Belgische Senaat

ZITTING 2009-2010

27 APRIL 2010

Voorstel van resolutie teneinde fruit en groenten in kort circuit vrij te stellen van de belasting over de toegevoegde waarde en het percentage van de belasting over de toegevoegde waarde op bepaalde voedingsmiddelen waarvan vooraf wordt vastgesteld dat ze geen deel uitmaken van een gezonde en evenwichtige dagelijkse voeding, te verhogen

(Ingediend door mevrouw Christine Defraigne)

TOELICHTING

Dit voorstel van resolutie neemt de tekst over van een voorstel dat reeds op 19 juni 2009 in de Senaat werd ingediend door de heer Jacques Brotchi (stuk Senaat, nr. 4-1365/1 - 2008/2009).

Sinds enkele jaren stellen we een aanzienlijke verandering van ons eetgedrag vast. Hoewel het voedingsaanbod steeds diverser en overvloediger wordt, spitst het zich sterk toe op industriële producten met een hoog zout-, suiker- en/of vetgehalte. In het kader van dit voorstel van resolutie en met het oog op coherentie zullen we dergelijke producten « te zoete, te vette en te zoute voedingsmiddelen die niet strikt noodzakelijk zijn » noemen. De indiener vraagt dat er regelmatig een commissie van deskundigen zou samenkomen om de lijst van deze « te zoete, te vette en te zoute voedingsmiddelen die niet strikt noodzakelijk zijn » aan te vullen.

De fors toegenomen consumptie van deze producten heeft een veralgemeende scheeftrekking van de voedingsgewoonten in Europa en een schadelijke daling van de fruit- en groenteconsumptie tot rechtstreeks gevolg. Het gaat hier om een volksgezondheidsfenomeen dat men niet mag verwaarlozen en dat dringend om een reactie vraagt.

Dit voedingsfenomeen brengt nefaste effecten voor de gezondheid en het welzijn teweeg. Zo zien we een toename van de problemen met betrekking tot obesitas en overgewicht bij de Europese bevolking en in het bijzonder bij kinderen.

In Europa heeft 25 tot 75 % van de volwassen bevolking te kampen met overgewicht en bijna een derde van die bevolking lijdt aan obesitas ! Nog alarmerender is dat 10 tot 30 % van de kinderen tussen 7 en 11 jaar met overgewicht kampt en dat 8 tot 25 % van de adolescenten hetzelfde probleem heeft (1) .

Heel wat studies tonen aan hoe belangrijk het is verse producten te nuttigen, en in het bijzonder fruit en groenten.

In België eet slechts 0,1 % van de bevolking ouder dan 15 jaar de door de WHO aanbevolen dagelijkse hoeveelheid groenten van 350 gram (2) .

In Europa zijn er slechts enkele landen waar men de door de WHO aanbevolen hoeveelheid fruit en groenten consumeert.

Naast dit flagrante gebrek aan fruit en groenten op ons bord brengen de te zoete, te vette, te zoute tussendoortjes die niet strikt noodzakelijk zijn onze voeding uit evenwicht.

Heel wat voedingsmiddelen, die vaak een veel te hoog caloriegehalte hebben, worden ons op elk moment ter beschikking gesteld en zorgen ervoor dat men aldoor zit te knabbelen.

Vaak gaat het hierbij dan om zoete en zoute producten (snoep, chips, ...). Deze producten zijn in het algemeen rijk aan enkelvoudige koolhydraten en vetten.

Dit fenomeen komt voor bij quasi de helft van de Belgische consumenten en 17 % van hen snoept elke dag van de week.

Het probleem van deze vorm van consumptie heeft te maken met het gevoel van verzadiging : terwijl de energietoevoer ruimschoots bereikt is, voelt de consument zich nog niet verzadigd en blijft eten tot zijn hongergevoel verdwijnt.

In België kan bijna 30 % van de mensen die tussendoor zitten te knabbelen hier niet mee stoppen.

