SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
28 décembre 2011 28 december 2011
________________
Question écrite n° 5-4015 Schriftelijke vraag nr. 5-4015

de Guido De Padt (Open Vld)

van Guido De Padt (Open Vld)

à la ministre de la Justice

aan de minister van Justitie
________________
Violence entre partenaires - Nombre - Profils des auteurs et des victimes - Mesures Partnergeweld - Aantallen - Profielen van de daders en de slachtoffers - Maatregelen 
________________
violence domestique
violence sexuelle
répartition géographique
statistique officielle
aide aux victimes
huiselijk geweld
seksueel geweld
geografische spreiding
officiële statistiek
slachtofferhulp
________ ________
28/12/2011Verzending vraag
3/6/2013Antwoord
28/12/2011Verzending vraag
3/6/2013Antwoord
________ ________
Herindiening van : schriftelijke vraag 5-685 Herindiening van : schriftelijke vraag 5-685
________ ________
Question n° 5-4015 du 28 décembre 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-4015 d.d. 28 december 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

La violence entre partenaires reste l'un des problèmes les plus sous-estimés. Il ressort par exemple d'un rapport 2009 de l'Organisation mondiale de la santé – OMS – que la violence à l'encontre des femmes est essentiellement exercée par leurs partenaires intimes masculins. Quinze à 71 % des femmes, selon le pays, sont victimes durant leur vie de violence physique ou sexuelle commise par leur conjoint ou partenaire. Dans 4 à 54 % des cas, cette violence s'est exercée au cours des douze derniers mois. La violence entre partenaires peut aussi avoir une issue fatale. Dans 40 à 70 % des cas, les meurtres à l'encontre des femmes sont commis par le partenaire intime.

Pour donner un aperçu réaliste de l'ampleur du problème, il suffit de comparer deux séries de chiffres : les chiffres d'incidence et les chiffres de prévalence. Les chiffres d'incidence indiquent la fréquence des plaintes pour violence ayant donné lieu à l'établissement d'un procès-verbal par la police. Il s'agit aussi des chiffres officiels de la criminalité. Les chiffres de prévalence résultent des enquêtes (sociologiques). Ils indiquent le pourcentage des femmes interrogées confrontées jusqu'alors à des expériences de violences. Sur la base de ces enquêtes, on peut se faire une idée du “dark number” et donc de la réalité du phénomène.

Jusqu'à présent, en Belgique, on ignore toujours avec exactitude l'ampleur de la violence entre partenaires. Souvent, les chiffres d'incidence ne montrent que la partie visible de l'iceberg. C'est toujours un sujet tabou. Cette violence n'est dès lors pas toujours dénoncée; elle l'est même rarement dans le cas des violences sexuelles. Les mesures de prévalence sont donc rares, dépassées ou limitées à un aspect précis.

J'aimerais obtenir une réponse aux questions suivantes :

1. Disposez-vous de chiffres relatifs à la violence entre partenaires pour 2007, 2008, 2009 et 2010, ventilés par région et en fonction de la nature et de la gravité des faits ?

2. Combien de cas ont-ils été cités devant un tribunal ? Combien de condamnations – et de quelle nature – en ont-elles résulté ? Pouvez-vous dresser un profil précis des auteurs ?

3. Disposez-vous de chiffres concernant les soins dispensés aux victimes de violence entre partenaires au cours des périodes précitées ? De quels traitements s'agit-il précisément ? Quels étaient les problèmes des victimes ? La ministre peut-elle dresser un profil précis de la victime ?

4. Pouvez-vous indiquer, dans votre domaine de compétences, les mesures prises ces trois dernières années pour résoudre cette problématique ? Jugez-vous ces mesures suffisantes ou envisagez-vous d'autres initiatives et dans l'affirmative, lesquelles ? Pouvez-vous expliquer votre réponse ?

 

Een van de meest onderschatte problemen blijft partnergeweld. Uit een rapport van 2009 van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) blijkt bijvoorbeeld dat geweld tegen vrouwen in hoofdzaak gepleegd wordt door de mannelijke intieme partners. Vijftien tot eenenzeventig procent van de vrouwen, afhankelijk van het land, wordt in de loop van haar leven slachtoffer van lichamelijk of seksueel geweld door hun echtgenoot of partner. In vier tot vierenvijftig procent van de gevallen was dit het geval in de laatste twaalf maanden. Partnergeweld kan ook fataal aflopen. Moorden op vrouwen worden in veertig tot zeventig procent van de gevallen gepleegd door de intieme partner.

