SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2013-2014 Zitting 2013-2014
________________
8 octobre 2013 8 oktober 2013
________________
Question écrite n° 5-10046 Schriftelijke vraag nr. 5-10046

de Guido De Padt (Open Vld)

van Guido De Padt (Open Vld)

à la vice-première ministre et ministre des Affaires sociales et de la Santé publique, chargée de Beliris et des Institutions culturelles fédérales

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Beliris en de Federale Culturele Instellingen
________________
Bactéries nosocomiales - Infections nosocomiales - Hygiène des mains - Hôpitaux - Centres résidentiels de soins - Phase préhospitalière - Transport des malades - Élargissement des campagnes Ziekenhuisbacteriën - Ziekenhuisinfecties - Handhygiëne - Ziekenhuizen - Woonzorgcentra - Prehospitaalfase - Ziekenvervoer - Uitbreiding van de campagnes 
________________
infection nosocomiale
maladie infectieuse
hospitalisation
transport de malades
premiers secours
ziekenhuisinfectie
infectieziekte
ziekenhuisopname
ziekentransport
eerste hulp
________ ________
8/10/2013Verzending vraag
28/4/2014Einde zittingsperiode
8/10/2013Verzending vraag
28/4/2014Einde zittingsperiode
________ ________
Question n° 5-10046 du 8 octobre 2013 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-10046 d.d. 8 oktober 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Une hospitalisation n'est pas dénuée de risques. En moyenne 6 % des patients hospitalisés contractent une infection durant leur séjour à l'hôpital.

Le Service public fédéral (SPF) Santé publique, Sécurité de la chaîne alimentaire et Environnement et la Plate-forme fédérale d'hygiène hospitalière organisent, depuis 2005, les campagnes nationales « Vous êtes en de bonnes mains ». La campagne vise à sensibiliser tous les travailleurs de la santé dans les hôpitaux à l'importance de l'hygiène des mains. Elle utilise à cette fin des imprimés, du matériel didactique, un quizz en ligne et un gadget. Elle s'adresse non seulement au dispensateur de soins mais aussi au patient : celui-ci est en effet un partenaire essentiel de la promotion de la qualité des soins. La campagne englobe également une étude, laquelle mesure l'observance pré-campagne et post-campagne des prescriptions relatives à l'hygiène des mains. Une grande partie des infections nosocomiales sont hélas inévitables. Ces infections allongent souvent la durée de l'hospitalisation, nécessitent un traitement supplémentaire et peuvent entraîner la mort.

Aucune donnée n'est disponible dans notre pays sur les risques que court le patient entre son domicile (habitation, maison de repos, maison de repos et de soins, habitat groupé, etc.) et l'arrivée à l'hôpital, entre autres lors du transport des malades, en urgence ou non. C'est par les mains du personnel soignant que les bactéries nosocomiales se disséminent le plus facilement. L'hygiène des mains est dès lors une manière efficace et bon marché d'éviter ces infections. Si l'on poursuit constamment les efforts pour parvenir à une bonne hygiène des mains, le nombre d'infections nosocomiales pourra baisser dans quelques années. Cette campagne des autorités vise à encourager l'application d'une bonne hygiène des mains dans les institutions de soins. Une hygiène des mains correcte garantit en effet une diminution du nombre d'infections nosocomiales et permet de sauver des vies. Le fait qu'en 2009, la campagne ait été élargie en Flandre pour toucher non seulement les hôpitaux mais aussi les centres résidentiels de soins, montre clairement qu'il ne suffit pas de s'attaquer au problème au sein des établissements hospitaliers.

