SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2012-2013 Zitting 2012-2013
________________
19 avril 2013 19 april 2013
________________
Question écrite n° 5-8804 Schriftelijke vraag nr. 5-8804

de Louis Ide (N-VA)

van Louis Ide (N-VA)

au vice-premier ministre et ministre de l'Économie, des Consommateurs et de la Mer du Nord

aan de vice-eersteminister en minister van Economie, Consumenten en Noordzee
________________
Les droits d'auteurs perçus par la Sabam sur la musique diffusée dans les salles d'attente des dentistes De auteursrechten die Sabam heft op muziek in de wachtkamers van tandartsen 
________________
droit d'auteur
dentiste
auteursrecht
tandarts
________ ________
19/4/2013Verzending vraag
21/5/2013Antwoord
19/4/2013Verzending vraag
21/5/2013Antwoord
________ ________
Requalification de : demande d'explications 5-3040 Requalification de : demande d'explications 5-3040
________ ________
Question n° 5-8804 du 19 avril 2013 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-8804 d.d. 19 april 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Voici quelques mois, les médias ont largement relayé un arrêt rendu par la Cour de Justice européenne en vertu duquel les dentistes qui diffusent de la musique dans leur cabinet ne devraient plus payer de « rémunération équitable » à une société de droits d'auteur. L'arrêt de la Cour européenne est contraignant pour toutes les sociétés de droits d'auteur de l'Union européenne, y compris la Sabam, la société belge de droits d'auteur. Dans ma demande d'explications précédente à ce sujet, le ministre a dès lors répondu que : « Dans son arrêt SFC contre M. Del Corso (C-135/10) du 15 mars 2012, la Cour de justice de l'Union européenne a déclaré qu'un dentiste qui diffuse de la musique dans son cabinet ne réalise pas une communication au public ». Le ministre a aussi précisé que par cabinet dentaire il faut entendre la salle de soins et la salle d'attente. Je suppose que le même raisonnement vaut pour le cabinet médical (salle de soins et salle d'attente).

De nombreux médecins et dentistes ont ensuite décidé de ne plus payer rien payer à la Sabam pour la musique qu'ils diffusent dans leur salle d'attente. Mais la Sabam a soutenu que le paiement restait obligatoire. Les médecins et dentistes reçoivent diverses amendes de la Sabam.

Je voudrais en outre attirer l'attention sur le fait que les médecins et dentistes travaillent presque exclusivement sur rendez-vous. Le raisonnement de la Sabam selon lequel une salle d'attente est considérée comme un « lieu public » ne tient donc pas. Un lieu public est un lieu accessible à tout le monde et qui ne peut pas être réservé à un certain groupe de personnes. Les salles d'attente, non seulement chez les dentistes mais chez tous les médecins, sont uniquement occupées par des personnes devant recevoir un traitement médical et donc pas par n'importe qui. Par conséquent, indépendamment du jugement de la Cour européenne de Justice, la Sabam ne peut de toute façon pas demander des droits d'auteur pour la musique diffusée dans les salles d'attente des médecins en général.

Mes questions sont les suivantes.

1) Le ministre estime-t-il que les salles d'attente des cabinets des médecins et des dentistes peuvent être considérées comme des lieux publics ?

2) Quel conseil doit-on donner aux médecins et dentistes ? Doivent-ils ou non payer des droits d'auteur à la Sabam pour la musique diffusée dans leur salle d'attente ?

 

Enkele maanden geleden berichtten de media uitgebreid over een uitspraak van het Europees Hof van Justitie dat ervoor zou zorgen dat tandartsen die in hun praktijk muziek laten horen, niet langer een “billijke vergoeding” moeten betalen aan een auteursrechtenvereniging. De uitspraak van het Europees Hof is bindend voor alle auteursrechtenverenigingen binnen de Europese Unie. Zo ook voor Sabam, de Belgische auteursrechtenvereniging. In mijn vorige vraag om uitleg hieromtrent antwoordde de minister dan ook "Het Hof van Justitie van de EU heeft inderdaad in arrest SCF tegen M. Del Corso (C-135/10) van 15 maart 2012 gesteld dat er geen 'mededeling aan het publiek' plaatsvindt in het geval van het spelen van muziek in een tandartspraktijk". De minister verduidelijkte ook dat de tandartsenpraktijk zowel het tandartsenkabinet als de wachtzaal beoogt. Ik veronderstel dat dezelfde redenering opgaat voor de artsenpraktijk (artsenkabinet en de wachtzaal).

