Om in België een geneesmiddel op wettelijke wijze te verkopen, moet het in de apotheek persoonlijk aan de patiënt worden afgeleverd. Dat is de regel.

Er bestaat echter een vrijstelling op die regel. Apotheken mogen, met een toelating en onder strikte voorwaarden, bepaalde geneesmiddelen voor menselijk gebruik waarvoor geen voorschrijfplicht geldt en medische producten op het internet aanbieden (bijvoorbeeld: steriel materiaal, verbanden, condooms) Cfr.inlichtingen op de website http://www.belgopocket.be).

Volgens de website http://www.belgopocket.be, een initiatief van de federale overheid, bieden echter talloze websites illegaal geneesmiddelen te koop aan. De website van de overheid geeft degelijke preventieve raad en dat initiatief verdient onze erkenning.

In 2009 heeft België deelgenomen aan operatie Pangea II, een Europees initiatief tegen de verkoop van illegale en namaak geneesmiddelen op het internet; (cfr. De website van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten: http://www.fagg-afmps.be).

Een van de besluiten uit die actie is dat er dringend nood is aan een gerichte wetgeving om de internationale zwendel een halt toe te roepen.

Men is het erover eens dat niet alleen ons land wetgevende maatregelen dient te nemen, maar dat die maatregelen veel ruimer moeten zijn en minstens op Europees niveau moeten worden genomen.

Volgens het Franse ministerie van Binnenlandse Zaken neemt de internationale geneesmiddelen zwendel vandaag een hoge vlucht. De Europese Unie bestrijdt die misdaadactiviteiten (cfr. L'Europe unie contre le trafic mortel de faux médicaments, http://www.interieur.gouv.fr).

De krant Le Monde meldt dat de International Narcotics Control Board (INCB) (Internationaal Bestuur voor Controle op Verdovende Middelen) zich in 2012 verontruste over een steeds frequentere praktijk in Frankrijk: cyberapotheken spreken jongeren die bepaalde geneesmiddelen als drug kunnen gebruiken, direct aan via hun mailbox, via fora en sociale media. Volgens de krant Le Monde is dat een zeer verontrustend fenomeen, als men weet dat volgens de gegevens van de Internationale Gezondheidsorganisatie 50% van de geneesmiddelen die via illegale cyberapotheken worden besteld, namaak zijn. (http://www.lemonde.fr, 29 februari 2012).

1) Kan de geachte minister meedelen welke statistische gegevens de operatie Pangea II eventueel heeft opgeleverd? Werden die gegevens al dan niet geactualiseerd?

2) Met welke maatregelen overweegt de regering de problemen aan te pakken en welke standpunten hebben de ministers van Volksgezondheid ingenomen op de Europese Raad?

Ik heb al dikwijls mijn bezorgdheid geuit aangaande de woekering van dubieuze praktijken op het internet met betrekking tot de verkoop van geneesmiddelen en gezondheidsproducten. Op het internet circuleren in dat verband meer en meer reclame- en informatieboodschappen, en men moet hiermee uiterst omzichtig omgaan. Zo stelt men vast dat spamberichten internetgebruikers doorgaans naar illegale websites leiden die hoofdzakelijk namaakgeneesmiddelen of vervalste geneesmiddelen te koop aanbieden. De burgers moeten dus gewaarschuwd worden voor de risico’s waaraan ze hun gezondheid blootstellen door geneesmiddelen of andere gezondheidsproducten via internet te kopen, buiten het legale circuit.

1. Tussen 25 september en 2 oktober 2012 vond opnieuw een actie plaats, gecoördineerd op internationaal niveau en gericht op de wereldwijde onlineverkoop van namaakgeneesmiddelen en illegale geneesmiddelen: Pangea V. Deze actie werd gecoördineerd door Interpol, de Wereld Douane Organisatie (WDO), het Permanent Forum over Internationale farmaceutische criminaliteit (PFIPC), de Heads of Medicines Agencies Working Group of Enforcement Officers (HMA WGEO), de farmaceutische industrie en de elektronische betalingssystemen.

Het accent werd op drie aspecten van de illegale internethandel gelegd:

• de provider van de internetsite;

• het elektronisch betalingssysteem;

• de diensten die de producten laten bezorgen.

