7‑30

Sénat de Belgique

Session ordinaire 2021‑2022

Séances plénières

Vendredi 8 juillet 2022

Séance du matin

7‑30

Belgische Senaat

Gewone Zitting 2021‑2022

Plenaire vergaderingen

Vrijdag 8 juli 2022

Ochtendvergadering

 

Annales

Handelingen

 

Sommaire

Inhoudsopgave

Approbation de l’ordre du jour. 3

Proposition de résolution visant la dispensation de la contraception d’urgence par les organismes chargés de l’accueil, l’information et l’accompagnement des personnes dans le cadre de la vie affective et sexuelle (de Mmes Latifa Gahouchi et Fatima Ahallouch, MM. Philippe Courard et Jean‑Frédéric Eerdekens, Mme Nadia El Yousfi et MM. André Frédéric et Julien Uyttendaele ; Doc. 7‑81). 3

Discussion. 3

Proposition de résolution visant à promouvoir l’utilisation des données publiques en vue d’améliorer la recherche dans le domaine politique (de Mme Stephanie D’Hose, M. Tom Ongena et Mmes Véronique Durenne, Karin Brouwers et Katia Segers ; Doc. 7‑329). 17

Discussion. 17

Proposition de résolution réclamant une enquête indépendante sur la mort par balle de la journaliste palestino‑américaine Shireen Abu Akleh (de Mme Maud Vanwalleghem et consorts ; Doc. 7‑368) 27

Discussion. 27

Prise en considération de propositions. 40

Votes. 41

Proposition de résolution visant la dispensation de la contraception d’urgence par les organismes chargés de l’accueil, l’information et l’accompagnement des personnes dans le cadre de la vie affective et sexuelle (Doc. 7‑81). 41

Proposition de résolution visant à promouvoir l’utilisation des données publiques en vue d’améliorer la recherche dans le domaine politique (Doc. 7‑329) 42

Proposition de résolution réclamant une enquête indépendante sur la mort par balle de la journaliste palestino‑américaine Shireen Abu Akleh (de Mme Maud Vanwalleghem et consorts ; Doc. 7‑368). 42

Modification du nom d’une commission. 43

Ordre des travaux. 44

Excusés. 44

Annexe. 45

Votes nominatifs. 45

Propositions prises en considération. 47

Dépôt d’une proposition. 48

Envoi de propositions de résolution à une autre commission. 48

Exécution des décisions du Conseil de sécurité des Nations unies. 50

Cour constitutionnelle – Arrêts. 50

Cour constitutionnelle – Questions préjudicielles. 52

Assemblée générale des juges de paix et des juges aux tribunaux de police. 52

Autorité des services et marchés financiers (FSMA). 52

Parlement européen. 53

 

Goedkeuring van de agenda. 3

Voorstel van resolutie over de verstrekking van noodanticonceptie door de instanties die belast zijn met de opvang, voorlichting en begeleiding van personen in het kader van hun affectieve en seksuele relaties (van de dames Latifa Gahouchi en Fatima Ahallouch, de heren Philippe Courard en Jean‑Frédéric Eerdekens, mevrouw Nadia El Yousfi en de heren André Frédéric en Julien Uyttendaele; Stuk 7‑81) 3

Bespreking. 3

Voorstel van resolutie ter bevordering van het gebruik van overheidsdata voor beter beleidsonderzoek (van mevrouw Stephanie D’Hose, de heer Tom Ongena en de dames Véronique Durenne, Karin Brouwers en Katia Segers; Stuk 7‑329) 17

Bespreking. 17

Voorstel van resolutie betreffende een onafhankelijk onderzoek naar het neerschieten van de Palestijns‑Amerikaanse journaliste Shireen Abu Akleh (van mevrouw Maud Vanwalleghem c.s.; Stuk 7‑368) 27

Bespreking. 27

Inoverwegingneming van voorstellen. 40

Stemmingen. 41

Voorstel van resolutie over de verstrekking van noodanticonceptie door de instanties die belast zijn met de opvang, voorlichting en begeleiding van personen in het kader van hun affectieve en seksuele relaties (Stuk 7‑81). 41

Voorstel van resolutie ter bevordering van het gebruik van overheidsdata voor beter beleidsonderzoek (Stuk 7‑329). 42

