SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2012-2013 Zitting 2012-2013
________________
10 décembre 2012 10 december 2012
________________
Question écrite n° 5-7517 Schriftelijke vraag nr. 5-7517

de Helga Stevens (N-VA)

van Helga Stevens (N-VA)

à la ministre de la Justice

aan de minister van Justitie
________________
Prisons - Traitement des internés - Coûts Gevangenissen - Behandeling geïnterneerden - Kosten 
________________
établissement pénitentiaire
internement psychiatrique
administration pénitentiaire
statistique officielle
strafgevangenis
opname in psychiatrische kliniek
gevangeniswezen
officiële statistiek
________ ________
10/12/2012Verzending vraag
20/8/2013Antwoord
10/12/2012Verzending vraag
20/8/2013Antwoord
________ ________
Question n° 5-7517 du 10 décembre 2012 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-7517 d.d. 10 december 2012 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

En Belgique, le financement du diagnostic et du traitement des internés manque de transparence.

Le problème débute au moment du diagnostic. Si, au cours d'une enquête pénale, il existe des présomptions que le suspect souffre d'un déséquilibre psychique ou de problèmes psychiatriques, la Chambre du conseil ou la Chambre des mises en accusation peut le faire entrer en observation dans la section psychiatrique de la prison en vue de le soumettre à un examen relatif à la responsabilité. L'observation dure un mois au maximum mais elle peut être à chaque fois prolongée, jusqu'à six mois au maximum.

Étant donné que les prisons belges ne disposent pas de l'infrastructure, de la logistique et du personnel qualifié nécessaires pour effectuer correctement des observations, le Centre pénitentiaire de recherche et d’observation clinique (CPROC) a été créé par arrêté royal en 1999 (AR du 19 avril 1999). Le CPROC n'a cependant existé que sur papier et les arrêtés d'exécution requis n'ont jamais été pris. Il semble cependant qu'un budget ait été prévu pour le CPROC mais il est actuellement réparti entre les différentes directions des prisons.

Étant donné que les internés ne figurent pas séparément dans le rapport d'activités de la Direction générale des établissements pénitentiaires, il n'est pas possible de faire une distinction entre les (coûts des) traitements prodigués aux internés et aux détenus ordinaires.

Je lis dans le rapport d'activités 2011 de la Direction générale des établissements pénitentiaires que le budget du programme 3 « Expertise médicale et psychologique et soins » pour les internés et les détenus s'élève globalement à 27 012 000 euros. En 2010, il atteignait encore 27 906 000 euros.

Je voudrais vous poser à ce sujet les questions suivantes.

Le programme 3 « Soins et expertise médicaux et psychologiques » comporte un certain nombre de sections dont les suivantes sont importantes :

1) À la rubrique 51321231 « Soins :Frais de soins médicaux pour détenus et internés » figure un montant de 10 722 000 euros. En 2010, il s'élevait à 10 331 000 euros. On n'y trouve pas de rubrique distincte pour le coût du traitement psychiatrique des détenus ou des internés.

Je souhaiterais obtenir, pour 2010 et 2011, une ventilation du budget affecté aux détenus et aux internés.

2) Au poste « Subside pour placement dans un circuit de soins Low Risk », il est prévu 0 euro alors que 438 000 euros y figuraient en 2010. Le montant de liquidation de départ s'élevait à 438 000 euros mais le montant finalement liquidé était de 0 euro.

Comment expliquez-vous cela ?

3) Au poste budgétaire « Formation personnel », 1 255 250 euros ont été prévus en 2011 contre 1 456 250 en 2010. Le budget ne donne pas d'indication quant au montant, s'il y en a un, du budget destiné à la formation du personnel à la prise en charge des internés, et plus spécifiquement des internés atteints d'un handicap intellectuel.

Pouvez-vous préciser ce qu'il est advenu de ce budget et quelle part du budget de la formation a été affectée à la formation du personnel à la prise en charge des internés, et plus spécifiquement de ceux atteints d'un handicap intellectuel ?