Om een realiteitsgetrouw beeld van de omvang van het probleem samen te stellen, leg je best twee cijferreeksen naast elkaar: incidentiecijfers en prevalentiecijfers. Incidentiecijfers geven weer hoe vaak de politie geweldmeldingen geverbaliseerd heeft. We spreken ook van officiële criminaliteitscijfers. Prevalentiecijfers zijn het resultaat van (sociologisch) onderzoek. Zij geven aan welk percentage van de ondervraagde vrouwen tot dan toe geconfronteerd werd met geweldervaringen. Aan de hand van deze onderzoeken kan gepoogd worden een beeld te krijgen van het 'dark number' en dus het reële voorkomen van het fenomeen.

Het is tot op de dag van vandaag in België niet geheel duidelijk in welke mate partnergeweld voorkomt. Incidentiecijfers tonen vaak maar het topje van de ijsberg. Er heerst nog altijd een taboe rond partnergeweld. Er wordt bijgevolg niet altijd aangifte gedaan. Zeker bij seksueel geweld wordt zelden aangifte gedaan. Prevalentiemetingen zijn dan weer zeldzaam, verouderd of meten slechts een beperkt aspect.

Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen:

1. Beschikt u over cijfergegevens betreffende partnergeweld voor 2007, 2008, 2009 en 2010, opgesplitst per gewest en naar aard en ernst van de feiten?

2. Kan u meedelen in hoeveel gevallen er werd gedagvaard voor de rechtbank? Tot hoeveel en welke veroordelingen heeft dit aanleiding gegeven? Kan u een gedetailleerde profielschets van de daders geven?

3. Beschikt u over cijfergegevens betreffende de zorg die aan slachtoffers van partnergeweld werd gegeven in voornoemde periode? Om welke behandelingen gaat het precies? Met welke problematiek kampten de slachtoffers? Kan de minister een gedetailleerde profielschets van het slachtoffer geven?

1) Kan u, binnen uw bevoegdheidsdomein, aangeven welke maatregelen de afgelopen drie jaar werden genomen om aan de problematiek van partnergeweld het hoofd te bieden? Acht u deze maatregelen voldoende of ziet u nog ruimte voor andere initiatieven en dewelke? Kan u uw antwoord motiveren?

 
Réponse reçue le 3 juin 2013 : Antwoord ontvangen op 3 juni 2013 :

Sur la base des renseignements qui m’ont été transmis par les services compétents, je peux vous donner la réponse suivante.

1. En ce qui concerne les chiffres relatifs à la violence entre partenaires, je peux vous renvoyer à une précédente analyse plus détaillée des analystes statistiques du Collège des procureurs généraux. Cette analyse a été expliquée au Sénat en réponse aux questions parlementaires n° 4-6835 de M. Dirk Claes et n° 5-2356 de Mme Sabine de Bethune.

En résumé, je peux vous indiquer qu’en 2010, il y a eu un total de 50 095 dossiers de violence entre partenaires entrés aux parquets des tribunaux de première instance. Il s’agit principalement de coups et blessures (environ 41 %).

2. Ces chiffres ont également été partiellement expliqués dans les questions susmentionnées. On procède à une comparution directe devant le tribunal dans environ 12,5 % des dossiers. L’on ne peut vérifier le nombre ni le type de condamnations que cela a entraîné. Vous trouverez les statistiques de condamnation pour la période allant de 1995 à 2010 sur le site Internet du Service de la Politique criminelle (voir : http://www.dsb-spc.be/stat). Les statistiques de condamnation ne permettent cependant pas d’obtenir les chiffres concrètement demandés. Les paramètres utilisés (nomenclature, année, juridiction, …) ne sont pas suffisants pour ce faire. Les statistiques de condamnation sont produites en effet par infraction, et la violence dans le couple ne concerne pas une infraction, mais peut se rapporter à de nombreuses incriminations. Ainsi, par exemple, l’assassinat du partenaire sera enregistré comme assassinat (art. 394 du Code pénal). Les statistiques d’assassinat ne permettent pas de déterminer combien de ces assassinats ont été commis par le partenaire intime. En outre, il n’est pas possible de suivre un même fait de violence entre partenaires à travers les différentes banques de données. Il faudrait à cet effet programmer une recherche statistique spécifique. La charge de travail et la capacité limitée disponible rendent cette tâche impossible dans le cadre de cette question (parlementaire).

Les banques de données ne permettent pas de faire un schéma de profil détaillé des auteurs de violences entre partenaires. L’on établit effectivement un profil au niveau du dossier individuel : le ministère public fondera sa décision de poursuites, par exemple, sur de nombreux éléments, dont des éléments liés à la personne du suspect. Le magistrat du parquet peut ainsi, si les conditions sont remplies, faire appel à la maison de justice pour procéder à une enquête sociale ou un rapport d’information succinct. Ces informations restent toutefois au niveau du dossier individuel.