Voorstel van resolutie betreffende een onafhankelijk onderzoek naar het neerschieten van de Palestijns‑Amerikaanse journaliste Shireen Abu Akleh (van mevrouw Maud Vanwalleghem c.s.; Stuk 7‑368) 42

Naamswijziging commissie. 43

Regeling van de werkzaamheden. 44

Berichten van verhindering. 44

Bijlage. 45

Naamstemmingen. 45

In overweging genomen voorstellen. 47

Indiening van een voorstel 48

Verzending van voorstellen van resolutie naar een andere commissie. 48

Uitvoering van de besluiten van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. 50

Grondwettelijk Hof – Arresten. 50

Grondwettelijk Hof – Prejudiciële vragen. 52

Algemene vergadering van de vrederechters en de rechters in de politierechtbanken. 52

Autoriteit voor financiële diensten en markten (FSMA). 52

Europees Parlement 53

 

Présidence de Mme Stephanie D’Hose

(La séance est ouverte à 10 h 00.)

Voorzitster: mevrouw Stephanie D’Hose

(De vergadering wordt geopend om 10.00 uur.)

 

Approbation de l’ordre du jour

Goedkeuring van de agenda

 

Mme la présidente. – L’ordre du jour établi par le Bureau a été communiqué par voie électronique aux sénateurs.

Y a‑t‑il des observations ?

De voorzitster. – De agenda zoals vastgesteld door het Bureau werd elektronisch meegedeeld.

Zijn er opmerkingen?

 

M. Orry Van de Wauwer (CD&V). – En vertu de l’article 54, 3, alinéa 1er, du règlement du Sénat, je demande que nous examinions immédiatement, au cours de cette séance plénière, la proposition de résolution réclamant une enquête indépendante sur la mort par balle de la journaliste palestino‑américaine Shireen Abu Akleh (Doc. 7‑368).

De heer Orry Van de Wauwer (CD&V). – Op basis van artikel 54, 3, eerste lid van het reglement van de Senaat verzoek ik het voorstel van resolutie betreffende een onafhankelijk onderzoek naar het neerschieten van de Palestijns‑Amerikaanse journaliste Shireen Abu Akleh (Stuk 7‑368) onmiddellijk in de plenaire vergadering te behandelen.

 

Mme la présidente. – Le texte de cette proposition de résolution a été communiqué par voie électronique. En vertu de l’article 54, 3, alinéa 1er, du règlement du Sénat, notre assemblée peut effectivement prendre cette proposition de résolution en considération et l’examiner immédiatement. Je vous propose donc d’abord de prendre en considération la proposition de résolution.

De voorzitster. – De tekst van dit voorstel van resolutie werd elektronisch medegedeeld. Met toepassing van artikel 54, paragraaf 3, eerste lid, van het reglement van de Senaat, kan onze vergadering inderdaad dit voorstel van resolutie in overweging nemen en onmiddellijk behandelen. Ik stel dus eerst voor het voorstel van resolutie in overweging te nemen.

 

(Assentiment)

(Instemming)

 

Ensuite, je propose de l’ajouter à notre ordre du jour.

Vervolgens stel ik voor het aan onze agenda toe te voegen.

 

(Assentiment)

(Instemming)

 

Puisqu’il n’y a pas d’autres observations, l’ordre du jour, tel qu’il vient d’être modifié, est approuvé.

Aangezien er geen andere opmerkingen zijn, is de agenda, zoals hij net werd gewijzigd, goedgekeurd.

 

Proposition de résolution visant la dispensation de la contraception d’urgence par les organismes chargés de l’accueil, l’information et l’accompagnement des personnes dans le cadre de la vie affective et sexuelle (de Mmes Latifa Gahouchi et Fatima Ahallouch, MM. Philippe Courard et Jean‑Frédéric Eerdekens, Mme Nadia El Yousfi et MM. André Frédéric et Julien Uyttendaele ; Doc. 7‑81)

Voorstel van resolutie over de verstrekking van noodanticonceptie door de instanties die belast zijn met de opvang, voorlichting en begeleiding van personen in het kader van hun affectieve en seksuele relaties (van de dames Latifa Gahouchi en Fatima Ahallouch, de heren Philippe Courard en Jean‑Frédéric Eerdekens, mevrouw Nadia El Yousfi en de heren André Frédéric en Julien Uyttendaele; Stuk 7‑81)

 

Discussion

Bespreking

 

(Pour le texte adopté par la commission des Matières transversales, voir document 7‑81/5.)

