|
|
de toenemende criminalisering van de politieke actie
genetisch gemodificeerd organisme
georganiseerde misdaad
politiek
| 29/11/2013 | Verzending vraag |
| 12/12/2013 | Antwoord |
Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-4004
Elf activisten van de Field Liberation Movement (FLM) zijn onlangs voor het vernielen van een proefveld met genetisch gemanipuleerde aardappelplanten door de correctionele rechtbank van Dendermonde veroordeeld tot voorwaardelijke celstraffen van drie tot zes maanden. Ze werden schuldig bevonden voor de vernielingen van een aardappelveld tijdens een actie en voor bendevorming.
De veroordeling voor "bendevorming" verontrust me bijzonder. Want de specifieke veroordeling voor bendevorming bestraft niet de eigenlijke daad van het uittrekken van enkele aardappelen, maar stelt een politieke actiegroep buiten de wet. Iedereen die aan de activiteiten deelnam, ook die mensen die op zich geen strafbaar feit stelden, wordt zo herleid tot een misdadiger. Het is het zoveelste teken aan de wand van een meer dan bedenkelijk uitrekking van onze rechtsstaat, een uiting van een evolutie naar minder respect voor democratische actie, een ontwaarding van het recht op afwijkende meningen. Een ontwikkeling die me - met veel spijt en argwaan - al veel langer opvalt. Of het nu GAS-boetes of gerechtelijke procedures zijn, het speelveld en de actieradius voor politieke actie worden steeds kleiner. Meer benepen. Meer geknepen.
Nochtans is zulke actie onontbeerlijk voor een levendig democratisch systeem. Onze representatieve democratie is namelijk niet perfect - hoewel tot op heden de minst slechtste regeringsvorm - want niet iedere stem klinkt even hard en bepalend in het besluitvormingsproces. Soms is sociale actie noodzakelijk om daardoor bepaalde stille stemmen toch te horen. Zonder maatschappelijk protest kwam er geen algemeen stemrecht, geen sociale rechtvaardigheid en geen emancipatie van welke minderheidsgroep dan ook. Mag ik daarbij wijzen op een torenhoge paradox: we bejubelen de betogers op het Tahrir en Taksim plein en tegelijkertijd criminaliseren we de dissidente stemmen bij ons steeds sterker. Faut le faire.
Men hoeft de mening van de activisten van de Field Liberation Movement niet te delen, om de veroordeling voor bendevorming af te keuren. Dit gaat om de fundamenten van de vrije meningsuiting, laten we van onze representatieve democratie geen repressieve democratie maken.
Beaamt de minister mijn opvatting dat het misdrijf 'bendevorming' bestaat om (zwaar) banditisme aan te pakken niet om politieke actiegroepen te criminaliseren? Begrijpt de minister de bezorgdheid en de verontwaardiging die deze veroordeling in het maatschappelijk middenveld teweegbrengt? Deelt zij deze alertheid? Zo ja, is de minister van plan om zelf een initiatief te nemen om de wettelijke interpretatie van bendevorming in te perken en beter te definiëren? Of is zij bereid een initiatief te ondersteunen dat vanuit het parlement wordt genomen?
Als minister van justitie wens ik mij uiteraard te onthouden van inhoudelijke commentaar op een gerechtelijke uitspraak in een individuele en nog lopende zaak.
In casu sprak de correctionele rechtbank van Dendermonde op 24 september een vonnis uit waarbij meerdere beklaagden werden veroordeeld tot effectieve gevangenisstraffen en geldboeten. Tegen deze zaak werd inmiddels door de beklaagden ook beroep aangetekend dat door het Hof van Beroep te Gent zal worden behandeld.
Het strafrechtelijk beleid van het Openbaar Ministerie is allerminst gericht op het beknotten van het recht op vrije meningsuiting en het recht om te betogen. Dit zijn rechten die ik uiterst belangrijk vind in een rechtstaat en die dus vanuit justitie bescherming verdienen.
Zoals u wellicht weet, werd de manifestatie door de Field Liberation Mouvement (FLM) aangekondigd als een ludieke en geweldloze manifestatie en werd die daarom vooraf toegestaan door de autoriteiten. Er werden met de politie en burgemeester vooraf constructieve afspraken gemaakt omtrent het verloop van de actie, waarbij zelfs de geweldloze administratieve aanhouding van de organisatoren werd overeengekomen, precies om de actievoerders toe te laten om hun maatschappelijk signaal te kunnen geven.
Deze afspraken werden niet nageleefd. Het onderzoek wees uit dat de betrokkenen de actie tot vernieling van het proefveld zorgvuldig binnen hun vereniging hadden voorbereid en dat er ook al volgende gelijkaardige acties werden gepland. Het Openbaar Ministerie oordeelde het daarom opportuun om de betrokkenen te vervolgen wegens kwaadwillige vernielingen, maar ook wegens bendevorming.
De correctionele rechtbank van Dendermonde is in haar vonnis van 24 september het Openbaar Ministerie in deze redenering gevolgd. De constitutieve elementen van het misdrijf ‘bendevorming’ zijn het bestaan van een vereniging, met een zekere graad van organisatie, die tot doel heeft een of meer misdrijven te plegen. Deze elementen worden aan de beoordeling van de rechter overgelaten.
In voorliggend geval kon het O.M., althans op basis van het vonnis van de correctionele rechtbank van eerste aanleg te Dendermonde, een criminele oprichtingsdoelstelling van de feitelijke vereniging in kwestie, opgericht onder het vaandel van “Field Liberation Movement”, aantonen. Het is nu afwachten hoe het hof in graad van beroep over de zaak zal oordelen.