4) Au poste « Soins : Frais de coordinateur circuit de soins » (poste 5132123{43}, il est prévu 0 euro. En 2010, 375 000 euros avaient été prévus et le crédit de liquidation initial était de 375 000 euros mais le montant finalement liquidé était de 0 euro. Alors que pour l'ensemble du pays, six places avaient été prévues, quatre seulement ont finalement été retenues. Ces coordinateurs doivent gérer le passage des internés des prisons vers d'autres circuits de soins. En Flandre, une seule place a été liée au ressort de la Commission de protection de la société à Anvers et elle a été pourvue en 2011.

Pouvez-vous expliquer pourquoi le montant finalement liquidé était de 0 euro ?

De quelle manière ces 4 places ont-ils été réparties dans le pays ? Quand ont-elles été pourvues ?

Je souhaiterais également que la ministre réponde aux questions suivantes :

5) Est-il exact qu'un budget distinct soit prévu pour le Centre pénitentiaire de recherche et d’observation clinique (CPROC) ? Dans l'affirmative, à combien s'élève-t-il ? Quelle est l'affectation actuelle de ce budget? ? Sous quel poste budgétaire figure-t-il ?

6) Quelles étaient, pour les cinq dernières années, les dépenses annuelles liées aux frais médicaux des internés des prisons de Merksplas, Paifve, Forest, Gand, Anvers, Turnhout, Louvain Hulp, Lantin, Jamioulx, Bruges et Namur ? À combien s'élevaient les dépenses liées aux traitements psychiatriques et psychologiques ? Combien d'internés par prison sont-ils traités par les équipes de soins ? Quel était le financement des annexes psychiatriques ou des établissements de défense sociale ?

7) Pour les cinq dernières années et par prison, combien d'internés ont-ils été placés dans le circuit de soins « low risk » ?

8) Combien de sessions de formation du personnel pénitentiaire à la prise en charge des internés ont-elles été dispensées ces cinq dernières années ? Combien de membres du personnel ont-ils suivi cette formation ? Des modules spéciaux étaient-ils prévus pour la formation du personnel à la prise en charge des quelque 120 internés atteints d'un handicap intellectuel ?

9) Les coordinateurs de soins doivent-ils faire rapport au sujet de leurs activités ? Dans l'affirmative, ces rapports ont-ils déjà été publiés ? Dans quel cadre ?

 

In België is de financiering voor de diagnose en behandeling van geïnterneerden weinig transparant.

Het probleem begint bij de diagnose. Indien er tijdens een strafonderzoek vermoedens zijn dat de verdachte geestesgestoord is of met psychiatrische problemen kampt , kan de Raadkamer of de Kamer van Inbeschuldigingstelling hem of haar in observatie laten nemen in een psychiatrische afdeling van de gevangenis met het oog op een toerekeningsvatbaarheidsonderzoek. De observatie duurt hoogstens een maand, maar kan telkens verlengd worden tot de maximale duur van zes maanden.

Vermits de Belgische gevangenissen niet beschikken over de nodige infrastructuur, logistiek en geschoold personeel om correct observaties uit te voeren, werd in 1999 via een koninklijk besluit (KB van 19 april 1999) het Penitentiair Onderzoeks- en Observatiecentrum (POKO) opgericht. Het POKO bleef echter enkel op papier bestaan en de nodige uitvoeringsbesluiten werden nooit genomen. Naar verluidt wordt toch ergens in een budget voor POKO voorzien, maar wordt het geld momenteel over de verschillende gevangenisdirecties verdeeld.

Aangezien geïnterneerden in het Activiteitenverslag van het Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen niet apart voorkomen, kan geen onderscheid gemaakt worden tussen de (kosten van) behandelingen verstrekt aan geïnterneerden en die aan gewone gedetineerden.

In het Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen Activiteitenverslag 2011 lees ik dat het totale budget voor Programma 3 "Medische en psychologische expertise en zorg" 27 012 000 euro is, voor geïnterneerden en gedetineerden samen. In 2010 was dat nog 27 906 000 euro.

Ik heb hieromtrent de volgende vragen.

