Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-2593

van Guido De Padt (Open Vld) d.d. 22 juni 2011

aan de staatssecretaris voor Mobiliteit, toegevoegd aan de Eerste Minister

Motorfietsen - Verkeersongevallen - Maatregelen

tweewielig voertuig
ongeval bij het vervoer
verkeersveiligheid
veiligheidsinrichting
verkeersopleiding
officiële statistiek
snelheidsvoorschriften

Chronologie

22/6/2011Verzending vraag
25/8/2011Antwoord

Vraag nr. 5-2593 d.d. 22 juni 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

In 2009 kwamen er in België honderd zevenendertig motorrijders om het leven. Dat is relatief veel, namelijk 14 % van alle verkeersdoden, terwijl motorrijders minder dan 5 % van alle verkeersdeelnemers uitmaken. Het betreft de enige categorie van weggebruikers waar het aantal verkeersslachtoffers niet afneemt. Integendeel, er is sprake van een forse stijging. In de periode van 1998 tot 2009 nam het aantal doden dertig dagen met 26 % toe. Dit cijfer moet enigszins genuanceerd worden. In vergelijking met vijftien jaar geleden leggen motorrijders nu dubbel zoveel kilometers af. Toch blijft de motorfiets een van de gevaarlijkste vervoersmiddelen in België. Het overlijdensrisico op de motor is maar liefst twintig maal groter dan met een personenwagen.

Om de verkeersveiligheid van motorrijders te bevorderen, worden over het algemeen op volgende gebieden maatregelen getroffen.

Opleiding: volgens het European Road Safety Observation (ERSO) zijn 37 % van de dodelijke ongevallen te wijten aan een fout van de motorrijder zelf. Een meer kwaliteitsvolle rijopleiding vormt derhalve een belangrijke uitdaging in de strijd tegen dodelijke ongevallen bij motorrijders. De richtlijn 2006/126/EC van de Europese Unie (EU) is alvast een stap in de goede richting. Die richtlijn stelt dat motorrijders ofwel vierentwintig jaar moeten zijn ofwel twee jaar ervaring moeten hebben met een lichtere motor, vooraleer ze met een zwaardere motor mogen rijden.

Zichtbaarheid: het ERSO kwam in 2006 tot de vaststelling dat in 50 % van de dodelijke ongevallen de bestuurder van een andere voertuigcategorie de motorrijder niet had opgemerkt. In de schriftelijke vraag nr. 5-126 van 10 september 2010 gaf de geachte staatssecretaris voor Mobiliteit dan ook aan dat een verplichting voor het dragen van opvallende kleuren, zoals een retro reflecterend vestje, ernstig moet overwogen worden.

Motorfiets: volgens de European Transport Safety Council (ETSC) is de gemiddelde motorrijder niet in staat om in een noodsituatie meer dan 56 % van de beschikbare remcapaciteit te gebruiken. Het verplicht gebruik van geavanceerde remsystemen zou het aantal ongevallen dat met remmen te maken heeft sterk kunnen reduceren. Voorts wordt op Europees niveau onderzocht of het haalbaar is om alle motorfietsen verplicht met een airbag uit te rusten en / of de airbag in de beschermende kledij te integreren.

Infrastructurele aanpassingen: volgens de Motorcycle Accidents in Depth Study zijn 8 % van de ongevallen met motorfietsen het gevolg van tekortkomingen in de infrastructuur. De Federale Commissie voor de verkeersveiligheid ijvert daarom om tegen 2018 de Belgische hoofdwegen motorfietsvriendelijk te maken. Concreet moeten tegen dan de wegverhardingen, de markeringen, de vangrails, de zijdelingse hindernissen, enz., verkeersveiliger zijn voor motorrijders.

Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen:

1) Hoeveel verkeersongevallen met motorfietsen (opgesplitst naar modellen kleiner dan 400 cc en groter dan 400 cc) deden er zich in 2008, 2009 en 2010 en de eerste helft van 2011 voor? Voor het jaar 2010, hoeveel doden, ernstig gewonden en licht gewonden vielen er? Indien nog geen gegevens beschikbaar; deelt de geachte staatssecretaris de mening van de Belgische automobiel- en tweewielerfederatie FEBIAC dat de ongevallenstatistieken van het Belgisch Instituut voor de verkeersveiligheid (BIVV) te veel achterlopen op de realiteit?

2) Hoeveel procent van de motorfietsen in België zijn uitgerust met een geavanceerd remsysteem en / of een ingebouwde airbag? Is hij voorstander om beide te verplichten?

3) Bestaan er inmiddels concrete plannen om motorrijders aan periodieke veiligheidskeuren te onderwerpen en het dragen van opvallende kleuren te verplichten?

