Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-4763

van Bert Anciaux (sp.a) d.d. 23 december 2011

aan de vice-eersteminister en minister van Financiën en Duurzame Ontwikkeling, belast met Ambtenarenzaken

Douane en Accijnzen - Werking - Opdrachten - Personeel en budget - Digitalisering

digitalisering
belastingadministratie
douane
tekort aan arbeidskrachten

Chronologie

23/12/2011Verzending vraag
26/11/2012Herkwalificatie
4/3/2014Antwoord

Herindiening van : schriftelijke vraag 5-1162
Geherkwalificeerd als : vraag om uitleg 5-2726

Vraag nr. 5-4763 d.d. 23 december 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Het personeelstekort verplicht Douane en Accijnzen om minder controles uit te oefenen op de openbare weg. Algemeen directeur Noël Colpin stelt dat er in 2013 ruim 700 voltijdse medewerkers te weinig zullen zijn. Het fysieke toezicht in havens en luchthavens zal daar volgens hem onder lijden.

Op dit moment telt de administratie Douane en Accijnzen 3 202 medewerkers, maar de vergrijzing knaagt aan het personeelsbestand. Per vijf mensen die met pensioen gaan, worden er maar twee of drie nieuwe medewerkers aangeworven. Volgens leidend ambtenaar Colpin is dit nefast voor de goede werking. Het takenpakket breidt steeds meer uit door nieuwe opdrachten rond veiligheid en milieu. Daarenboven zijn er problemen met de digitalisering van de dienst.

De topman hekelt tevens de budgettaire toestand van zijn diensten. Douane en Accijnzen int jaarlijks voor twee miljard euro aan invoerrechten uit Europa en mag daarvan 25 % (500 miljoen) houden voor de betaling van kosten en risico's. Blijkbaar gebruikt de federale overheid die middelen voor heel wat andere doeleinden.

Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen.

1) Deelt de minister de analyse van de algemeen directeur van de administratie Douane en Accijnzen Noël Colpin? Zo neen, hoe interpreteert hij de toestand op die dienst? Zo ja, wat zal hij ondernemen om die problemen te verhelpen?

2) Wat was de evolutie van het personeelsverloop van de dienst gedurende de afgelopen tien jaar? Wat was de omvang van het personeel op 1 januari 1993, bij afschaffing van de douaneformaliteiten aan de binnengrenzen? Welke getalsterkte wordt uiteindelijk na de natuurlijke afvloeiingen voorzien? Beoordeelt de minister dit als voldoende om het huidige en toekomstige takenpakket te beheersen? Met welke nieuwe taken breidde het bestaande pakket de voorbije jaren uit? Verwacht de minister dat het takenpakket van de douane in de toekomst zal groeien?

3) Welke opdrachten vervult het personeel van Douane en Accijnzen en hoe is het personeel over die opdrachten verdeeld? Hoeveel personeelsleden voeren daadwerkelijk controles uit op het terrein? Acht de minister dit een goede verhouding ten opzichte van het totale aantal personeelsleden? Op welke wijze worden de mensen over het Belgisch grondgebied verdeeld? Hoeveel mensen worden respectievelijk ingezet om de havens te controleren, de luchthavens te controleren, de grens met Nederland, Duitsland, Luxemburg en Frankrijk te controleren (de vliegende patrouilles) en voor andere opdrachten? Acht de minister dit een goede verdeling en stemt ze overeen met wat volgens hem de prioriteiten zijn?

4) Deelt de minister mijn analyse dat een sterk doorgedreven digitalisering van de douanediensten noodzakelijk is voor een efficiënte werking in dit bij uitstek digitale tijdperk? Kan hij mij uitvoerig informeren over de problemen bij de informatisering van Douane en Accijnzen? Welk budget is voorzien voor de digitalisering en acht hij dit voldoende? Is er een verband met de problemen rond het ICT-luik van Coperfin? Wanneer kunnen we verwachten dat Douane en Accijnzen zijn intrede zal doen in de 21ste eeuw?

5) Hoe is het budget van Douane en Accijnzen de afgelopen tien jaar geëvolueerd? Welk budget is voorzien voor de komende vijf jaar? Is dat volgens de minister voldoende voor de behoorlijke werking van onze douanediensten?

6) Kan de minister verzekeren en waarborgen dat Douane en Accijnzen in staat is om nu en straks de toevertrouwde opdrachten naar behoren uit te voeren?

