SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
4 mai 2012 4 mei 2012
________________
Question écrite n° 5-6181 Schriftelijke vraag nr. 5-6181

de Louis Ide (N-VA)

van Louis Ide (N-VA)

à la ministre de la Justice

aan de minister van Justitie
________________
Les prises de sang effectuées par des médecins de garde lors des contrôles nocturnes de l'alcoolémie Bloedafnames bij nachtelijke alcoholcontroles door huisartsen met wachtdienst 
________________
alcoolisme
sécurité routière
médecin
médecine générale
alcoholisme
verkeersveiligheid
dokter
algemene geneeskunde
________ ________
4/5/2012Verzending vraag
23/5/2012Antwoord
4/5/2012Verzending vraag
23/5/2012Antwoord
________ ________
Requalification de : demande d'explications 5-1896 Requalification de : demande d'explications 5-1896
________ ________
Question n° 5-6181 du 4 mai 2012 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-6181 d.d. 4 mei 2012 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Dans la période des fêtes de fin d'année et au mois de janvier, les campagnes BOB se multiplient. Les médecins généralistes sont immanquablement appelés à y prêter leur concours, généralement sans avoir été consultés au préalable. On les appelle en effet à tort et à travers pour qu'ils effectuent des prises de sang, la nuit et le week-end (soit pendant la garde), sur des personnes soupçonnées d'intoxication alcoolique. De plus, il s'avère que la rémunération de ces prestations est très faible.

Il existe différentes possibilités de requérir un médecin. Le procureur du Roi peut invoquer l'article 44bis du Code d'instruction criminelle. Dans les dossiers de roulage, l'analyse sanguine en vue de la détermination de l'alcoolémie est régie par l'article 63 de la loi relative à la police de la circulation routière. Il en va de même pour le contrôle de la consommation de drogue. Le médecin requis ne peut refuser son concours qu'en présence d'une contre-indication médicale ou s'il estime que l'intéressé à des raisons valables de refuser le prélèvement sanguin. Le médecin ne peut en aucun cas recourir à la force pour effectuer le prélèvement sanguin. Le Code de déontologie est très clair à ce sujet.

Une question revient souvent : un médecin est-il obligé de prêter son concours à une demande d'examen. Comme je l'ai déjà signalé, ce sont souvent les médecin de garde qui sont dérangés dans ce but et ils peuvent se trouver dans une situation conflictuelle. Quand un médecin est de garde, il est supposé être disponible en toutes circonstances pour sauver des vies. Or s'il est requis pour constater un état d'ivresse au moyen d'un prélèvement sanguin, il quitte en quelque sorte le service de garde. On attend que cette situation conflictuelle dégénère un moment donné. Je conseille donc toujours aux médecins de garde de refuser de donner suite à des requêtes, étant donné qu'ils peuvent être tenus pour responsables.

Il faut pourtant que la Justice puisse faire son travail et un prélèvement sanguin est donc parfois nécessaire. Ne vaudrait-il pas mieux confier cette mission à des médecins volontaires ? Ainsi, les médecins qui effectuent les contrôles antidopage interviennent sur une base volontaire en dépit des difficultés qu'ils rencontrent avec des sportifs et des supporters souvent agressifs. La différence est qu'ils reçoivent une compensation financière suffisante.

Les médecins qui effectuent ces prises de sang pendant la nuit ne reçoivent qu'une rémunération particulièrement modeste, surtout si on la compare à celle que perçoivent les services de dépannage et les serruriers. De plus, elle est versée avec retard et nécessite de nombreuses formalités administratives. Et ce, alors que les médecins consacrent déjà en moyenne quinze heures par semaine à des formalités bureaucratiques !

1. La ministre reconnaît-elle que les médecins qui assument un service de garde doivent donner la priorité au patient et aux vies à sauver ? Admet-elle que le service de garde est prioritaire en toutes circonstances et qu'il doit donc être possible pour le médecin de garde de refuser de donner suite à des requêtes ? Donner suite à ces requêtes implique en effet, pour le médecin, de quitter le service de garde et par là même de mettre peut-être des vies en danger.

2. Que pense la ministre de l'idée d'établir des listes de médecins disposés à effectuer les prélèvements sanguins sur une base volontaire ?

3. Que pense la ministre des rémunérations offertes aux médecins requis ? Estime-t-elle également que les médecins doivent percevoir une rémunération au moins équivalente à celle des serruriers et des services de dépannage ? Entrevoit-elle une possibilité de faciliter le paiement des rémunérations, par exemple, en permettant au policier de payer immédiatement le tarif en vigueur et d'établir sur place une attestation de l'aide apportée par le médecin ?

