SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2019-2020 Zitting 2019-2020
________________
24 avril 2020 24 april 2020
________________
Question écrite n° 7-510 Schriftelijke vraag nr. 7-510

de Latifa Gahouchi (PS)

van Latifa Gahouchi (PS)

à la ministre des Affaires sociales et de la Santé publique, et de l'Asile et la Migration

aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, en van Asiel en Migratie
________________
Crise du coronavirus - Mesures de prévention - Confinement - Politique moins stricte menée aux Pays-Bas - Efficacité (Covid-19) Coronacrisis - Preventiemaatregelen - Lockdown - Minder streng beleid in Nederland - Efficiëntie (Covid-19) 
________________
politique de la santé
maladie infectieuse
épidémie
Pays-Bas
gezondheidsbeleid
infectieziekte
epidemie
Nederland
________ ________
24/4/2020Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 28/5/2020)
10/7/2020Antwoord
24/4/2020Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 28/5/2020)
10/7/2020Antwoord
________ ________
Question n° 7-510 du 24 avril 2020 : (Question posée en français) Vraag nr. 7-510 d.d. 24 april 2020 : (Vraag gesteld in het Frans)

Selon mes informations, une étude comparative menée en milieu universitaire indiquerait que les mesures de confinement auraient en fait un impact très faible sur la propagation du virus Covid-19.

On le sait, Belgique et Pays-Bas ont adopté une approche différente.

Chez nos voisins du Nord, le respect de la distanciation sociale est la règle et les citoyens sont invités à se confiner, mais n'y sont pas légalement contraints. Les commerces qualifiés de non-essentiels sont restés accessibles et le télétravail est encouragé mais pas obligatoire.

Cette question relève de la compétence du Sénat du fait de sa transversalité. Les mesures de prévention de la santé relèvent en effet de la compétence des entités fédérées.

L'étude précitée avancerait que pour «les nouveaux cas détectés quotidiennement, la différence entre les courbes belges et néerlandaises est infime» alors que voilà environ un mois que les deux approches sont effectives.

Je n'ai pas l'intention de remettre en cause l'idée, à la base de toute politique de confinement, selon laquelle «il faut être le plus restrictif possible pour être efficace», mais les résultats d'une étude – non encore finalisée, il faut le préciser – tendrait pourtant à le démontrer.

Alors que le Conseil national de sécurité s'est à nouveau réuni à deux reprises après le 10 avril 2020 à l'effet d'aborder notamment la question du prolongement des mesures en vigueur, l'auteur de l'étude recommandait leur suppression et la transition vers le niveau de contraintes en cours aux Pays-Bas.

Certes, les nouvelles mesures annoncées le 15 avril 2020 dans notre pays ont permis déjà de rendre un prolongement du confinement plus acceptable pour la population et donc plus viable, mais je souhaiterais connaître votre avis sur les arguments avancés en faveur de la politique menée aux Pays-Bas depuis le début de la crise du coronavirus.

Disposez-vous par ailleurs d'informations complémentaires sur la question?

 

Volgens mijn informatie zou een vergelijkende universitaire studie erop wijzen dat de lockdownmaatregelen in feite een zeer kleine impact hebben op de verspreiding van Covid-19.

Het is bekend dat België en Nederland een andere aanpak hebben gehanteerd.

Bij onze noorderburen is de naleving van de social distancing de regel en de burgers wordt gevraagd binnen te blijven, maar ze zijn er wettelijk niet toe verplicht. De zogenaamde niet-essentiële handelszaken zijn toegankelijk gebleven en telewerk wordt aangemoedigd, maar is niet verplicht.

Deze vraag behoort tot de bevoegdheid van de Senaat door het transversaal karakter ervan. De preventiemaatregelen inzake gezondheid behoren immers tot de bevoegdheid van de deelstaten.

De voormelde studie stelt dat de Belgische en Nederlandse curves van de dagelijks nieuw vastgestelde gevallen nauwelijks verschillen, terwijl de verschillende aanpak in beide landen sinds ongeveer een maand van kracht is.

Het is niet mijn bedoeling het idee in vraag te stellen dat aan de basis ligt van een lockdownbeleid, volgens hetwelk de maatregelen «zo streng mogelijk moeten zijn om efficiënt te zijn», maar de resultaten van een studie, die weliswaar nog niet voltooid is, lijkt dat idee tegen te spreken.

Terwijl de Nationale Veiligheidsraad opnieuw twee keer bijeengekomen is na 10 april 2020 om te bekijken of de huidige maatregelen dienen te worden verlengd, raadt de auteur van de studie aan die maatregelen op te heffen en over te gaan naar minder strenge maatregelen, zoals in Nederland.

Dankzij de aankondiging van de nieuwe maatregelen in ons land op 15 april 2020 werd een verlenging van de lockdown al meer aanvaardbaar en dus leefbaarder voor de bevolking, maar ik zou graag uw mening kennen over de argumenten die pleiten voor het beleid dat in Nederland wordt gevoerd sinds het begin van de coronacrisis.

Beschikt u ook over bijkomende informatie over dit onderwerp?

 
Réponse reçue le 10 juillet 2020 : Antwoord ontvangen op 10 juli 2020 :

L’étude à laquelle il est fait référence est vraisemblablement celle de Vincent Laborderie, de l’Université catholique de Louvain (UCL), qui a été rapportée dans les médias. Comme mentionné dans la question, cette étude n’a pas été finalisée et les résultats n’ont pas (encore) été publiés dans une revue scientifique («peer reviewed»). Il est donc difficile de faire une évaluation scientifique de la méthode d’étude et des décisions.

