SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session extraordinaire de 2010 Buitengewone zitting 2010
________________
10 septembre 2010 10 september 2010
________________
Question écrite n° 5-124 Schriftelijke vraag nr. 5-124

de Guido De Padt (Open Vld)

van Guido De Padt (Open Vld)

au ministre des Pensions et des Grandes villes

aan de minister van Pensioenen en Grote Steden
________________
Pensions - Existence de régimes différents - Uniformisation - Travail après l'âge légal de la retraite Pensioenen - Verschillende bestaande stelsels - Uniformisering - Werk na de wettelijke pensioenleeftijd 
________________
régime de retraite
profession indépendante
salarié
fonctionnaire
retraite anticipée
condition de la retraite
pensioenregeling
zelfstandig beroep
werknemer in loondienst
ambtenaar
vervroegd pensioen
pensioenvoorwaarden
________ ________
10/9/2010Verzending vraag
7/3/2011Antwoord
10/9/2010Verzending vraag
7/3/2011Antwoord
________ ________
Question n° 5-124 du 10 septembre 2010 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-124 d.d. 10 september 2010 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Le 1er août 2010, la pension de retraite des indépendants a été augmentée. Malgré tout il reste des différences avec celle des travailleurs salariés. Pour une pension de ménage, par exemple, la différence serait de près de deux pour cent. Le fossé s'élargit à plus de cinq pour cent dans le cas d'une pension d'isolé et s'établit tout juste à cinq pour cent pour une pension de survie. Et nous ne parlons pas encore des écarts avec les pensions de fonctionnaires. Il subsiste des écarts notables entre les différents groupes professionnels dans notre pays.

Ainsi, il apparaît que les indépendants restent plus longtemps au travail que les salariés et les fonctionnaires. Les indépendants qui décident de partir à la retraite avant 65 ans sont toujours pénalisés, à la différence des travailleurs. Et nous ne prenons pas en considération les prépensions. Un indépendant qui prend sa pension à soixante ans peut perdre jusqu'à un quart du montant de sa pension. En outre, cette diminution vaut pour toute sa vie, puisqu'elle est maintenue même après le soixante-cinquième anniversaire. Pourtant tendre vers un cadre flexible et uniforme pour les pensions reste un défi important à relever.

Des indépendants sont souvent encore actifs durant leur retraite. Il s'agit d'indépendants qui continue à travailler dans le cadre des activités autorisées pour les pensionnés mais aussi d'indépendants qui n'ont pas encore pris leur retraite et continuent à travailler normalement. Plus d'un cinquième des indépendants retraités exerce encore une activité autorisée, ce qui n'est le cas que de deux pour cent des salariés pensionnés. Le défi le plus important est de faire en sorte que les gens dans notre pays restent plus longtemps au travail y compris après l'âge de la pension. Cette activation des personnes âgées doit viser l'ensemble de nos structures d'allocations pour éviter un effet de vases communicants.

J'aimerais recevoir une réponse aux questions que voici :

1. Le ministre peut-il donner un aperçu des principales différences entre les régimes de pensions des différents groupes professionnels dans notre pays (indépendants, salariés et fonctionnaires), y compris de leurs implications financières ? Estime-t-il qu'il soit souhaitable d'avoir un régime plus uniforme ? Si c'est son opinion comment compte-t-il le structurer ? À l'inverse, pourquoi ne serait-ce pas souhaitable ?

2. Le ministre peut-il dresser un tableau des départs naturels annuels entre 2005 et la mi-2010, repartis par catégorie professionnelle et en reprenant à part le nombre de prépensionnés ? Combien de personnes disparaissent-elles dans d'autres régimes d'allocations ? Estime-t-il nécessaire de prendre des mesures pour relever l'âge effectif de la retraite  ? Lesquelles ? Sinon pourquoi ce refus ? Que pense-t-il des prépensions ?

3. Le ministre dispose-t-il, pour la période de 2005 à la mi-2010, des données sur le nombre de retraités actifs répartis par catégories professionnelles ? Combien d'entre eux ont-ils été sanctionnés pour avoir gagné trop ? Quelles ont été les sanctions dans ces cas ? Le ministre juge-t-il acceptable de relever le montant autorisé ou non ? Pourquoi ?

 

Op 1 augustus 2010 verhoogde de pensioenuitkering voor de zelfstandigen. Toch blijken er nog steeds verschillen te bestaan met de werknemers. Voor een gezinspensioen zou er bijvoorbeeld nog een verschil zijn van bijna twee procent. De kloof voor een alleenstaande zou ruim vijf procent bedragen en voor een overlevingspensioen net geen vijf procent. We hebben het dan nog niet over de verschillen met de pensioenen van de ambtenaren. Er bestaan nog opmerkelijke verschillen tussen de verschillende beroepsgroepen in dit land

Zo blijken zelfstandigen ook langer te werken dan werknemers en dan ambtenaren. Zelfstandigen die besluiten vroeger dan op 65 jaar met pensioen te gaan, worden daarvoor nog altijd gestraft, in tegenstelling tot werknemers. De brugpensioenen laten we dan nog buiten beschouwing. Een zelfstandige die op zestig jaar met pensioen gaat, kan tot een kwart van zijn pensioenuitkering verliezen. Deze vermindering is bovendien levenslang, aangezien ze ook na hun vijfenzestigste verjaardag wordt gehandhaafd. Een belangrijke uitdaging is nochtans het streven naar een uniform en flexibel pensioenkader.