 

In de nieuwjaarsperiode en de daarop volgende maand worden er frequent BOB-campagnes gevoerd. Huisartsen worden hier steevast bij betrokken, meestal zonder dat ze daar vooraf over geraadpleegd werden. Ze worden namelijk te pas en te onpas gevorderd om 's nachts en in het weekend (dus tijdens de wachtdienst) bloedafnames te doen bij mensen die verdacht worden van een alcoholintoxicatie. Bovendien blijkt hun vergoeding hiervoor zeer laag te zijn.

Er zijn diverse mogelijkheden om een arts te vorderen. De procureur des Konings kan zich beroepen op artikel 44bis van het Wetboek van Strafvordering. In verkeerszaken is de bloedanalyse met het oog op het bepalen van het alcoholgehalte geregeld in artikel 63 van de Wegverkeerswet. Dat geldt ook voor het onderzoek naar drugsgebruik. De gevorderde arts kan alleen zijn medewerking weigeren wanneer er een medische contra-indicatie is of wanneer de arts van oordeel dat de betrokkene gegronde redenen kan aanvoeren om de bloedproef te weigeren. De arts mag in geen geval dwang gebruiken om bloed af te nemen. De deontologische code is daar zeer duidelijk over.

Een vaak voorkomende vraag is of een arts verplicht is om zijn medewerking aan een onderzoeksopdracht te verlenen. Zoals gezegd, worden hiervoor vaak huisartsen met wachtdienst lastiggevallen en kunnen zij in een conflictsituatie terechtkomen. Wanneer een arts wachtdienst heeft, wordt hij verondersteld in alle omstandigheden beschikbaar te zijn om levens te redden. Wanneer hij evenwel gevorderd wordt om door een bloedafname dronkenschap vast te stellen, verlaat hij als het ware de wachtdienst. Het is wachten tot deze conflictsituatie ooit eens escaleert. Ik geef de artsen met wachtdienst dan ook steevast de raad om vorderingen te weigeren, aangezien ze aansprakelijk gesteld kunnen worden.

Justitie moet echter haar werk kunnen doen en bijgevolg is het soms noodzakelijk dat er bloed wordt afgenomen, maar zou dat niet beter gebeuren door artsen die dit doen op vrijwillige basis? Zo treden de dopingartsen van de Vlaamse Gemeenschap op vrijwillige basis op, ondanks de moeilijke situatie met vaak agressieve sporters en supporters. Het verschil is wel dat zij hiervoor financieel voldoende gecompenseerd worden.

Voor deze nachtelijke bloedafnames krijgen de artsen slechts een bijzonder lage vergoeding, zeker in vergelijking met die voor takeldiensten en slotenmakers. Bovendien moeten ze er lang op wachten en gaat ze gepaard met een hele administratieve rompslomp. En dit terwijl huisartsen gemiddeld al vijftien uur per week overstelpt worden met bureaucratische beslommeringen!

1. Gaat de minister akkoord met het feit dat artsen die een wachtdienst kloppen, voorrang moeten geven aan de patiënt en het redden van levens? Is de minister het ermee eens dat het verzekeren van de wachtdienst te allen tijde voorrang geniet en dat vorderingen bijgevolg moeten kunnen worden geweigerd? Deze vorderingen inwilligen, impliceert namelijk dat de arts de wachtdienst verlaat en daardoor mogelijk levens in gevaar brengt.

2. Wat denkt de minister van het idee om lijsten aan te leggen van de artsen die op vrijwillige basis bloedafnames willen doen?

3. Wat vindt de minister van de vergoedingen voor de opgevorderde huisartsen? Vindt ze ook dat ze ten minste dezelfde vergoedingen zouden moeten krijgen als de slotenmakers en de takeldiensten? Ziet de minister een mogelijkheid om de uitbetaling van de vergoedingen eenvoudiger te laten verlopen, bijvoorbeeld door de onmiddellijke uitbetaling van het geldende tarief door de politiebeambte en het ter plaatse uitschrijven van een attest voor verstrekte hulp door de huisarts?

 
Réponse reçue le 23 mai 2012 : Antwoord ontvangen op 23 mei 2012 :

1. et 2.

En ce qui concerne l'organisation, les deux premiers points de la question relèvent principalement de la compétence de mes collègues de la Santé publique et de l'Intérieur.

Je peux tout de même communiquer à l'honorable membre ce qui suit :

En 2011, on a procédé à environ 11 950 réquisitions différentiées.