Voor België kunnen de volgende resultaten worden voorgelegd:

• Elf websites die anabolica (= stimulerende producten) verkochten, werden gesloten voor het Belgische publiek. Twee andere worden momenteel nog onderzocht.

• De Douane controleerde 10 766 zendingen, waarvan er vierentachtig in beslag werden genomen.

• Op de luchthaven van Zaventem werden vijfenzeventig postpakketten bestemd voor Belgische kopers in beslag genomen.

Het betrof de volgende producten:

• anabolica: 4 710 eenheden (tabletten, ampullen)

• erectiestimulerende middelen: 2 644 tabletten

• nicotinepatronen en elektronische sigaretten: 960 patronen + vijftien navullingen

• nagemaakte voedingssupplementen met sibutramine (een geneesmiddel tegen obesitas): 1 990 capsules

• traditionele Chinese geneesmiddelen : 2 070 tabletten

• acupunctuurnaalden: 4 200

• homeopathische geneesmiddelen: 500 flacons

• DHEA, melatonine (hormonen): 420 capsules

• efedrine (product met stimulerende werking): 500 tabletten

• geneesmiddelen voor de maag, diuretica (stoffen die de urineafscheiding doen toenemen), antiallergica, bloeddrukverlagende geneesmiddelen, pijnstillers), enz. 1 740 eenheden allen afkomstig uit India, China (en Hongkong), de Verenigde Staten en Turkije.

Op Bierset werden negen zendingen in transit in beslag genomen. Daarin zaten 1 433 eenheden anabolica waaronder een grote hoeveelheid groeihormonen en 1 894 eenheden traditionele Chinese geneesmiddelen. De pakjes, afkomstig uit China, Pakistan en Turkije, werden in transit onderschept en waren bestemd voor andere Europese Unie (EU)-landen.

Wereldwijd leidde Pangea V tot de volgende resultaten: honderd landen namen deel, evenals 193 agentschappen en administraties van die landen. Meer dan 19 000 websites werden gecontroleerd en 18 000 werden gesloten (domeinnaam of betalingssysteem afgesloten). In negentig postcentra werden 133 000 postpakketten gecontroleerd en 6 740 in beslag genomen. Er werden 106 gerechtelijke onderzoeken geopend en negenenzeventig personen gearresteerd. Er werden 3 758 000 eenheden geneesmiddelen in beslag genomen in de vorm van tabletten, capsules of ampullen. De waarde daarvan wordt geschat op 10 miljoen dollar.

De volgende conclusies kunnen uit deze gemeenschappelijke actie worden getrokken:

• De samenwerking tussen de Douane, de Politie, het Federaal Agentschap voor de Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) en de postdiensten geeft een nauwkeurig beeld van de illegale internethandel en de internationale handel in substanties en geneesmiddelen.

• Door deze samenwerking kunnen de bestaande standaardprocedures worden verfijnd: de aanpak van de farmaceutische criminaliteit wordt eenvoudiger en doeltreffender gemaakt in termen van kennisoverdracht en overdracht van middelen.

• Er moet dringend een nauwkeurige reglementering komen om de transitohandel af te remmen.

• Het FAGG is de best geplaatste instantie om de aard van de ontdekte substanties en stoffen, zoals geneesmiddelen, gezondheidsproducten, voedingssupplementen, al dan niet illegaal of regulier ingevoerd of nagemaakt in termen van intellectuele eigendom, etc. te beoordelen.

• Vermageringsproducten, erectiestimulerende middelen, hormonale substanties en kalmeringsmiddelen maken nog steeds het leeuwendeel uit van de illegale handel en postzendingen.

2. De strijd tegen de illegale handel in geneesmiddelen op internet steunt op drie grote pijlers. Enerzijds een legislatieve aanpak die de verkoop via internet moet regelen en de infiltratie van namaakgeneesmiddelen in de reguliere distributieketen moet voorkomen. Anderzijds, een aanpak in het teken van voorlichting en bewustmaking van het publiek, meer bepaald door middel van campagnes ontwikkeld door het FAGG. En tot slot een repressievere aanpak op het terrein door de verschillende betrokken instanties. De vestigingsplaats van de verantwoordelijke van de website (in België, een andere Europese lidstaat of een land buiten de EU) heeft uiteraard een invloed op de maatregelen die de Belgische overheden ter zake kunnen nemen. Hoe dan ook vereist het probleem zowel op nationaal als internationaal niveau een gecoördineerde aanpak tussen de verschillende autoriteiten bevoegd voor volksgezondheid, douane, justitie, politie en de Federale Overheidsdienst (FOD) Economie.

