UPDATE 20 APRIL 2020
De gezondheidsmaatregelen in het kader van de strijd tegen de verspreiding van het coronavirus hebben ook hun invloed op de lopende procedure voor de vernieuwing van de Hoge Raad van de Justitie.
De verkiezing van de 22 leden-magistraten door de beroepsmagistraten, die was gepland op 24 april 2020, werd uitgesteld tot 25 september 2020.
De Senaat zal de leden niet-magistraten pas na de zomer benoemen. De termijn waarbinnen kandidaturen of voordrachten bij de Senaat kunnen worden ingediend, werd verlengd tot 10 september 2020.
* * *
Binnen enkele maanden wordt de Hoge Raad voor de Justitie vernieuwd. Kandidaten voor een mandaat van lid niet-magistraat kunnen zich tot 10 september 2020 aanmelden bij de Senaat.
De Hoge Raad voor de Justitie (hierna de HRJ) werd in 1999 opgericht om de Belgische justitie beter te doen werken. De HRJ doet dat op drie manieren. Hij speelt een centrale rol bij de selectie en de benoeming van magistraten, hij oefent controle uit op de werking van de rechterlijke orde door middel van audits, speciale onderzoeken en de behandeling van klachten en hij brengt adviezen uit over de algemene werking en organisatie van de rechterlijke orde.
De HRJ telt 44 leden met daarbij evenveel Nederlands- als Franstaligen en evenveel magistraten als niet-magistraten. Hij bestaat uit een Nederlandstalig en een Franstalig college, met elk 22 leden, 11 magistraten en 11 niet-magistraten. Alle leden hebben een ambtstermijn van vier jaar.
De 22 magistraten worden op 25 september 2020 gekozen door en uit de beroepsmagistraten.
De 22 niet-magistraten worden door de Senaat benoemd met een meerderheid van twee derden van de uitgebrachte stemmen. De Senaat vervult zo zijn transversale rol op een domein waar samenwerking tussen de federale staat en de deelstaten noodzakelijk is, namelijk de werking van justitie. De vereiste tweederdemeerderheid draagt ertoe bij dat de HRJ pluralistisch wordt samengesteld en een breed maatschappelijk draagvlak heeft.
De stemming in de plenaire vergadering is het sluitstuk van een lange procedure, waarbij de Senaat nagaat of de kandidaturen aan alle wettelijke voorwaarden voldoen en hoorzittingen met de kandidaten organiseert. Bij de selectie van de kandidaten dient de Senaat rekening te houden met een hele reeks criteria waaraan de groep van de niet-magistraten volgens de wetgever moet voldoen. Zowel voor het Nederlandstalig als voor het Franstalig college moet de Senaat 4 advocaten, 3 professoren aan een universiteit of een hogeschool en 4 leden uit het middenveld benoemen. Met leden uit het middenveld worden personen met een diploma hoger onderwijs bedoeld, die een voor de opdracht van de HRJ relevante beroepservaring hebben op juridisch, economisch, administratief, sociaal of wetenschappelijk vlak. Minstens een van de Franstalige leden moet Duits kennen. Ten slotte moet elke taalgroep ten minste vier leden van elk geslacht tellen.
Gegadigden kunnen zich zelf kandidaat stellen, maar kunnen ook worden voorgedragen door een orde van advocaten, een universiteit of een hogeschool. Voor elk college moet de Senaat ten minste vijf van de elf leden uit die voorgedragen kandidaten benoemen.
Het lijkt een wat ingewikkelde puzzel, maar de wetgever hecht dan ook veel belang aan diversiteit in de samenstelling van de HRJ.
De oorspronkelijke oproep tot de kandidaten werd op 10 januari 2020 in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd.
De termijn voor de indiening van de kandidaturen en de voordrachten is sindsdien verlengd tot 10 september 2020.