SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2012-2013 Zitting 2012-2013
________________
29 novembre 2012 29 november 2012
________________
Question écrite n° 5-7458 Schriftelijke vraag nr. 5-7458

de Wouter Beke (CD&V)

van Wouter Beke (CD&V)

au vice-premier ministre et ministre des Pensions

aan de vice-eersteminister en minister van Pensioenen
________________
Calcul de la pension - Loi sur l’unité de carrière - Exécution - Application Berekening pensioenen - Wet eenheid van loopbaan - Uitvoering - Toepassing 
________________
régime de retraite
cumul de pensions
condition de la retraite
salarié
profession indépendante
pensioenregeling
cumuleren van pensioenen
pensioenvoorwaarden
werknemer in loondienst
zelfstandig beroep
________ ________
29/11/2012Verzending vraag
24/1/2013Antwoord
29/11/2012Verzending vraag
24/1/2013Antwoord
________ ________
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7459 Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7459
________ ________
Question n° 5-7458 du 29 novembre 2012 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-7458 d.d. 29 november 2012 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Lorsqu'il apparaît dans un calcul de pension que l'unité de carrière de 45 ans est dépassée, on élimine les années les moins avantageuses pour ramener la pension à cette unité. Mais dans le cas d'une carrière mixte de salarié et d'indépendant, ce sont toujours les années les moins avantageuses en tant qu' indépendant qui sont éliminées, même si l'apport de pension en tant que salarié pour certaines années est moindre que celui des années les moins avantageuses en tant qu'indépendant. Par conséquent, une personne à la carrière mixte touchera une pension moindre pour la seule raison qu'elle a changé de statut.

Dans sa recommandation 2010/1, le Service de médiation Pensions évoque ce problème, alors que le parlement est intervenu, voici près d'une décennie, en modifiant la loi. C'est en effet en 2003 qu'a été adoptée la loi modifiant diverses dispositions relatives à la pension de retraite des travailleurs salariés et des indépendants compte tenu du principe de l'unité de carrière. Cette loi a modifié les régimes de pension des salariés et des indépendants de sorte que, quel que soit le régime, les années les moins avantageuses devraient être omises. La loi chargeait le gouvernement de prendre les arrêtés royaux d'exécution.

À ce jour, cette loi, adoptée à l'unanimité, n'est toujours pas exécutée : à défaut d'arrêtés d'exécution, les institutions de pension Inasti et ONP ne peuvent la mettre en œuvre.

Je souhaiterais savoir :

1) Quels étaient et quels sont les obstacles à l'exécution de cette loi ?

2) Quand et comment pensez-vous prendre les actions nécessaires à cette exécution ?

3) En avez-vous déjà discuté avec votre collègue ministre ?

4) Quelle serait l'incidence sur cette loi de la suppression de l'unité de carrière comme annoncée dans l'accord de gouvernement ?

 

Wanneer bij de berekening van een pensioen blijkt dat de eenheid van loopbaan van 45 jaar overschreden werd, worden de minst voordelige jaren in mindering gebracht. Door deze handeling wordt het pensioen tot de eenheid teruggebracht. Maar bij een gemengde loopbaan als werknemer en als zelfstandige worden steeds de minst voordelige jaren als zelfstandige in mindering gebracht, zelfs wanneer de pensioenopbrengst als werknemer voor bepaalde jaren lager is dan de minst voordelige jaren als zelfstandige. Dit betekent dat iemand met een gemengde loopbaan een minder voordelig pensioen geniet enkel en alleen omwille van de verandering van statuut.

Dit pijnpunt werd in aanbeveling 2010/1 van de Ombudsdienst Pensioenen aangekaart. Terwijl dit parlement bijna tien jaar geleden actie ondernam door een wetswijziging goed te keuren. In 2003 werd namelijk de wet tot wijziging van diverse bepalingen betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers en zelfstandigen met het oog op de uitvoering van het principe van de eenheid van loopbaan aangenomen. Deze wet wijzigde de pensioenstelsels van werknemers en zelfstandigen zodat, ongeacht het stelsel, steeds de minst voordelige jaren verwijderd zouden moeten worden. De regering kreeg de opdracht deze wet bij koninklijk besluit uit te voeren.

