De Belgische Commissies van Toezicht voeren momenteel een nationale actie om globale oplossingen te vinden voor de meestal rampzalige problematiek van het gebruik van de isoleercel in onze gevangenissen.

Uit de verslagen van de bezoeken in de gevangenis van Doornik door de Commissie van Toezicht blijkt dat veel gedetineerden zich steeds vaker slecht in hun vel voelen. Dat leidt soms tot ernstige, vaak mentale, gezondheidsproblemen. Er werd onder meer een toename van de psychiatrische problemen vastgesteld, die tot soms agressief gedrag leiden. De negatieve gevoelens leiden ook tot ernstige verslaving, en tot handel in allerlei middelen. De mentale problemen zouden in veel gevallen gerelateerd zijn aan een gebrek aan menselijke middelen - artsen, psychologen, maatschappelijke werkers, psychiaters - maar ook aan de slechte staat van de infrastructuur.

Tijdens een recente ontmoeting met de burgemeester van Doornik, zou zijn overeengekomen met de staatssecretaris voor de Regie der gebouwen dat financiële enveloppes zouden worden vrijgemaakt met het oog op de uitvoering van noodzakelijke werken: vernieuwing van de douches van vleugel C en de installatie van toiletten in vleugel A. Die werken zijn nog niet aangevat.

De Commissie van Toezicht somt enkele dringende werken op waaronder de inrichting van een sanitair lokaal dat aangepast is aan gedetineerden die aan een acute psychische aandoening lijden. Vandaag worden die gedetineerden in de isoleercel geplaatst.

De standaard minimumregels van de Verenigde Naties voor de behandeling van gevangenen of de Nelson Mandelaregels omvatten onder andere het volgende, met het oog op een goede penitentiaire organisatie en op de behandeling van de gevangenen: de Staat heeft de verantwoordelijkheid gezondheidszorg te garanderen voor de gedetineerden. Zij moeten zorg van dezelfde kwaliteit krijgen als de zorg die beschikbaar is in de maatschappij en ze moeten kosteloos toegang krijgen tot de noodzakelijke diensten zonder discriminatie op basis van hun juridisch statuut. Daarnaast is het preventiebeleid op het vlak van volksgezondheid een bevoegdheid van de deelstaten.

Deze vragen behoren tot de bevoegdheid van de Senaat omdat ze transversaal zijn.

De psychiatrische afdelingen van de Belgische gevangenissen zijn overbevolkt. Zou het daarom niet mogelijk zijn een akkoord te bereiken met het Gewestelijk psychiatrisch centrum Les Marroniers, dat afhangt van de Waalse overheidsdienst (SPW) voor gezondheidszorg, voor de opvang en verzorging van gedetineerden die een crisis doormaken?

Welke oplossingen op middellange termijn zullen er aangereikt worden voor de verslavingen, in het bijzonder de drugsverslavingen? Er bestaan preventie- en begeleidingsinstrumenten. Wordt daar voldoende gebruik van gemaakt? Wordt het gevangenispersoneel gesensibiliseerd/voorbereid om op de beste manier te reageren?

In verband met de gevangenen vraagt het Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) een overdracht van de bevoegdheden in verband met «gezondheid» van de FOD Justitie naar de FOD Volksgezondheid. Zal dat voorstel worden gevolgd?

Wat is de stand van zaken?

1) Voor de geïnterneerden bestaan er reeds akkoorden met Les Marronniers. Het aantal plaatsen is echter wel beperkt. Indien de gevangenis te Doornik problemen heeft met gedetineerden in een crisissituatie, moet de gevangenisadministratie via psychiatrische afdelingen intern een oplossing vinden, zoals dat gebeurt in alle andere inrichtingen. Een externe ziekenhuisopname is altijd mogelijk indien nodig, maar wij zoeken eerst intern oplossingen.

2) Het gevangenispersoneel wordt bewust gemaakt van de verslavingsproblematiek via de module over drugs en drugsbeleid in de gevangenissen, die een integraal deel uitmaakt van de basisopleiding die door het opleidingscentrum voor penitentiair personeel wordt georganiseerd en door elke nieuwe beambte wordt gevolgd.

Hetzelfde centrum biedt ook als voortgezette opleiding een programma aan «Deskundigheid inzake drugs», die dieper ingaat op drugs en de wijze waarop verslaafde gedetineerden en verslaving moeten worden behandeld.

3) De hervorming van de penitentiaire gezondheidszorg werd ingeschreven in het federale regeerakkoord van 1 oktober 2020. Daardoor moeten gedetineerden en geïnterneerden een gelijkwaardige gezondheidszorg kunnen krijgen, rekening houdend met de vaak hogere zorgnood. De hervorming zal plaatsvinden in nauwe samenwerking met Volksgezondheid en de deelstaten. Met het oog op de tenuitvoerlegging van deze hervorming, heb ik mijn administratie opgedragen om de activiteiten van de werkgroepen die in dit kader werden opgericht tijdens de vorige regeerperiode terug op te starten.

Tijdens een vergadering met de Federale Overheidsdienst (FOD) Justitie en de FOD Volksgezondheid die plaatsvond op 28 mei 2021 werd de visietekst die werd uitgewerkt door de vorige stuurgroep definitief gevalideerd en werd er beslist dat de verschillende werkgroepen hun activiteiten terug moesten opstarten. Intussen hebben de stuurgroep en de verschillende werkgroepen reeds vergaderd en zullen dat in een gestaag tempo blijven doen.

Ik wijs er ook op dat er werd beslist dat de integratie van de gedetineerden bij het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV) de eerste stap zal vormen en dat de latere uitrol van de tenlasteneming fasegewijs zal gebeuren. Het zal gaan om een meerjarenplan. Er kan ter zake nog geen concrete datum worden gegeven, maar het dossier gaat op zeer concrete wijze vooruit. Zowel het budget als de hervormingen moeten in goede banen worden geleid, maar er zit schot in de zaak en ik volg ze met de grootste aandacht.