SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2010-2011 Zitting 2010-2011
________________
30 novembre 2010 30 november 2010
________________
Question écrite n° 5-454 Schriftelijke vraag nr. 5-454

de Sabine de Bethune (CD&V)

van Sabine de Bethune (CD&V)

au ministre de la Coopération au développement

aan de minister van Ontwikkelingssamenwerking
________________
Le nouveau Programme indicatif de coopération avec le Rwanda het nieuw Indicatief Samenwerkingsprogramma met Rwanda 
________________
Rwanda
aide au développement
droits de l'homme
Rwanda
ontwikkelingshulp
rechten van de mens
________ ________
30/11/2010Verzending vraag
7/6/2011Antwoord
30/11/2010Verzending vraag
7/6/2011Antwoord
________ ________
Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-28 Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-28
________ ________
Question n° 5-454 du 30 novembre 2010 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-454 d.d. 30 november 2010 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Le 30 septembre 2010, à Kigali, vous avez déclaré, en tant que porte-parole de la Présidence belge de l'Union européenne, que l'UE avait suivi avec beaucoup d'intérêt la lutte contre la corruption menée par les autorités rwandaises et que des progrès similaires étaient nécessaires dans le domaine de la démocratie. Vous avez ajouté : « Notre prochain programme indicatif de coopération veillera à rappeler et à attirer l’attention sur l’importance de la démocratie et de la gouvernance pour le développement du Rwanda ». Il s'agit là d'une critique justifiée que vous n'êtes pas seul à formuler. Dans les milieux internationaux aussi, on s'interroge de plus en plus sur la démocratie dans le pays. De plus, le Rwanda est également pointé du doigt dans le rapport des Nations unies du 1er octobre 2010, rédigé par le Haut Représentant des nations unies aux Droits de l'Homme, pour le rôle qu'il joue dans l'est de la RDC.

Concernant le parcours économique, vous avez également souligné, le 30 septembre, les avancées obtenues dans la réalisation des Objectifs du Millénaire. Vous avez cependant déclaré que le pays a encore fort à faire pour réduire la pauvreté et les inégalités entre les villes et les campagnes.

Nous savons que l'actuel Programme indicatif de coopération avec le Rwanda arrive à son terme à la fin de cette année et qu'un nouveau Programme indicatif de coopération pour la période 2011-2014 doit être signé avant le 31 décembre au sein de la Commission mixte. Sans doute les administrations ont-elles pris les dispositions nécessaires au cours des derniers mois. Ce nouveau PIC offre toutefois l'occasion de donner suite aux remarques que vous avez formulées et d'aider le Rwanda à s'attaquer à ces problèmes.

1. Quand la Commission mixte Belgique-Rwanda examinera-t-elle le texte final du PIC ?

2. Lorsqu'il s'agira de déterminer le contenu du PIC avec le Rwanda, dans quelle mesure notre pays tiendra-t-il compte des violations des droits de l'homme, du déroulement des dernières élections présidentielles, lequel n'a pas été vraiment conforme aux normes adoptées par la communauté internationale en ce qui concerne la démocratie, de l'arrestation de l'ancienne candidate aux élections présidentielles, Victoire Ingabire, et du fait que l'opposition est réduite au silence par tous les moyens ? Comment répondrez-vous à ces préoccupations dans le nouveau PIC ?

3. Dans quelle mesure le nouveau Programme indicatif de coopération tiendra-t-il compte des disparités croissantes entre la ville et la campagne au Rwanda ?

4. Dans quelle mesure les autorités rwandaises sont-elles ouvertes aux remarques et sont-elles prêtes à en discuter ?

5. Prévoyez-vous également une tranche incitative avec le Rwanda, comme cela a été fait dans le PIC avec la RDC et le Burundi ?

6. Le rapport critique des Nations unies « concernant les violations les plus graves des droits de l’homme et du droit international humanitaire commises entre mars 1993 et juin 2003 sur le territoire de la République démocratique du Congo » a été publié le 1er octobre. Une des conclusions dénonce le rôle des autorités rwandaises dans de nombreux actes de violence qui ont été commis dans l'est de la RDC, plus particulièrement de 1996 à 1998, et qui ont fait plusieurs milliers de morts. Ce constat vous amène-t-il à encore aborder cette question lors de l'examen du nouveau PIC ? Ce rapport aura-t-il aussi des répercussions sur l'aide au développement que nous accordons au Rwanda ?

 

U hebt op 30 september 2010 in Kigali, waar u optrad als vertegenwoordiger van het Belgische EU-voorzitterschap, verklaard dat de EU de strijd tegen de corruptie van de Rwandese overheid met veel interesse heeft gevolgd en dat dezelfde vooruitgang nodig is op het vlak van democratisch bestuur. Tegelijkertijd stelde u : "Ons volgend Indicatief Samenwerkingsprogramma zal erover waken te herinneren aan en te wijzen op het belang van democratie en bestuur voor de ontwikkeling van Rwanda" Dat is een terechte kritiek waar u niet alleen mee staat. Ook in internationale middens rijzen almaar meer vragen over het democratische bestuur in dat land. Tegelijkertijd wordt Rwanda ook met de vinger gewezen in een VN-rapport van 1 oktober 2010 van de hand van de VN Hoge Vertegenwoordiger voor de Mensenrechten vanwege de rol die het land speelt in het Oosten van de DRC.

Ook wat het economische parcours betreft, hebt u op 30 september gewezen op de vooruitgang die Rwanda heeft gemaakt in het bereiken van de Millenniumdoelstellingen. Tegelijkertijd stelde u echter dat het land nog belangrijk werk moet verrichten om de armoede en de ongelijkheid tussen de stad en het platteland weg te werken.

We weten dat het huidige Indicatief Samenwerkingsprogramma met Rwanda einde dit jaar afloopt, waardoor in de Gemengde Commissie nog vóór 31 december een nieuw Indicatief Samenwerkingsprogramma voor de periode 2011-2014 moet worden ondertekend. Wellicht hebben de administraties de voorbije maanden de nodige voorbereidingen getroffen. Toch biedt dit nieuw te onderteken ISP een aantal elementen om tegemoet te komen aan uw opmerkingen en om Rwanda te helpen ook deze problemen aan te pakken.

1. Wanneer zal de Gemengde commissie België-Rwanda het finale ISP bespreken?

2. In welke mate zal ons land bij de invulling van het ISP met Rwanda rekening houden met de verstoring van de mensenrechten, het verloop van de voorbije presidentsverkiezingen die niet meteen volgens internationaal aanvaarde normen inzake democratisch bestuur hebben plaatsvonden, de aanhouding van de voormalige presidentskandidate, Victoire Ingabire, en het feit dat de oppositie in het land op alle mogelijke wijzen monddood wordt gemaakt? Hoe zult u in het nieuwe ISP aan deze bekommernissen tegemoetkomen?

3. In hoever zal het nieuwe Indicatief Samenwerkingsprogramma rekening houden met de groeiende kloof tussen de stad en het platteland in Rwanda?

4. In welke mate staat de Rwandese overheid open voor deze opmerkingen en is ze bereid om hier over te spreken?

5. Voorziet u, naar analogie met het ISP met de DRC en Burundi, ook met Rwanda in een incentive tranche?

6. Op 1 oktober verscheen het kritische VN-rapport “Report on most serious violations of human rights and international humanitarian law between 1993 and 2003 in the DRC'. Een van de besluiten heeft betrekking op de rol van de Rwandese overheid bij tal van gewelddadigheden in het Oosten van de DRC, meer bepaald in de periode 1996-1998, die uiteindelijk vele duizenden mensen het leven hebben gekost. Brengt die constatering er u toe dit alsnog ter sprake te brengen bij de bespreking van het nieuwe ISP? Zal dit rapport ook gevolgen hebben voor onze ontwikkelingshulp aan Rwanda?

 
Réponse reçue le 7 juin 2011 : Antwoord ontvangen op 7 juni 2011 :

En réponse à la question posée par l’honorable membre, je souhaiterais lui faire part des éléments suivants.

1. Comme vous le savez la commission mixte avec le Rwanda était programmée pour juin 2010. Il fut cependant décidé en avril 2010 de postposer cette commission mixte pour permettre de poursuivre le dialogue avec les autorités et les autres bailleurs sur la division du travail ainsi que pour éviter l’annonce d’une contribution BE dans un processus électoral tendu. Entre temps, notre gouvernement est entré en affaires courantes. Le processus de préparation du prochain PIC s’est cependant poursuivi et après accord du kern, une Commission mixte s’est tenue à Kigali le 18 mai dernier.

2. A l’instar des PIC menés dans d’autres pays, y compris au Burundi et en République démocratique du Congo (RDC), nos programmes indicatifs de coopération avec le Rwanda attachent une grande importance aux questions de gouvernance politique et économique et de droits de l’homme, tant dans la détermination du montant qu’à travers des appuis spécifiques ou encore via le dialogue politique. Le PIC 2011-2014 s’élève à 160 millions d'euros répartis sur quatre ans. C’est pour rappeler l’importance de la démocratie et de la gouvernance pour le développement qu’une tranche supplémentaire de 40 millions d'euros pourra être libérée pour les deux dernières années du programme de Coopération sur base de critères liés à la bonne gouvernance (qualité du dialogue politique article 8, indicateurs de gouvernance du Common Performance Assessment Framework et des indicateurs sur la liberté de la presse contenus dans le Joint Governance Assessment).

3. Étant donné que nos PIC ont pour objectif de lutter contre la pauvreté et étant donné que la pauvreté au Rwanda se situe de manière importante en milieu rural, notre PIC met l’accent sur le milieu rural. Cette stratégie est compatible avec les secteurs retenus, à savoir la santé, l’énergie y compris la reforestation, et la décentralisation.