Tot op vandaag werd deze unaniem goedgekeurde wet nog altijd niet uitgevoerd. De pensioeninstellingen RSVZ en RVP kunnen ze immers niet uitvoeren bij gebrek aan koninklijke besluiten.

Mag ik u daarom vragen:

1) Wat de bezwaren waren en zijn om deze wet uit te voeren?

2) Wanneer en hoe denkt u actie te ondernemen om deze wet uit te voeren?

3) Hebt u dit probleem al besproken met uw collega minister?

4) Wat zouden de gevolgen van de in het regeerakkoord aangekondigde afschaffing van de eenheid van loopbaan zijn voor deze wet?

 
Réponse reçue le 24 janvier 2013 : Antwoord ontvangen op 24 januari 2013 :

En réponse à ses questions, j’ai l’honneur de faire savoir à l’honorable membre ce qui suit : 

Je renvoie à la réponse du ministre des pensions de l’époque, Bruno Tobback, à la question parlementaire n° 3-5795 posée le 24 août 2006 par le sénateur Jan Steverlynck et à la réponse du ministre des pensions de l’époque, Marie Arena, à la question parlementaire n° 4-855 posée le 23 avril 2008 par le sénateur Pol Van Den Driessche, à laquelle je souscris entièrement. 

Ces réponses expliquent de manière circonstanciée pourquoi les arrêtés d’exécution n’ont pas été pris. 

D’une part, l’exécution de la loi du 11 mai 2003, telle qu’elle est libellée, place les administrations devant d’énormes problèmes administratifs; d’autre part, on ne peut pas perdre de vue que la loi du 11 mai 2003 pourrait dans certains cas entraîner une pension moins avantageuse. En voici les raisons. 

La loi du 11 mai 2003 entend, comme vous l’indiquez, supprimer en cas de dépassement de ‘l’unité de carrière’ les années les moins avantageuses, soit dans la carrière comme travailleur salarié, soit dans la carrière comme travailleur indépendant.   

Depuis l’existence de cette loi, les administrations concernées, l’Office national des pensions et l’Institut national d’assurances sociales pour travailleurs indépendants s’efforcent d’exécuter cette loi de manière simple et cohérente.  

Mais si le principe du choix de l’année la moins avantageuse semble simple, la formulation de la loi rend toutefois cet exercice très complexe. 

Certes, la valeur d’une année de pension est un élément de calcul qui se retrouve facilement et dont la comparaison avec la valeur d’une année de pension dans un autre régime est simple.  

Mais l’application des règles relatives au droit minimum par année ou à la pension minimum garantie rendent les choses complexes et font qu’elles ne sont pas exécutables de manière équilibrée. 

C’est ainsi que le droit minimum par année est uniquement applicable si, après application du principe de l’unité de carrière, il reste encore 15 années comme travailleur salarié. La suppression d’une année moins avantageuse comme travailleur salarié en faveur d’une meilleure année comme travailleur indépendant peut ainsi avoir un grand impact négatif sur la pension totale payée dans le régime des travailleurs salariés puisque ce droit minimum par année ne serait plus ouvert.  

Ceci vaut naturellement encore davantage pour l’application de la pension minimum où une condition de carrière de 30 ans est requise.  

Il  reste encore les spécificités liées au régime des travailleurs indépendants, plus particulièrement l’application de la pension minimum d’indépendant qui, suivant le cas, est ou non plafonnée, la comparaison entre les années de carrière tombant simultanément dans les deux régimes et toute la problématique sur la comparaison d’années de pension dans le cadre des droits à la pension des conjoints divorcés. 

Tout ceci rend une comparaison correcte impossible dans la pratique et comme expliqué plus haut, un effet pervers, à savoir une pension moindre dans sa totalité, est possible.  

Conformément à la déclaration gouvernementale et compte tenu du contexte budgétaire, je vais d’une part vérifier comment on peut progressivement démanteler le principe de l’unité de carrière qui s’oppose au principe d’assurance. Je vais d’autre part inviter ma collègue, la ministre Laruelle, et les deux administrations à chercher une solution acceptable, si nécessaire en adaptant les dispositions de la loi du 11 mai 2003. 

