SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2017-2018 Zitting 2017-2018
________________
27 mars 2018 27 maart 2018
________________
Question écrite n° 6-1804 Schriftelijke vraag nr. 6-1804

de Christie Morreale (PS)

van Christie Morreale (PS)

au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères et européennes, chargé de Beliris et des Institutions culturelles fédérales

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken en Europese Zaken, belast met Beliris en Federale Culturele Instellingen
________________
Rapport d'information sur le suivi de la mise en œuvre de la Plateforme d'action de la 4e Conférence des Nations unies sur les femmes (doc. Sénat, n° 6-97) - Suivi - Droits sexuels et reproductifs - Ambassadeur du genre - Politique étrangère - Actions Informatieverslag betreffende de opvolging van de toepassing van het Actieplatform van de Vierde VN-Wereldvrouwenconferentie van Peking (Stuk Senaat nr 6-97) - Opvolging - Seksuele en reproductieve rechten - Genderambassadeur - Buitenlands beleid - Acties 
________________
intégration des questions d'égalité entre les hommes et les femmes
suivi rapport d'information
égalité homme-femme
santé génésique
droits de la femme
condition féminine
contraception
politique extérieure
gendermainstreaming
opvolging informatieverslag
gelijke behandeling van man en vrouw
reproductieve gezondheidszorg
rechten van de vrouw
positie van de vrouw
anticonceptie
buitenlands beleid
________ ________
27/3/2018Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 26/4/2018)
18/8/2018Antwoord
27/3/2018Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 26/4/2018)
18/8/2018Antwoord
________ ________
Question n° 6-1804 du 27 mars 2018 : (Question posée en français) Vraag nr. 6-1804 d.d. 27 maart 2018 : (Vraag gesteld in het Frans)

L'égalité des hommes et des femmes est un droit humain fondamental et transversal. Au fil des années, de très nombreuses initiatives ont vu le jour aux niveaux international, européen, belge et des entités fédérées. La quatrième Conférence mondiale des Nations unies sur les femmes, qui s'est tenue à Pékin du 4 au 15 septembre 1995 et lors de laquelle une déclaration et un programme d'action ont été approuvés à l'unanimité, constitue une étape majeure. Ces documents servent de base à la politique d'émancipation dans le monde et sont le point de départ d'une évaluation quinquennale de la situation des femmes. En mars 2015, une nouvelle évaluation eut lieu, vingt ans après la quatrième Conférence mondiale des Nations unies sur les femmes. Dans ce cadre, le Sénat a établi un rapport d'information concernant le suivi de la mise en œuvre de la Plateforme d'action de la quatrième Conférence mondiale des Nations unies sur les femmes (Pékin) (doc. Sénat, n° 6-97/1 à 5).

L'ensemble de ces questions relève de la compétence du Sénat dans la mesure où elles concernent une matière fédérale qui a une influence sur les compétences des entités fédérées en matière de coopération au développement, d'égalité des chances, de droit des femmes, etc.

Une des recommandations du Sénat (doc. Sénat, n° 6-97/2, p. 74) concerne les droits sexuels et reproductifs. En effet, les rapporteurs estiment que ces droits méritent une attention particulière dans la coopération au développement et dans la politique étrangère. Concrètement, le relèvement de l'âge auquel les jeunes filles peuvent se marier, l'amélioration de l'accès aux moyens de contraception et la prévention de la mortalité maternelle doivent être recherchés. Comment, dans les relations internationales belges, ces critères sont-ils pris en compte ? Comment entendez-vous encourager nos partenaires à respecter ces principes fondamentaux ?

Le Sénat recommande également (voir doc. Sénat, n° 6-97/2, p. 80) que la Belgique désigne un ambassadeur du genre (comme l'ont fait le Danemark et les USA), en particulier afin d'intégrer la dimension du genre dans la politique étrangère belge, d'accroître l'attention portée à la violence faite aux femmes et aux petites filles, et de stimuler l'autonomisation politique et économique des femmes. Est-ce le cas pour la Belgique ? Si non, pour quelle(s) raison(s) ?

 

De gelijkheid van mannen en vrouwen is een fundamenteel en transversaal mensenrecht. In de loop der jaren zijn op internationaal, Europees, federaal en deelstatelijk niveau tal van initiatieven genomen. Tijdens de Vierde VN-Wereldvrouwenconferentie, die in Peking werd gehouden van 4 tot 15 september 1995, werden eenparig een verklaring en een actieprogramma goedgekeurd en dat was een beslissende stap. Die documenten vormen de basis voor het wereldwijd emancipatiebeleid en zijn het vertrekpunt voor een vijfjaarlijkse evaluatie van de situatie van vrouwen. In maart 2015 heeft een nieuwe evaluatie plaatsgevonden, twintig jaar na de Vierde VN-Wereldvrouwenconferentie. Binnen dat kader maakte de Senaat een informatieverslag betreffende de opvolging van de toepassing van het Actieplatform van de Vierde VN-Wereldvrouwenconferentie van Peking (Stuk Senaat nr 6-97/1 tot 5).