Deze overconsumptie van voedingsmiddelen die zogenaamd te zoet, te vet, te zout en niet strikt noodzakelijk zijn, zorgt voor een forse toename van het aantal gevallen van overgewicht en obesitas binnen de Belgische bevolking en een sterke verhoging van de kans op hart- en vaatziekten, diabetes, osteoporose, ...

Obesitas is een groot probleem in onze samenleving en er zijn enkele min of meer goede initiatieven genomen om deze reële plaag een halt toe te roepen. De indiener stelt voor dat de regering een duidelijke en constructieve boodschap voor de volksgezondheid lanceert. In plaats van een campagne vol verboden te lanceren die mensen een slecht geweten bezorgt, stelt de indiener een heel andere optie voor : de strijd tegen junk food aanbinden door de prijs ervan te verhogen en fruit en groenten toegankelijker maken door de prijs ervan te verlagen.

De indiener wil de Belgische regering feliciteren met haar Nationaal Voedings- en Gezondheidsplan. Hij merkt echter op dat niet alles is uitgevoerd binnen de opgelegde termijnen en dat heel wat initiatieven het licht nog moeten zien.

Momenteel bedraagt het btw-tarief voor alle voedingsmiddelen in België zes procent.

De indiener vraagt de regering om bij de Europese Unie :

(i) een aanvraag tot btw-vrijstelling voor fruit en groenten in te dienen;

(ii) een aanvraag tot btw-verhoging van zes naar twaalf procent voor de producten die zogenaamd te zoet, te vet, te zout en niet strikt noodzakelijk zijn, in te dienen.

Deze btw-vrijstelling voor fruit en groenten in kort circuit zou perfect te verantwoorden zijn als dringend btw-tarief met het oog op de volksgezondheid (3)  : er is aangetoond dat de toename van het aantal gevallen van obesitas in Europa bijna 2 % per jaar bedraagt (4) . Bij het lezen van deze cijfers begrijpt men hoe dringend het is om een uitzonderlijke fiscale maatregel inzake volksgezondheid goed te keuren. De invoering van dit dringende btw-tarief met het oog op de volksgezondheid zou voor de Europese Gemeenschap een uitdrukking zijn van haar vastberadenheid om de obesitas- en overgewichtpandemie bij de bevolking te bestrijden. Deze verlaging zou echter vooral een middel zijn om deze ziekte, die in twintig jaar tijd drie keer meer voorkomt, het hoofd te bieden.

Naast deze maatregelen raadt de indiener aan om de voedingsmiddelen beter te etiketteren en een beter onderscheid te maken tussen verwerkte producten met een hoog caloriegehalte en onverwerkte producten zoals fruit en groenten, rijst, olie, ... Dit debat moet evenwel plaatsvinden binnen de Europese instanties en België zou er baat bij hebben om zich ter zake strikt op te stellen en Europa bewust te maken van deze problematiek, die de gezondheid van zijn burgers ondermijnt.

VOORSTEL VAN RESOLUTIE

De Senaat,

A. Gelet op het feit dat de dagelijkse consumptie van fruit en groenten bij de Belgische bevolking lang niet in de buurt komt van de doelstellingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO);

B. Gelet op het feit dat de consumptie van fruit en groenten duidelijk veel lager is dan de aanbevelingen van de WHO bij achtergestelde sociaaleconomische groepen;

C. Gelet op het feit dat een aanzienlijke consumptie van fruit en groenten bevorderlijk is voor een daling van de kans op ernstige aandoeningen zoals obesitas, hart- en vaatziekten, kanker, diabetes en osteoporose;

D. Gelet op het feit dat volgens de WHO het aantal kinderen en volwassenen met overgewicht of obesitas binnen de Europese Unie en in België steeds verder stijgt;