Programma 3 "Medische en psychologische expertise en zorg" heeft een aantal onderdelen waarvan de volgende van belang zijn:

1) Onder rubriek 51321231 "Zorg: Kosten medische verzorging gedetineerden en geïnterneerden" vind ik een bedrag van 10 722 000 euro terug. In 2010 was dat 10 331.000. Een aparte post voor de kosten van psychiatrische behandeling voor gedetineerden of geïnterneerden is niet terug te vinden.

Graag had ik een opsplitsing van het budget voor gedetineerden en geïnterneerden verkregen voor 2010 en 2011.

2) Onder de post "Subsidie opname in zorgcircuit Low Risk" werd 0 euro voorzien. In 2010 werd 438 000 euro hiervoor voorzien. Het oorspronkelijk vereffeningsbedrag was 438 000 euro, maar het uiteindelijk vereffend bedrag was 0 euro.

Hoe verklaart u dit?

3) Onder de budgettaire post "Opleiding personeel" werd in 2011 1 255 250 voorzien. In 2010 was dat 1 456 250. Het budget geeft geen aanduiding van hoeveel, indien iets, van het opleidingsgeld besteed is aan opleiding om personeel te leren omgaan met geïnterneerden en meer specifiek geïnterneerden met een verstandelijke handicap.

Kunt u uitleggen wat er precies met dat budget is gebeurd en hoeveel van het opleidingsgeld besteed is aan opleiding om personeel te leren omgaan met geïnterneerden en meer specifiek geïnterneerden met een verstandelijke handicap?

4) Onder de post "Zorg: Coördinatoren zorgcircuit" (post 5132123{43}) werd 0 euro voorzien. In 2010 werd 375 000 euro voorzien, en het oorspronkelijk vereffeningskrediet was 375 000 euro, maar het vereffend bedrag was uiteindelijk 0 euro. Voor het hele land waren er zes plaatsen gepland, maar er bleven uiteindelijk nog vier plaatsen over. Deze coördinatoren moeten zorgen voor de doorstroming van geïnterneerden van de gevangenissen naar andere zorgcircuits. In Vlaanderen is één plaats verbonden aan het werkingsgebied van de Commissie tot bescherming van de maatschappij te Antwerpen en die plaats werd in 2011 ingevuld.

Kunt u verklaren waarom het vereffende bedrag uiteindelijk 0 euro was?

Hoe zijn de 4 plaatsen verdeeld over het land? Wanneer werden ze ingevuld?

Verder zou ik ook graag een antwoord van de minister krijgen op de volgende vragen:

5) Is het zo dat een apart budget voorzien wordt voor het Penitentiair Onderzoeks- en Observatiecentrum (POKO) ? Indien wel, over welk bedrag gaat het? Waarvoor wordt dat bedrag actueel gebruikt? Onder welke post kan ik dat bedrag terugvinden?

6) Voor de laatste vijf jaar, wat waren de uitgaven per jaar voor medische kosten voor geïnterneerden in de gevangenissen van Merksplas, Paifve, Vorst, Gent, Antwerpen, Turnhout, Leuven Hulp, Lantin, Jamioulx, Brugge en Namen? Wat waren de uitgaven voor psychiatrische en psychologische behandeling? Per gevangenis, hoeveel geïnterneerden worden door de zorgteams behandeld? Wat was de financiering voor de psychiatrische annexen of instellingen voor bescherming van de maatschappij?

7) Voor de laatste vijf jaar, en per gevangenis, hoeveel geïnterneerden werden opgenomen in het zorgcircuit "low risk"?

8) Voor de laatste vijf jaar, hoeveel opleidingen werden gegeven om gevangenispersoneel te leren omgaan met geïnterneerden? Hoeveel personeelsleden hebben die opleiding gevolgd? Waren er speciale modules om het personeel te leren omgaan met de ongeveer 120 geïnterneerde personen met een verstandelijke handicap?

9) Moeten de zorgcoördinatoren verslag uitbrengen over hun werkzaamheden? Indien ja, werden zulke verslagen reeds gepubliceerd? En waar?

 
Réponse reçue le 20 aôut 2013 : Antwoord ontvangen op 20 augustus 2013 :

1. Une telle distinction entre détenus de droit commun et internés n’est pas faite en interne.

2. Les budgets étaient effectivement prévus mais le système des subsides n’a jamais été accepté par l’Inspecteur des finances.

