SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2020-2021 Zitting 2020-2021
________________
9 novembre 2020 9 november 2020
________________
Question écrite n° 7-703 Schriftelijke vraag nr. 7-703

de Willem-Frederik Schiltz (Open Vld)

van Willem-Frederik Schiltz (Open Vld)

à la vice-première ministre et ministre des Affaires étrangères, des Affaires européennes et du Commerce extérieur, et des Institutions culturelles fédérales

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken, Europese Zaken en Buitenlandse Handel, en de Federale Culturele Instellingen
________________
Hong Kong - Droits de l'homme - Démocratie - Nouvel arrêté-loi - Répression Hong Kong - Mensenrechten - Democratie - Nieuwe besluitwet - Repressie 
________________
Chine
droits de l'homme
Hong Kong
répression
China
rechten van de mens
Hongkong
bestrijding
________ ________
9/11/2020Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 10/12/2020)
24/12/2020Antwoord
9/11/2020Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 10/12/2020)
24/12/2020Antwoord
________ ________
Herindiening van : schriftelijke vraag 7-624 Herindiening van : schriftelijke vraag 7-624
________ ________
Question n° 7-703 du 9 novembre 2020 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 7-703 d.d. 9 november 2020 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Selon le ministère chinois des Affaires étrangères, la Chine prendra les contre-mesures appropriées face à l'ingérence étrangère dans la nouvelle loi sur la sécurité nationale à Hong Kong.

Le porte-parole du ministère a ainsi réagi à une menace du président américain Trump, qui avait annoncé envisager des sanctions contre des entreprises ou des responsables chinois, dès lors que la Chine entend renforcer son emprise sur le territoire autonome de Hong Kong.

La nouvelle législation permet notamment le déploiement de services de sécurité chinois à Hong Kong. Elle met fin aux libertés civiles dans la ville-État.

Une coalition de 191 parlementaires et décideurs de 23 pays a publié une déclaration condamnant «l'instauration unilatérale de lois sur la sécurité nationale à Hong Kong» et appelant les gouvernements sympathisants à s'unir contre cette «violation flagrante de la déclaration conjointe sino-britannique».

L'initiative a été dirigée par l'ancien gouverneur de Hong Kong, Chris Patten, et par l'ancien ministre britannique des Affaires étrangères, Sir Malcolm Rifkind.

En vertu de la nouvelle loi sur la sécurité, les habitants de la ville-État peuvent être extradés vers la Chine s'ils enfreignent la nouvelle loi et si Pékin le juge nécessaire. C'est ce qu'a déclaré le seul représentant de Hong Kong lors de la principale concertation législative organisée en Chine.

La loi sur la sécurité énumère quatre types de délits: les activités visant à la sécession, à la sédition, au terrorisme et à la collusion avec des forces étrangères.

Le G7 a déjà exhorté la Chine à annuler la loi, mais cet appel a été rejeté.

Le Royaume-Uni prendra des mesures supplémentaires voire des sanctions contre la Chine si la clause d'extradition est effectivement instaurée. En effet, ni l'accord réciproque ni les droits de la population hongkongaise ne sont respectés.

La présente question porte sur une compétence régionale transversale. Les positions prises par le gouvernement flamand et défendues aux Nations unies font l'objet d'une coordination systématique avec les autorités fédérales. Dans les domaines relevant de leurs compétences internes, les entités fédérées contribuent à déterminer la position de la fédération. La politique étrangère de la Belgique est coordonnée au sein de la Conférence interministérielle de la Politique étrangère, où les différents niveaux de pouvoir sont représentés.

Je souhaiterais donc poser les questions suivantes:

1) Comment réagissez-vous à la déclaration commune de 191 parlementaires de 23 pays? Y souscrivez-vous et pouvez-vous expliquer votre réponse?

2) Pouvez-vous expliquer en détail quelles sont les conséquences de cet arrêté-loi et de sa clause d'extradition pour la démocratie à Hong Kong? Ne craignez-vous pas qu'il signifie la fin du principe «Un pays, deux systèmes»?

