Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-5058

van Bart Tommelein (Open Vld) d.d. 28 december 2011

aan de minister van Justitie

Synthetische drugs - Legal highs - Verkoop - Online drugsshops - Lijst verboden producten

elektronische handel
zwarte handel
handel in verdovende middelen
psychotropicum
Europol

Chronologie

28/12/2011Verzending vraag
13/11/2012Antwoord

Herindiening van : schriftelijke vraag 5-3897

Vraag nr. 5-5058 d.d. 28 december 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Het monitoren van de wereldwijde drugstrafiek is sinds de komst van het internet steeds moeilijker geworden. Zo was het rapport van de European Monitoring Centre for Drugs and Drugs Addiction (EMCDDA) uitgevoerd tussen 25 januari en 5 februari 2010, gericht op "online-drugsshops". Deze shops zijn toegankelijk voor iedere Europese internetgebruiker die geïnteresseerd is in het kopen van "legale psychedelica", "spice", GHB/GBL of hallucinogene paddenstoelen. Dit jaar identificeerde het rapport: "Online sales of new psychoactive substances/legal highs: Summary of results from the 2011 multilingual snapshots" 631 online winkels die verantwoordelijk zijn voor de verkoop van nieuwe psychoactieve stoffen die werden verscheept naar ten minste één lidstaat van de Europese Unie (EU). Dit is een verdubbeling van het aantal winkels ten opzichte van januari 2011. De term "legale psychedelica" omvat zeer uiteenlopende producten: van kruidenmengsels tot synthetische of "designer"-drugs en de zogenaamde partypillen. Daarnaast worden deze producten verkocht als luchtverfrissers, kruidenwierook of badzout. Deze producten zijn onderworpen aan maatregelen opgelegd door het land waar men de producten verkoopt. Omwille van die reden wordt op website van sommige online-drugsshops een lijst gepubliceerd van landen waarnaar verzending niet mogelijk is, wat van product tot product varieert. Ook stimuleren deze websites de koper om de wettelijke status van hun land van herkomst na te kijken. In 30 van de 170 (18 %) online winkels onderzocht in januari 2010, werden beperkingen op leveringen gevonden. In juli 2011 steeg het aantal naar 253 uit 631 online winkels (40 %). De meest voorkomende waarschuwing gebruikt door online shops is dat de producten niet bedoeld zijn voor menselijke consumptie.

Deze websites vormen een groot probleem wat betreft het monitoren en controleren van nieuwe psychoactieve stoffen. Sinds de instelling van het systeem voor vroegtijdige waarschuwing in 1997 zijn er door het EMCDDA en Europol reeds meer dan 110 middelen bekendgemaakt. Terwijl het EMCDDA een overzicht geeft van de beschikbaarheid van psychoactieve stoffen, werden uiteraard geen aankopen gemaakt. In het rapport van 2010 werd echter geconcludeerd dat hier behoefte naar is om op die manier regelmatig forensische analyses van verkochte producten uit te voeren, om eventuele gezondheidsrisico's gekoppeld aan het gebruik te ontmaskeren. Wegens de grote diversiteit aan plantaardige en synthetische producten en de combinaties die ermee kunnen worden gemaakt, is het momenteel lastig om prevalentiegegevens over legale psychedelica te verzamelen en te interpreteren.

In dit kader had ik graag volgende vragen voorgelegd aan de geachte minister:

1) Hoe evalueert u het bestaan van deze grensoverschrijdende online-markt voor "legale drugs", en heeft u weet van risico's voor de volksgezondheid als gevolg hiervan?

2) Werden de laatste drie jaar producten opgenomen in de lijst van verboden middelen? Zo ja, over welke producten gaat het, en kan u dit gedetailleerd toelichten?

3) Wat is de gemiddelde duur tussen het signaleren en het daadwerkelijk opnemen van deze stoffen in de lijst van verboden producten?

4) Hoe evalueert u de stelling van de EMCDDA die de noodzaak naar forensisch onderzoek benadrukt om eventuele gezondheidsrisico's gekoppeld aan het gebruik van deze "legal highs" te ontmaskeren?

5) Bestaat de mogelijkheid om de efficiëntie inzake het actueel houden van deze lijst te verhogen? Zo ja, kan u uitvoerig toelichten in welke mate men proactief tewerk kan gaan? Zo niet, op welke manier is de huidige werkwijze beschermd tegen de razendsnelle verschuivingen in de online-markt?

6) Kan u cijfermatig toelichten hoeveel doden er respectievelijk de afgelopen drie jaar zijn gevallen alsook aangeven hoeveel spoedopnames er waren ten gevolge van de inname van deze "legal highs"?