(Voor de tekst aangenomen door de commissie voor de Transversale Aangelegenheden, zie stuk 7‑81/5.)

 

Mme la présidente. – La parole est à Mme Ryckmans pour un rapport oral.

De voorzitster. – Mevrouw Ryckmans heeft het woord voor een mondeling verslag.

 

Mme Hélène Ryckmans (Ecolo‑Groen), corapporteuse. – La proposition de résolution visant la dispensation de la contraception d’urgence par les organismes chargés de l’accueil, l’information et l’accompagnement des personnes dans le cadre de la vie affective et sexuelle a été déposée le 8 octobre 2019. La commission des Matières transversales l’a examinée pour la première fois au cours de sa réunion du 4 juin 2021. Mme El Yousfi, co‑auteure de la proposition, l’a présentée dans les termes suivants.

La loi fédérale sur la distribution des médicaments n’est pas adaptée à la réalité de terrain des centres de planning familial. Une solution rapide doit dès lors être prise eu égard au fait que la pilule du lendemain a comme but la contraception d’urgence et que, de surcroît, elle n’est pas susceptible de présenter un danger pour la santé dans les conditions normales d’utilisation. Il est ici important de préciser que la pilule du lendemain peut être délivrée sans prescription dans les pharmacies ou sur internet.

La présente proposition de résolution vise à apporter une solution complémentaire à la délivrance de la contraception d’urgence en pharmacie. Il est important de permettre aux centres de planning familial de délivrer en toute légalité la pilule du lendemain, car ces centres ont une importance déterminante. La distribution de la pilule du lendemain à l’accueil des centres de planning familial permet d’encadrer la bénéficiaire, ce qui n’est pas systématiquement le cas en pharmacie. Il s’agit d’un moment d’écoute par un professionnel formé, avec une explication de la contraception et pouvant déboucher sur la prise d’un rendez‑vous médical pour une contraception régulière.

En outre, le problème se situe également dans le fait qu’actuellement, la délivrance en pharmacie de la pilule du lendemain, pour être gratuite, s’opère au moyen de la carte d’identité ; les femmes n’y ont donc aucune garantie d’anonymat. À la différence des centres agréés par les autorités publiques qui, tout en la distribuant gratuitement, offrent de respecter la confidentialité, surtout pour les jeunes femmes provenant de milieux moins ouverts. Grâce à cette délivrance dans la discrétion, les femmes peuvent garder le contrôle de leur corps sans devoir chercher à se justifier.

S’est ensuivie une discussion générale et rapide. La commission a soutenu la demande de Mme El Yousfi d’envoyer la proposition de résolution devant le Comité d’avis pour l’égalité des chances entre les femmes et les hommes afin de recueillir son avis sur la question. Le Comité d’avis a examiné la proposition de résolution le 29 novembre 2021. Il a procédé à des auditions le 13 décembre 2021 et le 10 janvier 2022. Sur la base des éléments recueillis dans le cadre de ces auditions, le Comité d’avis a élaboré l’avis auquel vous avez eu accès et qui a été discuté en réunion le 28 mars et adopté le 23 mai 2022.

Ce texte est donc revenu à la commission des Matières transversales qui l’a examiné au cours de sa réunion du 10 juin 2022. Lors de la réunion du 4 juillet 2022, une dernière discussion a eu lieu et la commission a mis la proposition de résolution aux voix. Mmes Durenne et Ampe ont déposé des amendements au nom de leur groupe. La commission a procédé à l’examen des trois amendements qui ont tous été adoptés par 6 voix contre 5. L’ensemble de la proposition de résolution amendée a été adopté par 4 voix et 7 abstentions. Confiance a été faite aux rapporteurs pour la présentation du rapport oral en séance plénière.

Mevrouw Hélène Ryckmans (Ecolo‑Groen), corapporteur. – Het voorstel van resolutie over de verstrekking van noodanticonceptie door de instanties die belast zijn met de opvang, voorlichting en begeleiding van personen in het kader van hun affectieve en seksuele relaties werd ingediend op 8 oktober 2019. De commissie voor de Transversale Aangelegenheden heeft het voor de eerste keer onderzocht in haar vergadering van 4 juni 2021. Mevrouw El Yousfi, co‑auteur van het voorstel, leidde het als volgt in.