Hierop beslisten heel wat artsen en tandartsen om Sabam niet langer te vergoeden voor de muziek die in hun wachtzalen wordt afgespeeld. Sabam hield echter vol dat er wel moet worden betaald. Intussen kijken de artsen en tandartsen tegen verschillende boetes van Sabam aan.

Verder wens ik er op te wijzen dat (tand)artsen zo goed als uitsluitend op afspraak werken. De redenering van Sabam, dat wachtkamers als “openbare ruimte” definieert, gaat dus niet op. Een openbare ruimte is een ruimte die voor iedereen toegankelijk is en die niet aan een bepaalde groep kan worden toegeëigend. Wachtkamers, niet enkel bij tandartsen maar bij alle artsen, zijn echter enkel en alleen gevuld met personen die medisch moeten behandeld worden, en dus niet met om het even wie. Dus, los van de uitspraak van het Europees Hof van Justitie, zou Sabam sowieso geen auteursrechten mogen aanrekenen voor de muziek die gespeeld wordt in de wachtkamers van artsen in het algemeen.

Vandaar volgende vragen aan de minister:

1) Is de minister van oordeel dat wachtkamers in een (tand)artsenpraktijk als een openbare ruimte mogen worden beschouwd?

2) Wat is het advies aan artsen en tandartsen? Moeten zij nu al dan niet auteursrechten betalen aan Sabam voor de muziek die wordt afgespeeld in wachtzalen?

 
Réponse reçue le 21 mai 2013 : Antwoord ontvangen op 21 mei 2013 :

1. L’arrêt de la Cour de Justice de l’Union européenne n° C-135/10 du 15 mars 2012, SCF contre M. Del Corso, ne fait pas en tant que tel de distinction entre une salle d’attente et un cabinet de médecin. La Cour renvoie toujours à la notion de « cabinet dentaire » (en néerlandais, “tandartspraktijk”).

Pour savoir si une salle d’attente doit être considérée comme un espace public, il faut lire l’arrêt de la CJUE en même temps que les conclusions de l’avocat général Trstenjak du 29 juin 2011.

Ainsi, le considérant 98 de l’arrêt stipule que c’est fortuitement et indépendamment de leurs souhaits que les patients d’un dentiste bénéficient d’un accès à certains phonogrammes, en fonction du moment de leur arrivée au cabinet et de la durée de leur attente ainsi que de la nature du traitement qui leur est prodigué.

L’avocat-général précise également au point 47 de ses conclusions qu’en posant les quatrième et cinquième questions préjudicielles, la juridiction de renvoi voudrait savoir si un dentiste qui rend audible une émission de radio dans sa salle d’attente doit, pour cela, verser une rémunération équitable. Ensuite, l’avocat général renvoie, au point 58 de ses conclusions, au mémoire de la Commission européenne qui a soutenu que le choix d’un médecin ne dépendrait pas de l’attrait de sa salle d’attente, mais de la confiance dont il bénéficie et de la qualité de ses prestations. Enfin, au point 143 de ses conclusions, l’avocat général parle de « la diffusion d’un programme de radio en plaçant un poste de radio dans sa salle d’attente. »

Par conséquent, il ressort d’une lecture conjointe de l’arrêt de la CJUE avec les conclusions de l’avocat général que les questions préjudicielles du juge italien portaient également sur la salle d’attente d’un cabinet dentaire.

2. Plusieurs droits s’appliquent à la musique: le droit d’auteur du compositeur et du parolier, le droit voisin des artistes-interprètes ou exécutants comme les chanteurs et musiciens et également le droit voisin du producteur de musique.

En rendant audible de la musique au public, il convient de faire une distinction entre ces différents droits et les ayants droit concernés.

En ce qui concerne les auteurs, il convient de leur demander une autorisation préalable, sur la base de leur droit exclusif. Souvent, on peut s’adresser à la SABAM pour ce faire.

S’agissant des artistes-interprètes ou exécutants et des producteurs, il ne faut pas leur demander d’autorisation préalable, puisque, conformément aux articles 41 et 42 de la loi du 30 juin 1994 relative au droit d’auteur et aux droits voisins ), ils ne peuvent pas s’opposer à ce que de la musique soit diffusée en public. En contrepartie, ils ont cependant droit à ladite « rémunération équitable ». En Belgique, cette rémunération équitable est soumise à une gestion collective obligatoire, cette rémunération étant perçue par les sociétés PlayRight et Simim.