L'extension aux centres résidentiels de soins est une bonne chose mais les patients de ces centres qui doivent être hospitalisés sont presque toujours transportés en ambulance. Or ce secteur n'est justement pas visé par la campagne alors que son personnel reçoit une formation limitée, a fortiori concernant ce problème. On peut se demander pourquoi cette campagne du SPF Santé publique, Sécurité de la chaîne alimentaire et Environnement et de la Plate-forme fédérale d'hygiène hospitalière ne s'adresse pas au secteur qui fait le trait d'union entre le domicile et l'hôpital. Ce secteur, celui des ambulances, peut jouer un rôle important dans ce domaine. Nous disposons aujourd'hui dans notre pays de trop peu de données scientifiques désignant le secteur des ambulances comme un des vecteurs possibles de la contamination des patients. Nous pouvons toutefois constater qu'à l'étranger, les études démontrant que la présence de virus et bactéries dans les ambulances pose problème et demandant que l'on s'intéresse à ce problème à l'avenir, sont particulièrement abondantes.

C'est pourquoi certains demandent que les services de l'aide médicale urgente comme les services ambulanciers secondaires soient associés à ces campagnes, ce qui permettrait de sensibiliser davantage encore les ambulanciers, les secouristes-ambulanciers et secouristes-ambulanciers infirmiers à l'importance de l'hygiène des mains et de l'hygiène dans l'ambulance en général. Le lavage et éventuellement la désinfection des mains des secouristes peut marquer le début d'une prise de conscience et d'une évolution vers une politique d'hygiène et de désinfection dans ce secteur.

Il ne s'agit finalement pas seulement de limiter ou exclure le risque de contamination pour les patients mais aussi de promouvoir la sécurité du personnel soignant. C'est pourquoi il est également intéressant que les autorités publiques examinent ce risque de près. Une telle étude pourrait peut-être aussi donner l'impulsion à l'élaboration d'un protocole d'hygiène pour les services ambulanciers.

1) Selon une étude de 2007, « Prehospital Emergency Care », analysant la présence du Staphylococcus aureus résistant à la méticilline (SARM), une bactérie nosocomiale, dans le parc d'ambulances, la contamination n'est généralement pas la conséquence directe du contact entre le patient et le matériel de l'ambulance mais surtout des actes posés par l'équipe ambulancière. Pourquoi les campagnes de la Plate-forme fédérale d'hygiène hospitalière n'ont-elles jusqu'à présent pas visé la « phase préhospitalière » ?

2) A-t-on l'intention d'étendre à l'avenir les campagnes aux ambulances des différents services (services d'incendie, hôpitaux, entreprises privées, Croix-Rouge, etc.) et du SMUR ?

3) De quel budget la Plate-forme fédérale d'hygiène hospitalière dispose-t-elle pour ses campagnes ? S'il ce budget s'avère insuffisant pour que les campagnes soient élargies à la « phase préhospitalière », sera-t-on prêt à l'accroître ?

 

Een ziekenhuisopname houdt risico's in. Gemiddeld 6 % van de gehospitaliseerde patiënten lopen gedurende hun verblijf in het ziekenhuis een infectie op.

De Federale Overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu en het Federaal Platform voor Ziekenhuishygiëne organiseren sinds 2005 de nationale campagnes "U bent in goede handen". De campagne heeft als doel alle gezondheidswerkers in de ziekenhuizen te sensibiliseren over het belang van handhygiëne. Dit gebeurt door middel van gedrukt campagnemateriaal, opleidingsmateriaal, een online quiz en een gadget. Naast de zorgverstrekker wordt ook de patiënt aangesproken: de patiënt is immers een belangrijke partner bij het bevorderen van de kwaliteit van de zorgverlening. De campagne houdt ook een studie-element in, namelijk de naleving van de voorschriften voor handhygiëne met een meting vóór en na de campagne. Een groot deel van de ziekenhuisinfecties is helaas niet te vermijden. Ziekenhuisinfecties verlengen vaak het ziekenhuisverblijf, vergen extra behandeling en kunnen leiden tot de dood.

