Informatieverslag

De noodzaak om ons democratisch systeem te moderniseren door de representatieve democratie aan te vullen met meer burgerparticipatie in de besluitvorming op de verschillende bevoegdheidsniveaus alsook in de samenleving

Aangenomen op 18/06/2021

   Lijst informatieverslagen

Lees het verslag (pdf)


Parlementair dossier  

  • Verzoek tot het opstellen van een informatieverslag 7-117/1 7-117/1 (PDF)
  • Amendementen 7-117/2 7-117/2 (PDF)
  • Verzoek aangenomen in plenaire vergadering 7-117/3 7-117/3 (PDF)
  • Verslag namens de commissie 7-117/4 7-117/4 (PDF)
  • Vaststellingen en aanbevelingen aangenomen door de commissie 7-117/5 7-117/5 (PDF)
  • Hoorzittingen 7-117/6 7-117/6 (PDF)
  • Bijlagen 7-117/7 7-117/7 (PDF)
  • Amendementen ingediend na de goedkeuring van het verslag 7-117/8 7-117/8 (PDF)

Commissie voor de Democratische Vernieuwing en Burgerschap  

   Lijst informatieverslagen

De Belgische democratie werkt volgens het principe van de representativiteit: burgers worden op vaste momenten opgeroepen om hun vertegenwoordigers te kiezen. De vertegenwoordigers bepalen vervolgens de politieke agenda voor de duur van hun mandaat en nemen inhoudelijke beslissingen. Burgers zijn na de verkiezingen niet meer rechtsreeks betrokken bij de beslissingen.

Deze vorm van "toeschouwersdemocratie" staat in België en in veel andere Europese landen en daarbuiten steeds meer onder druk.

Om het vertrouwen in de democratie te herwinnen, heeft de politiek zich de afgelopen jaren gebogen over de "politieke vernieuwing". Als gevolg daarvan werden bepaalde maatregelen genomen, zoals een begrenzing van de bezoldiging van de verkozenen, de invoering van onverenigbaarheden of de verbetering van de transparantie.

Een centraal en terugkerend thema van "politieke vernieuwing" is burgerparticipatie. Deze kwestie duikt niet alleen op in de parlementaire verslagen, maar de afgelopen jaren ook herhaaldelijk in de verkiezingsprogramma’s van verschillende partijen.

Bijgevolg zijn er de afgelopen jaren veel initiatieven genomen om de participatie te vergroten. Het gaat om een vermenging van elementen van directe en overlegdemocratie, bedoeld als aanvulling op het representatieve systeem. Zowel bij de steden en gemeenten, als op deelstatelijk niveau werden al verschillende initiatieven genomen. Het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap heeft zelfs een permanent mechanisme voor burgerparticipatie ingevoerd.

Het thema burgerparticipatie werd al verschillende keren besproken op federaal niveau, meer bepaald met betrekking tot de toekomst van de Senaat, maar er werden weinig concrete initiatieven genomen voor een grotere participatie op federaal niveau.


Hoorzittingen

Democratie: stand van zaken en factoren die een modernisering van het huidige democratische systeem noodzakelijk maken

  • De heer Stefaan Walgrave, hoogleraar aan de Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen van de Universiteit Antwerpen (UA) [ p. 4 ]
  • De heer Vincent de Coorebyter, hoogleraar aan de Faculteit Rechten en Criminologie van de Université libre de Bruxelles (U LB) en voormalig directeur van het CRISP [ p. 14 ]
  • De heer Ardaan van Ravenzwaaij, plaatsvervangend directeur programma "Hervorming Parlementair Stelsel" bij het Nederlandse Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelatie [ p. 25 ]
  • De heer Pascal Delwit, hoogleraar aan de Faculteit Politieke Wetenschappen van de Université libre de Bruxelles (ULB) [ p. 31 ]
  • De heer Benoit Derenne, ceo en oprichter van de "Stichting voor Toekomstige Generaties" [ p. 39 ]
  • De heer Stef Steyaert, coauteur van het boek De participatieve omslag, Onze democratie in transitie [ p. 47 ]
  • De heer Léo Neels, directeur generaal van de vzw "Itinera Institute" [ p. 50 ]

Democratie: stand van zaken – Vormen van participatie

  • De heer Min Reuchamps, hoogleraar aan de Faculteit Politieke Wetenschappen van de Université catholique de Louvain (UCL) en lid van het Institut de sciences politiques Louvain-Europe [ p. 81 ]
  • De heer Ronald Van Crombrugge, onderzoeker aan het "Instituut voor Constitutioneel Recht" van de Katholieke Universiteit Leuven (KUL) [ p. 86 ]
  • De heer Pierre-Etienne Vandamme, onderzoeker aan het "Centre d’étude de la vie politique" (CEVIPOL) van de Université libre de Bruxelles (ULB). [ p. 89 ]

Democratie: stand van zaken – wat bestaat er concreet in België en de ervaringen?

Democratie: stand van zaken – participatievormen in andere landen en Europa

  • De heer David Farrell, hoogleraar aan de School of Politics and International Relations, University College Dublin (Ierland) en medestichter van het "Irish Citizens' Assembly project" [ p. 120 ]
  • De heer Anthony Zacharzewski en mevrouw Hanne Bastiaensen, vertegenwoordigers van het platform "The Democratic Society" (DemSoc) [ p. 122 ]
  • De heer Loïc Blondiaux, lid van het comité de gouvernance de la Convention citoyenne pour le Climat (France) en van de Conseil scientifique du Groupement d'intérêt scientifique Démocratie et Participation (GIS Participation-France) [ p. 126 ]

Juridisch onderzoek van de mogelijkheden om de democratie te moderniseren

Onderzoek van de concrete mogelijkheden voor participatie op nationaal Belgisch niveau – invloed op de begroting

Suggesties?

Geïnteresseerden kunnen hun opmerkingen en voorstellen kenbaar maken aan de commissieleden via het e-mailadres [email protected]