Belgische Senaat

ZITTING 2011-2012

9 NOVEMBER 2011

Wetsontwerp houdende goedkeuring van de veertiende algemene herziening van de quota van de lidstaten van het Internationaal Monetair Fonds en de amenderingen van de statuten van het Internationaal Monetair Fonds, zoals voorzien in Resolutie nr. 66-2 van 15 december 2010 van de Raad van gouverneurs van het Internationaal Monetair Fonds

VERSLAG

NAMENS DE COMMISSIE VOOR DE FINANCIËN EN VOOR DE ECONOMISCHE AANGELEGENHEDEN UITGEBRACHT DOOR

DE HEER MILLER

I. INLEIDING

Het voorliggende wetsontwerp valt onder de verplicht bicamerale procedure overeenkomstig artikel 77 van de Grondwet. Het werd door de regering ingediend op 25 oktober 2011.

Het wetsontwerp werd verzonden naar de Commissie voor de Financiën en de Economische Aangelegenheden. Zij heeft het ontwerp besproken tijdens haar vergadering van 9 november 2011, in aanwezigheid van de ontslagnemende vice-eersteminister en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen.

II. INLEIDENDE UITEENZETTING VAN DE ONTSLAGNEMENDE VICE-EERSTE MINISTER EN MINISTER VAN FINANCIËN EN INSTITUTIONELE HERVORMINGEN

Het wetsontwerp dat aan het Parlement wordt voorgelegd, behelst enerzijds de goedkeuring van de veertiende algemene herziening van de quota van de lidstaten van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en anderzijds van de amenderingen van de statuten van het IMF, zoals bepaald in Resolutie nr. 66-2 van 15 december 2010 van de Raad van gouverneurs van het Internationaal Monetair Fonds.

De veertiende algemene herziening van de quota heeft een dubbele doelstelling : waarborgen dat het IMF voldoende financiële slagkracht heeft in het geval van een wereldwijde crisis en het versterken van de legitimiteit van het IMF, door de quotaverdeling aan te passen aan de gewijzigde economische krachtsverhoudingen.

Wat de totale omvang van de quotaverhoging betreft, werd een verdubbeling van de quota overeengekomen, van ongeveer 238,4 miljard Speciale Trekkingsrechten (STR) naar 476,8 miljard STR. Het quotum van België zal hierdoor 6 410,7 miljoen STR bedragen, zijnde een verhoging met 1 805,5 miljoen STR, of ongeveer 39 %. Dit neemt echter niet weg dat het Belgische aandeel in de quota zal verminderen naar 1,35 % (van 1,93 %).

Drie vierde van de Belgische quotumverhoging, namelijk 1 354,275 miljoen STR, zal in euro betaald worden, en nagenoeg geheel worden voldaan in renteloze schatkistbons, uitgedrukt in euro en mobiliseerbaar door het IMF naargelang zijn behoeften in onze munt. Dit bedrag zal worden ingeschreven in de Begroting. Het is evenwel niet zeker dat het effectief in 2012 zal dienen te worden gestort. Het is immers mogelijk dat de algemene quotaverhoging pas effectief in 2013 door de lidstaten van het IMF goedgekeurd zal zijn.

Eén vierde, namelijk 451,375 miljoen STR, is betaalbaar in bijzondere trekkingsrechten of in door het IMF aangeduide valuta's of in een combinatie van deze reservetegoeden. Dit deel zal door de Nationale Bank van België worden betaald overeenkomstig het organiek statuut van de Nationale Bank van België.

Enkel 0,25 % van de totale verhoging, zijnde 4,51425 miljoen STR, zal niet worden voldaan in renteloze schatkistbons, maar op een rekening van het IMF bij de NBB gestort worden. Dit vloeit voort uit de verplichting voor elke lidstaat om ten minste 0,25 % van zijn quotum op een rekening beschikbaar te houden.

Deze betalingen hebben als tegenpartij een vordering van de Belgische Staat op het IMF en zijn dus financiële verrichtingen die geen enkel impact hebben op de netto financieringsbehoefte.

De amenderingen van de statuten beogen een hervorming van de Raad van Beheer en hebben betrekking op de verkiezing van de beheerders en hun plaatsvervangers enerzijds en de omvang en samenstelling van de Raad van Beheer anderzijds. Het is de bedoeling de representativiteit van alle lidstaten binnen de Raad van Beheer te verbeteren en de legitimiteit van zijn beslissingen te versterken.

Gelet op het voorgaande meent de regering dat België moet instemmen met de verhoging van zijn quotum binnen het IMF en met de wijziging van de statuten van het Fonds. Zij vraagt u bijgevolg het voorgestelde wetsontwerp te willen goedkeuren.

