters in de eerste helft van 2012.

Het FAVV is zinnens de ontwikkeling van methoden en de reeds sinds jaren gevoerde strijd tegen prohormonen voort te zetten.