L’arrêt en question porte uniquement sur ladite rémunération équitable, perçue par les sociétés Playright et Simim, et pas sur le droit d’auteur (considérants 74 et 75 de l’arrêt), qui est perçu par la SABAM. Ainsi, la Cour indique dans son arrêt que la notion de « communication au public » n’est pas toujours interprétée de la même manière en droit d’auteur et en droits voisins. La Cour a précisé que la notion de « communication au public » en droit d’auteur et en droits voisins est utilisée dans des contextes qui ne sont pas identiques et vise des finalités, certes similaires, mais toutefois en partie divergentes (considérant 74). La Cour devrait de nouveau être saisie au moyen d’une question préjudicielle sur le droit d’auteur par un juge national afin de pouvoir répondre de manière concluante à la question de savoir si le raisonnement de la Cour relatif à la rémunération équitable concerne également le droit d’auteur.

1. Het arrest van het Hof van Justitie van de EU nr. C-135/10 van 15 maart 2012, SCF tegen M. Del Corso op zich maakt geen onderscheid tussen wachtzaal en artsenkabinet. Het Hof verwijst steeds naar het begrip “tandartspraktijk” (in het Frans, “cabinet dentaire”).

Het antwoord op de vraag of een wachtkamer als een openbare ruimte moet beschouwd worden, moet men het arrest van het HJEU samenlezen met de conclusie van de advocaat-generaal Trstenjak van 29 juni 2011.

Zo bepaalt overweging 98 van het arrest dat de patiënten van een tandarts toevallig en buiten hun wil bepaalde fonogrammen horen, afhankelijk van hun aankomsttijdstip in de praktijk en hun wachttijd alsook van de aard van de behandeling.

De advocaat-generaal verduidelijkt eveneens in punt 47 van haar conclusie dat met de vierde en vijfde prejudiciële vraag de verwijzende rechter wil weten of een tandarts die in zijn wachtkamer een radioprogramma hoorbaar maakt daarvoor een billijke vergoeding moet betalen. Verder verwijst de advocaat-generaal in punt 58 van haar conclusie naar de memorie van de Europese Commissie dat stelt dat een arts wordt uitgezocht, niet volgens de aantrekkelijkheid van de wachtkamer, doch voor het persoonlijk vertrouwen dat men heeft in deze arts en de kwaliteit van zijn prestaties. Tot slot spreekt de advocaat-generaal in punt 143 van haar conclusie over “het doorgeven van een radioprogramma via een in de wachtkamer van een tandarts beschikbaar gesteld radiotoestel.”

Bijgevolg blijkt uit een samenlezen van het arrest van het HJEU met de conclusie van de advocaat-generaal dat de prejudiciële vragen van de Italiaanse rechter tevens betrekking hadden op de wachtzaal van een tandartsenpraktijk.

2. Op muziek gelden er meerdere rechten: het auteursrecht van de componist en de tekstschrijver, het naburig recht van de uitvoerende kunstenaars zoals zangers en musici en ook het naburig recht van de producent van de muziek.

Bij het hoorbaar maken van muziek aan een publiek, moet men een onderscheid maken tussen deze verschillende rechten en de daarbij behorende rechthebbenden.

Wat de auteurs betreft moet men hen een voorafgaande toestemming vragen, op grond van hun exclusief recht. Dikwijls kan men zich hiervoor tot SABAM richten.

Wat de uitvoerende kunstenaars en de producenten betreft, moet men hen geen voorafgaande toestemming vragen, daar zij, overeenkomstig de artikelen 41 en 42 van de wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten, niet kunnen verhinderen dat hun muziekstuk wordt gespeeld in het openbaar. Als tegenprestatie hebben zij wel recht op een zogenaamde “billijke vergoeding”. In België is deze billijke vergoeding onderworpen aan een verplicht collectief beheer, waarbij deze vergoeding wordt geïnd door PlayRight en Simim.

Het arrest waarvan sprake heeft enkel betrekking op de zogenaamde billijke vergoeding – die gezamenlijk geïnd wordt door Playright en Simim - en niet op het auteursrecht (overweging 74 en 75 van het arrest), dat geïnd wordt door SABAM. Zo stelt het Hof in haar arrest dat het begrip “mededeling aan het publiek” niet altijd op dezelfde wijze geïnterpreteerd wordt in het auteursrecht en met betrekking tot de naburige rechten. Het Hof verduidelijkte dat het begrip “mededeling aan het publiek” in het auteursrecht en de naburige rechten in een verschillende context wordt gebruikt, hoewel het begrip weliswaar gelijksoortige, maar gedeeltelijk uiteenlopende doelstellingen beoogt (overweging 74). Het Hof zou nogmaals moeten gevat worden via een prejudiciële vraag over het auteursrecht door een nationale rechter opdat men afdoende kan antwoorden of de redenering van het Hof met betrekking tot de billijke vergoeding ook betrekking heeft op het auteursrecht.