In augustus 2021 kondigde de minister van Buitenlandse zaken van Algerije de verbreking van de diplomatieke relaties met Rabat aan wegens "de vijandige tendensen en standpunten" in het aangrenzende koninkrijk.

Na maanden van spanningen tegen de achtergrond van het probleem van de Westelijke Sahara, de relaties met Israël en spionage, blijven de bilaterale betrekkingen tussen die twee buurlanden in een diepe impasse steken.

Vandaag is de escalatie tussen Algerije en Marokko een stapje verder gegaan hetgeen doet vrezen voor een spiraal van geweld en van regionale destabilisatie die de regio en Europa kunnen missen als kiespijn.

Op 31 oktober 2021 heeft de Algerijnse regering, tegen de achtergrond van de spanningen met Marokko, de gaspijpleiding GME (Gaz Maghreb-Europe) die via Marokko een verbinding vormt met Europa, stilgelegd.

Door die plotse onderbreking van de activiteit van de gaspijplijn verliest Spanje een belangrijke bron van aardgasbevoorrading waardoor de prijzen van gas en elektriciteit voor de Spaanse burgers de pan uit swingen.

Die onderbreking werpt ook het vraagstuk op van de Europese energieafhankelijkheid, vooral aan het einde van een jaar waarin de prijzen torenhoog geworden zijn door de vermindering van de leveringen vanuit Rusland.

Op 1 november 2021 heeft er nog een ander incident plaatsgevonden terwijl de relaties tussen beide landen al gespannen waren. We hebben namelijk vernomen dat Algerije Marokko ervan beschuldigde verantwoordelijk te zijn voor de dood van drie van zijn onderdanen door "een bombardement met gesofisticeerde wapens" in de zone van de Westelijke Sahara. In de pers ontkent Rabat elke betrokkenheid.

Terwijl de internationale gemeenschap tevreden is dat de Verenigde Naties (VN) de verlenging tot 31 oktober 2022 van het mandaat van de VN-missie voor de organisatie van een referendum in de Westelijke Sahara heeft goedgekeurd, hekelt Algerije de VN-resolutie en weigert het resoluut om eraan deel te nemen.

Het overheersende gevoel vandaag is dat de situatie kan ontbranden.

Het gevolg van die rivaliteit zou een bijkomende bron van ongerustheid vormen voor de instabiele regio. Het is immers waarschijnlijk dat het conflict andere vormen aanneemt, dat het aansleept en dat het zich uitbreidt over Noord-Afrika, tot Mali.

Naast de gevolgen voor de energiebevoorrading, ondergraaft het feit dat dit conflict op de spits wordt gedreven de hoop op een regionale integratie en op een sterkere economische samenwerking.

Aangezien de deelstaten over internationale uitgebreide bevoegdheden beschikken waardoor ze mee het buitenlands beleid van ons land kunnen uitstippelen, behoren deze vragen tot de bevoegdheid van de Senaat.

Ik wil graag via een schriftelijke vraag in de Senaat interveniëren aangezien deze situatie veel vragen opwerpt op het vlak van internationale problematieken die zowel voor het federale als het regionale niveau van belang zijn. Dat toont trouwens ook de transversale aard van die vragen aan.

Ik wil dus graag de volgende vragen stellen:

1) Beschikt de minister over bijkomende informatie over deze Algerijns-Marokkaanse crisis, nu alle indicatoren al op rood staan?

2) Welke maatregelen overweegt ze in verband met de escalatie van het conflict tussen Algerije en Marokko?

3) Hoe zal België de internationale gemeenschap aanmoedigen om met haar optreden toekomstige conflicten in de Sahelregio te ontmijnen?

4) We moeten vaststellen dat hoe langer de vijandigheden blijven duren, hoe moeilijker het zal zijn om tot een vreedzame oplossing te komen tussen Algerije en Marokko. Is er, met dat gegeven voor ogen, een vergadering gepland tussen de ministers van Buitenlandse Zaken van de landen van de Europese Unie (EU) om meer besluitvaardige en op de inhoud gerichte onderhandelingen op te starten?