Ce sujet a déjà alimenté des études scientifiques. À titre d’illustration, je vous renvoie à l’ouvrage suivant : D. DUTTON et al. « De partnermishandelaar. Een psychologisch profiel », Basic Books, New York, 2000, 195 p.

3. Cette information pourra être trouvée auprès des différents services placés sous la tutelle des ministres en charge du bien-être. Les données dont je dispose sont insuffisantes pour répondre de manière concluante à cette question. Les services d’assistance aux victimes et d’accueil des victimes, respectivement de la police et du ministère public (avec l’assistance des maisons de justice) doivent accueillir et informer correctement la victime. Les assistants de justice veillent à ce que l’on accorde l’attention nécessaire aux victimes dans les parquets et les tribunaux. Ces assistants ne fournissent pas eux-mêmes d’aide (psychosociale) mais peuvent mettre les victimes en contact avec les instances et organisations compétentes en la matière. Les données chiffrées sur le nombre de victimes de violence dans le couple qui ont déjà été assistées par les maisons de justice ne sont pas encore disponibles. L’on y travaille toutefois afin que cela soit possible à l’avenir. Tout comme pour les auteurs, les assistants de justice établiront également un schéma de profil de la victime dans des dossiers concrets. Cependant, aucune typologie n’est établie et l’enregistrement n’est pas centralisé par rapport aux dossiers.

4. En ce qui concerne la violence entre partenaires, les mesures principales sont rassemblées dans la circulaire commune COL 4/2006 du ministre de la Justice et du Collège des procureurs généraux relative à la politique criminelle en matière de violence dans le couple (en vigueur depuis le 3 avril 2006) et dans le Plan d’action national de lutte contre la violence entre partenaires et d’autres formes de violences intrafamiliales 2010-2014. Ces deux documents stratégiques font l’objet d’un suivi permanent et ont déjà été évalués ou sont en cours d’évaluation. En ce qui concerne la COL 4/2006, je vous renvoie aux rapports du Service de la Politique criminelle que vous pouvez consulter sur le site Internet du Service (www.politiquecriminelle.be). En ce qui concerne le Plan d’action national, je vous renvoie à l’Institut pour l’égalité des femmes et des hommes, placé sous la tutelle de ma collègue en charge de l’Égalité des chances. L’Institut assure la coordination de ce plan d’action ainsi que son suivi. Vous trouverez également sur leur site Internet (http://igvm-iefh.belgium.be/) des informations complémentaires concernant ce document stratégique.

Les mesures qui ont été prises ont déjà engendré une nette amélioration de l’approche de la violence entre partenaires. Les mesures sont donc suffisantes, même si elles peuvent bien entendu toujours être quelque peu améliorées. Il me semble donc opportun d’attendre les avis des groupes de travail spécifiques en la matière : pour la circulaire, c’est le groupe de travail « violence intrafamiliale » du Collège des procureurs généraux qui s’en charge ; pour le Plan d’action nationale, c’est un groupe de travail interdépartemental dont l’Institut pour l’égalité des femmes et des hommes se charge de coordonner les activités.

Op basis van de inlichtingen die door de bevoegde diensten werden overgemaakt, kan ik u volgende elementen van antwoord meedelen.

1. Wat betreft de cijfergegevens inzake partnergeweld kan ik verwijzen naar een eerdere uitgebreide analyse van de statistische analisten bij het College van procureurs-generaal, die werd toegelicht in de Senaat als antwoord bij de parlementaire vragen nr. 4-6835 van de heer Dirk Claes en nr. 5-2356 van mevrouw Sabine de Bethune.

Samenvattend kan ik u melden dat in 2010 in totaal 50 095 dossiers partnergeweld binnengekomen zijn bij de parketten bij de rechtbanken van eerste aanleg. De meest voorkomende aard betreft slagen en verwondingen (ongeveer 41 %).

