5-185COM | 5-185COM |
De heer Bert Anciaux (sp.a). - Sinds kort stijgt in ons land opnieuw het aantal mensen dat omkomt bij een verkeersongeval. In vergelijking met 2010 was er in 2011 een toename met 3,8%. De staatssecretaris sprak daarbij zelf over een onrustwekkende tendens. Overdreven snelheid vormt nog steeds de belangrijkste oorzaak van de ongevallen. Hoe hoger de snelheid, hoe groter de kans op betrokkenheid bij een ongeval en hoe ernstiger de letsels. Vooral de passagiers van het voertuig, de inzittenden van het aangereden voertuig en de aangereden personen zijn daarbij slachtoffer. Toch wordt de problematiek vaak, te vaak, gebanaliseerd. Overdreven snelheid wordt blijkbaar door weinigen als crimineel gedrag beschouwd. Men spreekt er lacherig en zelfs vergoelijkend over.
Ook de radiozenders bevestigen die trend. Te pas en te onpas worden berichten uitgezonden om de luisteraars vooraf snelheidscontroles te melden en hoe die te ontwijken. Zelfs de politiediensten verlenen hun medewerking door de controles vooraf mee te delen.
Ik stelde de vorige minister van Justitie al een schriftelijke vraag (5-883) over het onderwerp. Die antwoordde op basis van de gegevens ontvangen van het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid (BIVV) en van het College van Procureurs-generaal, dat het eigenlijk om een bewuste strategie gaat. Het BIVV stelt dat de combinatie controleren-communiceren versterkend werkt. De radioberichten werken volgens beide instanties sensibiliserend en zouden een positief effect hebben op de perceptie van een subjectieve pakkans.
Ik wil dat graag geloven, het doel is immers niet zoveel mogelijk processen-verbaal op te maken, maar het rijgedrag van de mensen aan te passen. Toch betwijfel ik dat zo de beoogde doelstelling wordt gehaald. De banaliserende en zelfs olijke toon waarop de "vallende sterren" worden gesignaleerd, heeft volgens mij een omgekeerd effect. De indruk ontstaat dat verkeerd rijgedrag wordt getolereerd, dat het om een geuzenstreek gaat, een ludieke daad van verzet tegen een betuttelende overheid. Bewust of onbewust wordt aldus onaanvaardbaar handelen aangemoedigd.
Voor alle duidelijkheid, ik trek de effectiviteit van de combinatie communiceren en controle niet in twijfel, wel de wijze waarop het gebeurt. Nu verkondigt men mijns inziens absoluut de verkeerde boodschap.
Op welke concrete feiten en cijfers baseert het BIVV zich om te stellen dat de aanpak werkt? Verrichtte het BIVV specifiek onderzoek naar de effecten van de aankondiging van snelheidscontroles via radioberichten? Werd in het onderzoek een link gelegd met de attitudes van bestuurders wat overdreven snelheid en beïnvloedende factoren betreft? Zo neen, is de minister bereid om, gezien de grote impact van overdreven snelheid, een onderzoek daarover te gelasten?
Is de minister het ermee eens dat op zijn minst de toon en de context van de radiowaarschuwingen helemaal fout zitten en dat ze bijdragen tot de banalisering van onverantwoord en crimineel rijgedrag? Is de minister bereid daartegen op te treden en de bevoegde gemeenschapsministers over het onderwerp aan te spreken?
Om mijn bezorgdheid kracht bij te zetten, wil ik graag volgende bedenking meegeven. Wie kan zich voorstellen dat de radio zou omroepen dat de federale politie vanavond de grenscriminaliteit alleen zal controleren in de zuidrand van Kortrijk of dat de federale politie op zaterdagnacht alleen in de Brusselse Louizalaan zal controleren en nergens anders. Iedereen zou zeggen dat zulke aankondiging absurd is? Voor wegcontroles is dat soort aankondiging blijkbaar wel aanvaardbaar. Daar heb ik een groot probleem mee.