Over de risico's die de patiënt loopt tussen de thuissituatie (woning / rusthuis / rust- en verzorgingstehuis / leefgroep en dergelijke) en de opname in het ziekenhuis, met name via al dan niet dringend ziekenvervoer, zijn in ons land geen gegevens bekend. Ziekenhuisinfecties worden het makkelijkst verspreid door middel van de handen van de zorgverstrekkers. Handhygiëne is om die reden een efficiënte en goedkope manier om deze infecties te vermijden. Indien blijvend inspanningen worden geleverd voor een goede handhygiëne, kan over enkele jaren het aantal ziekenhuisinfecties dalen. Met deze campagne wil de overheid de toepassing van een correcte handhygiëne bevorderen in de zorginstellingen. Een correcte handhygiëne staat immers garant voor een daling van het aantal ziekenhuisinfecties en redt mensenlevens. Aangezien in 2009 in Vlaanderen een uitbreiding van deze campagne plaatsvond waarbij niet alleen de ziekenhuizen maar ook de woonzorgcentra betrokken werden bij deze campagne, is het toch duidelijk dat het probleem niet alleen dient te worden aangepakt binnen de ziekenhuizen.

De uitbreiding naar de woonzorgcentra is een goede zaak, maar patiënten die vanuit de woonzorgcentra in een ziekenhuis dienen gehospitaliseerd te worden, worden bijna altijd met een ziekenwagen getransporteerd. Net deze sector wordt bij de campagnes niet betrokken, een sector waar een beperkte opleiding is voorzien voor de hulpverleners, laat staan binnen deze problematiek. De vraag kan gesteld worden waarom de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu en het Federaal Platform voor Ziekenhuishygiëne het medium tussen de thuissituatie en het ziekenhuis bij deze campagnes niet betrekt. Dit medium, zijnde de ziekenwagensector, kan hierin een grote rol spelen. We beschikken momenteel over onvoldoende wetenschappelijke gegevens in ons land die de ziekenwagensector aanwijzen als één van de mogelijke plaatsen waar patiënten besmet kunnen worden. Wel kunnen we vaststellen dat er in het buitenland meer dan voldoende onderzoeken zijn uitgevoerd die aantonen dat de aanwezigheid van virussen en bacteriën in ziekenwagens een probleem vormt, en waarvoor aandacht wordt gevraagd in de toekomst.

Vandaar de vraag om zowel de diensten in het kader van de dringende geneeskundige hulpverlening als de secundaire ziekenwagendiensten te betrekken bij deze campagnes om zo de ambulanciers, de hulpverlener-ambulanciers en de verpleegkundig-ambulanciers nog meer bewust te maken van het belang van handhygiëne en de hygiëne in de ziekenwagen in het algemeen. De reiniging en eventuele ontsmetting van de handen van de hulpverleners kan een start zijn in de bewustmaking en het evolueren naar een hygiëne- en desinfectiebeleid in deze sector.

Uiteindelijk gaat het niet alleen over het beperken of uitsluiten van het contaminatierisico voor patiënten, maar tevens het bevorderen van de veiligheid van de hulpverleners. Net om deze reden is het dus ook interessant dat de overheid dit gevaar van nabij zou bekijken. Misschien kan een dergelijke studie ook de aanzet geven tot het opstellen van een hygiëneprotocol voor de ziekenwagendiensten.

1) Volgens een onderzoek uit 2007 "Prehospital Emergency Care" rond de aanwezigheid van MRSA (de ziekenhuisbacterie) in de ambulancevloot blijkt dat contaminatie meestal niet rechtstreeks het gevolg is van contact tussen de patiënt en materialen in de ambulance, maar voornamelijk van handelingen door het ambulanceteam. Waarom werd tot op heden de "prehospitaalfase" nog niet betrokken bij de campagnes van het Federaal Platform voor Ziekenhuishygiëne?

2) Bestaat de intentie om de campagnes in de toekomst door te trekken naar ambulances van verschillende diensten (brandweer, ziekenhuizen, privéondernemingen, Rode Kruis..) en de MUG?

3) Welk budget krijgt het Federaal Platform voor Ziekenhuishygiëne ter beschikking voor zijn campagnes? Als blijkt dat dit budget niet voldoende is om ook de "prehospitaalfase" te betrekken bij de campagnes, is men dan bereid het budget te verhogen?