Al deze vragen behoren tot de bevoegdheid van de Senaat omdat ze betrekking hebben op een federale materie die invloed heeft op de bevoegdheden van de deelstaten op het gebied van ontwikkelingssamenwerking, gelijke kansen, vrouwenrechten, enz.

Eén van de aanbevelingen van de Senaat (Stuk Senaat nr 6-97/2 p. 74) betreft de seksuele en reproductieve rechten. De rapporteurs zijn van mening dat die rechten een specifiek aandachtspunt moeten zijn in de ontwikkelingssamenwerking en het buitenlands beleid. Meer specifiek moet het beleid worden toegespitst op het optrekken van de huwbare leeftijd, het verbeteren van de toegankelijkheid tot voorbehoedsmiddelen en het vermijden van moedersterfte. Hoe wordt rekening gehouden met deze criteria in de Belgische internationale relaties? Hoe denkt u onze partners ertoe te bewegen om die fiundamentele beginselen in acht te nemen?

De Senaat beveelt ook aan (Stuk Senaat nr 6-97/2 p. 80) om een Belgische genderambassadeur aan te duiden (zoals in Denemarken en de VSA), in het bijzonder om de genderdimensie in het Belgische buitenlandse beleid te mainstreamen, meer aandacht te hebben voor het geweld op vrouwen en meisjes, en de politieke en economische empowerment van vrouwen te bevorderen. Is dat gebeurd? Zo niet, waarom niet?

 
Réponse reçue le 18 aôut 2018 : Antwoord ontvangen op 18 augustus 2018 :

Selon les estimations, 225 millions de femmes dans le monde ont besoin d’avoir accès aux moyens de contraception. Chaque jour, quelque huit cents jeunes filles et femmes perdent la vie à la suite de complications liées à la grossesse ou l'accouchement. Chaque année, vingt-deux millions d'avortements sont pratiqués dans des conditions dangereuses et deux millions de jeunes filles deviennent mères avant d’avoir quinze ans.

Ces chiffres soulignent la nécessité de continuer à soutenir activement les droits des femmes, y compris les droits en matière de santé sexuelle et reproductive. C'est la raison pour laquelle ce sujet fait partie des priorités de la Belgique dans le domaine des droits de l'homme.

Au niveau national, la Belgique a élaboré en juillet 2017 un nouveau Plan d'action national « Femmes, Paix, Sécurité », axé notamment sur la protection et la participation des femmes dans le contexte de la reconstruction et de la consolidation de la paix et, plus particulièrement, sur la question des droits en matière de santé sexuelle et reproductive.

La Belgique attache également une grande importance à la promotion des droits en matière de santé sexuelle et reproductive au niveau international. Par exemple, notre pays est l'un des moteurs de « She Decides », une initiative qui a permis la création d’un fonds international pour soutenir les femmes et les enfants des régions en développement dans les domaines de la planification familiale, de l'éducation, de l'accès aux contraceptifs et de l'avortement sans risque. En janvier 2018, ce fonds avait déjà levé 450 millions d'euros.

La promotion des droits en matière de santé sexuelle et reproductive est régulièrement abordée sur le plan bilatéral, mais fait également partie de la protection au sens large des droits des femmes que notre pays cherche à obtenir dans le cadre multilatéral. La Belgique est particulièrement active dans les enceintes multilatérales où notre diplomatie s’investit constamment pour que les droits en matière de santé sexuelle et reproductive soient explicitement mentionnés dans les résolutions, conclusions et autres documents pertinents, notamment au sein de la troisième Commission de l'Assemblée générale des Nations unies, au Conseil des droits de l'homme ou dans le cadre des travaux de la Commission de la condition de la femme (Commission on the Status of Women, CSW).

L'un des instruments multilatéraux par excellence est l'Évaluation périodique universelle, ou EPU. Ce mécanisme unique du Conseil des droits de l'homme examine de façon critique la situation des droits humains dans les 193 pays de l'ONU au cours de cycles successifs. Dans ses interventions au cours de l'EPU, la Belgique exprime régulièrement ses préoccupations concernant les grossesses d'adolescentes, le taux élevé de mortalité maternelle dans certains pays, la nécessité d’harmoniser l'âge légal du mariage entre les femmes et les hommes. Notre pays insiste également sur l'importance du libre accès aux méthodes contraceptives et, plus généralement, des informations sur les droits en matière de santé sexuelle et reproductive.