3. Les formations sont destinées aux équipes soins, aux psychiatres et aux services psycho-sociaux. Elles sont pensées par thème, et non en fonction du budget. La gestion des internés est intégrée dans différentes formations plus globales. Les formations données aux services psycho-sociaux comportent une partie spécifique sur les internés lorsque des thèmes tels que la rédaction d’avis ou la prise en charge sont abordés. En ce qui concerne la formation des médecins, les spécificités de l’internement sont abordées dans les cours relatifs à la prise en charge thérapeutique et au suivi interne. La question de la prise en charge des personnes handicapées mentales est aussi abordée lors de ces cours.

4. Les places ont été pourvues en interne, par promotion.

Trois coordinateurs soin sont actuellement entrés en fonction : un pour la région d’Anvers (depuis 2011), un pour la région de Gand (2012) et un pour la région de Liège (2012). Le coordinateur soins pour la région de Mons rentrera en service dans les semaines à venir. La région bruxelloise sera répartie entre ces quatre coordinateurs.

5. Non, il n’y a pas de budget spécifique.

6. Ces chiffres ne sont pas disponibles. Ces montants sont repris dans le budget annuel, mais ils ne recouvrent pas tout car l’Institut national d'assurance maladie-invalidité (INAMI)intervient de manière substantielle pour les soins médicaux des internés. La direction générale des établissements pénitentiaires ne fait pas de distinction entre les frais liés aux médicaments et ceux relatifs à la prise en charge thérapeutique.

7. Ces données ne sont pas disponibles.

8. La gestion des internés est intégrée dans différentes formations plus globales. Des formations spécifiques existent également.

Au centre de formation du personnel pénitentiaire de Marneffe, des formations spécifiques portant sur le thème de l'internement sont organisées pour les membres des services psychosociaux (avec priorité aux personnes travaillant en annexe et établissement de défense sociale) depuis 2008. Jusqu’à présent, 55 collaborateurs du SPS ont été formés (psychologues, assistants sociaux et psychiatres). En plus de ces personnes, un certain nombre de directeurs de prison (directeurs responsables d’une annexe psychiatrique ou de l’EDS de Paifve) ont eu la possibilité de se joindre au groupe de participants. Quatre formations ont été organisées pour le moment (2008, 2009-2010, 2011 et 2012). Une cinquième est prévue pour cette année. La formation ne contient pas de partie spécifiquement consacrée au handicap mental. Ces questions sont abordées dans les interactions et la partie consacrée à la rencontre mais concernent surtout le retard mental, handicap mental très présent parmi la population internée.

Marneffe organise aussi trois modules de formations spécifiques pour le personnel de surveillance pénitentiaire travaillant en annexe psychiatrique :

  • le premier module traite des repères légaux (deux jours). Il comporte une présentation des textes légaux en vigueur, de la déontologie, du secret professionnel et présente les missions des différents intervenants (équipes soin, SPS, surveillance et direction). Il a été suivi par 72 agents fin 2009-début 2012.

  • le deuxième module traite des aspects psychopathologiques (névroses, psychose, perversion, psychopathie, état limite, déficience intellectuelle, lésions cérébrales) et des traitements qui y sont associés. Le gestion des personnes atteintes de ces psychopathologies y est également abordée. Ce module de 2 jours a été suivi par 32 agents en fin 2009-début 2010.

  • une visite de l'établissement de défense sociale de Paifve d'un jour. 100 agents l'ont faite fin 2010-début 2011.

Enfin, le centre de formation de Marneffe organise une formation continue pour le personnel de surveillance de l'établissement de Paifve de cinq jours. 29 agents l'ont suivie en septembre 2010, 74 agents de mai 2011 à janvier 2012. Cette formation aborde différents thèmes tels que la collaboration entre le surveillance et le soin, l'approche des principales psychopathologies rencontrées en défense sociale (dont la déficience mentale), la rédaction de rapport (avec exercices pratiques)

Le centre de formation du personnel pénitentiaire de Bruges organise également différents modules de formation en lien avec l'internement.

