Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 4-4481

van Bart Tommelein (Open Vld) d.d. 23 september 2009

aan de vice-eersteminister en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen

Multidisciplinaire hormonencel - Humane doping - Gebrek aan pakkans - Rol van de douane

doping
zwarte handel
elektronische handel
douane
hormoon

Chronologie

23/9/2009Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 22/10/2009)
19/10/2009Antwoord

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 4-4482
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 4-4483
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 4-4484

Vraag nr. 4-4481 d.d. 23 september 2009 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

In het jaarverslag van de multidisciplinaire hormonencel staat een onthutsende passage inzake humane doping en de zwendel van deze producten via het internet Ik citeer: "De omvang van de invoer van illegale producten is ongekend. Douane controleert alleen extracommunautair verkeer waardoor er geen zicht is op de invoer vanuit andere EU-landen. Douane doet steekproefsgewijze controle op de invoer vanuit derde landen maar de pakkans is echter klein. Aangezien de controle manueel gebeurt, is het onmogelijk om de controle en dus de pakkans te verhogen.".

Het gaat nochtans om een zeer grote zwendel. Uit de weinige zaken die toch boven water kwamen blijkt dat de winstmarges enorm zijn. Eén zending van testosteron in een Antwerps dossier leverde een buit op met een straatwaarde van 3 264 000 euro. Verder onderzoek toonde aan dat er 63 andere zendingen plaats vonden.

De hormonencel wijst op de groeiende populariteit van Jintropin. Eigen onderzoek wijst uit dat dit product zeer populair is bij bodybuilders. Via een eenvoudige zoekopdracht op het internet blijkt het zeer eenvoudig om deze producten te kopen via veilingsites. Dit is een bijzonder verontrustende ontwikkeling. Vele jongeren zullen in de verleiding komen om deze producten te bestellen, zonder dikwijls te weten dat deze producten zeer nefast zijn voor de gezondheid en bovendien totaal illegaal.

Naast het praktisch probleem van de manuele controle zou er luidens de minister van Financiën een wettelijk probleem zijn: "Krachtens de bepalingen van het koninklijk besluit van 12 april 1974 betreffende sommige verrichtingen in verband met stoffen met hormonale, anti-hormonale, anabole, beta-adrenergische, anti-infectieuze, anti-parasitaire en anti-inflammatoire werking is de invoer van stoffen met hormonale werking, uitgenomen de uitzonderingen genoemd in artikel1, §2, van voornoemd koninklijk besluit, onderworpen aan het voorleggen van een invoervergunning uitgereikt door de minister die de Volksgezondheid onder zijn bevoegdheid heeft. De ambtenaren van de administratie der douane en accijnzen worden in dit koninklijk besluit echter niet genoemd als bijzondere ambtenaren bevoegd voor de opsporing en vaststelling van inbreuken. In concreto betekent dit dat, indien ambtenaren van de administratie der douane en accijnzen geconfronteerd worden met een poging tot invoer van goederen welke mogelijks worden geviseerd door genoemd koninklijk besluit en geen invoervergunning wordt voorgelegd zij dit melden aan de bevoegde diensten van de FOD Volksgezondheid of aan de procureur des Konings. Deze diensten, en niet de douane, stellen vervolgens de inbreuk inzake gemeen recht vast en kunnen bewarende maatregelen opleggen jegens de goederen.", aldus de minister.

In 2006 stelde de toenmalige minister van Volksgezondheid hieromtrent: "Een groot aantal werkgroepen heeft de zware taak op zich genomen om een mogelijkheid te scheppen een wettelijke basis te creëren om de controle, de supervisie en het verbod van kopen en verkopen via internet mogelijk te maken.".

Tot op heden werd er klaarblijkelijk geen vooruitgang geboekt gezien de harde conclusie van het jaarverslag van de hormonencel.

ik heb dan ook volgende vragen:

1)Bent u het met mee eens dat de douane in samenwerking met de hormonencel ook het verkeer van hormonenzendingen binnen de EU moet controleren? Zo ja, kan u dit concreet toelichten? Zo neen, waarom niet?

