SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2007-2008 Zitting 2007-2008
________________
13 juin 2008 13 juni 2008
________________
Question écrite n° 4-1129 Schriftelijke vraag nr. 4-1129

de Anne-Marie Lizin (PS)

van Anne-Marie Lizin (PS)

au ministre des Affaires étrangères

aan de minister van Buitenlandse Zaken
________________
Interventions humanitaires - Principe de la responsabilité de protéger - Convocation d’une commission internationale - Éventuelle initiative belge Humanitaire interventies - Principe van de verantwoordelijkheid om te beschermen - Bijeenroeping van een internationale commissie - Eventueel Belgisch initiatief 
________________
aide au développement
aide aux victimes
aide aux sinistrés
aide d'urgence
aide humanitaire
aide internationale
ingérence
ontwikkelingshulp
slachtofferhulp
hulp aan getroffenen
noodhulp
humanitaire hulp
internationale hulp
inmenging
________ ________
13/6/2008Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 17/7/2008)
26/6/2008Antwoord
13/6/2008Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 17/7/2008)
26/6/2008Antwoord
________ ________
Question n° 4-1129 du 13 juin 2008 : (Question posée en français) Vraag nr. 4-1129 d.d. 13 juni 2008 : (Vraag gesteld in het Frans)

Après avoir forcé le navire français Mistral à décharger – faute d’autorisation – sa cargaison de riz et de médicaments, quatre navires américains, remplis d’équipements, notamment pour le traitement de l’eau, ont également dû renoncer, au début du mois de juin 2008, à acheminer leurs secours en Birmanie. Si une « percée majeure » dans la distribution de l’aide a été annoncée après la rencontre, le 22 mai 2008, du secrétaire général des Nations unies, Ban Ki-moon, avec le général Than Shwe, il y a peu de nouvelles positives sur le terrain et le mur birman n’en finit pas d’embarrasser l’Asie.

De fait, plusieurs ministres de l’Association des Nations de l’Asie du Sud-Est (Asean), interpellés dans le cadre du Shangri-La Dialogue sur la sécurité, organisé par l’International Institute for Strategic Studies (IISS) de Londres, ont reconnu « la responsabilité d’accepter les secours lorsque ceux-ci sont disponibles et respectueux de notre souveraineté ». S’ils demeurent hostiles au « devoir d’ingérence », les leaders asiatiques reconnaissent que la tragédie de la Birmanie pose la question d’une obligation à protéger.

Le tsunami de décembre 2004, les tremblements de terre pakistanais et chinois, le passage du cyclone Nargis dans le delta de l’Irrawaddy, montrent combien les dérèglements du climat ont accru la probabilité de catastrophes naturelles toujours plus meurtrières. Sachant que derrière ces risques accrus se trouvent des centaines de millions d’individus, devenus vulnérables, ne serait-il pas justifié de relancer le débat de la sécurité humaine au XXIe siècle et des moyens de pression à déployer pour que les gouvernements la respectent ? Si le ministre français des Affaires étrangères n’a pas réussi à convaincre les 27 de soutenir, début mai 2008, une réunion d’urgence du Conseil de sécurité de l’ONU sur la Birmanie, ne pourriez vous pas saisir cette opportunité pour convoquer une nouvelle commission internationale sur la responsabilité de protéger ?

 

Het Franse schip Mistral was verplicht zijn lading rijst en geneesmiddelen te lossen omdat het geen toelating had gekregen om aan te leggen en daarna moesten ook vier Amerikaanse schepen vol uitrusting, onder meer voor waterzuivering, begin juni 2008 afzien van hun poging om hulp te verlenen aan Birma. Na de ontmoeting van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Ban Ki-moon, met generaal Than Shwe werd weliswaar een “grote doorbraak” in de hulpverlening aangekondigd, maar er kwamen slechts weinig positieve berichten binnen over de toestand ter plaatse en de houding van de Birmaanse autoriteiten blijft Azië in verlegenheid brengen.

Verschillende ministers van de Associatie van Zuidoost-Aziatische landen (Asean), die geïnterpelleerd werden in het kader van de Shangri-La Dialogue over de veiligheid, die door het International Institute for Strategic Studies (IISS) van Londen werd georganiseerd, hebben de verantwoordelijkheid erkend om hulp te aanvaarden “wanneer die beschikbaar is en onze soevereiniteit eerbiedigt”. Ze blijven wel gekant tegen de “inmengingsplicht”, maar de Aziatische leiders geven toe dat de tragedie in Birma de discussie over de verplichting om te beschermen op de politieke agenda zet.