Dans la formation de base des assistants de surveillance pénitentiaire, le cours « gérer le comportement d'une personne présentant des troubles psychiques » prévoit une prise de connaissance avec le groupe-cible en question.

Les ASP suivent également un cours sur la manière de se comporter avec les toxicomanes d'une part et sur la reconnaissance des produits d'autre part. La question de l'abus de médicaments y est également abordée.

Chaque année, environ 150 nouveaux membres du personnel suivent ces sessions.

Le personnel qui travaille effectivement avec des internés sur le terrain peut s'inscrire pour des formations continues spécifiques.

Vous trouverez ci-dessous un aperçu de ces formations, du nombre de participants, ... :

Depuis cinq ans, la formation "gérer un comportement difficile/ soins psychiatriques pour internés" est une valeur sûre de notre offre de formations standard. Cette formation dure quatre jours et s'adresse à tous les ASP qui travaillent dans des sections où séjournent des internés. Le nombre de sessions par an varie de deux à quatre. 30 à 60 ASP suivent donc cette formation chaque année. Depuis 2010, nous proposons une formation de base aux membres des équipes de soins. Trois jours de cette formation de base sont consacrés à la gestion des troubles psychiatriques. Dans la formation des ASP et des membres de l'équipe de soins, la partie consacrée au handicap mental est un élément fixe. En 2010 et 2011, six sessions ont été organisées pour les membres de l'équipe de soins et 90 membres du personnel ont été formés. La formation de base n'a pas été organisée en 2012 et en 2013 en raison du nombre limité de nouveaux membres du personnel. Depuis 2012, les membres du personnel peuvent eux-mêmes s'inscrire pour la formation accélérée « gérer les troubles psychiatriques ». Cette formation accélérée comprend également une partie consacrée aux handicapés mentaux. Cette formation d'un jour a été cinq fois en 2012 et a déjà été organisée une fois en 2013, ce qui veut dire que 75 ASP ont déjà suivi ce cours de remise à niveau. Un module de formation de deux jours est en cours de développement et vise spécifiquement la formation d'ASP et de chefs d'équipe d'ASP qui travaillent dans des sections qui regroupent exclusivement des internés handicapés mentaux (cf. Merksplas, Gand et Anvers). La formation sera donnée par des instances prestataires de services qui assurent actuellement une offre de soins externe dans ces sections. En d’autres termes, le personnel de surveillance est formé par les personnes qui déterminent actuellement la politique de soins dans les sections. La formation a pour but que le personnel de surveillance connaisse des motifs et des fondements pédagogiques sur la base desquels les instances prestataires de services agissent et organisent les soins pour le groupe cible des internés handicapés mentaux. Ces formations font partie de notre offre standard.

En plus de notre offre standard, différents services et institutions demandent également des formations pour des projets locaux. Ces formations concernent parfois également les internés et entre autres les handicapés mentaux. Cette offre varie d'une année à l'autre. Ci-dessous, vous trouverez un aperçu des formations spécifiques des années 2010-2013. Pour 2013, il s'agit d'un aperçu des formations prévues.

2010 :

  • Formation d'un jour sur la psychopathologie : 50 ASP (gérer les troubles psychiatriques, dont le handicap mental)

  • Formation de trois jours « troubles psychiatriques » : 15 infirmiers (l'attention se porte entre autres sur le handicap mental)

  • Formation de trois jours « compétences diagnostiques concernant les internés » : 26 membres du SPS

2011 :

  • Formation d'un jour sur le coffret santé : 10 membres de l'équipe de soins (discussions sur la santé avec les internés à l'aide du coffret)

  • Formation d'un jour "mener une discussion" : 15 membres du personnel de « de Haven » (= section de l'établissement pénitentiaire de Merksplas qui travaille avec les handicapés mentaux)

2012 :

  • Formation d'un jour sur le pastorat dans les prisons et la psychopathologie : 25 aumôniers catholiques

  • formation d'une journée sur le travail avec des groupes : 69 membres de l'équipe de soins. La formation se concentrait sur la dynamique de groupe et le travail avec des groupes d'internés.