Pour les dispositions légales ou réglementaires, je renvoie :

- à l'article 44bis du Code d’Instruction criminelle ;

- à l'article 63 de la loi relative à la police de la circulation routière ;

- à l'arrêté royal du 10 juin 1959 relatif au prélèvement sanguin en vue du dosage de l'alcool ;

- à l'arrêté royal du 4 juin 1999 relatif au prélèvement sanguin en vue du dosage d’autres substances que l'alcool susceptibles d'avoir une influence sur les capacités de conduite d'un véhicule (drogues).

Sous réserve de tous les avis légalement obligatoires, ce dernier arrêté sera intégré cette année encore dans un nouvel arrêté royal relatif aux analyses salivaires, en espérant que pour cette catégorie un nombre moins élevé de médecins généralistes doivent être requis pour procéder à un prélèvement sanguin.

L'article 3, dernier alinéa, de la loi-programme (II) du 27 décembre 2006 qui prévoit que “Le prestataire de service qui refuse d'exécuter la mission pour laquelle il a été requis sera puni d'une amende de cinquante euros à cinq cent euros” doit également être gardé à l'esprit.

Ce cas de conscience est pris en considération dans la pratique. En témoigne une réponse du 16 juin 2011 du réseau d'expertise Circulation routière du Collège des procureurs généraux au Conseil national de l’Ordre des médecins, selon laquelle une différentiation est assurée lors de la réquisition. Des contacts préalables sont également noués sur le terrain avec des médecins qui ne sont pas de garde.

Étant donné que la ministre de la Justice ne détermine pas où de tels contrôles sont réalisés, il ne sert à rien de travailler avec des listes.

Aucune attestation de soins donnés ne peut être rédigée dans le cadre d'une réquisition pour un dossier judiciaire. Cela engendrerait le remboursement des frais par une mutualité, ce qui ne peut être le cas que dans le contexte de l'aide médicale.

3.

Aucune comparaison ne peut être établie sur le plan tarifaire. Un service de dépannage utilise par exemple une dépanneuse qui présente une autre structure de coûts qu'un médecin généraliste.

Le paiement par l'agent de police engendre un nombre important de problèmes organisationnels tant auprès de la police intégrée qu'auprès des services du parquet et du greffe.

1. en 2.

De twee eerste vragen behoren wat de organisatie betreft hoofdzakelijk tot de bevoegdheid van mijn collega’s van Volksgezondheid en Binnenlandse Zaken.

Ik kan u toch het volgende meedelen:

In 2011 werden ongeveer 11 950 gedifferentieerde opvorderingen gedaan.

Voor de wettelijke of reglementaire bepalingen verwijs ik naar:

- art. 44bis Wetboek van Strafvordering,

-art. 63 Wegverkeerswet

- koninklijk besluit van 10 juni 1959 betreffende de bloedproef met het oog op het bepalen van het alcoholgehalte

- koninklijk besluit van 4 juni 1999 betreffende de bloedproef met het oog op het bepalen van het gehalte van de andere stoffen dan alcohol die de rijvaardigheid beïnvloeden (drugs).

Dit laatste besluit zal – onder voorbehoud van allerlei wettelijk verplichte adviezen - nog dit jaar worden overgenomen in een nieuw koninklijk besluit betreffende de speekselanalyses waardoor er voor deze categorie hopelijk minder huisartsen moeten gevorderd worden om een bloedproef uit te voeren.

Ook artikel 3, laatste lid van de programmawet (II) van 27 december 2006 dat het volgende bepaalt “De dienstverlenende persoon die weigert gevolg te geven aan de opdracht waarvoor hij gevorderd werd, wordt gestraft met geldboete van vijftig euro tot vijfhonderd euro” mag niet uit het oog worden verloren.

In de praktijk wordt wel rekening gehouden met desbetreffende gewetenskwestie. Getuige hiervan is een antwoord van het expertisenetwerk verkeer van het College van procureurs-generaal van 16 juni 2011 aan de Nationale Raad van de Orde der Geneesheren dat er wordt gezorgd voor differentiatie bij het opvorderen. Ook zijn er voorafgaandelijke contacten op het terrein met artsen die niet van wacht zijn.

Aangezien de minister van Justitie niet bepaalt waar dergelijke controles worden gehouden, heeft het geen zin om met lijsten te werken.

In het kader van een vordering voor een gerechtelijk dossier kan geen attest voor verstrekte hulp worden uitgeschreven. Dit zou leiden tot de terugbetaling van de kosten door een ziekenfonds en dat kan alleen maar in de context van medische hulpverlening.

3.

Wat het tarief betreft kan er geen vergelijking worden gemaakt. Een takeldienst gebruikt bijvoorbeeld een takelwagen die een andere kostenstructuur heeft dan een huisarts.

Het uitbetalen door de politiebeambte veroorzaakt heel veel organisatorische problemen bij zowel de geïntegreerde politie als bij de parket- en griffiediensten.