3) Avez-vous des informations concrètes sur de récentes violations des droits de l'homme à Hong Kong?

4) Avez-vous déjà fait part à la Chine de votre mécontentement quant à la clause d'extradition et de l'arrêté-loi concernant Hong Kong? Dans l'affirmative, pouvez-vous expliquer votre réponse? Dans la négative, êtes-vous disposé à le faire, et pouvez-vous préciser quand et comment vous comptez procéder?

5) Avez-vous déjà eu des contacts avec vos collègues de l'Union européenne pour condamner conjointement les atteintes toujours plus graves aux droits garantis par la Chine à la population hongkongaise?

6) Êtes-vous prêt à prendre l'initiative de condamner à l'échelon international la rupture de l'accord entre la Chine et Hong Kong? Si oui, comment comptez-vous procéder? Sinon, pourquoi pas?

7) Si la clause d'extradition devait être votée par le Congrès chinois, êtes-vous prêt, à l'instar du Royaume-Uni, à revoir conjointement, dans un contexte européen, les accords bilatéraux conclus avec les États membres de l'Union européenne?

8) Avez-vous actuellement connaissance d'éventuelles sanctions ou d'autres mesures envisageables à l'échelon européen? Dans l'affirmative, pouvez-vous expliquer votre réponse? Dans la négative, comment l'expliquez-vous?

 

China zal de nodige tegenmaatregelen nemen tegen buitenlandse inmenging in de nieuwe veiligheidswetgeving in Hong Kong. Aldus het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken.

De woordvoerder van het ministerie reageerde daarmee op een dreigement van de Amerikaanse president Trump. Die zei sancties te overwegen tegen bedrijven of functionarissen uit China, nu dat land zijn grip op de autonome regio Hong Kong wil vergroten.

De nieuwe wetgeving maakt het onder andere mogelijk Chinese veiligheidsdiensten in te zetten in Hong Kong. De nieuwe wet maakt een einde aan de vrijheden van burgers in de stadstaat.

Een coalitie van 191 parlementariërs en beleidsmakers uit 23 landen heeft een verklaring afgelegd waarin Pekings «eenzijdige invoering van nationale veiligheidswetgeving in Hong Kong» wordt veroordeeld en waarin sympathiserende regeringen worden opgeroepen zich te verenigen tegen deze «flagrante schending van de Chinees-Britse gezamenlijke verklaring».

Het initiatief werd geleid door de voormalige gouverneur van Hong Kong, Chris Patten, en de voormalige Britse minister van Buitenlandse Zaken, Sir Malcolm Rifkind.

Onder de nieuwe veiligheidswet kunnen inwoners van de stadstaat aan China worden uitgeleverd als zij de nieuwe wet overtreden en als Peking dat nodig vindt. Dat heeft de enige vertegenwoordiger gezegd die Hong Kong heeft in het belangrijkste wetgevende overleg in China.

De veiligheidswet vermeldt vier soorten misdrijven: activiteiten gericht op afscheiding, staatsondermijning, terrorisme en samenspannen met buitenlandse krachten.

De G7 drong er bij China al op aan om de wet ongedaan te maken, maar die oproep werd door China verworpen.

Het Verenigd Koninkrijk zal extra maatregelen en zelfs sancties tegen China treffen mocht de uitleveringsclausule daadwerkelijk worden ingevoerd. Dit omdat zij het onderlinge verdrag en de rechten van de inwoners van Hong Kong niet respecteren.

Deze vraag betreft tevens een transversale Gewestaangelegenheid. De standpunten van de Vlaamse regering en de verdediging hiervan bij de Verenigde Naties geschiedt systematisch in coördinatie met de federale overheid. De gefedereerde overheden geven mede het inhoudelijk standpunt van de federatie vorm voor die materies waarvoor zij intern bevoegd zijn. Binnen de Interministeriële Conferentie voor Buitenlands Beleid waarin de verschillende beleidsniveaus zijn vertegenwoordigd, wordt het Belgisch buitenlands beleid gecoördineerd.