De heer Melchior Wathelet, staatssecretaris voor Leefmilieu, Energie en Mobiliteit en voor Staatshervorming. - Het gebruik van radioberichten om snelheidscontroles aan te kondigen is een middel om niet alleen de bestuurders die langs een controle rijden bewust te maken van controles, maar ook zoveel mogelijk bestuurders kennis te laten nemen van het feit dat er snelheidscontroles zijn. Op die manier wordt de subjectieve pakkans beïnvloed. Het aankondigen van snelheidscontroles dient wel aan een aantal voorwaarden te voldoen. Zo is het niet de bedoeling de exacte locatie aan te kondigen, noch het exacte uur. Door die te verzwijgen vergroot men het preventie-effect van de berichtgeving over de snelheidscontrole.
Bovendien moet de communicatie ondersteund worden door effectieve controles en een objectieve pakkans. Er bestaat een internationale consensus omtrent het versterkende effect van de combinatie controleren en communiceren. De nood aan systematische communicatie over controles teneinde de subjectieve pakkans te doen toenemen, wordt onderstreept. Het effect van controles op het gedrag wordt bepaald door een goed evenwicht tussen aangekondigde en niet aangekondigde controles.
Een van de aanbevelingen van de staten-generaal van de Verkeersveiligheid van mei 2011 is een verhoging van de objectieve en de subjectieve pakkans: "Er zijn niet alleen meer controles nodig maar het is ook aan te bevelen dat deze controles meer zichtbaarheid krijgen en gepaard gaan met informatieverstrekking en sensibilisering".
Er werd tot op heden nog geen onderzoek gedaan naar het effect van de huidige radioberichtgeving of andere vormen van aankondiging van controles. Een dergelijk onderzoek lijkt inderdaad wel aangewezen. Uit de attitudemeting van het BIVV blijkt immers dat de subjectieve pakkans met betrekking tot snelheidsovertredingen nog altijd vrij laag is. Slechts 30% van de autobestuurders in 2009 schat de kans op een snelheidscontrole groot of zeer groot in.
Snelheid is een van de hoofdoorzaken van onveiligheid op onze wegen. Het is dan ook belangrijk dat alle maatregelen die genomen worden om ervoor te zorgen dat bestuurders minder snel gaan rijden, zo doeltreffend mogelijk ingezet worden.
De heer Bert Anciaux (sp.a). - Dat is het standaardantwoord van het BIVV en dat klinkt allemaal heel redelijk. Vandaag had ik graag de mening van de staatsecretaris gehoord. Meer bepaald had ik graag geweten wat hij denkt van de banaliserende toon waarop de snelheidscontroles via de radio worden aangekondigd. Alle radiozenders slaan dezelfde toon aan en wie daartegen durft te reageren, wordt weggelachen. Ik heb geen probleem met communicatie. De vraag is of die niet beter na de controles gebeurt. Controles achteraf zullen ook een afschrikwekkend effect hebben, terwijl de systematische aankondigingen vooraf een totaal tegenovergesteld effect.
De heer Melchior Wathelet, staatssecretaris voor Leefmilieu, Energie en Mobiliteit en voor Staatshervorming. - Ik heb mijn mening gegeven en sta achter de aanbevelingen van de staten-generaal van de Verkeersveiligheid en de standpunten van het BIVV. Overigens zijn er meer controles dat degene die via de radio worden gemeld. Het zou nefast zijn voor de verkeersveiligheid als we weggebruikers de indruk zouden geven dat ze er van uit kunnen gaan dat er geen andere controles zijn dan die aangekondigd via de radio.
De heer Bert Anciaux (sp.a). - Ik wil nog één opmerking maken. In tegenstelling tot wat de staatssecretaris zegt, worden de exacte locatie en het tijdstip van de controles wel degelijk meegedeeld.