De federale wet op de verdeling van geneesmiddelen is niet aangepast aan de realiteit in de centra voor gezinsplanning. Er moet snel een oplossing worden gevonden, aangezien de morning‑afterpil een vorm van noodanticonceptie is en deze pil bovendien bij normaal gebruik geen gevaar voor de gezondheid oplevert. Het is belangrijk daarbij op te merken dat de morning‑afterpil zonder voorschrift in de apotheek of via het internet kan worden afgeleverd.

Dit voorstel van resolutie wil een aanvullende oplossing bieden voor de aflevering van noodanticonceptie in de apotheek. Het is belangrijk om de centra voor gezinsplanning toe te staan de morning‑afterpil volstrekt legaal af te leveren, omdat deze centra van cruciaal belang zijn. De verspreiding van de morning‑afterpil bij de receptie van de centra voor gezinsplanning maakt het mogelijk om de betrokkene te begeleiden, wat in de apotheken niet systematisch het geval is. Het gaat hier om een moment waarop een professional een luisterend oor biedt en uitleg geeft over het voorbehoedsmiddel, wat aanleiding kan geven tot een doktersbezoek voor regelmatige anticonceptie.

Bovendien is het probleem ook dat de aflevering van de morning‑afterpil in de apotheek, om gratis te kunnen zijn, op dit moment gebeurt door middel van de identiteitskaart. Vrouwen hebben hierdoor bijgevolg geen enkele garantie inzake anonimiteit, in tegenstelling tot de centra die door de overheid zijn erkend en die de pil niet alleen gratis verspreiden, maar ook de geheimhouding in acht nemen, in het bijzonder voor jonge vrouwen uit een meer gesloten leefwereld. Dankzij deze discrete verstrekking kunnen vrouwen de controle over hun lichaam behouden, zonder dat ze zich daarvoor hoeven te verantwoorden.

Na die inleiding volgde een algemene en snelle bespreking. De commissie steunde de vraag van mevrouw El Yousfi om het voorstel van resolutie aan het Adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen voor te leggen voor advies. Het Adviescomité heeft het voorstel van resolutie onderzocht op 29 november 2021. Het heeft hoorzittingen gehouden op 13 december 2021 en 10 januari 2022. Op grond van de informatie die het tijdens de hoorzittingen heeft ingewonnen, heeft het Adviescomité een advies opgesteld dat besproken werd tijdens de vergadering van 28 maart 2022 en aangenomen werd op 23 mei 2022.

De tekst kwam dus opnieuw bij de commissie voor de Transversale Aangelegenheden en werd er besproken tijdens de vergadering van 10 juni 2022. Tijdens de vergadering van 4 juli 2022 vond een laatste debat plaats en werd het voorstel van resolutie ter stemming voorgelegd. De dames Durenne en Ampe hebben in naam van hun fractie amendementen ingediend. De commissie is overgegaan tot de bespreking van de amendementen, die allemaal werden aangenomen met 6 stemmen tegen 5. Het geamendeerde voorstel van resolutie in zijn geheel werd aangenomen met 4 stemmen en 7 onthoudingen. Vertrouwen werd geschonken aan de rapporteurs voor een mondeling verslag in de plenaire vergadering.

 

Mme Latifa Gahouchi (PS). – Dans ce dossier, tout ou presque a été dit, tant en commission des Matières transversales que dans le cadre des travaux du Comité d’avis pour l’égalité des chances, que j’ai l’honneur de présider.

Le vote intervenu en commission des Matières transversales ce lundi 4 juillet a comptabilisé un nombre impressionnant d’abstentions. Sept membres se sont en effet abstenus, ce qui n’est pas étonnant car les amendements adoptés vident le texte de sa substance et ne tiennent nullement compte des travaux du Comité d’avis et de son rapport très détaillé de 55 pages, qui reprend non seulement les débats menés au sein du comité, mais également les précieuses auditions organisées.

La proposition d’avis du comité avait été amendée et adoptée par 8 voix contre 2 et 1 abstention. Que s’est‑il passé depuis lors ? Comment expliquer le revirement soudain de certains, alors que l’on observe malheureusement dans de nombreux pays un retour en force des mouvements opposés à l’IVG ? La contraception d’urgence offre une protection supplémentaire aux femmes pour leur éviter une expérience qui peut être traumatisante. C’est un constat sans appel.