Comme l’ont déjà communiqué à plusieurs reprises Sciensano, le Centre européen de prévention et contrôle des maladies (European Centre for Disease Prevention and Control – ECDC) et d’autres scientifiques, il est très difficile de comparer l’évolution de l’épidémie dans différents pays. En effet, la dynamique peut varier considérablement en fonction de paramètres tels que la densité de population, la répartition par âge, les habitudes culturelles, etc. La façon dont l’épidémie a débuté dans un pays a également joué un rôle important. Par exemple, le virus a été importé en Belgique à différents endroits en même temps, avec le retour des voyageurs du nord de l’Italie et de la France à la fin des vacances de carnaval au début du mois de mars 2020. Aux Pays-Bas, il y a beaucoup moins d’infections dans le nord du pays que dans le sud. Une explication est que les vacances de printemps ont eu lieu une semaine plus tôt dans le nord que dans le reste du pays, juste avant l’augmentation significative de l’épidémie dans le nord de l’Italie. Le carnaval est également beaucoup moins fêté dans les provinces du nord, alors que cette fête est supposée avoir contribué à la propagation rapide du virus dans la province Noord-Brabant. Le fait que la circulation du virus aux Pays-Bas ne soit pas homogène a également un impact sur le nombre total de cas et la courbe de l’épidémie.

Des études de modélisation menées dans d’autres pays montrent un effet positif des mesures de confinement. En France, une étude de modélisation a estimé que le taux de reproduction (R0, nombre moyen de personnes infectées par un cas dans une population non immunisée) était passé de 2,9 avant le confinement à 0,7 après (soit une réduction de 77 %). Une étude menée au Royaume-Uni a donné des résultats similaires, avec une réduction du R0 de 2,8 à 0,8. Une autre étude menée au Royaume-Uni, basée sur des études de population portant sur les modèles de contacts sociaux pendant le confinement et en dehors de l’épidémie, a montré que le nombre moyen de contacts quotidiens par personne avait diminué de 74 %, ce qui, selon les auteurs, est suffisant pour réduire le R0 de 2,6 avant le confinement à 0,62 (intervalle de confiance [IC] de 95 % 0,37-0,89) après.

«Estimating the burden of SARS-CoV-2 in France», https://science.sciencemag.org/content/early/2020/05/12/science.abc3517.

«A phased approach to unlocking during the COVID‐19 pandemic – Lessons from trend analysis», https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/ijcp.13528.

«Quantifying the impact of physical distance measures on the transmission of COVID-19 in the UK», https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=CoVID+and+United+Kingdom+and+lockdown+and+R0.

De studie waarnaar verwezen wordt is vermoedelijk de studie van Vincent Laborderie, van de Université catholique de Louvain (UCL), waarover in de media werd gecommuniceerd. Zoals gezegd is deze studie niet gefinaliseerd en werden de resultaten ook (nog) niet gepubliceerd in een wetenschappelijk («peer reviewed») tijdschrift. Het is dan ook moeilijk om een wetenschappelijke evaluatie te kunnen maken van de studiemethode en de besluiten.

Zoals al meerdere malen werd gecommuniceerd door Sciensano, de Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (European Centre for Disease Prevention and Control – ECDC) en andere wetenschappers, is het heel moeilijk om de evolutie van de epidemie in verschillende landen te vergelijken. De dynamiek kan namelijk sterk verschillen, in functie van parameters zoals populatiedichtheid, leeftijdsverdeling, culturele gewoontes, enz. Ook de wijze waarop de epidemie van start ging in een land heeft een belangrijke rol gespeeld. Zo werd het virus op verschillende plaatsen op hetzelfde moment in België geïmporteerd, door de terugkeer van reizigers uit Noord-Italië en Frankrijk op het einde van het krokusverlof begin maart 2020. In Nederland zijn er in het noorden van het land veel minder besmettingen dan in het zuiden, waarbij de voorjaarsvakantie mogelijk een belangrijke rol heeft gespeeld, die in het noorden een week eerder plaats vond dan in de rest van Nederland, net voor de belangrijke toename van de epidemie in Noord-Italië. Ook wordt er in de noordelijke provincies veel minder vaak carnaval gevierd, daar waar wordt aangenomen dat het virus zich in Nederland voor het eerst snel heeft verspreid in Noord-Brabant gedurende de carnavalsperiode. Het feit dat de circulatie van het virus in Nederland niet homogeen is, heeft ook een impact op het totaal aantal gevallen en verloop van de curve van de epidemie.

Modelstudies in andere landen tonen wel een gunstig effect aan van lockdown maatregelen. In Frankrijk werd in een modelstudie geschat dat het reproductiegetal (R0, gemiddeld aantal personen die besmet worden door een geval in een niet immune populatie) teruggebracht werd van 2,9 voor de lockdown naar 0,7 erna (een vermindering van 77 %). Een studie in het Verenigd Koninkrijk toonden vergelijkbare resultaten, met een daling van R0 van 2,8 tot 0,8. Een andere studie in het Verenigd Koninkrijk gebaseerd op bevolkingsonderzoeken naar contactpatronen van sociaal contact tijdens de lockdown en buiten de epidemie toont aan dat het gemiddelde dagelijkse aantal contacten per persoon gedaald was met 74 %, wat volgens de auteurs voldoende zijn om de R0 te verminderen van 2,6 voor de lockdown naar 0,62 (95% betrouwbaarheidsinterval [CI] 0,37-0,89) erna de lockdown.

«Estimating the burden of SARS-CoV-2 in France», https://science.sciencemag.org/content/early/2020/05/12/science.abc3517.

«A phased approach to unlocking during the COVID‐19 pandemic – Lessons from trend analysis», https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/ijcp.13528.

«Quantifying the impact of physical distance measures on the transmission of COVID-19 in the UK», https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=CoVID+and+United+Kingdom+and+lockdown+and+R0.