Par ailleurs, la Belgique continue à promouvoir les droits des femmes par l’intermédiaire de l'Union européenne (UE). La prise en compte des droits en matière de santé sexuelle et reproductive fait partie des priorités de l'action de l'UE dans les forums des Nations unies sur les droits de l'homme.

Actuellement, notre pays n'a pas d'ambassadeur spécialisé sur la question du genre, mais nous poursuivons une démarche active d’intégration transversale de la dimension de genre dans les politiques et missions du service public fédéral (SPF) Affaires étrangères, Commerce extérieur et Coopération au développement. L'égalité des sexes et les droits des femmes constituent une priorité de notre politique étrangère et tous les services du SPF en sont conscients grâce à des actions promouvant l'intégration de la dimension de genre au sein de l’administration. Nos contacts bilatéraux et nos interventions dans les enceintes multilatérales témoignent systématiquement de cette priorité.

Wereldwijd hebben naar schatting 225 miljoen vrouwen nood aan toegang tot contraceptiva. Elke dag sterven zo’n achthonderd meisjes en vrouwen tijdens hun zwangerschap of bevalling. Jaarlijks vinden tweeëntwintig miljoen onveilige abortusingrepen plaats en worden twee miljoen meisjes onder de vijftien jaar moeder.

Deze cijfers onderstrepen de noodzaak om vrouwenrechten – met inbegrip van seksuele en reproductieve gezondheidsrechten – actief te blijven ondersteunen, wat meteen ook de reden is waarom dit thema tot de Belgische prioriteiten op mensenrechtenvlak behoort.

Op nationaal vlak werkte België in juli 2017 een nieuw Nationaal Actieplan rond « Vrouwen Vrede en Veiligheid » uit, dat o.m. het accent legt op de bescherming en participatie van vrouwen in het kader van reconstructie en consolidering van de vrede en meer in het bijzonder de problematiek van seksuele en reproductieve gezondheidsrechten.

België hecht bovendien een groot belang aan de bevordering van seksuele en reproductieve gezondheidsrechten op internationaal vlak. Zo is ons land één van de drijvende krachten achter « She Decides », een initiatief waarbij een internationaal fonds wordt opgericht dat vrouwen en kinderen in ontwikkelingsgebieden moet ondersteunen bij familieplanning, voorlichting, toegang tot voorbehoedsmiddelen en veilige abortus. In januari 2018 had dit fonds reeds 450 miljoen Euro verzameld.

De bevordering van seksuele en reproductieve gezondheidsrechten wordt geregeld aangekaart op bilateraal vlak, maar maakt evenzeer deel uit van een bredere bescherming van vrouwenrechten dewelke ons land nastreeft in het multilaterale kader. Ons land is bijzonder actief in de multilaterale fora waar onze diplomatie zich steeds inzet om ervoor te zorgen dat seksuele en reproductieve gezondheidsrechten expliciet vermeld zouden worden in resoluties, conclusies en andere relevante documenten onder andere in de derde Commissie van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, in de Mensenrechtenraad of in het kader van de werkzaamheden van CSW (Commission on the Status of Women).

Eén van de uitgelezen multilaterale fora om dergelijke problematiek op te werpen is de Universal Periodical Review, of kortweg UPR. Dit uniek mechanisme van de Mensenrechtenraad neemt de mensenrechtensituatie van alle 193 VN-landen tijdens opeenvolgende cycli kritisch onder de loep. In haar tussenkomsten tijdens de UPR uit België geregeld zijn bezorgdheid over adolescentiezwangerschappen, de hoge graad van moedersterfte in sommige landen, de noodzaak van de gelijkschakeling van de wettelijke huwelijksleeftijd tussen vrouwen en mannen en legt ons land de nadruk op het belang van vrije toegang tot contraceptiva en, meer algemeen, informatie inzake seksuele en reproductieve gezondheidsrechten.

Ook via de EU blijft België ijveren voor vrouwenrechten. Aandacht voor seksuele en reproductieve gezondheidsrechten behoort dan ook tot de prioriteiten van de EU-actie in VN-mensenrechtenfora.

België heeft momenteel geen genderambassadeur maar voert daarentegen een actieve politiek van gender mainstreaming, waardoor de genderdimensie transversaal geïntegreerd wordt in de opdracht en takenpakket van de federale overheidsdienst (FOD) Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Gendergelijkheid en vrouwenrechten zijn een prioriteit van ons buitenlandsbeleid en door gender mainstreaming acties binnen de FOD zijn alle diensten van de FOD daarvan bewust. Zowel in onze bilaterale contacten als in onze tussenkomsten in multilaterale fora wordt deze prioriteit op een systematische manier ook naar voren gebracht. In onze relaties met derde landen, alsook in onze acties op het internationaal toneel, wordt daarbij actief gestreefd naar gendergelijkheid.