SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
28 novembre 2011 28 november 2011
________________
Question écrite n° 5-3805 Schriftelijke vraag nr. 5-3805

de Guido De Padt (Open Vld)

van Guido De Padt (Open Vld)

à la vice-première ministre et ministre des Affaires sociales et de la Santé publique, chargée de l'Intégration sociale

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Maatschappelijke Integratie
________________
Echec de la politique d'immigration - Impact sur la sécurité sociale - Réciprocité - Fraude sociale - Approche intégrée - Contrôles Falend migratiebeleid - Impact op sociale zekerheid - Wederkerigheid - Sociale fraude - geïntegreerde aanpak - Controles 
________________
politique migratoire
sécurité sociale
travail au noir
inspection du travail
CPAS
asile politique
fraude
demandeur d'asile
migratiebeleid
sociale zekerheid
zwartwerk
arbeidsinspectie
OCMW
politiek asiel
fraude
asielzoeker
________ ________
28/11/2011Verzending vraag
7/12/2011Dossier gesloten
28/11/2011Verzending vraag
7/12/2011Dossier gesloten
________ ________
Heringediend als : schriftelijke vraag 5-4060 Heringediend als : schriftelijke vraag 5-4060
________ ________
Question n° 5-3805 du 28 novembre 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-3805 d.d. 28 november 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Lors d'une audition relative aux mercuriales en rapport avec la politique d'immigration et ses conséquences sur le système social, l'avocat général, Piet Van Den Bon, a fait acter que l'afflux actuel d'étrangers dans notre pays menace le délicat équilibre qui doit permettre de maintenir la sécurité sociale à flot. Selon lui, un problème se pose lorsque de nombreuses personnes revendiquent une allocation sans elles-mêmes apporter leur contribution.

Van Den Bon est bien convaincu du fait que l'immigration peut être une bénédiction pour notre pays mais seulement à la condition que le contrôle soit strict et que le plus grand nombre possible de personnes entrent dans le circuit normal de travail afin de renforcer les moyens financiers du système. À tout droit correspond un devoir. Il faut suffisamment de réciprocité, surtout en matière de sécurité sociale, pour maintenir la viabilité du système.

Van Den Bon fait tout d'abord référence à la fraude sociale. Selon lui, les cas de fraudes qui aboutissent devant le tribunal du travail ne représentent qu'une petite partie de l'ensemble des pratiques frauduleuses. Les moyens et les effectifs disponibles ne suffisent pas actuellement à résoudre le problème tant la fraude est bien organisée, de façon transfrontalière et complexe. En outre, la faculté d'adaptation sur le terrain est grande.

En deuxième lieu, il souligne l'utilisation abusive de la législation sociale. Il est question d'un estompement de la norme qui a un effet destructeur de par son ampleur et sa faible traçabilité sans qu'il soit pour autant question d'infraction. Il s'agit de recours aux allocations sociales en contradiction avec l'esprit de la loi et les valeurs fondamentales de notre État-providence et de notre État de droit démocratique. C'est cela qui exaspère la population.

Cet estompement de la norme est selon lui une réalité très difficile à contenir de manière légale tant de nombreuses lois se vident de leur propre caractère exécutoire entre autres parce que les contrôles sont inefficaces et non sélectifs. Il prend comme exemple l'usage qui est fait du droit d'asile par des individus qui sont simplement à la recherche d'une vie meilleure. Le manque d'immigration économique sélective contribue selon lui à la détérioration de notre État-providence.

Comme dans bien d'autres domaines, une approche complètement intégrée de la fraude sociale pourrait aider. Le nouveau Code pénal social et le Service d'information et de recherche sociale (SIRS) jouent un rôle important en cette matière. Quelques propositions d'action contre la fraude à la sécurité sociale ont également été mises sur la table lors de cette audition comme la mise en place d'un service national d'inspection de la fraude sociale, d'une banque de données nationale renfermant tous les renseignements relatifs aux allocataires du CPAS, et d'un service de police spécialisé dans le droit social.

Enfin, l'auditeur du travail Herwig l'Homme souligne que l'on peut déduire de leurs constatations qu'énormément de travailleurs actifs sur le marché belge ne contribuent pas à la sécurité sociale belge. Ils peuvent cependant y avoir recours. Selon lui, il s'agit d'un problème résultant de l'application de dispositions européennes. Il se demande dès lors s'il ne faut pas créer un nouveau cadre de financement de la sécurité sociale dans notre pays.

