SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2013-2014 Zitting 2013-2014
________________
12 novembre 2013 12 november 2013
________________
Question écrite n° 5-10337 Schriftelijke vraag nr. 5-10337

de François Bellot (MR)

van François Bellot (MR)

au ministre des Entreprises publiques et de la Coopération au développement, chargé des Grandes Villes

aan de minister van Overheidsbedrijven en Ontwikkelingssamenwerking, belast met Grote Steden
________________
un incident technique sur un chantier d'Infrabel een technisch incident op een werf van Infrabel 
________________
Société nationale des chemins de fer belges
transport de voyageurs
sécurité des transports
Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen
reizigersvervoer
veiligheid van het vervoer
________ ________
12/11/2013Verzending vraag
12/12/2013Antwoord
12/11/2013Verzending vraag
12/12/2013Antwoord
________ ________
Requalification de : demande d'explications 5-3837 Requalification de : demande d'explications 5-3837
________ ________
Question n° 5-10337 du 12 novembre 2013 : (Question posée en français) Vraag nr. 5-10337 d.d. 12 november 2013 : (Vraag gesteld in het Frans)

En à peine deux mois, j'ai été informé d'incidents majeurs survenus sur des lignes SNCB à l'endroit des travaux menés par Infrabel.

Le dernier en date qui m'a été rapporté s'est produit le 17 juin dernier.

On est passé à un cheveu d'une collision frontale entre deux trains de voyageurs dont un était particulièrement bondé.

La ligne 162 entre Namur et Naninne est en travaux et on circule sur une seule voie. Un train de voyageurs bondé circulait de Namur vers Arlon à contrevoie entre Namur et Naninne et devait reprendre la voie normale juste avant la gare de Naninne.

A ce moment-là, un train omnibus circulait de Ciney vers Namur.

Avant le quai de la gare de Naninne, le conducteur a reçu la mission de deux feux jaunes car le signal suivant était au rouge.

Après son arrêt en gare de Naninne, le conducteur du train omnibus a oublié la mission restrictive et a démarré normalement.

Les deux trains se sont retrouvés face à face.

Heureusement, lorsque le conducteur du train omnibus s'est rendu compte de son erreur, il a actionné le frein d'urgence et a lancé l'alarme ce qui a provoqué l'arrêt du train en face de lui, et ce, à quelques mètres l'un de l'autre.

Si le conducteur ne se rend pas compte de son erreur au bon moment, vous imaginez les conséquences.

Monsieur le Ministre, cela nous rappelle tristement d'autres incidents survenus sur des zones en chantier.

Monsieur le Ministre peut-il me faire savoir :

1) Comment se fait-il que même à contrevoie, l'IOT n'ait pas empêché le conducteur de train de redémarrer alors que les deux feux jaunes étaient activés avant la gare ;

2) Quelles sont les instructions qui sont données aux conducteurs dès l'instant où des travaux sont réalisés sur une voie, y a-t-il une formation préalable pour tous les conducteurs concernés par la ligne où se déroulent les travaux ?

3) Quelles mesures ont été prises à la suite de cet incident pour éviter son renouvellement ?

4) Cette section de voie est-elle déjà équipée du TBL1+ ?

5) Les engins qui circulent à cet endroit étaient-ils équipés du TBL1+ ?

 

In nauwelijks twee maanden tijd werd ik op de hoogte gebracht van ernstige incidenten op de NMBS-lijnen in de buurt van werken uitgevoerd door Infrabel.

Het laatste incident dat me werd gemeld, deed zich voor op 17 juni.

Een frontale botsing tussen twee passagierstreinen, waarvan één stampvol was, werd op een haar na vermeden.

Op de lijn 162 tussen Namen en Naninne zijn werken aan de gang en wordt op één spoor gereden. Een stampvolle reizigerstrein reed van Namen naar Aarlen op het verkeerde spoor tussen Namen en Naninne en moest opnieuw het normale spoor nemen net voor het station van Naninne.

Op dat moment reed een stoptrein van Ciney naar Namen.

Voor het perron van het station van Naninne kreeg de treinbestuurder als signaal twee gele lichten, omdat het volgende signaal rood was.

Na de stilstand in het station van Naninne is de treinbestuurder van de stoptrein het signaal dat een beperking oplegt vergeten en is op de normale manier vertrokken.

De twee treinen bevonden zich recht tegenover elkaar.

Gelukkig heeft de treinbestuurder van de stoptrein, toen hij zijn vergissing inzag, de noodrem en het alarm in werking gesteld, waardoor de trein tegenover hem tot stilstand kwam, op enkele meter van de stoptrein.

De gevolgen laten zich raden indien de treinbestuurder zijn vergissing niet tijdig had ingezien.

Dat herinnert ons aan andere jammerlijke incidenten die zich hebben voorgedaan in zones waar werken aan de gang zijn.

Kan de minister me laten weten:

1) Hoe komt het dat, zelfs in tegenovergestelde richting, de AVG de bestuurder niet verhinderd heeft te vertrekken terwijl de twee gele lichten vóór het station brandden;

2) Welke richtlijnen worden gegeven aan de treinbestuurders zodra er werken op een spoor worden uitgevoerd? Wordt een opleiding gegeven aan alle treinbestuurders van de lijn waar de werken worden uitgevoerd?

