Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-6963

van Lieve Maes (N-VA) d.d. 29 augustus 2012

aan de vice-eersteminister en minister van Financiën en Duurzame Ontwikkeling, belast met Ambtenarenzaken

Markets in Financial Instruments Directive - Overeenstemming van het risicoprofiel met de beleggingsportefeuille - Wijziging van het risicoprofiel (MiFID)

kapitaalbelegging
bankrecht
consumentenvoorlichting
bescherming van de consument
spaartegoed
durfkapitaal
financiële voorschriften
aandeel
kredietinstelling
bank

Chronologie

29/8/2012Verzending vraag
28/9/2012Antwoord

Vraag nr. 5-6963 d.d. 29 augustus 2012 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

De Markets in Financial Instruments Directive (MiFID)-regeling beoogt o.a. beleggers van 'financiële instellingen' beter te beschermen door hen in te delen in een risicoclassificatie en hen in functie hiervan geschikte beleggingsdiensten aan te bevelen. In functie van het risicoprofiel van een cliënt zullen financiële instrumenten met een hoog risico niet geschikt zijn voor een cliënt met een lage risicoclassificatie. Een lagere categorie-indeling houdt immers een hoger beschermingsniveau in voor de cliënt.

In praktijk komt het werkelijk risicoprofiel van de cliënt niet steeds overeen met de financiële instrumenten die hij aanhoudt bij één financiële instelling. Dit is onder meer het geval wanneer de cliënt bijvoorbeeld aandelen aanhoudt bij een internetbankier en obligaties aanhoudt bij een andere financiële instelling.

1. Dient het profiel van een cliënt te beantwoorden aan de beleggingsportefeuille die hij in concreto aanhoudt bij een financiële instelling of dient het profiel te beantwoorden aan het beleggingsprofiel van de cliënt zelf?

2. Dient het profiel van een cliënt te worden opgemaakt in functie van de beleggingsportefeuille die hij in concreto aanhoudt bij een financiële instelling of dient het profiel te worden opgemaakt in functie van het beleggingsprofiel van de cliënt?

3. Is het volgens de MiFID-regeling toegestaan dat een cliënt financiële instrumenten met een hoger risico aanhoudt bij een financiële instelling dan in feite zijn lager beleggingsprofiel geschikt acht?

4. Hoe dient de cliënt zich op te stellen wanneer de financiële instelling vraagt om zijn risicoprofiel te wijzigen, in het bijzonder te verhogen, omdat het risico van de beleggingsportefeuille niet (meer) beantwoordt aan het risico van de financiële instrumenten aangehouden bij die financiële instelling?

5. Is het logisch dat wanneer een cliënt volgens de MiFID-classificatie een hoog risicoprofiel heeft, dat hij door de financiële instelling moet gewaarschuwd worden dat het product niet bij zijn profiel past omdat het een lager risico inhoudt? De MiFID-regeling is er toch om de cliënten beter te beschermen en niet om een bureaucratie te organiseren?

Antwoord ontvangen op 28 september 2012 :

Om gepast op de vragen te kunnen antwoorden is het nodig een aantal concepten van de MiFID-regels nader te bepalen.

Het concept “profiel” is nergens in de MiFID-regels als zodanig gedefinieerd. De regels zeggen enkel dat instellingen moeten nagaan of een verrichting of een dienstverlening geschikt of gepast is op basis van de informatie die ze moeten inwinnen bij de cliënt.

Betreft de dienstverlening beleggingsadvies of vermogensbeheer, dan moet er informatie worden ingewonnen over kennis, ervaring, doelstellingen en financiële draagkracht. Betreft het een andere dienstverlening, zoals het louter uitvoeren van orders, dan moet enkel de kennis en ervaring worden getoetst wanneer het om complexe financiële instrumenten gaat of om transacties waarbij de bank zelf het initiatief heeft genomen voor de dienstverlening.

Met doelstellingen wordt bedoeld: de duur van de periode waarin de cliënt de belegging wil aanhouden, zijn voorkeur voor het nemen van bepaalde risico's, zijn risiocprofiel en de uiteindelijke bedoeling van de belegging. Daar waar de kennis- en ervaringsvereiste evenals de financiële draagkracht in principe vrij objectieve en stabiele gegevens zijn, is dit niet het geval voor de doelstellingen. Eén en ander betekent dat één cliënt verschillende beleggingsprofielen kan hebben wanneer hij diverse doelstellingen nastreeft. Dit kan resulteren in beleggingen met een verschillend risicogehalte, hetzij bij verschillende instellingen, hetzij binnen eenzelfde instelling.

Banken dienen in het kader van beleggingsadvies en vermogensbeheer de verrichtingen afzonderlijk te beoordelen op hun geschiktheid. MiFID legt geen portefeuillebenadering op. Een actieve opvolging en advisering van een beleggingsportefeuille van de cliënt vereist dan ook een duidelijke afspraak tussen de cliënt en zijn bank. Het beleggingsadvies krijgt dan ook een meer gestructureerd karakter.

Wanneer de cliënt in “gestructureerd beleggingsadvies” is, dienen dan ook niet alleen de verrichtingen maar ook de beleggingsportefeuille waarop het advies betrekking heeft te beantwoorden aan zijn “profiel”. Dit wil zeggen dat hij met betrekking tot de financiële instrumenten die zijn opgenomen in zijn portefeuille over voldoende kennis en ervaring moet beschikken en dat de samenstelling van de portefeuille in overeenstemming moet zijn met zijn doelstellingen en met zijn financiële draagkracht.

Indien binnen het kader van een advies de cliënt een verrichting wordt voorgesteld die niet geschikt is omwille van het feit dat hij geen kennis en ervaring heeft van het soort product of omdat het niet in overeenstemming is met zijn risicoappetijt of zijn financiële draagkracht, moet de bank zich onthouden van deze verrichting.

De bank kan niet op eigen initiatief vragen dat de cliënt zijn beleggersprofiel zou aanpassen, aangezien deze verantwoordelijkheid bij de bank zelf ligt. Wel kan de cliënt de bank te kennen geven dat hij bijvoorbeeld zijn doelstellingen wil aanpassen. Het behoort de bank toe na te gaan of deze aanpassing gerechtvaardigd is. Banken moeten overigens zeer voorzichtig zijn met cliënten die vragen hun “profiel” aan te passen. Ze moeten ondermeer alle wijzigingen die cliënten in hun antwoorden op de vragenlijst willen doorvoeren, zorgvuldig bijhouden en de complianceafdeling van de bank moet toezien dat de belangen van de cliënt daarbij niet miskend werden.

Zoals in vraag 5 beschreven is, gebeurt het dat de portefeuille van een cliënt die in gestructureerd advies is, voorzichtiger is samengesteld dan wat zijn “profiel” zou toelaten. Een dergelijke situatie stelt geen probleem voor wat de naleving van de MiFID-regels betreft. Sommige banken vrezen evenwel dat zij hierdoor vroeg of laat hun aansprakelijkheid in het gedrang zien komen omdat zij in gebreke zijn gebleven om een gepast advies te verschaffen in functie van de uitgedrukte wens van de cliënt om meer risico's te nemen. Om die reden ook is het belangrijk dat de bank hierover met haar cliënt op een correcte wijze communiceert. Zo kan de bank haar cliënt vragen in te stemmen met de samenstelling van zijn portefeuille ook al is deze niet volledig in overeenstemming met zijn oorspronkelijke doelstellingen. Eenzelfde benadering is niet aanvaardbaar indien aan de cliënt meer risicovolle verrichtingen worden voorgesteld dan wat zijn profiel toelaat.