Le texte soumis à l’examen de notre assemblée suivait ce fil rouge et le Comité d’avis l’avait bien analysé et compris. C’est la raison pour laquelle mon groupe dépose aujourd’hui des amendements en vue de tenir compte des avancées proposées et de revenir au dispositif initial soumis à l’examen de la commission des Matières transversales. Je pense que beaucoup d’abstentions se transformeraient en votes positifs si ces amendements étaient adoptés, comme je le souhaite de tout cœur.

Le contexte international plaide en faveur de la mise en œuvre de mesures en matière de contraception d’urgence pour protéger les femmes de manière optimale. Pour rappel, la Cour suprême des États‑Unis revient sur l’arrêt Roe vs Wade et laisse ainsi les États américains libres d’interdire l’IVG. Le président Joe Biden a dénoncé une « erreur tragique » qui « met la santé et la vie des femmes en danger » et a appelé les Américains à défendre le droit à l’avortement lors des élections de mi‑mandat en novembre. La principale organisation de planning familial a promis de continuer à se battre pour garantir l’accès à l’avortement, tandis que l’ancien président des États‑Unis, Barack Obama, a dénoncé une « attaque contre les libertés fondamentales de millions d’Américaines ». Le premier ministre britannique, Boris Johnson, a quant à lui été le premier dirigeant à réagir, déplorant le « grand retour en arrière » que représente cette décision de la Cour suprême.

On le sait : les premières victimes seront les femmes et les jeunes filles à faibles revenus, adolescentes, femmes migrantes et réfugiées notamment. Elles sont les plus durement touchées par les restrictions en matière d’avortement, notamment parce qu’il leur est plus difficile de s’acquitter de frais, de se rendre à l’étranger ou de s’absenter de leur travail.

Les législateurs qui imposent ces restrictions excessives à l’accès à l’avortement ne représentent pourtant pas l’opinion de la majorité des Américains. Un sondage de 2022 relève que les deux tiers des Américains pensent que l’avortement devrait être légal dans tous les cas ou dans la plupart des cas, et 77 % sont opposés à l’annulation de l’arrêt Roe vs Wade.

S’agissant de la situation en matière de contraception d’urgence dans les pays étrangers, on peut signaler qu’au Québec, un protocole a été élaboré à l’intention des infirmières autorisées à prescrire conformément au Règlement sur certaines activités professionnelles qui peuvent être exercées par une infirmière et un infirmier. L’activité professionnelle de l’infirmière décrite dans ce protocole est la suivante : « prescrire la contraception hormonale, un stérilet ou la contraception orale d’urgence, selon un protocole développé dans le cadre d’une activité qui découle du programme national de santé publique ».

En France, un protocole détermine les modalités d’administration de la contraception d’urgence non soumise à la prescription obligatoire aux élèves externes et internes des établissements d’enseignement du second degré. Il appartient à ces établissements de respecter les dispositions suivantes et d’adapter en conséquence leur mode de fonctionnement. Peuvent administrer cette contraception d’urgence les infirmiers et les infirmières rattachés à un établissement et y disposant d’un local permettant le respect de la confidentialité. La décision concernant l’administration d’une contraception d’urgence doit être précédée d’un entretien avec l’élève, qu’elle soit mineure ou majeure. Cet entretien a pour but de permettre à l’infirmière ou à l’infirmier d’apprécier si la situation de l’élève correspond aux critères d’urgence et de détresse caractérisés, prévus au deuxième alinéa de l’article L. 5134‑1 du Code de la santé publique. L’administration du médicament doit être conforme aux conditions d’utilisation prévues par l’autorisation de mise sur le marché.

Pour revenir aux discussions qui ont eu lieu au Sénat, précisons que le Comité d’avis a rendu un avis qui mérite vraiment d’être pris en considération. C’est un document de qualité qui rappelle notamment que, selon l’Organisation mondiale de la santé, la mise à disposition d’informations et de services en matière de contraception est fondamentale pour la santé et les droits humains de toute personne. Toutes les femmes et jeunes filles exposées à un risque de grossesse non désirée ont le droit d’avoir accès à la contraception d’urgence qui doit être systématiquement intégrée à l’ensemble des programmes nationaux de planification familiale.