2)Hoe reageert u op de passage waarbij expliciet wordt aangegeven in het jaarverslag 2008 van de hormonencel dat de douane wat betreft extracommunautair verkeer enkel steekproefsgewijze controle op de invoer vanuit derde landen kan doen, maar de pakkans echter klein is gezien de controle manueel moet geschieden?

3)Uit het jaarverslag blijkt dat het dikwijls grote zendingen betreft van 60 kilo die via verzendingsmaatschappijen verlopen en dikwijls afkomstig zijn uit China. Bent u het met me eens gezien de impact op de volksgezondheid dat er meer gerichte controles moeten geschieden waarbij gebruik wordt gemaakt van risicoprofielen (land van oorsprong, aanwezigheid van flacons, grootte zending)?

4)Wat betreft humane doping blijkt uit concrete voorbeelden uit het jaarverslag dat de importeurs dikwijls actief zijn op allerhande internetfora om hun producten te promoten. Via een omweg kan het gerecht me dunkt de handelaren aanpakken en dit door het opvoeren van de internetbewaking. Bent u bereid meer te investeren in de internetbewaking om de humane doping aan te pakken? Zo ja, kan u dit uitvoerig toelichten? Zo neen, waarom niet?

5)Hoe reageert u op de vaststelling dat de invoer van niet-conforme geneesmiddelen een onbeheersbaar probleem is wegens de arbeidsintensieve controle? Meent u niet dat gezien de zware bedragen die omgaan in deze handel en gezien de impact op volksgezondheid het aangewezen is om hier toch meer handmatige controles te doen? Zo neen, kan u dit uitvoerig toelichten alsook aangeven hoe we dit fenomeen op een andere wijze kunnen indijken?

6)Bent u het eens dat gezien er klaarblijkelijk problemen zijn wat betreft het wettelijk kader inzake de handhaving en het aanpakken van illegale hormonenzendingen door de douane er behoefte is aan een eenvoudig, werkbaar wettelijk kader? Zo ja, kan u toelichten hoe u dit gaat bewerkstelligen? Zo neen, waarom niet?

7)Kan u een stand van zaken geven wat betreft de werkgroepen die in 2006 poogden een wettelijke basis te creëren om de controle, de supervisie en het verbod van kopen en verkopen via internet mogelijk te maken? Wanneer zullen de werkzaamheden afgerond zijn? Kan dit uitvoerig worden toegelicht gezien we drie jaar verder zijn en het probleem klaarblijkelijk nog niet van de baan is?

Antwoord ontvangen op 19 oktober 2009 :

Vraag 1

De Multidisciplinaire Hormonencel (MHC) is een contactpunt tussen verschillende autoriteiten betrokken bij de hormonentrafiek en zetelen onder het voorzitterschap van een bijstandsmagistraat. De administratie der Douane en Accijnzen wordt hierin vertegenwoordigd door een van haar ambtenaren die ook verbindingsofficier is bij Europol. Deze cel is evenwel geen operationele cel die rechtstreeks controles uitvoert.

Sedert eind 1992 moeten geen douaneformaliteiten meer vervuld worden in het intra-communautair verkeer van goederen. De goederen dienen dus niet meer aan de douane te worden aangeboden voor controle.

Vraag 2

Wat de douane betreft, situeert de belangrijkste aanpak van de hormonenproblematiek zich op gebied van de bestrijding van de illegale in- en uitvoer. Dienaangaande wordt vastgesteld dat pogingen tot illegale invoer van deze producten in vele gevallen gebeuren door particulieren via de bestelling van geneesmiddelen die deze stoffen bevatten en met postzendingen of met koerierdiensten worden verzonden.

In de luchthaven van Zaventem oefent de douane voor wat de postzendingen betreft, dagelijks controle uit van alle zendingen komende vanuit China, Thailand en India. Men kan aldus spreken van een 100 % controle voor deze risicolanden.