Zelfstandigen blijken vaak ook nog actief te zijn na hun pensioenleeftijd. Het gaat hierbij om zelfstandigen die verder werken in het kader van de toegelaten activiteit voor gepensioneerden, alsook over zelfstandigen die hun pensioen nog niet opgenomen hebben en gewoon verder werken. Ruim een vijfde van de zelfstandige gepensioneerden oefent nog een toegelaten activiteit uit. Bij de gepensioneerde werknemers gaat het slechts over twee procent. De belangrijkste uitdaging is echter ervoor te zorgen dat mensen in ons land langer aan het werk blijven, ook na de pensioenleeftijd. Die activering van de ouderen moet wel gericht zijn op het geheel van onze uitkeringsstructuren, om communicerende vaten te vermijden.

Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen:

1. Kan de minister een overzicht geven van de belangrijkste verschillen tussen de pensioenstelsels van de diverse beroepsgroepen in ons land (zelfstandigen, werknemers en ambtenaren), met inbegrip van de financiële implicaties? Acht hij een meer uniform stelsel wenselijk? Zo ja, hoe wil hij dat stelsel structureren? Zo niet, waarom niet?

2. Kan de minister een overzicht geven van de jaarlijkse natuurlijke uitstroom tussen 2005 en de eerste helft van dit jaar, opgesplitst per beroepscategorie en met vermelding van het aantal bruggepensioneerden? Hoeveel mensen verdwenen in andere uitkeringsstelsels? Acht hij maatregelen noodzakelijk om de effectieve pensioenleeftijd op te krikken? Zo ja, welke? Zo niet, waarom niet? En wat is zijn visie betreffende het brugpensioen?

3. Beschikt hij over cijfers van 2005 tot de eerste helft van 2010 betreffende het aantal actieve gepensioneerden na hun pensioenleeftijd, opgesplitst per beroepscategorie? Hoeveel van hen werden gesanctioneerd omdat ze teveel bijverdienden? Om welke bestraffingen ging het in die gevallen? Acht hij een verhoging van het toegelaten bedrag toelaatbaar of niet, en waarom?

 
Réponse reçue le 7 mars 2011 : Antwoord ontvangen op 7 maart 2011 :

L’honorable membre trouvera réponse à sa question, concernant les trois régimes de retraite, au sein du Livre Vert de la Conférence nationale sur les pensions (CNP), dans lequel une comparaison précise est faite au titre II, section A (« description synthétique des principaux régimes de pension et de leurs caractéristiques ») et en son annexe II intitulée « triptyque : différence entre les principaux régimes légaux de pensions ».

Sachez également que toutes les questions posées, par l’honorable membre, ont également été soulevées dans le cadre de la Conférence nationale des pensions, Conférence qui est actuellement suspendue suite aux circonstances que vous connaissez.

En ce qui concerne l’uniformisation des systèmes de retraites, cette question est des plus complexes, celle-ci faisant intervenir une série de paramètres et de données qui méritent une réflexion plus large, incluant des représentants des ministres du Kern, des représentants des interlocuteurs sociaux concernés et des représentants de chacune des administrations concernées. C’est pourquoi j’espère vivement que la CNP pourra reprendre son travail au plus vite. Cependant, comme vous l’avez vous-même souligné, le gouvernement a déjà consenti, au cours de la législation passée, des efforts afin de porter la pension minimum des indépendants à un niveau proche de celle des salariés. Néanmoins, je me permets de rappeler ici deux éléments importants :

  • les régimes de sécurité sociale des indépendants et des salariés sont très différents. Par exemple, les indépendant ne bénéficient pas de « couverture chômage »» ou « accidents du travail », la protection sociale de l’indépendant se limitant à : l’assurance soins de santé et invalidité, les prestations familiales, les pensions, l’assurance faillite. Quant à l’apport des cotisations sociale de l’indépendant au financement de leur régime, celui-ci est de l’ordre de 60 % des recettes totales requises (contre plus ou moins 70 % pour les salariés pour une couverture englobant tous les secteurs de la sécurité sociale).

  • Le mécanisme de calcul des pensions des indépendants - qu’il ne m’appartient pas de juger-, offre une pension maximale potentielle de 110 % de la pension minimum, pension minimum dont bénéficiaient, en 2009, près de 70 % des indépendants (« carrière pure »), alors que pour les salariés, la pension maximale est à 180 % de la pension minimum.

La question des départs par catégorie professionnelle et le nombre de prépensionnés, quant-à-elle, ne relève pas de ma compétence.