  • Formation d'un jour « cuisiner de manière responsable » : 15 membres de l'équipe de soins. La formation portait sur l'organisation de sessions de cuisine en guise de thérapie pour les internés.

  • Formation d'un jour « troubles du spectre autistique » : 40 membres du SPS

  • Formation d'un jour sur les « troubles psychiatriques dans le cadre de la prévention du suicide » : 15 membres de Gand qui travaillent au point de contact suicide de l'établissement de Gand

2013 :

  • Groupes de discussion « travailler avec l'environnement » : 16 membres des équipes de soins suivent une formation de 18 jours pour lancer des groupes de discussion dans chaque EP où se trouvent des internés et ce, dans le cadre de la détention réparatrice

  • Formation d'un jour « travailler avec des internés handicapés mentaux » : 20 membres du SPS

  • Formation de deux jours sur l'utilisation de l'instrument de diagnostic SEN-SEO par le réseau SEN : 20 membres du SPS. Cette formation porte d'une part sur l'apprentissage de l'utilisation de cet instrument avec un handicapé mental, mais aussi sur les possibilités et les limites des handicapés dans la prison.

1. Een dergelijk onderscheid tussen gemeenrechtelijke gedetineerden en geïnterneerden wordt intern niet gemaakt.

2. Er werd inderdaad in de budgetten voorzien, maar de inspecteur van financiën heeft het subsidiesysteem nooit aanvaard.

3. De opleidingen waren bestemd voor de zorgequipes, de psychiaters en de psychosociale diensten. Zij werden uitgedacht per thema en niet op grond van het budget. De omgang met de geïnterneerden is geïntegreerd in verschillende, meer algemene opleidingen. De aan de psychosociale diensten gegeven opleidingen omvatten een specifiek gedeelte over de geïnterneerden wanneer thema's zoals het opstellen van adviezen of de tenlasteneming worden behandeld. In de opleiding van de artsen wordt bij het specifieke karakter van de internering stilgestaan tijdens lessen waarin de therapeutische hulpverlening en de interne follow-up ter sprake komt. Ook de tenlasteneming van de mentaal gehandicapte personen komt in die opleidingen aan bod.

4. De betrekkingen worden intern verleend, na bevordering.

Thans zijn drie zorgcoördinatoren in dienst getreden: een voor de regio Antwerpen (sinds 2011), een voor de regio Gent (2012) en een voor de regio Luik (2012). De zorgcoördinator voor de regio Bergen zal in de komende weken in dienst treden. De regio Brussel wordt onder die vier coördinatoren verdeeld.

5. Neen, er is geen specifiek budget.

6. Die cijfers zijn niet beschikbaar. Die bedragen worden opgenomen in de jaarlijkse begroting. Zij dekken evenwel niet alles want het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeits-verzekering (RIZIV) komt op aanzienlijke wijze tussenbeide in de medische verzorging van de geïnterneerden. Het directoraat-generaal EPI maakt geen onderscheid tussen de kosten die verband houden met de medicatie en die in verband met therapeutische hulpverlening.

7. Die gegevens zijn niet beschikbaar.

8. De omgang met de geïnterneerden is geïntegreerd in verschillende, meer algemene opleidingen. Er bestaan eveneens specifieke opleidingen.

In het opleidingscentrum voor penitentiair personeel te Marneffe worden sinds 2008 specifieke opleidingen over het thema internering georganiseerd voor de leden van de psychosociale diensten (voorrang wordt verleend aan de personen die werken in psychiatrische afdelingen en inrichtingen tot bescherming van de maatschappij). Tot dusver werden 55 medewerkers van de PSD opgeleid (psychologen, maatschappelijk werkers en psychiaters). Naast die personen, hebben een aantal gevangenisdirecteurs (directeurs verantwoordelijk voor een psychiatrische afdeling of voor de IBM te Paifve) de mogelijkheid gehad om zich bij de groep deelnemers aan te sluiten. Tot nu toe werden vier opleidingen georganiseerd (2008, 2009-2010, 2011 en 2012). Een vijfde is gepland voor dit jaar. De opleiding omvat geen specifiek deel gewijd aan de mentale handicap. Die aangelegenheden worden behandeld tijdens de interacties en het deel inzake de ontmoeting, maar gaan vooral over de mentale achterstand, een mentale handicap die zeer vaak voorkomt bij de geïnterneerde bevolking.