3) Welke maatregelen werden genomen om te voorkomen dat een dergelijk dit incident zich zou voordoen?

4) Is dat baanvak al uitgerust met het TBL1+ -systeem?

5) Waren de toestellen die op die plaats reden uitgerust met het TBL1+ -systeem?

 
Réponse reçue le 12 décembre 2013 : Antwoord ontvangen op 12 december 2013 :

1. Pour votre information, Infrabel précise qu’il n'y a pas d'IOT à Naninne. Cela étant dit, le Groupe Société nationale des chemins de fer belges (SNCB) m’informe que sur base de l’analyse des circonstances dans lesquelles s’est déroulé cet incident, les faits sont les suivants. Après l’arrêt au quai de Naninne, un freinage d’urgence s’est opéré au passage de la balise TBL1+ implantée à 300 mètres du signal D35 étant donné que la vitesse du train était, à ce moment, supérieure à 40 km/h et que le signal D35 était en position fermée. Le convoi s’est ensuite immobilisé 72 mètres en aval dudit signal et en amont de l’aiguillage 8B.

2. La sécurité sur le réseau ferroviaire est assurée par l’observation et le respect de la signalisation latérale.

Infrabel m’informe que régulièrement, la protection des travaux est réalisée par la signalisation fixe (signaux fixes commandés tels les grands signaux d’arrêt desservis, …). Les conducteurs doivent ainsi respecter les signaux qu’ils rencontrent habituellement et ne sont dès lors pas informés préalablement.

A défaut de protection par la signalisation fixe, des signaux mobiles sont utilisés. Les conducteurs sont formés aux différents cas d’utilisation de tels signaux mobiles qui font partie de la réglementation. Dans pareille situation, ils sont préalablement informés de leur utilisation à un endroit déterminé.

Dans le cas particulier de l’incident de Nannine, la voie en travaux était protégée par la signalisation fixe. Les conducteurs n’ont donc pas été préalablement informés.

3. L’une des mesures prises à la suite de cet incident est notamment un rappel des prescriptions en matière de sécurité lors du redémarrage d'un train au départ d'un quai non équipé d'IOT (formation permanente).

En outre, Infrabel et la SNCB, ensemble avec les autres acteurs concernés, poursuivent la mise en œuvre des actions visant à sécuriser la circulation des trains, et ce, conformément aux recommandations formulées par la Commission chargée d'examiner les conditions de sécurité du rail en Belgique.

4. et 5. En ce qui concerne le système TBL1+ à bord du train, c’est suite à son interaction qu’un face à face entre les deux trains a été évité (les trains et l’infrastructure étaient en effet équipés de TBL1+).

1.Ter informatie verduidelijkt Infrabel dat er geen AVG is in Naninne. Dat gezegd zijnde, informeert de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS)-Groep me dat, op basis van de analyse van de omstandigheden van dit incident, de feiten de volgende zijn. Na het stoppen aan de halte van Naninne moet een noodremming uitgevoerd worden bij het voorbijrijden van het baken TBL1+ dat zich op 300 meter van het D35-signaal bevindt, aangezien de snelheid van de trein op dat moment hoger was dan 40 km/u en dat het signaal D35 gesloten was. De trein is dan op 72 meter na voornoemd signaal tot stilstand gekomen en voor de wissel 8B.

2. De veiligheid op het spoorwegnetwerk wordt verzekerd door de naleving en het respect van de seinen langs het spoor.

Infrabel informeert me dat de bescherming van de werken regelmatig wordt uitgevoerd door de vaste seingeving (vaste aangevoerde seingeving zoals de grote stoplichten,…). De conducteurs moeten zo de seinen die ze gewoonlijk tegenkomen respecteren en worden dan ook niet op voorhand verwittigd.

Indien er geen bescherming is door de vaste seingeving wordt er mobiele seingeving gebruikt. De conducteurs worden opgeleid voor het verschillend gebruik van dergelijke mobiele seingeving, die deel uitmaakt van de reglementering. In een dergelijke situatie worden ze op voorhand geïnformeerd van hun gebruik op een bepaalde plaats.

In het specifieke geval van Nannine was het spoor waar gewerkt werd beschermd door de vaste seingeving. De conducteurs werden dus niet op voorhand verwittigd.

3. Een van de maatregelen genomen na dit incident is met name een herhaling van de veiligheidsvoorschriften bij de herstart van een trein vanaf een perron dat niet voorzien is van AVG (permanente vorming).

Infrabel en de NMBS zetten bovendien, samen met de andere betrokken actoren, de uitvoering verder van de acties die tot doel hebben het treinverkeer veiliger te maken, in overeenstemming met de aanbevelingen van de Commissie belast met het onderzoek naar de veiligheid van het spoorwegennet in België.

4. en 5. Met betrekking tot het systeem TBL1+ aan boord van de treinen, is het na de tussenkomst hiervan dat vermeden werd dat de twee treinen tegenover elkaar stonden (de treinen en de infrastructuur waren inderdaad voorzien van TBL1+).