Schriftelijke vraag nr. 5-4960

van Bert Anciaux (sp.a) d.d. 28 december 2011

aan de minister van Justitie

Leugendetector - Gebruik - Stand van zaken

gerechtelijk onderzoek

Chronologie

Vraag nr. 5-4960 d.d. 28 december 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Recent werd de leugendetector aangewend bij een lang aanslepende verdwijning- en moordzaak. Over het gebruik van de leugendetector de volgende vragen:

1) Binnen welke wettelijke context past het gebruik van een leugendetector bij het ondervragen van verdachten?

2) Hoeveel wordt de leugendetector aangewend in strafonderzoeken, dit per jaar, voor de periode 2006-2010? Hoe evolueerde dit aantal en hoe kan deze evolutie worden verklaard?

3) Over hoeveel en welke toestellen gaat het? Zijn deze geijkt of gestandaardiseerd en zo ja, binnen welk wettelijk kader?

4) Wie bedient deze leugendetectoren, welke opleiding genoten de testers en zijn deze opleidingen geaccrediteerd en/of voldoende wetenschappelijk onderbouwd en geregeld?

5) Welke standaarden hanteert men om het resultaat van een leugendetectortest als verdacht te beoordelen? Gaat het hier over internationaal aanvaarde en wetenschappelijk bewezen parameters, criteria of schalen? Zo ja, welke, van wie, door wie?

6) Waar schuilen de belangrijkste positieve en negatieve eigenschappen van het gebruik van een leugendetector?

Antwoord ontvangen op 21 december 2012 :

1. Op basis van informatie afkomstig van de Federale Politie kan ik u het volgende meedelen: er bestaan aangaande de polygraaf aanbevelingen die vervat zijn in de ministeriële omzendbrief betreffende het gebruik van de polygraaf in de strafrechtspleging waarvan de tekst is opgenomen in de omzendbrief COL. 03/2003 van 6 mei 2003 van het College van procureurs-generaal bij de hoven van Beroep. Deze omzendbrief bevat tevens twee bijlagen. Er is tevens een addendum van 30 mei 2003 bij COL. 03/2003 van 30 mei 2003 die het document “de polygrafie en het gerechtelijk onderzoek” bevat. In de omzendbrief wordt deze politietechniek als een bijzondere vorm van politieverhoor omschreven.  

Een verhoor verricht met behulp van de polygraaf blijft bijgevolg een verhoor in de zin van de artikelen 47bis en 70bis van het Wetboek van Strafvordering. Het daarin bepaalde moet bij een dergelijk verhoor nauwgezet in acht worden genomen. Op grond van artikel 5, laatste lid, van de wet op het politieambt, alsmede van artikel 102, 3°, van de wet van 7 december 1998 tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst, gestructureerd op twee niveaus, moet het verhoor met behulp van de polygraaf worden beschouwd als een gespecialiseerde opdracht van gerechtelijke politie, behorend tot de bevoegdheid van de federale politie. Bovendien wordt het in de omzendbrief waakzaam geacht om de voorschriften van artikel 112ter van het Wetboek van Strafvordering over de audiovisuele opname in acht te nemen. 

Verder valt het arrest van het Hof van Cassatie van 15 februari 2006 (Cass. 15 februari 2006, Rev. Dr. Pén. Crim. 2006, 682; R.W. 2006-2007, 1039, noot F. Goossens en Ph. Traest) te vermelden die belangrijke rechtspraak bevat omtrent de polygrafie. In het arrest wordt gepreciseerd dat de polygraaftest noch het vermoeden van onschuld, noch de rechten van de verdediging miskent. De gevolgtrekkingen uit een polygraaftest worden aan de onaantastbare beoordeling van de rechter overgelaten, die in feite beslist om er al dan niet een gevolg aan te geven naargelang het vertrouwen dat hij in die test stelt.

2. Uit Tabel 1 (zie bijlage 1) kan worden afgeleid dat de evolutie nog steeds in stijgende lijn is. Dit wordt deels verklaard door de in het verleden bekomen doorbraken, bekentenissen alsook het uitsluiten van eventuele verdachten in gerechtelijke dossiers. Het spreekwoord onbekend is onbemind is hier zeer passend. Hoe meer men er gebruik van maakt, hoe meer men het wil toepassen. Magistraten, onderzoeksrechters maken er meer en meer gebruik van. Het is richtinggevend en stuurt mede met andere elementen een gerechtelijk onderzoek naar zijn finaliteit. 

3. Er zijn vier aangekochte toestellen Lafayette LX 4000. (Amerikaans merk), er is geen wettelijk kader voorzien doch via de fabrikant gebeurt periodiek (6 maanden) een kalibratie test of ijkingstest op het toestel en de gebruikte componenten. Tevens voert de software van het toestel vóór elke uitgevoerde test een soort self-test. Een check-up dat alles werkt.  

4. Er zijn thans 5 leden van de Federale Gerechtelijke Politie die deze tests uitvoeren ten behoeve van zowel lokale als federale politiediensten, telkens in opdracht van een magistraat. (onderzoeksrechter, procureur des Konings, federale magistraat).

Deze 5 politiemensen werden in de Canadian Police College CPC te Ottawa-Canada gevormd. Deze 12 weken durende vorming wordt door de American Polygraph Association nagekeken en is een geaccrediteerde school. De polygraph examiners cursus werd door de Canadese universiteiten nagekeken en erkend. Hierop volgt een één jaar opvolging op het terrein waarna pas bij welslagen het brevet van polygraph examiner wordt verleend. Daarenboven dienen de polygrafisten om hun erkenning te behouden een tweejaarlijkse bijkomende vorming van 40 uur te blijven volgen. De CPC is een Canadese erkende politieschool afhankelijk van de Royal Canadian Mounted Police waarin zowel lokale, provinciale alsook federale politie opleidingen worden gegeven. De door de polygrafisten gevolgde techniek wordt wereldverspreid het meest gebruikt en geniet een hoge wetenschappelijke onderbouw. 

5. De Belgische polygrafisten zijn lid van APA alsook van de Canadian Police Polygraph Association CAPP. Zij gebruiken de ‘Utah numerical scoring system’. De National Criminal Justice Reference Service publiceert daaromtrent studies gedaan door Prof. Drs.: B.G. Bell, D.C. Raskin, C.R. Honts, J.C. Kircher waarin een hoge wetenschappelijke betrouwbaarheid van meer dan 90 % betrouwbaarheid en validiteit van de methodiek staat. 

6. De positieve eigenschappen zijn de volgende: het is sturend, een richtinggevende bijzondere verhoortechniek door de politie. Het is kostenbesparend (bij uitsluiting van mogelijke verdachten, geen bijkomende politiemiddelen zoals observatie, afluisteren telefoon, e.d. nodig). De standaardisatie van de techniek. Elke test wordt door elke polygrafist op eenzelfde wijze uitgevoerd. De audiovisuele opname van het gehele gebeuren garandeert een totale transparantie. De bekomen grafieken, audiovisuele opnamen worden als overtuigingsstukken neergelegd, naast het door de polygrafist opgesteld proces-verbaal.  

De negatieve eigenschappen zijn de volgende: het is niet op alles toepasbaar. Men is beperkt in de vraagstelling. De in bepaalde dossiers of aanvragen te lange wachttijden ten gevolge van de onderbezetting van de dienst. Men dient tevens rekening te houden met subsidiariteit en proportionaliteit van de aanvragen.