Daarom heb ik de volgende vragen:

1) Hoe reageert u op de gezamenlijke verklaring vanwege de 191 parlementariërs uit 23 landen? Onderschrijft u deze en kan u dit toelichten?

2) Kan u gedetailleerd toelichten welke de gevolgen zijn voor de democratie in Hong Kong van deze besluitwet met de uitleveringsclausule? Vreest u niet dat hiermee een einde wordt gesteld aan het «one country, two systems» akkoord?

3) Beschikt u over concrete informatie wat betreft recente schendingen van de mensenrechten in Hong Kong?

4) Heeft u reeds uw ongenoegen over de uitleveringsclausule en de Besluitwet betreffende Hong Kong kunnen mededelen aan China? Zo ja, kan u dit concreet toelichten? Zo neen, bent u bereid dit te doen en kan u toelichten wanneer en hoe u dat zal doen?

5) Heeft u reeds contact gehad met uw collega's binnen de Europese Unie om de steeds verdergaande aantasting van de door China gegarandeerde rechten aan de inwoners van Hong Kong gezamenlijk te veroordelen?

6) Bent u bereid om het voortouw te nemen in het internationaal veroordelen van het breken van de afspraak tussen China en Hong Kong? Indien ja, hoe wilt u dit doen? Indien niet, waarom niet?

7) Bent u bereid om de bilaterale overeenkomsten met de respectieve EU-lidstaten gezamenlijk te herbekijken in EU-verband, mocht de uitleveringsclausule daadwerkelijk gestemd worden door het Chinees congres en dit naar het voorbeeld van het Verenigd Koninkrijk?

8) Kan u aangeven of u heden weet heeft van mogelijke sancties of andere maatregelen die vanuit EU-niveau zouden worden overwogen? Zo ja, kan u dit toelichten? Zo neen, hoe verklaart u dit?

 
Réponse reçue le 24 décembre 2020 : Antwoord ontvangen op 24 december 2020 :

J’ai pris connaissance avec grand intérêt de la déclaration, cosignée par cent nonante-et-un parlementaires et décideurs politiques de vingt-trois pays, condamnant la nouvelle loi sur la sécurité nationale qualifiée d’agression contre l’autonomie, l’État de droit et les libertés fondamentales de Hong-Kong.

La nouvelle loi sur la sécurité nationale interdit les «actes de sécession, de subversion, de terrorisme et de collusion avec les forces étrangères» et a été imposée de force par Pékin, sans consultation préalable du Conseil législatif de Hong-Kong. La responsabilité de la mise en œuvre de cette loi relève de la compétence d’un «Conseil pour la sauvegarde de la sécurité nationale», contrôlé par Pékin. Il n’y a aucune garantie d’indépendance des juges car ils seront désignés par la Chief Executive («premier ministre») de Hong-Kong. Par ailleurs, la loi sera également d’application pour les ressortissants étrangers qui violeraient ses dispositions et elle a en outre une portée extraterritoriale. Cette loi de sécurité enfreint les normes internationales des droits humains, et constitue une violation, tant sur le plan de la procédure que sur le fond, de l’accord sino-britannique de 1984.

Elle risque fort d’avoir un impact négatif sur le maintien du statut spécifique de Hong-Kong («one country, two systems»), de son haut degré d’autonomie par rapport à la Chine, du respect des droits humains (notamment la liberté d’information, d’expression et de rassemblement pacifique), de l’État de droit et de l’indépendance de la justice. Le respect de ces principes est par ailleurs important pour le maintien de l’attractivité économique de Hong-Kong pour les compagnies belges et européennes.

