SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2012-2013 Zitting 2012-2013
________________
8 mars 2013 8 maart 2013
________________
Question écrite n° 5-8415 Schriftelijke vraag nr. 5-8415

de Hassan Bousetta (PS)
van Hassan Bousetta (PS)

à la ministre de l'Emploi
aan de minister van Werk
________________
Allocations de chômage - Fraude - Office national de l'emploi (ONEm) - Contrôles - Visite au domicile des chômeurs - Chiffres - Collaboration avec les communes - Procédure Werkloosheidsuitkeringen - Fraude - Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) - Controles - Huisbezoek bij werklozen - Cijfers - Samenwerking met de gemeenten - Procedure 
________________
assurance chômage
Office national de l'emploi
inspection du travail
travail au noir
fraude
werkloosheidsverzekering
Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening
arbeidsinspectie
zwartwerk
fraude
________ ________
8/3/2013Verzending vraag
11/6/2013Antwoord
8/3/2013Verzending vraag
11/6/2013Antwoord
________ ________
Question n° 5-8415 du 8 mars 2013 : (Question posée en français) Vraag nr. 5-8415 d.d. 8 maart 2013 : (Vraag gesteld in het Frans)

Le rapport annuel 2011 de l'Office national de l'emploi (ONEm) explique que l'organisme se fixe pour objectif de contribuer à la sauvegarde de notre système de sécurité sociale ainsi qu'à l'égalité de traitement entre employeurs et travailleurs et ce, en empêchant l'usage impropre d'allocations et la fraude.

Concernant les contrôles au domicile des chômeurs, le même rapport précise que la loi du 6 décembre 2000 modifiant l'article 23 de la loi du 14 février 1961 d'expansion économique, de progrès social et de redressement financier a fortement restreint la possibilité d'effectuer de tels contrôles.

Pour rappel, l'article 23 de la loi du 14 février 1961 d'expansion économique, de progrès social et de redressement financier telle que modifiée stipule :

" § 1er. Par dérogation au Code pénal social, les inspecteurs sociaux peuvent, lorsqu'ils interviennent dans le cadre du contrôle de la situation familiale de l'assuré social, pénétrer entre 6 et 20 heures dans les locaux habités, moyennant le respect des dispositions du présent article.

§ 2. Le bureau de chômage compétent de l'Office national de l'emploi convoque l'assuré social pour une audition en vue de la vérification de sa situation familiale. Cette audition a lieu au bureau de chômage ou dans un autre local dont l'Office peut disposer. "

Ce n'est que si, à l'issue de l'audition, l'Office a encore des doutes quant à l'exactitude de la déclaration de la situation familiale et considère qu'une visite des locaux habités est nécessaire, il en informe l'assuré social et lui demande son consentement à cette fin.

Cette demande est faite de façon explicite et non équivoque (article 23, § 2, 2°, de la loi du 14 février 1961 d'expansion économique, de progrès social et de redressement financier telle que modifiée).

L'ONEm rapporte que depuis le mois de mai 2011, ces contrôles sont en grande partie traités par les collaborateurs administratifs ; le contrôleur n'intervenant que si l'exercice de ses prérogatives est requis ou s'il y a de sérieuses indications de fraude (cf. pages 152 et suivantes du rapport annuel 2011 de l'ONEm).

Au cours de la période allant de janvier à décembre 2011, les collaborateurs de l'ONEm (administratifs et contrôleurs) ont traité 15 226 dossiers dans le cadre d'enquêtes concernant les divers types de situations familiales.

Un tableau schématise l'évolution du nombre de dossiers revus à l'issue de la procédure d'examen (cf. page 153 du rapport annuel 2011 de l'ONEm) sans toutefois recenser les cas de visites au domicile.

Par ailleurs, sur base d'une circulaire du 28 juin 2011 l'ONEm la possibilité de demander la collaboration des communes lors de leur enquête sur la situation familiale d'un chômeur. À l'automne 2011, cette collaboration a été testée et celle-ci devait, après évaluation, être poursuivie en 2012 (cf. page 153 du rapport annuel 2011 de l'ONEm).

Bien entendu, nous attendons le rapport annuel 2012 de l'ONEm, mais, dans l'intervalle, l'honorable ministre peut-elle déjà nous informer sur les points suivants ?

