SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2019-2020 Zitting 2019-2020
________________
9 mars 2020 9 maart 2020
________________
Question écrite n° 7-392 Schriftelijke vraag nr. 7-392

de Stephanie D'Hose (Open Vld)

van Stephanie D'Hose (Open Vld)

au ministre de la Sécurité et de l'Intérieur, chargé du Commerce extérieur

aan de minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken, belast met Buitenlandse Handel
________________
Contrefaçons d'œuvres d'art - Nombre - Saisies Vervalste kunstwerken - Aantallen - Inbeslagname 
________________
oeuvre d'art
contrefaçon
saisie de biens
statistique officielle
kunstvoorwerp
namaak
beslag op bezittingen
officiële statistiek
________ ________
9/3/2020Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 9/4/2020)
9/4/2020Antwoord
9/3/2020Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 9/4/2020)
9/4/2020Antwoord
________ ________
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-391 Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-391
________ ________
Question n° 7-392 du 9 mars 2020 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 7-392 d.d. 9 maart 2020 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

René Loesberg, expert néerlandais de la contrefaçon dans l'art, estime qu'il existe beaucoup de fausses œuvres d'art. Il doit d'ailleurs régulièrement décevoir des gens qui pensent posséder une petite fortune en œuvres d'art. Le point de contact est géré par le secteur de l'art.

Pour pouvoir intercepter ceux qui proposent des faux, il faut que la police et la justice sachent où ces pièces sont mises en vente et qu'il s'agit bien de faux.

Compétence du Sénat: les Communautés sont compétentes pour les arts, en particulier la protection du patrimoine culturel. Les fabriques d'église peuvent, par exemple, faire appel à des subventions flamandes en vue de protéger leur patrimoine contre le vol. La Flandre a collaboré à la mise en place d'un site web (http://www.faronet.be) qui centralise l'enregistrement des vols commis dans les églises (cf. http://www.religieuserfgoed.be), en liaison avec la cellule Art de la police fédérale.

Je souhaiterais dès lors poser les questions suivantes au ministre.

1) Combien d'œuvres d'art contrefaites a-t-on saisies dans notre pays, respectivement en 2017, 2018 et 2019? Pouvez-vous commenter ces chiffres?

2) Quelle était la valeur prétendue totale des contrefaçons saisies? Pouvez-vous commenter ces chiffres?

3) Les mesures de contrôle et de répression actuelles sont-elles suffisantes? Dans l'affirmative, pouvez-vous détailler votre réponse?

4) Combien de personnes ont-elles été condamnées pour de tels faits? À l'encontre de combien de personnes un procès-verbal pour trafic d'œuvres d'art contrefaites a-t-il été dressé? Je souhaiterais obtenir les chiffres pour les années 2017, 2018 et 2019. Pouvez-vous commenter ces chiffres?

 

De Nederlandse valsekunstexpert René Loesberg meent dat er heel wat nepkunst in omloop is. «Ik moet regelmatig mensen teleurstellen die denken dat ze tonnen aan kunst in bezit hebben.» Het meldpunt wordt opgezet vanuit de kunstsector.

Om aanbieders van valse kunst te kunnen aanpakken is het nodig dat politie en justitie weten waar deze stukken worden aangeboden en dat deze stukken vals zijn.

Bevoegdheid van de Senaat: de Gemeenschappen zijn bevoegd voor de kunsten, in het bijzonder wat de bescherming van ons cultureel erfgoed betreft. Zo kunnen bijvoorbeeld de kerkfabrieken een beroep doen op Vlaamse subsidies om hun patrimonium te beveiligen tegen diefstal. Vlaanderen werkte mee aan het opzetten van een website (http://www.faronet.be) waar kerkdiefstallen (cf. http://www.religieuserfgoed.be) centraal worden geregistreerd en dit in samenwerking met de Kunstcel van de federale politie.

Ik heb dan ook volgende vragen voor de geachte minister :

1) Hoeveel vervalste kunstwerken werden in ons land in beslag genomen, respectievelijk voor 2017, 2018 en 2019? Kunt u die cijfers duiden?

2) Hoeveel bedroeg de totale vermeende waarde van de in beslag genomen valse kunstwerken? Kunt u die cijfers duiden?

3) Volstaat de huidige handhaving? Zo ja, kan dit uitvoerig worden toegelicht?

4) Hoeveel mensen werden voor zulke feiten veroordeeld? Tegen hoeveel mensen werd een proces-verbaal opgesteld voor handel in vervalste kunst? Graag kreeg ik cijfers voor de jaren 2017, 2018 en 2019? Kunt u die cijfers duiden?

 
Réponse reçue le 9 avril 2020 : Antwoord ontvangen op 9 april 2020 :

1) Tout d’abord, nous devons faire remarquer que d’un point de vue terminologique, il n’existe pas de concept homogène de «œuvre d’art falsifiée». Les exemples suivants l’illustrent:

–  lorsqu’une peinture est vendue, et que l’acheteur l’estime plus chère que sa valeur réelle, il n’est pas nécessairement question de falsification. Si le vendeur est de bonne foi, mais que l’acheteur ne connaît pas suffisamment l’art, l’infraction n’existe pas;

–  les premiers tirages de bandes-dessinées (BD) peuvent valoir beaucoup d’argent. Si un acheteur pense acheter un premier tirage mais qu’il s’agit en fait d’un tirage ultérieur, il n’y a pas falsification mais tromperie de la part du vendeur;

–  lorsque la signature d’un illustre peintre est apposée a posteriori sur la toile, cette œuvre sera considérée unanimement comme falsifiée.

L’honorable membre évoque également les vols, mais le recel d’œuvres volées et la falsification d’œuvres sont deux choses totalement différentes.