III. ALGEMENE BESPREKING

A. Vragen en opmerkingen van de leden

Mevrouw Zrihen heeft enkele vragen over dit dossier. De quota worden om de vijf jaar herzien en blijkbaar waren de besprekingen niet makkelijk. Wat voor moeilijkheden waren er ?

België zou komen tot een quotum van 1,35 %, wat lager is dan gepland. In hoeverre beïnvloedt dit het stemrecht en de toegang voor ons land tot speciale trekkingsrechten (STR) ?

Worden de beheerders verkozen op basis van voorstellen van elke lidstaat ? Zijn er criteria om zich kandidaat te stellen ?

Wat met de positie van de groeilanden en de landen met een overgangseconomie ? Welke rol hebben zij in deze nieuwe Raad van Beheer ? Maakt een totaal van vierentwintig beheerders een behoorlijke vertegenwoordiging binnen de Raad van Beheer mogelijk ?

Op 26 april 2007 keurde de Senaat een voorstel van resolutie van de socialistische fractie goed over het Belgisch beleid betreffende de hervorming van het bestuur en het beleid van de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds (stuk Senaat, nr. 3-1920).

Toen leek het uiterst belangrijk dat het algemeen beleid van het IMF een zo duurzaam mogelijke ontwikkeling niet echt bevorderde aangezien het fonds geen sterke speler was in de strijd tegen het besmettingsgevaar dat een financiële crisis inhoudt. Er was ook sprake van de voorwaarden alsook van de controleprogramma's van het IMF. Pleit de ingevoerde regeling om deel te nemen aan én om toe te treden tot de Raad van Beheer voor een evolutie van de hervorming van het IMF of wil men de regeling enkel bekrachtigen in de huidige context ?

De heer Daems merkt op dat het relatief gewicht van België daalt. Wat is daar de impact van ? De groeiende economieën wensen groei ook politiek te vertalen en de tekst die vandaag moet worden goedgekeurd, is daar een uiting van. Het is logisch dat hun vertegenwoordiging in internationale organen ook evolueert. Hun relatief aandeel binnen het IMF is zijns inziens nog steeds vrij klein, vergeleken bij de evenwichten in de wereldeconomie en wat daaruit voortvloeit. Het stemgewicht van België daalt naar 1,35 %. Hoe verhoudt zich dat tot de andere stemgewichten ? Verandert het gewicht van andere grote lidstaten ook op significante wijze ?

Spreker onderlijnt dat dit niet zonder belang is aangezien het IMF toch een zeer grote impact heeft in wat er vandaag gebeurt met de financiële crisis.

Als bijlage bij het wetsontwerp (stuk Senaat, nr. 5-1285/1) is Resolutie nr. 66-2 van de Raad van gouverneurs van het IMF in drie talen opgenomen : het Nederlands, het Frans en ook het Engels. Spreker verheugt zich over het feit dat ook de Engelse tekst is opgenomen. De heer Daems wijst erop dat hij reeds zeer lang voorstander is om het Engels als officiële taal in de parlementen te erkennen, als het gaat over het zakenleven. Wat is het statuut van deze Engelse tekst in de bijlage ?

De voorzitter, de heer Sannen, antwoordt op de vraag van de heer Daems en verduidelijkt dat de drie teksten in de bijlage bij het wetsontwerp vanuit juridisch oogpunt evenwaardig zijn. De Engelse tekst was de originele tekst, maar ze zijn alle drie evenwaardig.

De heer Daems is tevreden met dit antwoord en wijst op het feit dat in artikel 2 van het voorliggende wetsontwerp staat dat de tekst als bijlage « volkomen gevolg zal hebben ». Vertalingen hebben niet altijd duidelijke juridische gevolgen, wanneer er geen voorrang van tekst wordt vastgesteld. Het is dus een argument om het Engels te kiezen als officiële taal in economische aangelegenheden.

B. Antwoord van de ontslagnemende Vice-eerste minister en minister van Financiën en Institutionele Aangelegenheden

De ontslagnemende Vice-eerste minister en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen wijst erop dat er inderdaad heel wat discussie is voorafgegaan aan de voorgestelde wijzigingen en dit zowel in de schoot van de raad van Beheer van het IMF als op het niveau van de Staats- en regeringsleiders en de ministers van Financiën van de verschillende lidstaten, in de G-20 en, op het niveau van de Europese Unie, binnen de Ecofin-Raad en de Eurogroep. Dit hoeft niet te verbazen gezien de belangen van de individuele lidstaten, alsook de regionale belangen op wereldschaal.