Il est évident qu'en cette matière nous ne pouvons ignorer que notre société fait partie d'un monde en voie de globalisation où les flux migratoires font partie de la réalité sociale. On ne peut y mettre fin. Mais ce que nous pouvons cependant faire, c'est nous attaquer aux abus, fraudes et usages abusifs de la législation par le biais desquels cette migration a des effets négatifs et indésirables.

J'ai quelques questions en cette matière :

1) La ministre pense-t-elle aussi que le délicat équilibre visant à maintenir la sécurité sociale à flot est perturbé quand de nombreux individus prétendent à des allocations sans eux-mêmes contribuer au système ? À partir de quel niveau le point critique est-il atteint ? Peut-elle expliquer son point de vue ?

2) Reconnaît-elle que pour la viabilité du système il faut suffisamment de réciprocité, et ce tout particulièrement pour la sécurité sociale ?Peut-elle motiver sa réponse ?

3) Peut-elle nous donner un aperçu des principales formes de fraude sociale pour la période allant de 2008 au premier semestre de 2011 ? Nous aimerions une ventilation selon le type de fraude, leur ampleur et leur fréquence. Dans combien de cas est-on effectivement passé au stade des poursuites ?

4) Peut-elle aussi nous donner un aperçu des principales formes d'usage abusif de la législation sociale pour la période allant de 2008 au premier semestre de 2011 ? Nous aimerions une ventilation selon le type de fraude, leur ampleur et leur fréquence.

5) Partage-t-elle le point de vue selon lequel de nombreuses lois sont vidées de leur caractère exécutoire entre autres parce que les contrôles sont inefficaces et non sélectifs ? Pense-t-elle aussi que les personnes et moyens disponibles sont insuffisants pour rétablir une situation optimale ? Peut-elle expliquer son point de vue, éventuellement illustré de chiffres sur le nombre de contrôles effectués pendant la même période de référence et le nombre total d'effectifs et de moyens disponibles ?

6) Pense-t-elle que la mise en place d'un service national d'inspection de la fraude sociale, d'une banque de données reprenant les allocataires du CPAS et d'un service de police spécialisé en droit social permettrait de contrer la fraude à la sécurité sociale ? Peut-elle motiver sa réponse ?

7) Estime-t-elle qu'il faut créer un nouveau cadre de financement de la sécurité sociale dans notre pays ? À quoi pourrait et devrait-il ressembler selon elle ?

 

Tijdens de hoorzitting in de Kamer over de openingsredes met betrekking tot het immigratiebeleid en de gevolgen ervan op het sociale stelsel, liet advocaat-generaal Piet Van Den Bon optekenen dat de huidige instroom van vreemdelingen in ons land bedreigend is voor het delicate evenwicht dat de sociale zekerheid betaalbaar moet houden. Er ontstaat volgens hem een probleem wanneer heel veel mensen aanspraak maken op een uitkering zonder zelf bij te dragen.

Van Den Bon is er wel van overtuigd dat migratie een zegen kan zijn voor ons land. Maar enkel en alleen indien de controle streng is en zoveel mogelijk mensen in het reguliere arbeidscircuit terechtkomen om de financiële draagkracht van het systeem te versterken. Tegenover elk recht staat immers ook een plicht. Voldoende wederkerigheid, in het bijzonder in de sociale zekerheid, is noodzakelijk om het systeem gezond te houden.

In de eerste plaats verwijst Van Den Bon naar de sociale fraude. Volgens hem maken de gevallen van sociale fraude die voor de arbeidsrechtbank komen slechts een fractie uit van het totaal aantal frauduleuze praktijken. De problematiek is vandaag zodanig georganiseerd, grensoverschrijdend en complex dat de beschikbare mensen en middelen niet volstaan om het voldoende te beheersen. Bovendien bestaat op het terrein een groot aanpassingsvermogen.

Ten tweede wijst hij op het oneigenlijk gebruik van de sociale wetgeving. Daarbij is sprake van normvervagend handelen dat door zijn omvang en moeilijke traceerbaarheid veel ontwrichtender werkt maar waarbij geen sprake is van een overtreding. Het gaat om aanspraken op sociale uitkeringen die indruisen tegen de geest van de wet en de basiswaarden van onze welvaart- en democratische rechtstaat. Het is hieraan dat de bevolking zich ook mateloos ergert.