4. Le processus de préparation du PIC mené en concertation étroite avec le partenaire rwandais n’a pas soulevé de problème particulier et nous avons pu convenir de critères de performance sur les domaines de la gouvernance et de la liberté de la presse. Ces critères ont l’avantage d’être intégrés dans le cadre du Country Performance Assessment Framework et du Joint Governance Assessment, ce qui facilite le suivi et le dialogue politique dans ce domaine.

5. Comme je l’ai mentionné ci dessus, un système de tranche supplémentaire basé sur des critères de performances a été introduit dans le PIC Rwanda . Je voudrais en profiter pour rappeler que ces critères font l’objet d’un dialogue avec les autorités et ne constituent pas des nouveaux obstacles sur la voie vers le développement de nos partenaires mais représente au contraire des jalons et des points de repères pour que cette route soit la plus directe et la plus rapide. C’est en effet pour rappeler l’importance de la gouvernance comme élément indispensable pour le développement que ce système de tranche incitative a été mis en place.

6. Le mapping des Nations Unies sur les violations les plus graves des droits de l’homme et du droit international humanitaire, commises entre mars 1993 et juin 2003 sur le territoire de la République démocratique du Congo, a fait partie des éléments du dialogue politique dans le cadre de la préparation du PIC et continuera à faire partie du dialogue politique avec le Rwanda.



Ik kan het geachte lid, in antwoord op zijn vraag, volgende elementen meedelen.

1. Het is u welbekend dat de gemengde commissie met Rwanda in juni 2010 gepland was. In april 2010 werd evenwel beslist deze commissie te verdagen om de dialoog over de taakverdeling met de autoriteiten en de andere donoren voort te kunnen zetten maar ook om de aankondiging van een Belgische bijdrage tegen de achtergrond van een gespannen verkiezingsproces te vermijden. Inmiddels wikkelt onze regering de lopende zaken af. Het voorbereidingsproces van het volgende ISP werd evenwel voortgezet door en na akkoord van de kern werd op 18 mei 2011 een gemengde Commissie gehouden in Kigali.

2. Net zoals de ISPs met een aantal andere landen, met inbegrip van Burundi en de Democratische Republiek Congo (DRC), wegen vraagstukken in verband met politiek en economisch bestuur en de rechten van de mens zwaar door in onze indicatieve samenwerkingsprogramma’s met Rwanda, zoals moge blijken bij de vaststelling van het bedrag of van de specifieke steunverlening dan wel in de politieke dialoog. Dat zou ook zo zijn in het geval van Rwanda, mocht ik het ISP kunnen afronden. Het ISP 2011-2014 bedraagt 160 miljoen euro over vier jaar. Een bijkomende schijf van 40 miljoen euro kan voor de twee laatste jaren van ons samenwerkingsprogramma worden vrijgemaakt op basis van criteria in verband met goed bestuur (kwaliteit van de politieke dialoog, artikel 8, indicatoren van de Common Performance Assessment Framework en indicatoren over persvrijheid in het Joint Governance Assessment), om het belang van democratie en bestuur voor de ontwikkeling te benadrukken.

3. Aangezien onze ISPs ten doel hebben de strijd aan te binden tegen armoede en vooral het platteland in Rwanda getroffen is door grote armoede, legt ons ISP de nadruk op het platteland. Deze strategie ligt in de lijn van de weerhouden sectoren, met name : gezondheid, energie, met inbegrip van herbebossing, en decentralisatie.

4. Het voorbereidingsproces van het ISP waaraan in nauwe samenwerking met de Rwandese partner gewerkt wordt, heeft geen problemen doen rijzen en we zijn performantiecriteria overeengekomen op het vlak van governance en persvrijheid. Deze criteria hebben het voordeel dat ze opgenomen zijn in het Country Performance Assessment Framework en het Joint Governance Assessment, hetgeen de opvolging en de politieke dialoog hierover vergemakkelijkt.

5. Zoals hierboven al vermeld, werd in het ISP Rwanda een systeem van aanmoedigingsbedrag voorzien, Ik wil deze gelegenheid benutten om eraan te herinneren dat deze criteria het voorwerp zijn van een dialoog met de autoriteiten en dat ze geen nieuwe hinderpaal voor de ontwikkeling van onze partners vormen. Integendeel, deze criteria zetten de bakens en krijtlijnen uit van de weg die rechtstreeks en het snelst naar ontwikkeling leidt. Het systeem van aanmoedigingsbedrag werd immers ingevoerd om het belang van het bestuur als een wezenlijk onderdeel van ontwikkeling te benadrukken.

6. De “mapping” van de Verenigde Naties inzake de meest ernstige schendingen van de rechten van de mens en van het internationaal humanitair recht die zich tussen maart 1993 en juni 2003 hebben voorgedaan op het grondgebied van de Democratische Republiek Congo, was een van de gesprekspunten van de politieke dialoog in het kader van de voorbereiding van het ISP en zal deel blijven uitmaken van de politieke dialoog met Rwanda.