Marneffe organiseert tevens drie specifieke opleidingsmodules voor het penitentiaire bewakingspersoneel dat in de psychiatrische afdeling aan de slag is:

  • de eerste module behandelt de wettelijke aanknopingspunten (twee dagen). Tijdens die module wordt stilgestaan bij de geldende wetteksten, de deontologie en het beroepsgeheim en worden de opdrachten van de verschillende betrokken partijen (zorgequipes, PSD, bewaking en directie) voorgesteld. 72 personeelsleden hebben die module gevolgd.

  • de tweede module behandelt psychopathologische aspecten (neurosen, psychosen, perversie, psychopathie, borderline, verstandelijke beperking, hersenletsels) en ter zake doende behandelingen. Er gaat ook aandacht uit naar de omgang met de personen met die psychopathologieën. Eind 2009-begin 2010 hebben 32 personeelsleden die module gevolgd.

  • een eendaags bezoek aan de inrichting tot bescherming van de maatschappij te Paifve, waaraan 100 personeelsleden eind 2010-begin 2011 hebben deelgenomen.

Tot slot organiseert het opleidingscentrum te Marneffe een permanente vorming van vijf dagen voor het bewakingspersoneel van de inrichting te Paifve. 29 personeelsleden hebben die in september 2010 gevolgd, 74 personeelsleden van mei 2011 tot januari 2012. Die opleiding behandelt verschillende thema's zoals de samenwerking tussen het bewakings- en het zorgpersoneel, de aanpak van de belangrijkste psychopathologieën die voorkomen bij de bescherming van de maatschappij (waaronder de geestelijke onvolwaardigheid) en het opstellen van verslagen (met praktijkoefeningen).

Ook het opleidingscentrum voor penitentiair personeel te Brugge organiseert verschillende opleidingsmodules in verband met de internering.

In de Basisopleiding voor Penitentiaire Bewakingsassistenten wordt in het vak “omgaan met psychisch gestoord gedrag” een kennismaking georganiseerd met de doelgroep waarvan sprake.

De PBA’s krijgen ook les over omgaan met druggebruikers enerzijds en productherkenning anderzijds, waarbij ook medicatiemisbruik wordt besproken.

Jaarlijks volgen bij benadering 150 nieuwe personeelsleden deze sessies.

Personeel die effectief op de werkvloer werken met geïnterneerden kunnen zich inschrijven voor de specifieke vervolgopleidingen.

Onderstaand een overzicht van deze opleidingen, aantal cursisten,…:

De afgelopen vijf jaar behoort de opleiding “omgaan met moeilijk hanteerbaar gedrag / psychiatrische zorg voor geïnterneerden” een vaste waarde in onze standaardopleidingen. Deze opleiding duurt vier dagen en richt zich op alle PBA's die werken op afdelingen waar geïnterneerden verblijven. Het aantal sessies per jaar varieert van twee à vier sessies. Jaarlijks worden er dus 30 à 60 PBA's hierin opgeleid. Sinds 2010 bieden we aan de leden van de zorgteams een basisopleiding aan. Drie dagen van deze basisopleiding richt zich specifiek tot het omgaan met psychiatrische stoornissen. In de opleiding voor de PBA's als de leden van het zorgteam is het gedeelte rond verstandelijke handicap een vast onderdeel. In 2010 en 2011 zijn er zes sessies georganiseerd voor de leden van het zorgteam en werden 90 personeelsleden opgeleid. De basisopleiding is niet georganiseerd in 2012 en noch in 2013 gezien de beperkte instroom van nieuwe personeelsleden. Sinds 2012 kunnen de personeelsleden zich zelf inschrijven voor de flitstraining “omgaan met psychiatrische stoornissen”. Deze flitstraining omvat ook een gedeelte die handelt over verstandelijke gehandicapten. Deze eendaagse opleiding is in 2012 5 keer georganiseerd en in 2013 al een keer. Met ander woorden reeds 75-tal PBA's kregen deze opfrissingscursus. Momenteel wordt een opleidingsmodule uitgewerkt van twee dagen die specifiek gericht is op de vorming van pba's, en pbap's (ploegchefs) die werken op afdelingen met uitsluitend verstandelijk gehandicapte geïnterneerden (cfr. Merksplas, Gent en Antwerpen). De opleiding zal voorzien worden door de dienstverlenende instanties die momenteel in het extern zorgaanbod voorzien op deze afdelingen. Het bewakend personeel wordt met ander woorden opgeleid door die personen die dagdagelijks het zorgbeleid bepalen op de afdelingen. De opleiding beoogt dat het bewakend personeel in kennis is van de beweegredenen en de pedagogische achtergronden van waaruit de dienstverlenende instanties handelen en zorg organiseren voor de doelgroep van verstandelijk gehandicapte geïnterneerden. Deze opleidingen maken deel uit van ons standaardaanbod.