E. Gelet op het feit dat obesitas in het bijzonder de meest achtergestelde sociaaleconomische groepen treft;

F. Gelet op het feit dat de consumptie van voedingsmiddelen die zogenaamd « te zoet, te vet, te zout en niet strikt noodzakelijk zijn », de verhoging van de kans op ernstige aandoeningen zoals obesitas, hart- en vaatziekten, diabetes, kanker en osteoporose in de hand werkt;

G. Gelet op het huidige btw-tarief in België van 6 % voor alle voedingsmiddelen;

H. Gezien de variabele btw-tarieven naar gelang van de lidstaat van de Europese Unie (zie bijlage I);

I. Gezien het Europese Handvest voor het tegengaan van obesitas dat werd opgesteld tijdens de Europese ministeriële conferentie van de WHO in november 2006;

J. Gelet op het Witboek van de Europese Commissie van 30 mei met als opschrift « EU-strategie voor aan voeding, overgewicht en obesitas gerelateerde gezondheidskwesties »;

K. Gelet op de Europese richtlijn nr. 77/388/EEG en de Europese richtlijn nr. 92/77/EEG (5) ;

L. Gelet op het voorstel van resolutie van het Europees Parlement van 1 februari 2007 over het bevorderen van gezonde voeding en lichaamsbeweging;

M. Gelet op het voorstel van resolutie van het Europees Parlement van 25 september 2008 over het Witboek over aan voeding, overgewicht en obesitas gerelateerde gezondheidskwesties.

Vraagt de regering :

1. een commissie van deskundigen op te richten die belast is met het opstellen van de lijst van producten die zogenaamd « te zoet, te vet, te zout en niet strikt noodzakelijk zijn »;

2. alle Belgische burgers toegang tot deze lijst te verlenen zodat ze geïnformeerd zijn en de beste bronnen van nutritiënten kunnen kiezen;

3. de btw te verhogen tot 12 % voor voedingsmiddelen die zogenaamd « te zoet, te vet, te zout en niet strikt noodzakelijk zijn »;

4. een voorstel voor een « dringend btw-tarief met het oog op de volksgezondheid » voor alle lidstaten van de Europese Unie, waarbij fruit en groenten in kort circuit van het btw-tarief worden vrijgesteld, op de agenda van de volgende raad van de ministers van Financiën van de Europese Unie te plaatsen.

20 april 2010.

Bijlage

Europese Unie

Geldend btw-tarief op 1 april 2005

(De lijst van genoemde producten is niet exhaustief)

(1) Rapport van de WHO, The challenge of obesity in the WHO European Region, 2005.

(2) Wetenschappelijk Instituut volksgezondheid, Rapport Voedselconsumptiepeiling, 2004.

(3) Deze verlaging van het btw-tarief wordt als dringend beschouwd gezien de snelle stijging van het aantal gevallen van obesitas en overgewicht in België en in Europa.

(4) Rapport van de WHO, The challenge of obesity in the WHO European Region, 2005.

(5) Sedert 1 januari 1993 kunnen de lidstaten enkel een verlaagd btw-tarief toepassen voor leveringen van goederen en diensten opgesomd in een limitatieve lijst vastgesteld door de Raad van de Europese Gemeenschappen en opgenomen als bijlage bij de richtlijn 92/77/EEG van de Raad tot wijziging van richtlijn 77/388/EEG. Artikel 12, lid 3, a, alinea 3, van de richtlijn nr. 77/388/EEG machtigt de lidstaten, op permanente wijze, één of twee verlaagde tarieven toe te passen uitsluitend op de leveringen van goederen en diensten van de categorieën opgesomd in bijlage H van deze richtlijn, waarbij dit verlaagd tarief beperkt is tot 5 %. Bijlage H, categorie1, beoogt de « levensmiddelen voor menselijke en dierlijke consumptie; levende dieren, zaaigoed, planten en ingrediënten welke gewoonlijk bestemd zijn voor gebruik bij de bereiding van levensmiddelen; produkten die gewoonlijk bestemd zijn ter aanvulling of vervanging van levensmiddelen. »