De tsunami van december 2004, de aardbevingen in Pakistan en China en de doortocht van de cycloon Nargis in de Irrawaddydelta, tonen aan hoezeer de klimaatstoringen de risico’s op moordende natuurrampen hebben verhoogd. Elke verhoging van de risico’s heeft gevolgen voor honderden miljoenen kwetsbaar geworden mensen. Zou het daarom niet rechtvaardig zijn opnieuw een debat te lanceren over de veiligheid van de mens in de XXIste eeuw en over de middelen om de regeringen onder druk te zetten zodat ze die veiligheid zouden respecteren? De Franse minister van Buitenlandse Zaken is er weliswaar niet in geslaagd de 27 een dringende vergadering van de VN-Veiligheidsraad over Birma te doen steunen, maar kunt u die gelegenheid niet te baat nemen om een nieuwe internationale commissie bijeen te roepen over de verantwoordelijkheid om te beschermen?

 
Réponse reçue le 26 juin 2008 : Antwoord ontvangen op 26 juni 2008 :

Je partage entièrement les préoccupations exprimées sur les restrictions mises par les autorités birmanes concernant l'aide humanitaire de la communauté internationale aux victimes du cyclone Nargis. Grâce notamment aux efforts du commissaire Louis Michel et du secrétaire général des Nations unies des progrès ont été enregistrés, même si tous les obstacles n'ont pas été levés. Lors de son récent briefing, le secrétaire général adjoint des Nations unies pour les questions humanitaires, John Holmes, regrettait notamment les nouvelles mesures restreignant les contacts entre la communauté humanitaire et les autorités.

Le Sommet des Nations unies de 2005 a en effet endossé le concept de responsabilité de protéger. Celui-ci couvre quatre situations précises : génocide, crimes de guerre, épuration ethnique et crimes contre l'humanité, dans lesquelles les États ont l'obligation de protéger leur population, si nécessaire avec l'aide de la communauté internationale. Dans les cas où le gouvernement concerné s'avère incapable ou non désireux de le faire, la communauté internationale peut intervenir, y compris utilisant à la force en dernier recours.

Bien qu'endossée par le Sommet, la notion de responsabilité de protéger se heurte encore à de nombreuses réticences de la part de pays qui invoquent le respect de la souveraineté nationale.

La Commission internationale sur la responsabilité de protéger, qui, à l'initiative du Canada, avait formulé les recommandations qui ont mené à la décision du Sommet de 2005 a fait un excellent travail après une réflexion très approfondie. Cette réflexion l'avait menée à limiter le champ de la responsabilité de protéger aux quatre situations précitées.

Nos efforts doivent se concentrer pour le moment sur l'opérationnalisation du concept de responsabilité de protéger tel qu'il a été défini par le Sommet de 2005.

Ik deel volkomen de geuite bezorgdheden over de beperkingen opgelegd door de Birmaanse autoriteiten in verband met de humanitaire hulp van de internationale gemeenschap aan de slachtoffers van de cycloon Nargis. Dankzij de inspanningen van commissaris Louis Michel en de secretaris-generaal van de Verenigde Naties kon toch enkele vooruitgang geboekt worden, hoewel niet alle beperkingen werden opgeheven. Tijdens zijn recente briefing heeft de adjunct-secretaris-generaal voor humanitaire zaken, John Holmes, de nieuwe maatregelen betreurd die het contact beperken tussen de humanitaire gemeenschap en de lokale overheden.

De Wereldtop van de Verenigde Naties van 2005 heeft het concept van de verantwoordelijkheid te beschermen bekrachtigd. Dit slaat op vier omlijnde situaties : genocide, oorlogsmisdaden, etnische zuiveringen en misdaden tegen de mensheid, waar de Staten de verplichting dragen hun bevolking te helpen, indien noodzakelijk met hulp van de internationale gemeenschap. In de gevallen waar een regering niet in staat of willens is dusdanig in te grijpen, kan de internationale gemeenschap tussenkomen, met inbegrip van het gebruik van geweld als laatste redmiddel.

Hoewel bekrachtigd door de Wereldtop, kampt de notie van verantwoordelijkheid te beschermen nog steeds met verschillende reserves van landen die het respect voor de nationale soevereiniteit inroepen.

De internationale Commissie voor de verantwoordelijkheid te beschermen die — op initiatief van Canada — de aanbevelingen heeft geformuleerd die hebben geleid tot de beslissing van de Wereldtop van 2005 heeft uitstekend werk afgeleverd na een diepgaande studie. Het is juist deze reflectie die heeft geleid tot het beperken van het toepassingsveld van de notie « verantwoordelijkheid te beschermen » tot de vernoemde categorieën.

Onze inspanningen moeten zich momenteel concentreren op de operationalisering van het concept van de verantwoordelijkheid te beschermen zoals bepaald door de Wereldtop van 2005.