1) Dans le cadre de la procédure prévue à l'article 23 de la loi du 14 février 1961 d'expansion économique, de progrès social et de redressement financier telle que modifiée, combien y-a-t-il de cas de visite au domicile (avec une comparaison ces trois dernières années), et, si possible, en ventilant les cas où le chômeur aurait refusé la visite ?

2) La collaboration avec les communes a-t-elle été poursuivie en 2012 sur la base de la circulaire du 28 juin 2011 et si oui, quelle était l'évaluation fin 2011, et y-a-t-il eu évaluation fin 2012 ?

3) Dans le cadre de la collaboration avec les communes, les chômeurs concernés sont-ils informés de ce que l'ONEm requiert des renseignements les concernant auprès des services communaux ?

 

Het jaarverslag 2011 van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) verduidelijkt dat de instelling zich als doel stelt bij te dragen aan het behoud van ons systeem van sociale zekerheid evenals aan de gelijke behandeling tussen werkgevers en werknemers door het oneigenlijk gebruik van uitkeringen en fraude te verhinderen.

Wat betreft de controles aan huis bij de werkloze, preciseert datzelfde verslag dat de wet van 6 december 2000 tot wijziging van artikel 23 van de wet van 14 februari 1961 voor economische expansie, sociale vooruitgang en financieel herstel de mogelijkheid om dergelijke controles effectief uit te voeren sterk heeft beperkt.

Artikel 23 van de wet van 14 februari 1961 voor economische expansie, sociale vooruitgang en financieel herstel, zoals gewijzigd, bepaalt:

§ 1. In afwijking van het Sociaal Strafwetboek, mogen de sociaal inspecteurs, wanneer zij optreden in het kader van de controle van de gezinssituatie van de sociaal verzekerde, tussen 6 uur en 20 uur de bewoonde lokalen betreden, mits naleving van de bepalingen van onderhavig artikel.

§ 2. Het bevoegde werkloosheidsbureau van de Rijksdienst voor arbeidsvoorziening nodigt de sociaal verzekerde uit voor een hoorzitting met het oog op het nazicht van zijn gezinssituatie. Deze hoorzitting vindt plaats in het werkloosheidsbureau of in een ander lokaal waarover de Rijksdienst kan beschikken.

Pas als na afloop van de hoorzitting de Rijksdienst nog twijfels heeft over de juistheid van de verklaring van de gezinssituatie en oordeelt dat een bezoek van de bewoonde lokalen noodzakelijk is, deelt hij dit mee aan de sociaal verzekerde en vraagt hij daartoe diens toestemming.

Die vraag gebeurt uitdrukkelijk en ondubbelzinnig (artikel 23, § 2, 2° van de wet van 14 februari 1961 voor economische expansie, sociale vooruitgang en financieel herstel, zoals gewijzigd).

De RVA rapporteert dat sinds mei 2011 die controles hoofdzakelijk behandeld worden door administratieve medewerkers; enkel indien de specifieke bevoegdheden van een controleur vereist zijn, of indien er ernstige indicaties van fraude zijn, komt de controleur tussen. (zie bladzijde 152 en volgende van het jaarverslag 2011 van de RVA).

In de periode van januari tot december 2011, onderzochten de RVA-medewerkers (administratieven en controleurs) 15.226 dossiers in het kader van het onderzoek naar de verschillende soorten gezinstoestand behandeld.

Een tabel geeft een schematisch overzicht van de evolutie van het aantal dossiers dat werd herzien na afloop van de onderzoeksprocedure (zie bladzijde 153 van het jaarverslag 2011 van de RVA) zonder evenwel de huisbezoeken te inventariseren.

Overigens, de omzendbrief van 28 juni 2011 biedt de RVA-controleurs de mogelijkheid de medewerking van de gemeenten te vragen in het onderzoek naar de gezinstoestand van een werkloze. In het najaar van 2011 gebeurde een test van die samenwerking die na evaluatie zou worden voortgezet in 2012 (zie bladzijde 153 van het jaarverslag van de RVA).

We wachten uiteraard op het jaarverslag 2012 van de RVA, maar kan de minister ons in afwachting al informeren over de volgende punten?