Wat de zendingen betreft die met een koerierdienst worden verstuurd, is de controle moeilijker omdat de douane niet over pré-arrival informatie beschikt om zulke zendingen op voorhand te blokkeren. Het logistieke proces bij de vrijgave van de goederen gaat hier steeds sneller. Nochtans in 2006 heeft de douane in Zaventem gedurende een week alle zendingen komende van India via DHL gecontroleerd. Er werden geen zendingen met illegale geneesmiddelen ontdekt.

In 2008 hebben de douanediensten op de luchthaven van Zaventem 2 521 vaststellingen (492 dossiers) inzake medicijnen en/of hormonen gedaan. Gelet op deze cijfers lijkt het overdreven te beweren dat de pakkans klein is.

Vraag 3

De douane voert gerichte controles uit op basis van risicoprofielen die bijzondere aandacht vestigen op de problematiek van de illegale invoer van medicijnen en hormonen.

Op basis van die risicoprofielen worden gerichte selecties gemaakt uit het globale aanbod van goederen om die zendingen te detecteren die het grootste risico inhouden o.m. inzake hormonen. Deze selecties gebeuren op basis van een set van risico criteria waarbij ook land van oorsprong, waarde, verpakking, grootte van de zending enz. aan bod komen. Door de inzet van scanvans en scanners wordt ook gericht gezocht naar flacons en verpakkingen die kunnen gebruikt worden voor dit soort gevaarlijke goederen.

Vraag 4

De Multidisciplinaire Hormonencel heeft dit punt aangesneden tijdens haar vergaderingen.

De administratie der Douane en Accijnzen beschikt niet over een dienst die toezicht houdt op het Internet. Internet is een manier waarop bestellingen kunnen worden gedaan en waarvan de bron zich vaak in het buitenland bevindt, terwijl de douane zijn controles uitvoert op goederen die fysiek worden aangeboden in het land. Het eventueel uitvoeren van dit type van onderzoeken veronderstelt een goede omschrijving van de beoogde doelstelling, beschikbare, technische middelen en wettelijk bevoegdheden om op te treden.

Vraag 5

Het probleem kan zeker niet als onbeheersbaar omschreven worden. Zoals gesteld in vraag 2 geldt voor postzendingen komende vanuit China quasi een 100 % controle in Zaventem.

Het feit dat hormonen, anabolen of illegale geneesmiddelen quasi steeds "niet conform" worden ingevoerd (valse benaming of verborgen in deklading) maakt de opsporing moeilijker.

Zoals in het antwoord op de vragen 2 en 3 reeds duidelijk wordt, werkt de douane met gerichte acties en op basis van gerichte selecties op basis van risicoanalyse. Het is derhalve niet noodzakelijk met meer fysieke controles (handmatige controles) de fraude beter te bestrijden maar wel door een optimale inzet van alle middelen met inbegrip van de technische hulpmiddelen. Ook een betere samenwerking tussen de verschillende rechtshandhavingdiensten en de betere samenwerking met de goederenbehandelaars kan mee helpen om de fraude effectief te bestrijden.

Ter zake wordt er ook op gewezen dat de hormonenproblematiek maar één van de frauduleuze fenomen is waar de douane moet mee omgaan en dat er een goed evenwicht moet gevonden worden om al deze prioriteiten met elkaar te verzoenen.

Vraag 6

Artikel 5 van het koninklijk besluit van 12 april 1974 betreffende bepaalde handelingen inzake substanties met hormonale, anti-hormonale of antibiotische werking, duidt de personen aan die bevoegd zijn voor het opsporen en vaststellen van inbreuken op dit besluit evenals voor het doen voorleggen van een invoervergunning. De douaneambtenaren zijn niet vervat in dit artikel.

Deze reglementering behoort tot de bevoegdheid van de minister aan wie de Volksgezondheid is toegewezen.

Vraag 7

De administratie der Douane en Accijnzen heeft geen weet van die werkgroepen noch van hun werkzaamheden.