Depuis l’entrée en vigueur de la loi de sécurité nationale, des centaines d’arrestations ont été recensées (y compris de plusieurs leaders politiques). Une censure des manuels scolaires est annoncée ainsi qu’un renforcement du contrôle de la presse. Les journalistes étrangers qui dépasseraient certaines «limites» dans leur rapportage et interviews sur les questions d’indépendance pourraient être expulsés. Ces dernières semaines, des signaux clairs montrent que Pékin concentre aussi son attention sur l’indépendance de la justice à Hong-Kong.

La Belgique a exprimé, aussi bien bilatéralement que dans un contexte européen et dans des forums multilatéraux, ses préoccupations quant à la nouvelle loi de sécurité à Hong-Kong et son impact potentiellement négatif sur les droits humains, le maintien du «one country, two systems», de l’État de droit et de l’indépendance de la justice.

Du point de vue économique, l’opportunité de maintenir le statut spécifique de Hong-Kong – qui est le fondement de son attractivité pour les entreprises occidentales – a également été rappelée. Le 22 juin 2020, cette question a par ailleurs été abordée par les leaders européens et chinois lors du sommet virtuel Union européenne (UE)-Chine. De même, lors de la rencontre des leaders de l’UE et de la Chine le 14 septembre 2020, l’UE a réitéré ses inquiétudes quant aux violations des libertés fondamentales ainsi qu’au report des élections et la disqualification de candidats.

La Belgique a soutenu les différentes déclarations de l’UE sur Hong-Kong, notamment les déclarations du haut représentant Josep Borrell, publiées depuis le 1er juillet 2020.

Le Conseil Affaires étrangères a également approuvé à l’unanimité le 28 juillet 2020 des conclusions sur Hong-Kong qui prévoient notamment: des restrictions à l’exportation de produits et technologies sensibles; la facilitation visa; le renforcement des échanges universitaires; des implications pour les accords juridiques et une intensification du soutien à la société civile. En outre, la Belgique s’est également exprimée sur la situation à Hong-Kong dans les forums internationaux pertinents, notamment au Conseil des droits de l’homme (juin 2020) et à la Troisième Commission de l’Assemblée générale (octobre 2020).

Les réactions chinoises ont toujours consisté à rappeler le principe de non-ingérence extérieure dans le dossier de Hong-Kong qui, selon Pékin, est une «affaire intérieure» de la Chine.

Sur le plan bilatéral, mes services ont eu l’occasion de relayer auprès de l’ambassade de Chine les préoccupations européennes et belges, à savoir l’importance du respect par la Chine des droits humains, de ses engagements internationaux, de la Basic Law hongkongaise et du statut spécifique de Hong-Kong, tant pour maintenir une relation de confiance mutuelle que pour nos intérêts économiques et commerciaux.

L’évolution de la situation à Hong-Kong restera en haut de l’agenda de l’UE, qui reste le canal le plus efficace pour exprimer nos positions et examiner, en étroite coopération avec nos partenaires, les initiatives concrètes à prendre à court et à moyen termes.

Je puis vous assurer que cette situation continuera à faire l’objet de toute mon attention.

Ik heb met veel interesse kennis genomen van de verklaring, die mede is ondertekend door honderdeenennegentig parlementsleden en beleidsverantwoordelijken uit drieëntwintig landen, waarin de nieuwe nationale veiligheidswet wordt veroordeeld als een aanval op de autonomie, de rechtsstaat en de fundamentele vrijheden van Hongkong.

De nieuwe nationale veiligheidswet in Hongkong verbiedt «daden van secessie, ondermijning, terrorisme en collusie met buitenlandse actoren» en werd door Beijing opgelegd zonder voorafgaand overleg met de Wetgevende Raad van Hongkong. De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van deze wet behoort tot de bevoegdheid van een «Raad ter vrijwaring van de nationale veiligheid» onder controle van Beijing. Er is geen enkele waarborg voor de onpartijdigheid van de rechters aangezien deze zullen worden aangeduid door de Chief Executive («eerste minister») van Hongkong. Bovendien zal de wet eveneens van toepassing zijn op buitenlanders die de bepalingen ervan overtreden. Daarnaast heeft de wet ook een extraterritoriale toepassing. Deze veiligheidswet schendt de internationale mensenrechtenstandaarden en is zowel procedureel als inhoudelijk in strijd met het Brits-Chinese akkoord van 1984.