1) Hoeveel huisbezoeken hebben plaatsgevonden in het kader van de procedure die is bepaald in artikel 23 van de wet van 14 februari 1961 voor economische expansie, sociale vooruitgang en financieel herstel, zoals gewijzigd? Ik had graag een vergelijking tussen de drie voorgaande jaren, met een uitsplitsing van de gevallen waarin de werkloze het bezoek heeft geweigerd.

2) Werd de samenwerking met de gemeenten op basis van de omzendbrief van 28 juni 2011 in 2012 voortgezet? Zo ja, hoe werd ze geëvalueerd eind 2011, en was er een evaluatie eind 2012?

3) Wat de samenwerking met de gemeenten betreft, worden de betrokken werklozen ervan op de hoogte gebracht dat de RVA inlichtingen over hen vraagt bij de gemeentediensten?

 
Réponse reçue le 11 juin 2013 : Antwoord ontvangen op 11 juni 2013 :

  1. Le 22 décembre 2000 est parue au Moniteur belge la loi du 6 décembre 2000 modifiant l’article 23 de la loi du 14 février 1961 d’expansion économique, de progrès social et de redressement financier selon laquelle le contrôleur social devait disposer de l’autorisation de l’assuré social s’il souhaitait visiter les locaux habités. En outre, les possibilités informatiques ont évolué d’une manière telle que beaucoup d’autres techniques ont pu être utilisées pour vérifier l’exactitude des déclarations en matière de situation familiale.

    Les contrôles à domicile se produisent encore exceptionnellement, et avec l’autorisation expresse du demandeur d’emploi, s ‘il existe de sérieux doutes sur la véracité des déclarations. Régulièrement, il est également demandé aux communes de réaliser une enquête sur le lieu de résidence principal réel d’un chômeur et sur sa situation familiale (voir également la réponse à la question 2). Néanmoins, les contrôles du lieu de résidence et de la composition familiale des chômeurs se font de plus en plus en croisant les banques de données de l’Office national de l'Emploi (ONEM), du Registre national et d’autres banques de données contenant des données sociales. Ainsi, les contrôles sont effectués beaucoup plus systématiquement et dès la réception de la demande d’allocations. Cela permet d’éviter, dans une phase précoce, des erreurs, des exclusions et des récupérations d’allocations perçues indûment.

    Le cas échéant, le chômeur est invité au bureau du chômage pour confirmer sa déclaration originale, par exemple, au moyen d’un bail, de la preuve du paiement de la facture d’eau, de gaz, d’électricité, des montants des revenus des personnes avec qui il ou elle cohabite, etc.

  2. Sur la base d’une circulaire du 28 juin 2011 du Service public fédéral (SPF) Intérieur, l’ONEM peut demander aux communes de mener une enquête sur la réelle résidence principale d’un chômeur ainsi que sur sa situation familiale. L’ONEM le fait quand il présume que le chômeur concerné a communiqué des informations erronées relatives à sa résidence principale et/ou à sa situation familiale et qu’il ne peut, d’une autre façon, découvrir la résidence réelle ni la composition de ménage correcte.

    Pour 2011, il n’y a pas de chiffres. En 2012, 188 administrations communales ont été interrogées par le biais de cette procédure. Dans 139 dossiers, l’information ainsi obtenue a conduit à la révision du dossier du chômeur et était donc décisive pour la détermination du montant d’allocations correct auquel l’assuré social avait droit.

    La collaboration avec les communes est positive et sera encore renforcée en 2013.

    La lutte contre la fraude domiciliaire est une priorité du plan d’action du gouvernement dans le cadre de la lutte contre la fraude fiscale et sociale.

  3. Le chômeur est obligé de déclarer sa situation familiale via le formulaire C1. Ce formulaire mentionne l’avertissement suivant : « L'exactitude de vos déclarations est vérifiée en comparant celles-ci aux données d'autres organismes ».

    Dans le cadre de leur mission d’information, les organismes de paiement signalent au chômeur que l’ONEM peut demander des renseignements aux services communaux. Les organismes de paiement savent que l’ONEM croise ses données avec celles du Registre national et ils y prêtent beaucoup d’attention.

    De plus, sur la feuille info, annexée au formulaire C1, le chômeur est explicitement invité à communiquer l’adresse où il habite effectivement et il est indiqué que cette adresse doit correspondre à l’adresse où il est domicilié. En outre, la feuille info souligne qu’il doit communiquer sa véritable situation familiale et qu’il peut être sanctionné, quand il est constaté qu’il y a une discordance entre la situation familiale et ses déclarations.