Antwoord ontvangen op 4 maart 2014 :

1) Naar aanleiding van het werkbezoek van de Gemengde Commissie voor de Financiën en Begroting van de Kamer en Senaat op uitnodiging van VOKA aan de haven van Antwerpen, heeft de Administrateur generaal van Douane en Accijnzen op 25 januari 2011 voor deze gemengde commissie een uiteenzetting gegeven over het waarom, het wat en het hoe van de modernisering van de Algemene Administratie van de douane en accijnzen (AAD&A). 

Bij deze gelegenheid heeft hij ook een mogelijke planning van de invoering van de hervorming voorgesteld en de randvoorwaarden toegelicht waaraan moet worden voldaan om de hervorming door te kunnen voeren. 

De meeste van de vooropgestelde maatregelen kaderen in de hervorming van de Federale Overheidsdienst (FOD) Financiën, met name in het Geïntegreerd Managementplan FOD Financiën 2012-2017 en werden besproken op het Directiecomité van de FOD Financiën.  

Bovendien wordt AAD&A in het Regeerakkoord op verschillende plaatsen vermeld, onder andere voor wat betreft het versnellen van de modernisering en het ontplooien van de douanediensten op het ganse grondgebied met continue dienstverlening. 

2)* Op 1 januari 1993 bestond het personeelseffectief van AAD&A uit 6200 ambtenaren. Op 1 juni 2012 bestond het inzetbaar personeelseffectief nog uit 3.594 ambtenaren. Op 1 januari 2013 was dit aantal verder verminder tot 3.445.  

Het regeerakkoord voorziet dat in de belangrijkste Belgische zee- en luchthavens wordt overgeschakeld naar een systeem waarbij de toezicht- en controleactiviteiten door het douanepersoneel in shiften (24u op 24u en 7 dagen op 7) wordt georganiseerd. 

Voor de uitvoering van deze maatregel werd aan AAD&A een budget toegekend dat het toelaat om over te gaan tot de geleidelijke aanwerving van 385 in shiften tewerkgestelde personeelsleden.  

Zowel de handel als AAD&A zullen zich door de invoering van deze maatregel beter kunnen organiseren om de binnen komende en de uitgaande goederenstromen zo ongehinderd mogelijk door de douanecontrole te loodsen. Het shiftensysteem zal eveneens toelaten dat AAD&A werk kan maken van de 24u op 24u bewaking van de goederenstromen, zodat betere controleresultaten kunnen worden behaald. 

Tot slot kan er nog worden gemeld dat in het kader van de strijd tegen de fiscale fraude er reeds 73 personeelsleden werden aangeworven ter versterking van de opsporingsdiensten van AAD&A.    

* België is een belangrijke toegangspoort tot de Europese Unie. Dagelijks gaan enorme hoeveelheden goederen over land, over zee en door de lucht via ons land de Europese Unie in en uit. Het is cruciaal voor de Belgische economie en het Belgische bedrijfsleven dat die goederenstromen snel worden afgehandeld. Vereenvoudigde, snelle en flexibele in- ,door- en uitvoerprocedures zijn dus van groot belang. Met de inwerkingtreding van de toepassingsvoorzieningen van de Modernized Customs Code (MCC) zijn nieuwe concepten uitgewerkt zoals “Self-Assessment” en “Centralized Clearance”. 

De werkzaamheden van AAD&A worden voor een groot deel bepaald door haar rol als “bewaker” van de buitengrens van de Unie. De invulling van deze rol vindt in belangrijke mate plaats op basis van Europese wet- en regelgeving en beleid. Het geïntegreerd beheer van de buitengrenzen en veilige havens zijn daar de voornaamste evoluties van. In dit verband zijn de nieuwe concepten van “One-Stop-Shop” en “Single Window” in partnerschip met alle overheidsdiensten aan de buitengrens belangrijk. In dit kader werd op 19 juli 2013 het Gecoördineerd Grensbeheer reeds aangenomen door de Ministerraad. 

* De accijnsmateries zijn overwegend fiscaal van aard. Jaarlijks int AAD&A 10 miljard euro, waarvan de accijnsontvangsten meer dan 8 miljard euro bedragen.  

