SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2020-2021 Zitting 2020-2021
________________
9 novembre 2020 9 november 2020
________________
Question écrite n° 7-802 Schriftelijke vraag nr. 7-802

de Latifa Gahouchi (PS)

van Latifa Gahouchi (PS)

à la ministre de la Coopération au développement, chargée des Grandes villes

aan de minister van Ontwikkelingssamenwerking, belast met Grote Steden
________________
Somalie - Mariage des enfants - Lutte - Proposition de loi somalienne légalisant le mariage des enfants - Organisations somaliennes de défense des droits des femmes et des enfants - Soutien par la Belgique Somalië - Kindhuwelijken - Bestrijding - voorstel van Somalische wet tot legalisatie van kindhuwelijken - Somalische organisaties voor de bescherming van de rechten van vrouwen en kinderen - Steun van België 
________________
Somalie
mariage forcé
droits de la femme
droits de l'enfant
relation bilatérale
condition féminine
Somalië
gearrangeerd huwelijk
rechten van de vrouw
rechten van het kind
bilaterale betrekking
positie van de vrouw
________ ________
9/11/2020Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 10/12/2020)
9/11/2020Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 10/12/2020)
________ ________
Réintroduction de : question écrite 7-675 Réintroduction de : question écrite 7-675
________ ________
Question n° 7-802 du 9 novembre 2020 : (Question posée en français) Vraag nr. 7-802 d.d. 9 november 2020 : (Vraag gesteld in het Frans)

Le mariage des enfants, qui fait référence à tout mariage formel où l'un des époux a moins de dix-huit ans, est une violation des droits humains. Il compromet la saine transition des filles vers l'âge adulte, puisqu'il peut conduire à des grossesses précoces, à un isolement social, au décrochage scolaire, à une réduction des perspectives socio-économiques et à un risque accru de violence domestique. Bien souvent, les adolescentes sont aussi mariées à des hommes plus âgés, ce qui crée une dynamique de pouvoir inégale, laquelle compromet encore davantage leur autonomie et entraîne pour elles de plus grands risques d'être victime de violence et d'infections sexuellement transmissibles.

Des progrès ont été réalisés au niveau mondial dans la lutte contre le mariage des enfants et il est nécessaire de mettre fin à cette pratique si l'on veut pouvoir réaliser l'Objectif de développement durable (ODD) 5.3 qui vise à éradiquer toutes les pratiques préjudiciables. Toutefois, les médias internationaux font état de développements inquiétants en Somalie, où une proposition de loi a récemment été déposée, laquelle légaliserait le mariage des enfants en fixant l'âge minimum légal au début de la puberté. Des enfants pourraient ainsi être donnés en mariage dès l'âge de dix ans (cf. https://www.reuters.com/article/us-somalia-child-marriage/uproar-after-somali-lawmaker-presents-bill-to-legalise-child-marriage-idUSKBN25G0VK).

Selon les chiffres publiés par l'UNICEF (Fonds international des Nations unies pour l'enfance, United Nations International Childrens Fund), en Somalie, 45 % des filles sont mariées avant l'âge de dix-huit ans et 8 % avant l'âge de quinze ans, ce qui en fait l'un des dix pays ayant les taux de mariages d'enfants les plus élevés au monde. Les pourcentages y sont en effet deux fois plus élevés que la moyenne mondiale de 21 % chez les moins de dix-huit ans et de 5 % chez les moins de quinze ans (cf. https://data.unicef.org/topic/gender/harmful-practices-and-intimate-partner-violence/).

Dans la mesure où la coopération au développement émerge comme une politique située au carrefour des matières de la compétence du niveau fédéral et des entités fédérées régionales et communautaires (l'éducation, la prévention de la santé, etc.), la question prend ici tout son sens.

Depuis 2012, un amendement dans la Constitution de la Somalie stipule qu'il est interdit de se marier avant l'âge de dix-huit ans. La Somalie s'est engagée au niveau international à mettre fin aux mariages d'enfants, mariages précoces et mariages forcés d'ici 2030. Le pays a en outre ratifié la Convention internationale des droits de l'enfant en 2015 et a signé la Charte africaine des droits et du bien-être de l'enfant, dans laquelle l'article 21 interdit le mariage des enfants, ainsi que le protocole à la Charte africaine des droits de la personne et des peuples relatif aux droits des femmes, dans lequel l'article 6 interdit le mariage aux moins de dix-huit ans. Lors de l'Examen périodique universel du Conseil des droits de l'homme des Nations unies de 2016, la Somalie a même accepté d'enquêter sur les violations des droits humains commises à l'encontre des femmes et des jeunes filles, y compris le mariage des enfants (cf. https://www.girlsnotbrides.org/child-marriage/somalia/).