Het risico is groot dat deze wet een zeer negatieve impact zal hebben op het specifieke statuut van Hongkong («one country, two systems»), de hoge graad van autonomie ten opzichte van China, het respect voor mensenrechten (onder meer vrijheid informatie, van meningsuiting en van vreedzame vereniging), de rechtsstaat en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. Het respect voor deze beginselen is ook belangrijk voor het behoud van de economische aantrekkingskracht van Hongkong voor Belgische en Europese bedrijven.

Sinds de inwerkingtreding van de veiligheidswet hebben honderden arrestaties plaatsgevonden (inclusief van verschillende politieke leiders). Er werd een censuur op de schoolboeken aangekondigd en een verstrengde controle op de pers. Buitenlandse journalisten die bepaalde «grenzen» zouden overschrijden in hun berichtgeving en interviews over de onafhankelijkheidskwestie riskeren uitgezet te worden. De jongste weken zijn er duidelijke signalen die erop wijzen dat Beijing nu ook de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht in Hongkong onder vuur neemt.

België heeft zowel bilateraal, in EU-verband als in de relevante multilaterale fora zijn bezorgdheid geuit over de nieuwe veiligheidswet in Hongkong en de potentieel negatieve impact ervan op de mensenrechten, het behoud van «one country, two systems», de rechtsstaat en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht.

Vanuit economisch oogpunt werd ook herinnerd aan de opportuniteit van het behoud van het specifieke statuut van Hongkong – dat aan de grondslag ligt van de aantrekkelijkheid van het land voor de westerse bedrijven. Op 22 juni 2020 werd deze kwestie door de Europese en Chinese leiders besproken tijdens de virtuele Europese Unie (EU)-China top. Op de EU-China leaders meeting heeft de EU opnieuw haar bezorgdheid geuit over de uitholling van de fundamentele vrijheden alsmede over het uitstel van de verkiezingen en de diskwalificatie van kandidaten.

België heeft de verschillende EU-aanbevelingen over Hongkong gesteund, waaronder de verklaringen van hoge vertegenwoordiger Josep Borrell sinds 1 juli 2020.

De Raad Buitenlandse Zaken heeft op 28 juli 2020 unaniem conclusies over Hongkong goedgekeurd, met onder meer de volgende maatregelen: exportbeperkingen van gevoelige producten en technologieën; visumfacilitering; versterking van academische uitwisselingen; implicaties voor gerechtelijke akkoorden en intensivering van steun voor het maatschappelijk middenveld. Daarnaast heeft België zich ook in de relevante multilaterale fora uitgesproken over de situatie in Hongkong, onder meer in de Mensenrechtenraad (juni 2020) en in de Derde Commissie van de Algemene Vergadering (oktober 2020).

In zijn reacties op deze verklaringen verwees China steevast naar het principe van niet-inmenging van buitenaf in het dossier Hongkong, dat volgens Beijing een «interne Chinese aangelegenheid» is.

Op bilateraal niveau hebben mijn diensten de gelegenheid gehad de Europese en Belgische bezorgdheid aan de Chinese ambassade over te brengen, met name het belang van de eerbiediging van de mensenrechten door en internationale verbintenissen, de Basic Law van Hongkong en het specifieke statuut van Hongkong, zowel voor het behoud van een relatie van wederzijds vertrouwen als voor onze economische en handelsbelangen.

De ontwikkelingen in Hongkong blijven hoog op de Europese agenda staan, het meest doeltreffende kanaal om onze standpunten kenbaar te maken en om, in nauwe samenwerking met onze partners, concrete initiatieven te bespreken die op korte en middellange termijn moeten worden genomen.

Ik kan u tot slot verzekeren dat ik deze situatie van nabij zal blijven opvolgen.