7) Overweegt u de mogelijkheid om dit probleem op Europees niveau aan te pakken, gezien het grensoverschrijdende karakter van de online drugsmarkt? Acht u het opportuun om de regelgeving inzake verboden stoffen over heel Europa gelijk te stellen? Indien wel, kan u uitvoerig toelichten welke werkwijze men kan hanteren om te voorkomen dat de wetgeving steeds word omzeild? Indien niet, waarom niet?

8) Kan u aangeven welke zogenaamde "legal highs" het meeste worden gekocht in ons land alsook in welke hoeveelheden deze worden aangetroffen in ons land?

Antwoord ontvangen op 13 november 2012 :

Het klopt dat België, net als veel andere Europese landen, worstelt met problemen in verband met de productie, het verhandelen en het gebruik van synthetische drugs.

Gamma-hydroxybutyraat (GHB) is reeds onder toezicht geplaatst. Mijn collega, de minister van Volksgezondheid, is bevoegd voor de kwestie van het gevaar van nieuwe substanties en de mogelijkheden om die te controleren.

Er worden evenwel steeds meer nieuwe substanties aangetroffen.

In het Belgisch Staatsblad van 13 oktober 2011 zijn twee koninklijke besluiten van 26 september 2011 bekendgemaakt teneinde dit fenomeen te bestrijden.

Op grond van deze koninklijke besluiten zijn alle nieuwe substanties die "synthetische cannabinoïden" worden genoemd, alsook andere zogenaamde legale drugs voortaan verboden.

Er wordt thans specifieke informatie verstrekt aan politieagenten en magistraten teneinde hen bewust te maken van het verbod van die nieuwe substanties.

Er moet echter worden erkend dat die afzonderlijke aanpak niet volledig toereikend en evenmin voldoende snel is met betrekking tot de opkomst van in dat stadium nog legale drugs.

Om die reden wordt thans de laatste hand gelegd aan een studie van het Nationaal Instituut voor criminalistiek en criminologie (NICC) om een gemeenschappelijke noemer te bepalen voor molecules van al deze substanties.

Op basis hiervan onderzoekt een werkgroep de mogelijkheden om deze substanties op generieke wijze te controleren, of door de gevolgen die zij teweegbrengen. De Interministeriële Conferentie Drugs heeft dat beginsel goedgekeurd.

In het najaar zal mijn collega van Volksgezondheid een ontwerp van wet in die zin voorleggen aan de ministerraad.

Wat vraag nummer 6 betreft: ik beschik niet over statistieken inzake overlijdens die specifiek verband houden met dit soort van substantie.

Ook op Europees vlak zijn maatregelen genomen. De Raad "Justitie en Binnenlandse Zaken" van 27 oktober 2011 heeft een Europees pact tegen synthetische drugs aangenomen. De tenuitvoerlegging van deze maatregelen is aan de gang en is sinds 1 januari 2012 een prioriteit van het Deense en het Cypriotische voorzitterschap van de Unie.

De Commissie heeft het besluit 2005/387/JBZ inzake de uitwisseling van informatie, de risicobeoordeling en de controle ten aanzien van nieuwe psychoactieve stoffen geëvalueerd, en het zal worden herzien. De Europese Commissie plant een mededeling in oktober en een nieuwe reeks wetgevende maatregelen tegen eind 2012.

Met betrekking tot de statistieken moet worden vastgesteld dat inbeslagnemingen pas mogelijk zijn als de substantie bij wet verboden is.

Van 2005 tot 2011 werden in de verschillende Europese lidstaten 164 nieuwe substanties opgespoord. Het is frappant dat in de periode 2005-2008 slechts tien à vijftien nieuwe substanties per jaar werden opgespoord. Sindsdien stijgt het aantal gemelde substanties jaar na jaar. Tijdens het eerste kwartaal van 2012 werden reeds zevenentwintig nieuwe psychoactieve substanties gemeld, waaronder dertien synthetische cannabinoïden en acht fenethylamines.

Sinds 2005 werden wat België betreft zevenenveertig nieuwe psychoactieve substanties gemeld bij het Europees Waarnemingscentrum voor Drugs en Drugsverslaving (EWDD) en bij Europol.

Het grootste aantal nieuwe substanties werd gemeld in 2011 (zesentwintig nieuwe psychoactieve substanties). Tijdens het eerste kwartaal van 2012 werden in België zeven nieuwe psychoactieve substanties gemeld (waaronder vier synthetische cannabinoïden).