En outre, j’examine actuellement comment harmoniser davantage les différents systèmes de pension minimum et le droit annuel minimum. Si nous parvenons à une pension minimum mieux harmonisée, il doit normalement être possible d’opter pour l’année la plus favorable.

In antwoord op zijn vragen heb ik de eer om het geachte lid het volgende mee te delen :

Ik verwijs  naar het antwoord van de toenmalige minister van pensioenen, Bruno Tobback, op de parlementaire vraag nr. 3-5795 gesteld op 24 augustus 2006 door senator Jan Steverlynck en het antwoord van de toenmalige minister van pensioenen, Marie Arena,  op de parlementaire vraag nr. 4-855 gesteld op 23 april 2008 door senator Pol Van Den Driessche, die ik volledig onderschrijf. 

Deze antwoorden leggen omstandig uit waarom de uitvoeringsbesluiten er niet gekomen zijn. 

Enerzijds stelt de uitvoering van de wet van 11 mei 2003, zoals hij is gesteld, de administraties voor enorme administratieve problemen, anderzijds mag niet uit het oog verloren worden dat de wet van 11 mei 2003 in sommige gevallen zelfs kan leiden tot een minder voordelig pensioen. Ziehier de redenen. 

De wet van 11 mei 2003 beoogt, zoals u stelt, bij overschrijding van ‘de eenheid van loopbaan’ de minst voordelige jaren te verwijderen hetzij in de loopbaan als werknemer, hetzij in de loopbaan als zelfstandige.

Sedert het bestaan van deze wet proberen de betrokken administraties, de Rijksdienst voor pensioenen en het Rijksinstituut voor de verzekeringen der zelfstandigen een eenvoudige en coherente uitvoering aan deze wet te geven. 

Maar lijkt het principe van de keuze van het minst voordelige jaar eenvoudig, de bewoording van de wet maakt deze oefening echter zeer complex. 

Zeker, de waarde van een pensioenjaar is een berekeningselement dat gemakkelijk terug te vinden is en waarvan de vergelijking met de waarde van een pensioenjaar in een ander regime eenvoudig is.

Maar de toepassing van de regels met betrekking tot het minimumjaarrecht of het minimumpensioen maken de zaken ingewikkeld en niet evenwichtig uitvoerbaar. 

Zo is het minimumjaarrecht enkel van toepassing als, na toepassing van het principe van de eenheid van loopbaan, er nog 15 jaar als werknemer overblijven. Zo kan het weglaten van een minder voordelig jaar als werknemer ten voordele van een beter jaar als zelfstandige een grote negatieve impact hebben op het totaal uitbetaald pensioen in de werknemersregeling daar het recht op minimumjaarrecht niet meer geopend wordt. 

Uiteraard geldt dit nog meer voor de toekenning van het minimumpensioen waar een loopbaanvoorwaarde geldt van 30 jaar. 

Dan zijn er nog de specificiteiten van het stelsel der zelfstandigen, meer bepaald de toepassing van het minimumpensioen zelfstandige dat naargelang het geval al dan niet geplafonneerd wordt, de vergelijking tussen de in beide stelsels gelijkvallende loopbaanjaren en de ganse problematiek rond de vergelijking van pensioenjaren in het kader van de rechten op pensioen als uit de echt gescheiden echtgenoten.

Dit alles maakt een correcte vergelijking in de praktijk onmogelijk en zoals hoger gesteld is een pervers effect , namelijk minder pensioen in totaliteit, mogelijk.  

Conform de regeringsverklaring en rekening houdend met de budgettaire context zal ik enerzijds nagaan hoe het principe van de eenheid van loopbaan, dat indruist tegen het verzekeringsprincipe, geleidelijk aan kan afgebouwd worden. Anderzijds zal ik mijn collega minister Laruelle en de beide administraties uitnodigen om te zoeken naar een werkbare oplossing, desnoods door de bepalingen van de wet van 11 mei 2003 aan te passen. 

Bovendien onderzoek ik nu hoe de diverse stelsels van minimumpensioenen en het minimumjaarrecht beter op elkaar afgestemd kunnen worden. Indien we tot een meer geharmoniseerd minimumpensioen kunnen komen, dat moet het in princiep wél mogelijk zijn om een keuze te maken voor het meest voordelige jaar.