De Brexit heeft een bevoegdheidoverschrijdende impact met gevolgen voor de bevoegdheden van de Gemeenschappen en de Gewesten. Daarom heeft deze schriftelijke vraag een transversaal karakter. De agendering op het Overlegcomité en de gezamenlijk genomen initiatieven in dit kader zijn hiervan een bewijs, onder andere wat kmo's betreft.

Op 29 maart 2018 eindigt het lidmaatschap van Groot Brittannië bij de Europese Unie. In Groot Brittannië is er evenwel nog geen consensus over het scenario. De Europese Unie en haar leden moeten zich dus voorbereiden op een harde Brexit zonder akkoord.

Daarom heb ik volgende vragen voor de geachte eerste minister:

1) In welke mate is België zich aan het voorbereiden op een harde Brexit?

2) Is een noodwet, zoals Frankrijk en Duitsland, een optie? Hoe ziet u dat wat betreft het tijdschema, de werking, de procedure en de inhoud?

1) Voorgaanden

Op 14 november 2018 hebben de Europese Commissie en de Britse regering, na maandenlange onderhandelingen, het volledige ontwerpakkoord over de geordende uitstap van het Verenigd Koninkrijk gepubliceerd, zoals overeengekomen door de onderhandelaars van beide partijen.

Dit ontwerp-uitstapakkoord bestaat uit honderd vijfentachtig artikelen, drie protocollen en verschillende bijlagen en behandelt alle onderwerpen waarvoor we de gevolgen van de Brexit moeten beheren. Het gaat onder meer om de rechten van de burgers, de Ierse grens, de financiële regeling, de governance, de overgangsperiode en de toekomstige relatie die, los van het uitstapakkoord, het voorwerp uitmaken van een gezamenlijke politieke verklaring van de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk, waarin de basis voor het toekomstige partnerschap tussen de twee partijen wordt toegelicht.

Op 25 november 2018 heeft de Europese Raad tijdens een buitengewone topontmoeting het uitstapakkoord en de gezamenlijke politieke verklaring over het kader voor de toekomstige betrekkingen goedgekeurd.

Beide teksten zullen op 11 december 2018 in het Britse parlement worden onderworpen aan een « meaningful vote ». Het risico bestaat dat deze teksten worden verworpen.

In dit stadium is het dus essentieel dat de voorbereidingen voor een no-deal-scenario worden voortgezet en dat nu al wordt nagegaan welke maatregelen in dit scenario dringend moeten worden genomen. Tegelijkertijd worden door de Europese Commissie seminars over dit onderwerp georganiseerd, en blijft België pleiten voor een Europese aanpak waar dit gerechtvaardigd is. Sommige maatregelen zullen echter op nationaal of regionaal niveau moeten worden genomen.

Er zij aan herinnerd dat, zelfs als er een akkoord wordt bereikt, er verschillende maatregelen moeten worden voorzien.

Voorbereiding van België op de Brexit

De Europese Commissie en de lidstaten werken permanent aan een zo goed mogelijke overgang.

Daartoe werden de volgende stappen gezet :

– de Europese Commissie heeft achtenzeventig adviezen gepubliceerd om de particuliere sector te helpen zich voor te bereiden ;

– het is echter niet alleen de particuliere sector die moet worden voorbereid. Alle Belgische overheidsdiensten op federaal en gefedereerd niveau moeten in het kader van hun bevoegdheden nagaan welke wetgevings- en regelgevingsaanpassingen nodig zijn. Ze stellen een lijst op van aanpassingen die in elk geval moeten worden doorgevoerd (voorbereiding) of die moeten worden doorgevoerd in het geval van een no-deal (noodplan – contigency planning) ;

– de overheidsdiensten onderzoeken ook de impact die dit kan hebben op hun eigen werking (personeel, extra middelen of ruimte, enz.). Zo is bijvoorbeeld reeds een begin gemaakt met de aanwerving en opleiding van honderd eenenveertig douaniers. Het Federale Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV) heeft ook zestig bijkomende aanwervingen voor de voedselcontroles gepland ;

– elk deelgebied blijft verantwoordelijk voor de voorbereiding binnen zijn eigen bevoegdheidsdomeinen. De federale overheidsdienst (FOD) Buitenlandse Zaken fungeert als schakel tussen België en de Europese Unie (EU) en staat in voor de verbinding met de andere EU-lidstaten ;

– om de ondernemingen te helpen heeft de FOD Economie een Brexit-portaal opgezet met links naar de webpagina's van de betrokken overheidsdiensten ;

– daarnaast heeft de FOD Economie een online Brexit-impactanalyse ontwikkeld. Het is een testinstrument waarmee de ondernemingen kunnen nagaan of en waar ze getroffen worden. Bij de laatste telling hebben al meer dan vierduizend bedrijven de test gedaan ;

– er zijn veel bewustmakingsactiviteiten. Er worden informatiesessies en seminars georganiseerd voor de ondernemingen en de beroepsfederaties. Deze aanpak maakt het mogelijk om de verschillende actoren te bereiken, in het bijzonder de kmo’s ;

– er worden informatiesessies over de gevolgen van de Brexit georganiseerd voor onze landgenoten in het Verenigd Koninkrijk. De Dienst vreemdelingenzaken heeft een eerste communicatie opgesteld voor de Britten in België om hen te informeren over hun rechten uit hoofde van het uitstapakkoord ;

– op Europees niveau pleiten wij ervoor dat er een budget wordt voorzien om ondernemingen in moeilijkheden te helpen (er bestaat inderdaad een Fonds voor aanpassing aan de globalisering).

2) Met betrekking tot het noodplan zal het Overlegcomité op 19 december 2018 onderzoeken in hoeverre België klaar is om bij hoogdringendheid (indien noodzakelijk vóór 30 maart 2019) wetgeving op te stellen op basis van de verschillende scenario's van de Brexit. De besprekingen zijn aan de gang; alle pistes worden onderzocht.