Naast ons standaardaanbod vragen verschillende diensten, inrichtingen nog lokale projecten opleidingen. Deze opleidingen hebben soms eveneens betrekking op het werken met geïnterneerden en o.a. verstandelijke gehandicapten. Dit aanbod varieert jaar per jaar. Hier volgt een kort overzicht van specifieke opleidingen tussen 2010 - 2013. Wat 2013 betreft gaat het om wat er voorzien is.

2010:

  • Eendaagse opleiding “psychopathologie”: 50 PBA's (omgaan met psychiatrische stoornissen waaronder verstandelijke handicap)

  • Driedaagse opleiding “psychiatrische stoornissen”: 15 verpleegkundigen (onder andere aandacht voor verstandelijke handicap)

  • Driedaagse opleiding “diagnostische vaardigheden bij geïnterneerden”: 26 PSD-leden

2011:

  • Eendaagse opleiding gezondheidskoffer: 10 leden van het zorgteam ( bespreken van gezondheid met geïnterneerden via de koffer)

  • Eendaagse opleiding “gespreksvoering”: 15 personeelsleden van “de Haven” (= afdeling van de penitentiaire inrichting Merksplas die werkt met verstandelijke gehandicapten)

2012:

  • Eendaagse opleiding “gevangenispastoraat en psychopathologie”: 25 katholieke aalmoezeniers

  • Eendaagse opleiding “werken met groepen”: 69 leden van het zorgteam. De opleiding focuste zich op groepsdynamica en het werken met groepen geïnterneerden.

  • Eendaagse opleiding “koken op verantwoorde wijze”: 15 leden van het zorgteam. De opleiding ging over het organiseren van kooksessies als therapie voor geïnterneerden.

  • Eendaagse opleiding “Autisme Spectrum Stoornissen”: 40 PSD leden

  • Eendaagse opleiding “psychiatrische stoornissen in kader van suïcidepreventie”: 15 leden van Gent die werkzaam zijn in het zelfmoordpunt van de inrichting Gent

2013:

  • Gespreksgroepen “Werken met de omgeving”: 16 leden van de zorgteams volgen een 18-daagse opleiding om in elke PI waar geïnterneerden zich bevinden om gespreksgroepen op te starten in kader van herstelgerichte detentie

  • Eendaagse opleiding “Werken met gedetineerden met een verstandelijke gehandicap”: 20 PSD-leden

  • Tweedaagse opleiding “Hanteren van het diagnostisch instrument SEN-SEO door SEN”: 20 PSD-leden. Deze opleiding gaat enerzijds over het leren gebruiken van dit instrument gericht op verstandelijke gehandicapt maar anderzijds gaat de opleiding ook over de mogelijkheden en grenzen van gehandicapten in de gevangenis.

9. De zorgcoördinatoren zijn onlangs in dienst getreden. Thans maken zij een stand van zaken van de toestand in hun sector op. Het is de opzet dat zij bij hun hiërarchie verslag uitbrengen over hun voortgang van hun werk. Die verslagen worden niet bekendgemaakt.