  1. Op 22 december 2000 verscheen de publicatie in het Belgisch Staatsblad van de wet van 6 december 2000 tot wijziging van artikel 23 van de wet van 14 februari 1961 voor economische expansie, sociale vooruitgang en financieel herstel, waarin bepaald werd dat de sociaal controleur over de toestemming van de sociaal verzekerde dient te beschikken indien hij de bewoonde lokalen wenst te bezoeken. Bovendien evolueerde de informatisering dermate dat er vele andere technieken gebruikt konden worden om de juistheid van de verklaringen inzake de gezinssituatie te controleren.

    De controles ten huize gebeuren nog uitzonderlijk, en met uitdrukkelijke toestemming van de werkzoekende, indien er nog ernstige twijfels bestaan over de juistheid van de afgelegde verklaringen. Regelmatig wordt ook aan de gemeenten gevraagd een onderzoek te voeren naar de werkelijke hoofdverblijfplaats van een werkloze en naar diens gezinssituatie (zie ook antwoord op vraag 2). Toch gebeuren de controles van de woonplaats en de gezinssamenstelling van de werklozen steeds meer door kruising van de databanken van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA), het Rijksregister en andere databanken met sociale gegevens. De controles worden op die manier veel systematischer uitgevoerd en zij gebeuren vanaf de ontvangst van de uitkeringsaanvraag. Dit vermijdt in een zeer vroeg stadium vergissingen, uitsluitingen en terugvorderingen van onrechtmatig genoten uitkeringen.

    Zo nodig wordt de werkloze uitgenodigd naar het werkloosheidsbureau om zijn oorspronkelijke aangifte te bevestigen, bijvoorbeeld aan de hand van een huurcontract, het bewijs van de betaling van het verbruik van water, gas, elektriciteit, de bedragen van de inkomsten van de personen met wie hij of zij samenwoont enzovoort.

  2. Op grond van een omzendbrief van 28 juni 2011 van de Federale Overheidsdienst (FOD) Binnenlandse zaken kan de RVA aan de gemeenten een onderzoek vragen naar de werkelijke hoofdverblijfplaats van een werkloze en naar diens gezinssituatie. De RVA doet dit wanneer hij vermoedt dat de betrokken werkloze verkeerde informatie heeft meegedeeld in verband met zijn hoofdverblijfplaats en/of zijn gezinstoestand en hij op geen andere wijze de werkelijke woonplaats en de juiste gezinssamenstelling kan achterhalen.

    Voor 2011 bestaan geen cijfers. In 2012 werden 188 gemeentebesturen via deze procedure ondervraagd. In 139 dossiers leidde de aldus bekomen informatie tot de herziening van het dossier van de werkloze en was ze dus doorslaggevend voor de bepaling van het correcte uitkeringsbedrag waarop de sociaal verzekerde recht had.

    De samenwerking met de gemeenten is positief en zal in 2013 nog versterkt worden.

    De bestrijding tegen de domiciliefraude is een prioriteit van de actieplan van de regering in het kader van de strijd tegen de fiscale en sociale fraude.

  3. De werkloze moet zijn gezinssituatie aangeven via een formulier C1. Dit formulier vermeldt volgende waarschuwing: “De juistheid van uw verklaringen wordt nagegaan door ze te vergelijken met de gegevens in databanken van andere instellingen”.

    In het kader van hun informatietaak delen de uitbetalingsinstellingen aan de werkloze mee dat de RVA inlichtingen kan vragen aan de gemeentelijke diensten. De uitbetalingsinstellingen weten dat de RVA zijn gegevens kruist met die van het Rijksregister en besteden hieraan bijzondere aandacht.

    Bovendien wordt de werkloze op het infoblad dat gevoegd wordt bij het formulier C1 expliciet verzocht het adres mee te delen waar hij werkelijk woont en dat dit adres moet overeenstemmen met het adres waar hij gedomicilieerd is. Tevens benadrukt het infoblad dat hij zijn werkelijke gezinstoestand moet meedelen en dat, wanneer vastgesteld wordt dat de gezinstoestand niet overeenstemt met zijn verklaringen, hij kan gesanctioneerd worden.