Cette réponse porte sur les falsifications.

La police intégrée structurée à deux niveaux dispose de la Banque de données nationale générale (BNG), dans laquelle sont enregistrés des faits (par exemple contrefaçon / falsification) et aussi des objets (par exemple des objets d’art). Pour les années 2017, 2018 et le premier semestre 2019, aucun fait de falsification d’objets d’art n'a été enregistré.

Dans un dossier avec des informations provenant de l'étranger, dans laquelle la cellule «Art» de DJSOC est intervenue, plusieurs fausses œuvres ont été confisquées par la FGP territorialement compétente (une vingtaine).

Toutefois, les activités telles que les saisies ne sont pas enregistrées en BNG. D’ailleurs, la saisie est une mesure provisoire d’enquête, qui peut être levée en cours d’enquête. La police intégrée ne dispose donc pas de ces données.

2) Les saisies n’étant pas enregistrées en BNG, nous ne pouvons répondre à cette question.

3) Les œuvres importantes sont souvent accompagnées de certificats et de documentation. Les acheteurs doivent se documenter et / ou se faire assister d’un spécialiste. En règle générale, la police n’est pas chargée de ces tâches.

La police peut toutefois mener des enquêtes sur plainte ou d’office sur la falsification d’œuvres d’art, constater l’infraction (par exemple en faisant appel à un expert), en rechercher l’auteur et l’amener devant les tribunaux. Ces enquêtes sont menées sur ordre de la magistrature et sont confiées au service de recherche de la police locale ou à la police judiciaire fédérale selon les principes de la circulaire du Collège des procureurs généraux.

4) La police ne dispose pas des données sur les condamnations.

Un procès-verbal n’est pas nécessairement dressé contre une personne (il est parfaitement possible qu’il soit dressé à charge d’un auteur inconnu). Enregistrer un suspect en BNG n’implique pas une condamnation effective de la personne.

Étant donné qu'aucun fait de de falsification d’objets d’art n'a été enregistré (voir la réponse à la question 1), aucun suspect ne peut y être lié.

1) Vooreerst dient te worden opgemerkt dat er wellicht geen éénduidig begrip is van wat een «vervalst kustwerk» terminologisch is. Onderstaande voorbeelden bewijzen dat er onduidelijkheid kan zijn:

–  wanneer een schilderij wordt verkocht, waarbij de koper denkt dat het veel waardevoller is dan het de facto is, hoeft er niet noodzakelijk sprake te zijn van een vervalsing. Indien de verkoper ter goeder trouws is, maar de koper gewoon onvoldoende kennis heeft van de kunst, is er geen misdrijf;

–  eerste drukken van strips kunnen bijzonder waardevol zijn. Indien een koper denkt een eerste druk te kopen, maar de facto een latere herdruk koopt, is er eveneens geen sprake van vervalsing, maar van bedrog van de koper door de verkoper;

–  wanneer op een bestaand schilderij achteraf een handtekening of naam van een bekend schilder wordt aangebracht, zal het door iedereen als een vervalst kunstwerk worden beschouwd.

Bovendien spreekt het geachte lid ook over diefstallen, maar het helen van gestolen kunstwerken en het vervalsen van kunstwerken zijn totaal verschillende zaken. Dit antwoord heeft betrekking op de vervalsingen.

De geïntegreerde politie, gestructureerd op twee niveaus beschikt over de Algemene Nationale Gegevensbank (ANG). Hierin worden feiten (bijvoorbeeld namaken / vervalsen) gevat, alsook is het mogelijk voorwerpen (zoals bijvoorbeeld kunstvoorwerpen) te registreren. Er werden voor de jaren 2017, 2018 en het eerste semester van 2019 evenwel geen feiten van vervalsingen van kunstvoorwerpen geregistreerd.

In een onderzoek met informatie uit het buitenland, waarbij door de cel Kunst van DJSOC is tussengekomen, werden door de territoriaal bevoegde FGP meerdere valse werken in beslag genomen (een twintigtal).

Evenwel worden in de ANG geen activiteiten zoals inbeslagnames gevat. De inbeslagname is trouwens een tijdelijke onderzoeksmaatregel, die gedurende de loop van een onderzoek kan worden opgeheven. De geïntegreerde politie beschikt dus niet over dergelijke gegevens.

2) Gelet op het feit dat in de ANG geen inbeslagnames worden gevat, kan niet op deze vraag worden geantwoord.

3) Belangrijke kunstwerken worden vaak van certificaten en documentatie voorzien. Kopers van goederen dienen zich voldoende te documenteren en / of zich te laten bijstaan door een specialist. In het algemeen de geïntegreerde politie heeft in deze geen opdrachten.

De politie kan evenwel op klacht of ambtshalve onderzoeken voeren naar het vervalsen van kunstwerken, het misdrijf vast stellen (bijvoorbeeld door een beroep te doen op een expert), de dader ervan op te sporen en de dader ervan voor de rechtbanken te brengen. Dergelijke onderzoeken gebeuren in verdere opdracht van de magistratuur en worden overeenkomstig de principes van de omzendbrief van he College van procureurs-generaal aan de recherche van de lokale politiediensten of de federale gerechtelijke politie toevertrouwd.

4) De politie houdt geen gegevens inzake veroordelingen bij.

Het opstellen van een proces-verbaal hoeft niet noodzakelijk tegen een persoon te zijn (het is perfect mogelijk dat er sprake is van een ongekende dader). De registratie van een verdachte in de ANG houdt niet in dat de persoon effectief wordt veroordeeld. Aangezien er geen feiten van vervalsingen van kunstvoorwerpen werden geregistreerd (zie antwoord op vraag 1) kunnen er ook geen verdachten aan gekoppeld worden.