Een quota-aanpassing betekent immers een versterking van de aanwezigheid van de ene lidstaat of regio binnen het IMF ten nadele van de andere lidstaat of regio.

Een algemene herziening van de quota vereist een evenwichtsoefening waarbij rekening gehouden wordt met alle elementen die betrekking hebben op de opdrachten van het IMF. Elke verschuiving in gewicht van één of ander element, heeft steeds vergaande gevolgen.

Zo zijn voor België en andere geïndustrialiseerde landen de criteria « open economie » en de plaats van de lidstaat ten aanzien van de geldstromen, belangrijk. Dit is niet meer dan normaal aangezien het gaat om een monetair fonds dat de internationale monetaire en financiële evenwichten beïnvloedt. De opkomende economieën en de ontwikkelingslanden wensen dat minder met dergelijke criteria rekening wordt gehouden, maar dit zou natuurlijk de eigenheid van het IMF wijzigen.

De besprekingen hebben hoofdzakelijk betrekking op de criteria die in aanmerking moeten worden genomen om de quota te berekenen.

Ingaande op de vraag van de heer Daems, bezorgt de minister aan de commissie de door het IMF opgestelde tabel met de aangepaste quota voor alle lidstaten (zie bijlage).

Zoals hij reeds verklaarde in zijn inleiding, zal de Belgische positie in het IMF verzwakken, vermits het Belgische aandeel in de quota van 1,93 % op 1,35 % gebracht wordt. Het aandeel van België in het totale stemgewicht zal dalen van 1,86 % tot 1,30 %.

De minister meent echter dat dit resultaat van de onderhandelingen in de lijn ligt van onder andere de resolutie die de Senaat in 2007 heeft aangenomen : men kan in een resolutie niet vragen rekening te houden met de groeilanden en de landen met een overgangseconomie en er dan niet de conclusie uit trekken dat dit uitgangspunt uiteraard het aandeel van de ontwikkelde landen doet afnemen.

De aanpassingen van de statuten hebben betrekking op de verkiezingen van de beheerders en hun plaatsvervangers enerzijds en de omvang en samenstelling van de Raad van Beheer anderzijds. De statuten van het IMF voorzien tot nog toe inderdaad twee soorten beheerders : diegenen die aangesteld worden en diegenen die verkozen worden.

Voortaan zullen alle beheerders verkozen worden, zonder evenwel te raken aan het gezag en de status van de beheerders.

Op de vraag van mevrouw Zrihen betreffende de verkiezingsvoorwaarden, wijst de minister erop dat het de lidstaten zijn die de kandidaten voordragen. Dit gebeurt zonder voorafgaande selectie elders. De Belgische regering heeft steeds, in nauw overleg met de Nationale Bank van België, gezocht naar de beste profielen.

Maar minister Reynders erkent wel dat er discussie is over het feit dat sommige — ook Europese — lidstaten enkel zichzelf vertegenwoordigen, omwille van hun sterkte binnen het IMF, terwijl andere landen een groep landen vertegenwoordigen. Tevens mag men niet uit het oog verliezen dat de zogenaamde BRICS -landen (Brazilië, Rusland, India, China) reeds een individuele vertegenwoordiger hebben. Toch vragen deze landen een versterking van hun positie binnen het IMF en een verhoging van hun stemgewicht.

België leidt reeds geruime tijd een constituante waarvan de andere lidstaten momenteel Oostenrijk, Hongarije, Turkije, de Tsjechische Republiek, Wit-Rusland, Kosovo, Slovakije, Luxemburg en Slovenië zijn.

Na de goedkeuring van de amenderingen van de statuten van het IMF door alle parlementen van de lidstaten zal België moeten werken aan een nieuwe constituante.

De minister verklaart in dit verband reeds voorbereidende besprekingen te hebben opgestart met Nederland. In het kader van de besprekingen binnen de G-20 tijdens het Belgische voorzitterschap van de Europese Unie, hadden de Europese landen (ruimer dan Europese Unie) zich er immers toe verbonden om hun vertegenwoordiging met twee zetels te verminderen, ten voordele van de opkomende economieën en transitielanden.

Met dit vooruitzicht zijn er besprekingen opgestart tussen België en Nederland om een gezamenlijke constituante te vormen, met dien verstande dat deze alliantie zou slaan op alle lidstaten die deel uitmaken van de twee constituantes die België en Nederland vertegenwoordigen.

Voor het ogenblik heeft België een permanente aanwezigheid in het Comité van het IMF, bij de Wereldbank en in het Ontwikkelingscomité. België heeft ook (afwisselend met Oostenrijk) een lid in de Raad van bestuur van het IMF.