* De opsporingsdiensten van AAD&A worden vooral geconfronteerd met de integratie van de 1ste en 3de pijler binnen EU. Dit is belangrijk voor de versterking van opsporingstaken inzake gemeen recht: drugs, wapens, gevaarlijke en giftige stoffen, nucleaire goederen, verboden goederen, enz.  

* Deze evoluties inzake AAD&A beïnvloeden uiteraard de manier van werken, de ICT-applicaties, het personeelsbeleid en de organisatiestructuur binnen het moderniseringsplan van de FOD Financiën en vereisen bovendien een herschrijving van de algemene wet inzake douane en accijnzen, waarvoor binnenkort een eerste ontwerp van aanpassing in het Parlement zal worden ingediend. 

* Het takenpakket van AAD&A is momenteel stabiel maar wordt sterk beïnvloed door het volume van de wereldhandel en nieuwe technologieën (modern detectiemateriaal,

automatisering, enz.).

3) De AAD&A is zowel voor fiscale als voor niet-fiscale bevoegdheden verantwoordelijk. Hierbij moet worden opgemerkt dat de afgelopen jaren vooral het aandeel niet-fiscale bevoegdheden is toegenomen, zoals weergegeven in onderstaande tabel. 

Fiscale bevoegdheden

Niet-fiscale bevoegdheden

  • Douanerechten bij invoer in EU

  • Accijnzen (en gelijkaardige belastingen) bij invoer en op binnenlands verbruik

  • BTW bij invoer

  • Heffingen en andere bedragen inzake gemeenschappelijk landbouwbeleid

  • Anti – dumpingrechten

  • Compenserende rechten

  • Retorsierechten

1. Beschermen van de markt

  • Quotaregelingen en tariefcontingenten / economische contingenten

  • Diverse beschermingsmaatregelen

  • Ordening van de wijnmarkt

2. Stimuleren en faciliteren van de markt

  • Restitutieregelingen

  • Interventieregelingen

  • Schorsingen

  • Economische douaneregelingen (Actieve en passieve veredeling, Behandeling Onder Douanetoezicht)

  • AEO (Authorised Economic Operator)

3. Beschermen van de samenleving (VGEM: Veiligheid, Gezondheid, Economie en Milieu) en overige

  • Afvalstoffen en –transporten

  • Namaak

  • Cash

  • Verdovende middelen en precursoren

  • Conventie van Washington (CITES)

  • Radioactieve producten

  • Hormonen

  • In- en uitvoer van wapens

  • Dual – use goederen

  • Strategische goederen

  • Gedifferentieerd geprijsde geneesmiddelen

  • Merken en aanduidingen van oorsprong

  • Eurovignet

  • Verkeersbelasting

  • Rij- en rusttijden

  • Statistiek

  • Levende dieren en producten van dierlijke   oorsprong

  • Diervoeder en voor diervoeding bestemde   producten

  • Voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong

  • Veiligheid van de producten

  • Alfatoxines

  • Zeevisserij

  • Terrorismebestrijding

  • Uitvoer van cultuurgoederen

  • Invoer en uitvoer van plantaardige producten

  • Springstoffen

  • Clandestiene immigratie

  • enz.

De personeelsleden belast met de controles op het terrein (gegevens van 2012):

Type diensten

Ambtenaren

Havens (inzetbare ambtenaren)

578

  • Antwerpen

427

  • Zeebrugge

90

  • Gent

42

  • Oostende

19

  • Luchthavens ( inzetbare ambtenaren)

292

  • Zaventem

187

  • Bierset

71

  • Gosselies

28

  • Deurne

6

IWECC (inspectie waarde en externe comptabiliteitscontrole)

164

GVC (gewestelijk verificatiecentrum)

89

Controlesectie der accijnzen

135

Controles (*)

354

Opsporingsdiensten (**)

154

Motorbrigades

293

Totaal

2059

* daaronder begrepen de secties van accijnzen, de verificatiediensten, met uitzondering van de diensten opgenomen in de havens en luchthavens

** met uitzondering van de diensten opgenomen in de havens en luchthavens 

Op een totaal van 3.594 ambtenaren wordt bijgevolg 57,2 % ingezet voor controles op de goederenstroom. De AAD&A heeft ook een belangrijke opdracht inzake de inning van invoerrechten, accijnzen, enz. waarvoor 702 ambtenaren (of 19,5%) worden ingezet. 

76,7% van de AAD&A-ambtenaren wordt dus ingezet op de kerntaken “controleren”, “opsporen” en “innen”. De verdeling van de 3.594 personeelsleden per gewestelijke directie (gegevens van 2012) 

Gewestelijke directie

Ambtsgebied

Personeel

Antwerpen

Provincie Antwerpen + Haven linkeroever

888 personeelsleden 

Gent

Provincies Oost Vlaanderen en West Vlaanderen

550 personeelsleden 

Hasselt

Provincie Limburg

236 personeelsleden 

Brussel

Provincies Vlaams Brabant, Waals Brabant en het Hoofdstedelijk gewest Brussel

846 personeelsleden 

Luik

Provincies Luik en Luxemburg

445 personeelsleden 

Bergen

Provincies Henegouwen en Namen

393 personeelsleden 

Centrale diensten

België

236 personeelsleden

4) De afhankelijkheid van automatisering wordt steeds groter. Vanaf 2012 is alles erop gericht om de door Europa opgelegde en met het bedrijfsleven afgestemde mijlpalen te realiseren. Dit is van cruciaal belang voor het bedrijfsleven in het algemeen en voor de concurrentiepositie van de main ports in het bijzonder (“level playing field”).  De AAD&A  tracht een actieve rol te spelen in de projecten die gericht zijn op het elektronisch berichtenverkeer tussen, zowel haar binnenlandse en buitenlandse partners als met haar handelspartners op Europees en wereldniveau. 

De Europese mijlpalen zijn hoe dan ook opgenomen in het Multi Anual Stratigic Plan (MASP programma) van de Europese Commissie voor de periode 2013-2020. Alle deze door de Europese Commissie opgelegde projecten dienen tussen 2013 en 2020 te worden gerealiseerd. 

Daarnaast zijn er ook een aantal nationale nieuwe applicaties rond accijnzen, douane en risicobeheer & controle.  

De budgetinspanningen die hierbij werden geleverd zijn aanzienlijk: 

1. PLDA :  

2. MASP:

5) Budgetevolutie: 

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

247.682 kEuro

254.346 kEuro

255.745 kEuro

253.464 kEuro

249.815 kEuro

269.625 kEuro

262.406 kEuro

Uitgesplitst naar de voornaamste investeringen in werkingsmiddelen: 

 

Investeringen

Onderhoud

Begrotingsjaren

Scantoestellen

23.698.076 euro

5.843.647 euro

2000 à 2012

Megaports

8.199.411 euro

646945 euro

2006 à 20012

Hondenbrigade

458.595 euro

497.660 euro

2006 à 2012

Motorrijders

905.000 euro

2007 à 2012

Douane te water (Maritieme brigade + Havenbrigade)

14.820.000 euro

2001 à 2012

De Europese Unie brengt jaarlijks 25% van de geïnde invoerrechten in rekening voor de werkingskosten van de Lidstaat.  

Deze som wordt in België geboekt als ontvangst en is bestemd voor het dekken van alle uitgaven van de federale overheid. 

De FOD Financiën moet zijn prioriteiten stellen binnen de beschikbare budgettaire middelen. Het is duidelijk dat de laatste jaren sterk in de AAD&A geïnvesteerd werd.  

6) AAD&A heeft geïnvesteerd in het functioneler maken van haar organisatiestructuur en zij ervaart de personeelsevolutie als een kritische succesfactor voor het realiseren van haar doelstellingen. 

AAD&A wordt immers omgebogen van een klassieke geografisch georganiseerde administratie naar een proces gestuurde organisatie. Het volgende wordt daarbij gerealiseerd: 

Aangezien AAD&A zal evolueren naar een volledig nieuwe organisatie, veronderstelt zulks een duidelijke planning. De uitvoering hiervan werd gedetailleerd in een “Masterplan AAD&A”, waarbij op basis van de op te leveren tussen- en eindproducten, de onderlinge afhankelijkheden, de voorziene werklast en de inzetbare middelen een duidelijk beeld werd opgehangen van de uit te voeren acties in de komende 2 jaar. Rekening houdend met de duur van de lopende syndicale onderhandelingen en de omzetting in wet- en regelgeving die de resultaten ervan met zich mee brengen, moet dit plan tegen 1 september 2015 in de praktijk gebracht worden.  

Tezelfdertijd investeert AAD&A in managementtools om haar actueel functioneren permanent te optimaliseren. Hiertoe behoren onder andere