Die normvervaging is volgens hem een realiteit die niet eenvoudig juridisch kan worden bedwongen omdat heel wat wetten hun eigen afdwingbaarheid uithollen, onder andere omdat de controles inefficiënt worden gemaakt en niet selectief zijn. Als voorbeeld wordt verwezen naar het gebruik van het asielrecht voor mensen die gewoon op zoek zijn naar een beter leven. Het ontbreken van een selectieve economische migratie brengt volgens hem heel veel schade toe aan onze verzorgingsstaat.

Net zoals voor veel andere domeinen kan een integraal geïntegreerde aanpak van sociale fraude soelaas bieden. Daarbij spelen het Sociaal Strafwetboek en de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD) een belangrijke rol. Tijdens de hoorzitting werden ook enkele voorstellen op tafel gelegd om de sociale zekerheidsfraude aan te pakken zoals de oprichting van een nationale inspectiedienst voor sociale fraude en een nationale databank met alle gegevens van steuntrekkers van het OCMW, de oprichting van een sociaalrechtelijke politiedienst.

Tot slot merkt arbeidsauditeur Herwig l'Homme op dat uit hun vaststellingen kan worden afgeleid dat heel wat actieve werknemers op de Belgische arbeidsmarkt geen bijdragen leveren aan de Belgische sociale zekerheid. Zij kunnen echter wel een beroep doen op onze sociale zekerheid. Het gaat hier volgens hem om een probleem dat het gevolg is van de toepassing van Europese bepalingen. Hij vraagt zich bijgevolg af of geen ander raamwerk moet worden gecreëerd om de sociale zekerheid in ons land te financieren.

We mogen in dit debat uiteraard niet voorbij gaan aan de vaststelling dat onze samenleving deel uitmaakt van een globaliserende wereld waar migratiestromen een maatschappelijke realiteit vormen. Die stromen kunnen ook niet worden stilgelegd. Wat we echter wel kunnen doen is het beheersen van de ongewenste negatieve gevolgen van die migratie, waarbij misbruiken, fraude en oneigenlijk gebruik van de wetgeving wordt aangepakt.

In dit kader een aantal vragen:

1) Deelt de geachte minister de visie dat het delicate evenwicht dat de sociale zekerheid betaalbaar moet houden wordt verstoord wanneer heel veel mensen aanspraak maken op een uitkering zonder zelf bij te dragen? Vanaf welk punt valt de balans negatief uit? Kan zij haar standpunt toelichten?

2) Erkent zij dat voldoende wederkerigheid, in het bijzonder in de sociale zekerheid, noodzakelijk is om het systeem gezond te houden? Kan zij haar antwoord motiveren?

3) Kan zij een overzicht geven van de belangrijkste vormen van sociale fraude tijdens de periode 2008 tot en met de eerste helft van 2011, opgesplitst naar de aard, de omvang en hun voorkomen? In hoeveel gevallen van die sociale fraude werd effectief overgegaan tot een vervolging?

4) Wil zij tevens een overzicht geven van de belangrijkste vormen van oneigenlijk gebruik van de sociale wetgeving tijdens de periode 2008 tot en met de eerste helft van 2011, opgesplitst naar de aard, de omvang en hun voorkomen?

5) Deelt zij de visie dat heel wat wetten hun eigen afdwingbaarheid uithollen, onder andere omdat de controles inefficiënt worden gemaakt en niet selectief zijn? Is zij ook van mening dat de beschikbare mensen en middelen niet volstaan om dit alles voldoende te beheersen? Kan zij haar standpunt duiden, eventueel aan de hand van cijfermateriaal over het bestaande aantal controles tijdens dezelfde referentieperiode en het totaal van beschikbare mensen en middelen?

6) Ziet zij heil in de oprichting van een nationale inspectiedienst voor sociale fraude, een nationale databank met alle gegevens van steuntrekkers van het OCMW en de oprichting van een sociaalrechtelijke politiedienst om de sociale zekerheidsfraude aan te pakken? Kan zij haar antwoord toelichten?

7) Is zij van oordeel dat een ander raamwerk moet worden gecreëerd om de sociale zekerheid in ons land te financieren? Hoe zou dit raamwerk er volgens haar dan kunnen of moeten uitzien?