Indien België met Nederland in een gezamenlijke constituante zit, zal er tussen die landen ook worden voorzien in een afwisseling voor de bestuursorganen en voor de staf.

België zal, bij het IMF, het standpunt verdedigen van alle landen die deel uitmaken van de constituante.

De minister onderstreept dan ook het belang van de positie van België binnen een groep van landen, eerder dan als individuele lidstaat van het IMF. Synergieën met gemengde landengroepen kunnen zijn zeer nuttig zijn. Dit kan bijvoorbeeld van belang zijn bij de verdere discussie met Verenigde Staten over hun al te dominante positie in het IMF.

De minister geeft toe dat de nieuwe toestand ook voor België wijzigingen inhoudt wat betreft het beroep dat kan worden gedaan op de financieringscapaciteit van het Fonds. België moet anderzijds wel deelnemen aan de operaties die dienen om de actiemiddelen van het Fonds te versterken.

Wat de interventies van het IMF betreft, wenst de minister erop te wijzen dat het Fonds alleen bijdraagt waar het gevraagd wordt. De lidstaten kunnen een beroep doen op het Fonds wanneer ze zich in moeilijkheden bevinden. Het Fonds treedt alleen op om te proberen financiële steun te bieden, zodat de lidstaat zich weer wat kan herstellen. Vanaf dit punt komt ook de discussie over de voorwaarden — die aan de bijdrage van het Fonds gekoppeld zijn — weer opduiken, en wel de vraag of die voorwaarden nu aanvaardbaar zijn of niet.

De minister is van oordeel dat zulks wel degelijk het geval is. In dit verband maakt hij een vergelijking met de interventie van het European Financial Stability Facility (EFSF) in Griekenland, die aan voorwaarden was verbonden.

In het verleden is er weliswaar terechte kritiek geuit op sommige interventies van het IMF maar de opvattingen binnen het Fonds zijn sindsdien geëvolueerd. In vergelijking met de Europese Commissie is het IMF vaak voorzichtiger wat de duur van een interventie en de sociaaleconomische gevolgen van een aantal maatregelen betreft. Ten slotte wordt wel het belastinggeld gebruikt van de belastingbetalers in de verschillende lidstaten. Tot op heden heeft België nog geen euro — of frank — aan het IMF verloren : alle ter beschikking gestelde middelen zijn altijd terugbetaald.

De situatie van de Wereldbank is anders : deze instelling speelt een andere rol in termen van ontwikkeling. Zij treedt heel vaak op, onder andere ook via giften en schuldkwijtschelding.

De eindeloze discussie over « voorwaardelijke hulp » of « rechtstreekse begrotingssteun » binnen de ontwikkelingshulp is bekend en wordt voortgezet in de verschillende beslissingsorganen.

C. Replieken

Mevrouw Arena wil graag reageren met betrekking tot de voorwaardelijkheid. Het was niet de bedoeling te beweren dat er geen voorwaarden mogen zijn, wel dat die voorwaarden geëvalueerd moeten worden. Bij het IMF is er een zekere bewustwording gaande, waardoor er een aantal voorwaarden op losse schroeven zijn gezet. In Burundi bijvoorbeeld had men gevraagd om de koffiebevoorradingslijnen te liberaliseren om zo een beroep te kunnen doen op leningen van het Fonds. Dit is rampzalig gebleken voor de koffieproductie als dusdanig. Zo is dus gebleken dat er een externe, onafhankelijke evaluatie nodig is van de voorwaarden die verbonden zijn aan structurele aanpassingsplannen, omdat die niet altijd de resultaten brengen die men verwacht. Het zou interessant zijn over die voorwaarden te discussiëren en ook om verder te gaan dan economische voorwaarden. Er kunnen ook sociale en milieugerelateerde aspecten in overweging worden genomen. Vooral nu men het Fonds in Europa ziet optreden, zou het interessant zijn om zich vragen te stellen in verband met de voorwaarden voor Europa.

IV. BESPREKING VAN DE ARTIKELEN

De artikelen 1 tot en met 3 geven geen aanleiding tot een verdere bespreking in de commissie.

V. STEMMINGEN

De artikelen 1 tot en met 3, alsmede het wetsontwerp in zijn geheel, worden eenparig aangenomen door de 11 aanwezige leden.

Vertrouwen werd geschonken aan de rapporteur voor het opstellen van dit verslag.

De door de commissie aangenomen tekst is dezelfde als de tekst van het wetsontwerp ingediend door de regering (zie stuk Senaat, nr. 5-1285/1 - 2011/2012).

BIJLAGE

Table A1. Illustration of Proposed Quota and Voting Shares — By Member 1/

(In percent)