2. Ook deze cijfers werden gedeeltelijk toegelicht bij de hierboven genoemde vragen. Er wordt ongeveer in 12,5 % van de dossiers partnergeweld overgegaan tot rechtstreekse dagvaarding voor de rechtbank. Tot hoeveel en welke veroordelingen dit aanleiding gegeven heeft, is niet na te gaan. Op de website van de Dienst voor het Strafrechtelijk beleid kan u weliswaar de veroordelingsstatistiek raadplegen voor de periode van 1995 tot 2010 (zie: http://www.dsb-spc.be/stat). Maar deze veroordelingsstatistieken laten echter niet toe om de concreet gevraagde cijfers aan te reiken. De gehanteerde parameters (nomenclatuur, jaartal, jurisdictie, …) volstaan hiervoor niet. Veroordelingsstatistieken worden immers per misdrijf opgemaakt en partnergeweld betreft niet één misdrijf, maar kan onder vele strafbaarstellingen vallen. Zo zal bijvoorbeeld moord op de partner geregistreerd worden als moord (art. 394 Sw.). Uit de statistieken van moord is vervolgens niet te achterhalen hoeveel van deze moorden gepleegd werden door de intieme partner. Bovendien is het niet mogelijk om eenzelfde feit van partnergeweld doorheen de verschillende databanken te volgen. Er zou daarom een specifieke statistische zoekopdracht moeten worden geprogrammeerd wat, gezien de werklast en de beperkt beschikbare capaciteit voor dergelijke statistische opdrachten, niet haalbaar is in het kader van deze (parlementaire) vraag.

De databanken laten niet toe een gedetailleerde profielschets te maken van daders van partnergeweld. Op individueel dossierniveau gebeurt een profilering wel: het Openbaar Ministerie zal zijn beslissing tot bijvoorbeeld vervolging baseren op tal van elementen waaronder ook persoonsgebonden elementen van de verdachte. Daarbij kan de parketmagistraat, indien aan de voorwaarden voldaan is, beroep doen op het justitiehuis tot het opmaken van een maatschappelijke enquête of een beknopt voorlichtingsrapport. Deze informatie blijft echter op individueel dossierniveau.

Deze thematiek is wel reeds stof geweest tot wetenschappelijke studies. Ter illustratie verwijs ik graag naar D. DUTTON en andere, De partnermishandelaar. Een psychologisch profiel, Basic Books, Ney York, 2000, 195 p.

3. Deze informatie kan eerder gevonden worden bij de verschillende diensten onder de voogdij van de ministers bevoegd voor welzijn. Ik beschik over onvoldoende gegevens om een sluitend antwoord op deze vraag te geven. De diensten slachtofferbejegening en slachtofferonthaal van respectievelijk de politie en het Openbaar Ministerie (daartoe bijgestaan door de justitiehuizen) moeten het slachtoffer wel correct ontvangen en informeren. De justitieassistenten zorgen ervoor dat de slachtoffers binnen parket en rechtbank de nodige aandacht krijgen. Deze assistenten geven echter zelf geen (psychosociale) hulp, maar kunnen de slachtoffers wel in contact brengen met daartoe competente instanties en organisaties. Cijfergegevens omtrent het aantal slachtoffers van partnergeweld dat de justitiehuizen reeds bijstonden zijn nog niet voorhanden. Hieraan wordt echter gewerkt zodat dit in de toekomst wel mogelijk is. Net zoals bij de daders zullen justitieassistenten in concrete dossiers eveneens een schets maken van het profiel van het slachtoffer. Hierin worden echter geen typologieën gemaakt en dit wordt eveneens niet dossieroverkoepelend geregistreerd.

4. Met betrekking tot partnergeweld staan de voornaamste maatregelen gebundeld in de gemeenschappelijke omzendbrief nr. COL 4/2006 van de minister van Justitie en het College van Procureurs-generaal betreffende het strafrechtelijk beleid inzake partnergeweld (in werking sinds 3 april 2006) en in het Nationaal Actieplan ter bestrijding van Partnergeweld en andere vormen van intrafamiliaal geweld 2010-2014. Beide beleidsdocumenten worden voortdurend opgevolgd en werden reeds geëvalueerd of worden momenteel geëvalueerd. Met betrekking tot de omzendbrief nr. COL 4/2006 verwijs ik graag naar de rapporten van de Dienst voor het Strafrechtelijk beleid, die u kan nalezen op haar website (www.strafrechtelijkbeleid.be). Wat het Nationaal Actieplan betreft, verwijs ik graag naar het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen, onder de voogdij van mijn collega bevoegd voor Gelijke Kansen, die de coördinatie waarneemt van dit actieplan alsook van de opvolging ervan. Ook op hun website (http://igvm-iefh.belgium.be/) vindt u verdere informatie met betrekking tot dit beleidsdocument.

De genomen maatregelen hebben al tot een enorme verbetering van de aanpak van partnergeweld geleid. Ze zijn aldus voldoende, doch verbeteringen zijn uiteraard steeds mogelijk. Het lijkt mij daartoe opportuun de adviezen af te wachten van de specifieke werkgroepen terzake: met betrekking tot omzendbrief is dit een werkgroep “Intrafamiliaal geweld” in de schoot van het College van procureurs-generaal; met betrekking tot het Nationaal Actieplan is dit een interdepartementale werkgroep onder coördinatie van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen.