|
|
Slaapmiddelen - Slaappillen - Toenemend gebruik - Campagne - Synergie gemeenschappen - Evaluatie
kalmerend middel
bewustmaking van de burgers
| 23/12/2011 | Verzending vraag |
| 14/3/2012 | Antwoord |
Naar aanleiding van het fors toegenomen gebruik van slaappillen (10 % van de bevolking), startte de Federale Overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid een nieuwe campagne.
Aan de relevantie en zelfs de urgentie om deze overconsumptie aan te pakken twijfelt niemand - behoudens de farmaceutische industrie. Toch rijzen bij dit bericht een aantal vragen:
1) In welke mate werd deze campagne overlegd of ontwikkelt ze in synergie met de preventieaanpak van de gemeenschappen? Bestaat met betrekking tot de preventieve aspecten van deze campagne een protocol met de gemeenschappen? Zo ja, met welke inhoud? Zo niet, hoe verklaart de geachte minister de afwezigheid daarvan?
2) Welke zijn de concrete doelstellingen en methodes van deze campagne en via welke criteria zal zij worden geëvalueerd? Op basis van welke theoretische concepten werd deze campagne gebouwd? Op welke moment en met welke resultaten (bereikte gewenste effecten) zal deze campagne als succesvol worden afgesloten?
3) Wie zal deze wanneer campagne evalueren?
Sinds 2002 worden door de federale minister van Volksgezondheid campagnes gevoerd die tot doel hebben de bevolking bewust te maken van de gevaren van overmatig gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen. De gemeenschappen voeren volgens mijn informatie zelf geen specifieke campagne die verband houdt met het overmatig gebruik van slaap en kalmeringsmiddelen. Een protocolakkoord werd bijgevolg niet afgesloten. Wel worden de gemeenschappen systematisch van de federale campagne en acties op de hoogte gebracht via de Cel Gezondheidsbeleid Drugs alwaar zij vertegenwoordigd zijn.
De boodschap van de campagne vertrekt van het basisprobleem, zijnde angst, stress of slaapproblemen, die in ons land te vaak (uitsluitend) medicamenteus behandeld worden. Er bestaan voor dit soort problemen efficiënte niet-medicamenteuze alternatieven. Het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen moet daarom een laatste en/of tijdelijke oplossing zijn, onder meer gezien hun verslavend karakter. Met vragen inzake angst, stress en slaapproblemen kan men zich richten tot zijn/haar huisarts of apotheker.
De methode die voor de campagne wordt aangewend bestaat erin om te vermijden dat de gebruikers en de beoogde doelgroepen zich niet gestigmatiseerd voelen door de boodschap en/of de vormgeving van de sensibiliseringscampagne. Verder waken wij erover dat alle mediaproducten een herkenbare en eenvormige stijl hebben. Een herhaling van de boodschap is belangrijk en we proberen zoveel mogelijk mediakanalen te gebruiken.
De boodschap doet ook geen afbreuk aan het aanzien en het vertrouwen van het publiek ten opzichte van de huisartsen en apothekers. Deze beroepsgroepen zijn een onmisbare schakel in het welslagen van de campagne. Zij fungeren als vertrouwenspersoon bij wie de bevolking met vragen omtrent angst, stress en slaapproblemen en het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen terecht kan.
Het theoretisch kader van de campagnes wordt gevormd door het advies 7600 betreffende kalmerende en hypnotische middelen van de Hoge Gezondheidsraad. Recent bracht zij ook het advies 8571 betreffende de impact van psychofarmaca op de gezondheid met een bijzondere aandacht voor ouderen uit. Tot slot maken ook de handboeken ontwikkeld door de ULB en UG voor de huisartsen en de apothekers, die gebruikt worden bij trainingsmomenten, deel uit van het theoretisch kader. Deze boeken kunnen besteld worden bij de Federale Overheidsdienst (FOD) VVVL en zich online beschikbaar op www.health.belgium.be/benzo.
Het is niet mogelijk te bepalen wanneer de campagne slaap- en kalmeringsmiddelen kan worden afgesloten. Uit andere campagnes, zoals de antibioticacampagne, blijkt dat een regelmatige herhaling noodzakelijk is om tot een permanente gedragswijziging te komen. Het beoogde effect bestaat er in elk geval uit om het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen te beperken in het voordeel van de alternatieven. Zolang deze gewenste gedragsverandering niet bereikt wordt, blijft het noodzakelijk om de campagne regelmatig te herhalen.
De campagne werd in 2007 en 2009 geëvalueerd door middel van onafhankelijk evaluatieonderzoek uitgevoerd door INDIGOV.
De belangrijkste bevinden uit het evaluatierapport 2007 zijn:
de trainingen voor artsen en apothekers worden als zeer nuttig en waardevol beschouwd;
het hulpmiddelenboek heeft vooral in combinatie met de trainingen een grote meerwaarde;
de folders werden eerder negatief geëvalueerd: te weinig aangepast aan de doelgroep, weinig vormelijk modern, te verwarrend (5 verschillende folders),… ;
campagnes moeten voldoende gewicht hebben en origineel verpakt worden om op te vallen tussen de andere boodschappen;
huisartsen en apothekers spelen een cruciale rol in een campagne voor een verantwoord gebruik van slaap- en kalmeermiddelen.
Op basis van deze aanbevelingen werd de sensibiliseringscampagne 2009 ontwikkeld.
Deze campagne werd als volgt door INDIGOV geëvalueerd: 45 % van de bevolking stelde de campagnebeelden te hebben opgemerkt, ruim 30 % kon ze ook inhoudelijk juist plaatsen. Het bereik was het grootst in Vlaanderen en bij vrouwen, maar minder groot bij jongeren. De campagne bereikte gebruikers significant méér dan niet-gebruikers. Inzake impact wees het onderzoek uit dat de campagne heeft bijgedragen tot een daling van het dagelijks gebruik van zowel slaap- als kalmeringsmiddelen. De campagne heeft ook een remmend effect gehad op de toename van het aantal niet-dagelijkse gebruikers van kalmeringsmiddelen. De campagne heeft niet belemmerd dat niet-dagelijkse gebruikers steeds vaker kalmeringsmiddelen zonder doktersvoorschrift nemen. Om die reden wordt de rol van de apotheker des te belangrijker om de (vaak jonge) onregelmatige gebruikers van kalmeringsmiddelen zonder doktersvoorschrift te sensibiliseren. De gevoerde campagne blijkt dan ook een sterk activerend effect en een groot draagvlak (voor herhaling) te hebben.
Een nieuwe evaluatieonderzoek van de recentste campagne uit 2011 wordt niet voorzien. Wel zullen de onrechtstreekse indicaties, zoals de nationale gezondheidsenquêtes en de jaarlijkse cijfers van de Algemene Pharmaceutische Bond (APB) m.b.t. het aantal verkochte verpakkingen, gebruikt worden om het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen in België op te volgen.
Voor méér informatie over de campagnes van de FOD VVVL over slaap- en kalmeringsmiddelen verwijs ik u door naar www.health.belgium.be/benzo.