La Somalie est toutefois confrontée à une certaine instabilité politique et aux fortes pressions exercées par les forces conservatrices, ce qui ne garantit pas le maintien de la législation existante. Étant donné le rôle déterminant joué par la Belgique en matière de droits des femmes et des enfants, en considérant la résolution relative à la lutte contre les mariages précoces et forcés dans le monde et plus particulièrement dans les pays partenaires de la Coopération belge au développement adoptée par la Chambre des représentants du 5 mars 2015 (doc. Chambre, n° 54 0630/006), j'aurais deux questions à vous poser:

1) Quels efforts la Belgique va-t-elle déployer pour aborder cette nouvelle tendance dans ses relations bilatérales avec la Somalie?

2) De quelle façon la Belgique entend-elle soutenir les organisations de défense des droits des femmes et des enfants en Somalie qui militent pour l'application et la protection de la législation existante?

 

Een kindhuwelijk, dat is elk huwelijk waar één van de echtgenoten minder dan 18 jaar oud is, is een schending van de mensenrechten. Het bedreigt een goede overgang van meisjes naar de volwassen leeftijd omdat het kan leiden tot een vroegtijdige zwangerschap, tot sociaal isolement, tot schoolverlaten zonder diploma, tot een verminderd socio-economisch perspectief en een verhoogd risico op partnergeweld. Vaak worden adolescenten uitgehuwelijkt aan oudere mannen, wat leidt tot een onevenwicht in de machtsverhoudingen, wat nog sterker de autonomie van de meisjes inperkt en nog grotere risico's op seksueel geweld en seksueel overdraagbare ziektes met zich meebrengt.

Op wereldvlak werd enige vooruitgang geboekt in de strijd tegen kindhuwelijken en aan die praktijk moet een einde gesteld worden als men de duurzame ontwikkelingsdoelstelling (SDG) 5.3 wil realiseren die alle schadelijke praktijken de wereld uit wil helpen. De internationale media maken gewag van onrustwekkende ontwikkelingen in Somalië, waar men met een recent wetsvoorstel kindhuwelijken wil legaliseren vanaf de minimumleeftijd van het begin van de puberteit. Kinderen zouden aldus vanaf de leeftijd van tien jaar uitgehuwelijkt kunnen worden (zie https://www.reuters.com/article/us somalia child marriage/uproar after somali lawmaker presents bill to legalise child marriage idUSKBN25G0VK).

Volgens cijfers van Unicef (United Nations International Childrens Fund) zijn in Somalië 45% van de meisjes voor hun achttiende gehuwd en 8% voor hun vijftiende. Zo is Somalië een van de tien landen met het hoogste aantal kindhuwelijken ter wereld. De percentages zijn er tweemaal hoger dan het wereldgemiddelde van 21% bij meisjes onder achttien en van 5% bij meisjes onder vijftien (zie https://data.unicef.org/topic/gender/harmful practices and intimate partner violence/).

Ontwikkelingssamenwerking is een materie die zich op een kruispunt bevindt van federale bevoegdheden en bevoegdheden van de deelstaten (onderwijs, preventieve gezondheidszorg, enz.), en daarom is deze vraag hier op haar plaats.

Sinds 2012 bepaalt een amendement in de Somalische Grondwet dat het verboden is te huwen voor de leeftijd van achttien jaar. Somalië heeft zich internationaal geëngageerd om een eind te stellen aan kind -, vroege en gedwongen huwelijken tegen 2030. Het land heeft in 2015 ook het internationale Kinderrechtenverdrag geratificeerd en ondertekende het Afrikaans Handvest inzake de rechten en het welzijn van het kind, dat in artikel 21 een verbod op kindhuwelijken inhoudt, evenals het Protocol bij het Afrikaans Handvest over mensen- en volkenrechten over de rechten van de vrouw in Afrika dat in artikel 6 het huwen onder achttien jaar verbiedt. Tijdens het universeel periodiek onderzoek inzake mensenrechten door de VN van 2016 stemde Somalië er zelfs mee in om de schendingen van de mensenrechten ten aanzien van vrouwen en meisjes te onderzoeken, ook wat de kindhuwelijken betreft (zie https://www.girlsnotbrides.org/child marriage/somalia/).

In Somalië is er evenwel sprake van enige politieke instabiliteit en van grote druk vanwege conservatieve krachten, wat geen goede garantie is voor het in stand houden van de huidige wetgeving. Gelet op de belangrijke rol van België inzake vrouwen- en kinderrechten en gelet op de resolutie over de strijd tegen gedwongen kinderhuwelijken waar ook ter wereld, inzonderheid in de partnerlanden van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking van 5 maart 2015 (stuk Kamer, nr. 54 0630/006), wil ik u twee vragen stellen:

1) Welke inspanningen zal België doen om deze recente tendens aan te kaarten binnen de bilaterale betrekkingen met Somalië?

2) Op welke wijze zal België organisaties voor de bescherming van vrouwen- en kinderrechten in Somalië, die ijveren voor de toepassing en het behoud van de huidige wetgeving, steunen?