Er werden op verschillende niveaus maatregelen genomen om de bovenvermelde grote pijlers uit te voeren.

Eerst op het reglementaire vlak, en met name:

• De nationale wetgeving die de verkoop via internet van vrij verkrijgbare geneesmiddelen voor menselijk gebruik door vergunde apotheken strikt regelt. Deze bepalingen zijn overgenomen in artikel 29 van het koninklijk besluit van 21 januari 2009 houdende onderrichtingen voor de apothekers.

• Richtlijn 2001/83/EG tot vaststelling van een communautair wetboek betreffende geneesmiddelen voor menselijk gebruik, om te verhinderen dat vervalste geneesmiddelen in de legale distributieketen belanden, zoals door de recente richtlijn 2011/62 gewijzigd. Die zal binnenkort in Belgisch recht worden omgezet.

• De Conventie Medicrime die het Comité van ministers van de Raad van Europa op 8 december 2010 heeft goedgekeurd en op 28 oktober 2011 voor ondertekening heeft opengesteld.

Bovendien werden er ook “sensibiliseringsmaatregelen gericht op de burgers" getroffen. Daartoe heb ik de twee informatiecampagnes van het FAGG actief gesteund. De eerste campagne, “Geneesmiddelen via Internet? Surf niet met uw gezondheid!” werd in oktober 2009 gelanceerd. Met die campagne sensibiliseerde het FAGG het grote publiek voor de mogelijke gezondheidsgevaren die men loopt door geneesmiddelen op internet te kopen, buiten het legale circuit om. De tweede mediacampagne van het FAGG, “Een geneesmiddel is geen snoepje!”, dateert van september 2011. Een van de twaalf thema’s van die campagne was gewijd aan de risico’s verbonden aan de aankoop van geneesmiddelen via internet.

Op het operationele vlak vormt een samenwerking tussen douane, politie, justitie, de FOD Economie en de bevoegde instantie voor geneesmiddelen de beste oplossing om de illegale invoer van geneesmiddelen aan te pakken. Binnen de Belgische instantie bevoegd voor geneesmiddelen, het FAGG, werd een Speciale Onderzoekseenheid (SOE) opgericht. Deze heeft als opdracht te strijden tegen de farmaceutische criminaliteit, onder andere de illegale verkoop van geneesmiddelen via internet.

Met de internationale Medicrime conventie die ik hierboven aanhaalde, creëerde de Raad van Europa een internationaal bindend juridisch instrument in het strafrecht. De Conventie is bedoeld om de volksgezondheid te beschermen en voert strafrechtelijke sancties en preventie- en beschermingsmaatregelen voor de slachtoffers in. De Conventie staat open voor landen over de hele wereld en biedt ook een kader voor internationale samenwerking en voorziet in maatregelen om de coördinatie op nationaal niveau te verbeteren.

Een ander Europees initiatief, de HMA-WGEO (Head of Medicines Agencies Working Group Enforcement Officers), behandelt ook de illegale handel via internet. Dit multidisciplinaire en multisectorale platform bestaande uit leden van de politie, douane en geneesmiddeleninspectie is een effectief netwerk dat over de grenzen heen de farmaceutische criminaliteit meehelpt bestrijden en eveneens in opleidingen voorziet.

U ziet dus dat de strijd tegen vervalste en illegale geneesmiddelen op de voortdurende aandacht van de Belgische en buitenlandse overheden kan rekenen. Om die nieuwe uitdaging voor onze gezondheidszorg, waarvan de patiënt het eerste slachtoffer is, te beantwoorden is een veelzijdige en gecoördineerde aanpak nodig. Ik zal dat dossier uiteraard met bijzondere aandacht blijven volgen.