Mon point de vue concernant l’âge de la pension est suffisamment connu: il n’est pas nécessaire d’augmenter l’âge légal (65 ans) de la pension mais bien l’âge effectif de départ à la retraite. Cela pourrait se faire, par exemple, grâce au système de « bonus », ou en responsabilisant et sensibilisant d’avantage les entreprises à l’activité professionnelle des seniors et à l’impact positif que celle-ci pourrait avoir sur elles.

Pour ce qui est de l’activité autorisée, vous trouverez les données relatives à ce sujet, à la section G « problématique de l’activité autorisée » du Titre II du « livre vert » de la Conférence nationale des pensions.

Je tiens également à rappeler que nul n’est obligé de prendre sa pension à l’âge de 65 ans, si ce n’est dans la fonction publique (et moyennant, là encore, quelques exceptions).

A titre personnel, je suis en faveur du relèvement du plafond en matière d’activité autorisée après l’âge de 65 ans et surtout de la mise en place de pénalités variables en fonction des dépassements, de sorte qu’un léger dépassement du montant ne génère qu’une perte de pension raisonnable et proportionnelle.

Het geachte lid zal antwoord vinden op zijn vraag over de drie pensioenregelingen in het Groenboek van de Nationale Pensioenconferentie (NPC), waarin er een nauwkeurige vergelijking wordt gemaakt in titel II, deel A (beknopte beschrijving van de voornaamste regelingen en de kenmerken daarvan), en de bijlage II ervan, getiteld: Drieluik: verschillen tussen de voornaamste wettelijke pensioenstelsels.

Weet ook dat alle vragen die gesteld werden door het geachte lid, ook aangehaald zijn in het kader van de Nationale Pensioenconferentie die thans is opgeschort naar aanleiding van de door u gekende omstandigheden.

Wat betreft de uniformering van de pensioensystemen; dit is een van de meest complexe problemen, aangezien men hierbij rekening moet houden met een reeks parameters en gegevens die een breder debat verdienen, waarbij de vertegenwoordigers van de Kernministers, vertegenwoordigers van de betrokken sociale gesprekspartners en vertegenwoordigers van elke betrokken administratie worden betrokken. Daarom hoop ik van harte dat de NPC zo snel mogelijk haar werk zal kunnen hervatten. Zoals u zelf al heeft opgemerkt, heeft de regering echter tijdens de afgelopen legislatuur inspanningen toegestaan om het minimumpensioen voor zelfstandigen omhoog te halen naar een niveau dat datgene voor werknemers benadert. Sta me toe om toch herinneren aan twee belangrijke elementen:

  • De sociale zekerheidsstelsels voor zelfstandigen en werknemers zijn zeer verschillend. Onafhankelijken genieten bijvoorbeeld geen ‘werkloosheidsdekking’ of “arbeidsongevallen”, aangezien de sociale bescherming van de zelfstandigen zich beperkt tot: de ziektekosten- en invaliditeitsverzekering, de gezinsbijslagen, de pensioenen, de faillissementsverzekering. Wat betreft voor de bijdrage van de sociale bijdragen van de zelfstandigen aan de financiering van hun stelsel, bedraagt die ongeveer 60 % van de vereiste totale ontvangsten (tegenover min of meer 70 % voor de werknemers voor een dekking die alle sectoren van de sociale zekerheid omvat).

  • Het mechanisme voor de berekening van de pensioenen voor zelfstandigen – waarover ik niet hoor te oordelen – biedt een mogelijk maximumpensioen van 110 % van het minimumpensioen. In 2009 genoot ongeveer 70 % van de zelfstandigen (‘zuivere loopbaan’) dit minimumpensioen, terwijl voor de werknemers het maximumpensioen 180 % van het minimumpensioen bedraagt.

De vraag rond de vertrekken per beroepscategorie en het aantal bruggepensioneerden valt niet onder mijn bevoegdheid.

Mijn standpunt over de pensioenleeftijd is genoeg gekend: het is niet nodig om de wettelijke pensioenleeftijd (65 jaar) te verhogen, maar wel de effectieve leeftijd voor pensionering. Dit kan bijvoorbeeld worden gedaan met behulp van het “bonussysteem” of door een verhoogde responsabilisering en bewustmaking van ondermingen over de beroepsactiviteit van senioren en de positieve invloed die deze zou kunnen hebben voor de ondernemingen.

Wat betreft de toegelaten arbeid, zal u de gegevens met betrekking tot dit onderwerp terugvinden in deel G: Problematiek van de toegelaten arbeid in Titel II van het “groenboek” van de Nationale Pensioenconferentie.

Ik wil er ook aan herinneren dat niemand verplicht is om zijn pensioen te nemen op de leeftijd van 65 jaar, behalve misschien in de openbare sector (en zelfs hier zijn er enkele uitzonderingen).

Persoonlijk ben ik voorstander van het verhogen van het plafond op het vlak van toegelaten arbeid na de leeftijd van 65 jaar en vooral van de invoering van straffen die variëren naar gelang van de overschrijding, zodat een geringe overschrijding van het bedrag slechts een redelijk en proportioneel pensioenverlies tot gevolg heeft.