4) Staan er nieuwe sensibilisatiecampagnes die zich toeleggen op de verkeersonveiligheid van motorrijders in het vooruitzicht?

5) Kan hij een overzicht geven van de aanbevelingen aan de gewestelijke wegbeheerders om motorvriendelijke infrastructuuraanpassingen door te voeren? Vinden deze aanbevelingen enig gehoor?

6) Wat zijn de belangrijkste oorzaken van verkeersongevallen met motorfietsen in België? Indien hier geen Belgische gegevens voor bestaan, is een diepteonderzoek naar de oorzaken van de ongevallen geen conditio sine qua non om een doeltreffend verkeersbeleid te voeren?

7) Welke maatregelen worden momenteel op Europees niveau besproken om de verkeersveiligheid van motorrijders te bevorderen?

8) Beschikt hij over cijfergegevens omtrent het aantal snelheidsovertredingen die in 2008, 2009 en 2010 en de eerste helft van 2011 werden uitgeschreven aan motorrijders?

Antwoord ontvangen op 25 augustus 2011 :

Ik heb de eer het geachte lid het volgende te antwoorden :

1. In de tabellen hierna wordt voor de jaren 2007, 2008 en 2009 een overzicht gegeven van het aantal letselongevallen met motorfietsers alsook van het aantal doden, zwaargewonden en lichtgewonden onder de motorrijders

Letselongevallen met motorfietsers 2000-2009

 

400 cc

> 400 cc

2007

724

3 204

2008

1 017

3 018

2009

1 113

2 990

Bron: AD SEI/BIVV

Verkeersslachtoffers bij motorfietsers

 

Doden 30 dagen

Zwaargewonden


Lichtgewonden


 

400 cc

> 400 cc

400 cc

> 400 cc

400 cc

> 400 cc

2007

11

128

126

714

621

2 557

2008

20

88

144

633

883

2 435

2009

22

115

191

697

925

2 355

Bron: AD SEI/Belgisch Instituut Voor de Verkeersveiligheid (BIVV)

De definitieve ongevallengegevens voor het jaar 2010 en de eerste helft van 2011 zijn nog niet beschikbaar. Het BIVV kan pas na ontvangst van de definitieve ongevallencijfers van de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie van de Federale Overheidsdienst (FOD) Economie (AD SEI) gedetailleerde statististische analyses uitvoeren en publiceren.

2. We beschikken over geen gegevens over het aantal motorfietsen dat uitgerust is met bepaalde remsystemen of airbags. De Belgische markt van motoren volgt terzake de technische ontwikkelingen die worden toegepast door de motorindustrie, eventueel ten gevolge van Europese of internationale regelgeving.

3. Op dit ogenblik wordt de invoering van een periodieke motorkeuring op Europees niveau besproken. België wacht terzake de eventuele Europese regelgeving af

Er blijkt geen voldoende draagvlak bij motorrijders te bestaan om het dragen van een fluovestje of opvallende kleuren te verplichten, maar het wordt in elk geval sterk aanbevolen en door meer en meer motorrijders toegepast.

4. Het BIVV heeft in april van dit jaar reeds een sensibilisatiecampagne over motorrijders gevoerd. De datum van de volgende sensibilisatiecampagne aangaande motorrijders is nog niet vastgelegd.

5. De gewestelijke wegbeheerders hebben reeds maatregelen uitgewerkt om de wegeninfrastructuur veiliger te maken voor motorrijders, zoals de beveiliging van vangrails op kritieke plaatsen, het gebruik van aangepaste materialen voor wegmarkeringen en dergelijke meer.

Recentelijk heeft de Federale Commissie voor de Verkeersveiligheid nogmaals het belang van motorvriendelijke wegeninfrastructuur benadrukt.

6. Het BIVV publiceerde in 2009 een themarapport over de betrokkendheid van motorrijders in ongevallen. Volgens ERSO (European Road Safety Observation) komen drie ongevalssituaties het meeste voor.

In de eerste ongevalssituatie verliest de motorrijder op een doorlopend weggedeelte of in een bocht de controle over zijn voertuig.

De tweede ongevalssituatie doet zich voor op een kruispunt: een motorrijder wordt opzij aangereden door een automobilist die hem niet heeft gezien.

Bij de derde situatie slaat een auto linksaf en heeft de bestuurder ervan de motorrijder die uit de andere richting komt niet gezien.