5) Welke maatregelen heeft de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid genomen of zal hij nemen om een escalatie van het conflict tussen Marokko en Algerije te vermijden?

Ik deel uw bezorgdheid over het toenemende aantal incidenten en over de diplomatieke breuk tussen deze twee landen waarmee België nauwe banden onderhoudt.

Ik kan u meedelen dat mijn diensten de situatie op de voet blijven opvolgen. België betreurt de beslissing van Algerije om de diplomatieke banden met Marokko te verbreken en roept op tot terughoudendheid en een hervatting van de dialoog om verdere spanningen te vermijden. Deze boodschap heb ik eind oktober overgemaakt aan mijn Marokkaanse en Algerijnse ambtgenoten in de marge van de Europese Unie-Afrikaanse Unie (EU-AU) top in Kigali. Beide landen spelen een cruciale rol in de regio en dragen actief bij aan de regionale stabiliteit en veiligheid, in het bijzonder in de Sahel. De talrijke uitdagingen waarvoor we staan kunnen enkel efficiënt worden aangepakt door het versterken en uitbreiden van de onderlinge samenwerking tussen de Maghreblanden.

Zoals u weet, draagt België sterk bij aan de internationale inspanningen om de Sahel te stabiliseren. Dit is een prioritaire regio geworden voor het buitenlands beleid van ons land in Afrika. België zet er zich in voor een globale aanpak, gericht op drie assen: (1) politiek; (2) veiligheid en rechtsstaat; (3) ontwikkelings- en humanitaire hulp.

Ons land stemt zijn actie af op het engagement van de EU en haar geïntegreerde strategie voor de Sahel, die in april 2021 werd herzien. België neemt deel aan diverse initiatieven om de internationale inspanningen voor de regio te mobiliseren en te coördineren, zoals de Coalitie voor de Sahel, het Partnerschap voor de veiligheid en stabiliteit in de Sahel (P3S) en de Sahel-Alliantie. In het kader van zijn niet-permanent mandaat in de VN-Veiligheidsraad (2019-2020) heeft België ook invloed uitgeoefend op Saheldossiers, waaronder de verlenging van het mandaat van de «United Nations Multidimensional Integrated Stabilization Mission in Mali» (MINUSMA).

Op internationaal niveau hecht België zowel belang aan het principe dat de Sahel-partners een eigen inbreng hebben in de respons op de multidimensionale crisis die de regio treft, als aan het principe van «wederzijdse verantwoord» dat een leidraad vormt voor de samenwerking tussen de Sahel-partners en de internationale partners.

De evolutie van de betrekkingen tussen buurlanden Marokko en Algerije worden door de EU op de voet gevolgd. De verbreking van de diplomatieke betrekkingen is nog niet als formeel punt op de agenda van de Raad Buitenlandse Zaken geplaatst, maar het wordt wel besproken in de Raadswerkgroepen en is bilateraal ter sprake gebracht door verscheidene ministers, waaronder ikzelf, en door de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid Borrell in andere fora. Niemand heeft er belang bij dat de situatie escaleert.

De EU en de lidstaten verwelkomen de benoeming van Steffan De Mistura als nieuwe persoonlijke gezant van de secretaris-generaal van de VN voor de Westelijke Sahara en steunen de inspanningen van de persoonlijke gezant en de Verenigde Naties om te komen tot een voor alle partijen aanvaardbare en duurzame politieke oplossing.

De EU roept beide landen op om de geschillen door middel van dialoog op te lossen. De verbreking van de diplomatieke betrekkingen heeft nog geen negatieve gevolgen gehad voor de betrekkingen van de EU met Algerije en Marokko: de EU onderhoudt met beide landen een bevoorrechte relatie. Beide landen onderhouden goede en nauwe betrekkingen met diverse lidstaten. Ik ben er zeker van dat ook de lidstaten afzonderlijk tot een dialoog hebben opgeroepen.