Van de 3 935 letselongevallen met motorrijders die in 2007 in België werden opgetekend, behoorden er 790 (20 %) tot het eerste ongevalsscenario, waarbij een motorrijder op een doorlopend weggedeelte de controle verliest over zijn voertuig. Voorts waren er 728 ongevallen (18,5 %) waarbij een motorrijder opzij aangereden werd. Bij het derde ongevalsscenario wordt een motorrijder op of buiten een kruispunt geraakt door een ander motorvoertuig, dat linksaf slaat of zich voorbereidt om dat te doen. Dit soort ongevallen werd 1 057 keer (27 %) geregistreerd.

Van de 4 092 motorongevallen die werden opgetekend in 2009, waren er 24 % eenzijdige ongevallen (waarbij de motorfietser ten val komt of waarbij de motorfietser tegen een hindernis aanrijdt). De ongevalsfactoren “controleverlies over het stuur” en “val” worden daarin het meest vermeld. Bij de motorongevallen met een ander voertuig, werd vastgesteld dat in 23 % van de ongevallen de andere bestuurder geen voorrang heeft verleend aan de motorrijder.

Deze vaststellingen op Belgisch niveau sluiten aan bij de vaak geciteerde MAIDS-studie (ACEM, 2004) die in 1999-2000 plaatsvond in vijf Europese landen.

Uit deze studie blijkt dat het in 50,4 % van de ongevallen gaat om factoren die te wijten zijn aan de bestuurder van het andere voertuig en dat in 37,1 % van de gevallen de oorzaak ligt bij de motorrijder zelf. In 7,7% van de gevallen was de omgeving de eerste ongevalsfactor. Wanneer de andere weggebruiker verantwoordelijk was voor het ongeval, ging het in ¾ van de gevallen om een perceptieprobleem. Deze perceptieproblemen zijn onder andere te verklaren door de geringe afmetingen van motorfietsen in vergelijking met auto’s en door het feit dat de motorrijder zich op een onverwachte plaats bevindt (de motorrijder haalt in op een plaats waar auto’s niet mogen inhalen, enz). Als de hoofdoorzaak bij de motorrijder ligt, gaat het ofwel om een beslissingsfout (35,2 %), ofwel om een verkeerde perceptie van het gevaar (32,3 %).

Teneinde op diepgaande wijze de factoren die aanleiding geven tot motorongevallen, op Belgisch niveau te onderzoeken, is het BIVV dit jaar gestart met een onderzoek van zware en dodelijke verkeersongevallen waarbij minstens één motorfiets is betrokken. Hiertoe wordt een representatieve steekproef genomen van processen-verbaal en/of expertenverslagen uit gerechtelijke dossiers in de periode 2009-2010. De onderzoekers zullen ook de plaats van het ongeval gaan bekijken om eventuele omgevingsfactoren die hebben bijgedragen tot het ongeval op te tekenen. De resultaten van dit diepteonderzoek zullen eind 2012 beschikbaar zijn.

7. De Europese Commissie heeft in het kader van het « European Road Safety Action Programme 2011-2020 », dat tot doel heeft het aantal verkeersslachtoffers met de helft te verminderen, de nadruk gelegd op motorrijders.

Maatregelen zullen worden voorgesteld op Europees niveau om :

- een aantal zaken die betrekking hebben op de voertuigveiligheid te introduceren, zoals bijvoorbeeld het verplicht uitrusten van motorfietsen met ABS en het bemoeilijken van het opfokken van een aantal tweewielige motorvoertuigen.

- technische standaarden te ontwikkelen voor beschermende uitrusting zoals kleding, en de studie van de haalbaarheid om motorfietsen en/of de beschermende kleding te voorzien van een airbag ;

- de invoering van een periodieke motorkeuring ;

- De Europese Unie (EU)-wetgeving met betrekking tot de audits van de wegen aanpassen in de zin dat ook rekening moet worden gehouden met de specifieke situatie van tweewielige motorvoertuigen.

In dat kader heeft de Europese Commissie een voorstel van Reglement met betrekking tot de technische voorschriften van motorfietsen opgesteld, dat momenteel wordt bediscussieerd in het Europees Parlement.

Dit Reglement heeft meer bepaald tot doel om tegen 2017 ABS op alle motorfietsen met een cilinderinhoud van meer dan 125cc te verplichten en de constructeurs toe te laten om bij een lagere cilinderinhoud te kiezen tussen ABS en CBS (gecombineerd remmen vooraan en achteraan).

8. In de tabel hieronder wordt een overzicht gegeven van het aantal snelheidsovertredingen door motorfietsers, vastgesteld door de lokale en federale politie vanaf begin 2007 tot en met de eerste zes maanden van 2010.

Jaar

Aantal snelheidsovertredingen

2007

24 128

2008

26 423

2009

30 337

2010 (6 maanden)

15 122

Bron : Centrex Wegverkeer