En Belgique, la dispensation des soins de première ligne et de la contraception d’urgence est organisée différemment selon les Régions. Cette différence a été signalée par le Comité d’avis pour l’égalité des chances. Si les centres de planning familial et les pharmacies ont un rôle complémentaire et dispensent de la contraception d’urgence, il faut quand même rappeler que celle‑ci est disponible aussi en trois clics sur internet, sans aucun accompagnement et moyennant le paiement du prix plein faute de remboursement de l’INAMI.

Un point essentiel de la proposition de résolution déposée par mon groupe vise à prévoir une solution complémentaire en matière de délivrance de la contraception d’urgence : il s’agit d’autoriser le personnel des centres de planning familial – formé mais non médical – à dispenser en toute légalité des médicaments de contraception d’urgence non susceptibles de présenter un danger pour la santé. Dans la pratique, on constate que les centres de planning familial n’ont pas de médecin présent en permanence dans leurs locaux.

Les personnes les plus vulnérables peuvent être amenées à devoir s’adresser aux centres de planning familial pour obtenir une contraception d’urgence ainsi qu’une prise en charge globale. La dispensation de la contraception d’urgence par les centres de planning familial présente certains avantages.

Les centres offrent une prise en charge holistique et un cadre multidisciplinaire. Ils peuvent fournir gratuitement une contraception d’urgence avec, si nécessaire, un accès rapide à des stérilets d’urgence. Ils peuvent servir d’accompagnateur pour la contraception et la grossesse à long terme dans un anonymat total. Ces centres peuvent également détecter les maladies sexuellement transmissibles et sont équipés pour reconnaître les violences sexuelles et les problèmes intrafamiliaux. Ils apportent également un soutien psychologique aux femmes qui se trouvent dans des situations affectives, relationnelles ou sexuelles difficiles.

Le Comité d’avis a remis un avis motivé en quatre points. Je vous renvoie au texte en question.

Cet avis suggère notamment, en tenant compte des réalités de terrain très différentes entre la Flandre et la Fédération Wallonie‑Bruxelles, d’envisager la délivrance de la contraception d’urgence par le personnel – formé mais non médical – d’organismes agréés par les autorités publiques ayant pour vocation d’accueillir, d’informer et d’aider dans diverses matières familiales.

Les amendements que nous proposons se fixent pour objectif d’en revenir au dispositif initial de la proposition de résolution, dans le respect des travaux du Comité d’avis pour l’égalité des chances. En effet, le texte retenu par la commission, avec cependant les nombreuses abstentions enregistrées, ne répond pas aux avancées souhaitées et est vidé de sa portée.

Je conclurai en rappelant que la santé et les droits sexuels et reproductifs des femmes sont des droits humains. Toutes les femmes du monde entier continuent de voir ces droits bafoués ou restreints en raison de lois, de politiques ou de pratiques qui reflètent la persistance d’idéaux rétrogrades et conservateurs.

Au vu de l’actualité mondiale, les progressistes doivent, plus que jamais, s’engager résolument à faire évoluer les choses en matière de contraception, y compris de contraception d’urgence. Il est de notre devoir d’assurer à toutes les filles et à toutes les femmes des soins et des services de santé sexuelle et reproductive sûrs, accessibles, abordables et de qualité.

Dans ce cadre, lors d’une réunion du groupe des Parlementaires pour l’Agenda 2030, que j’ai l’honneur de coprésider avec mes collègues Els Van Hoof et Fourat Ben Chikha, nous avons pris connaissance du rapport annuel du Fonds des Nations unies pour la population sur l’état général de la population mondiale en 2021.

Ce rapport, publié en juin 2021 et intitulé Mon corps m’appartient, est interpellant. Il abordait pour la première fois le sujet des droits des femmes à disposer de leur corps dans les législations nationales. Il était effarant de lire, comme conclusion générale, que dans le monde, en 2021, seulement 55 % des femmes étaient pleinement en mesure de faire des choix en matière de santé, et de contraception notamment.

Enfin, toujours dans le cadre de nos travaux de l’Agenda 2030, nous avons, en mars 2020, examiné un rapport intitulé Comprendre l’imperceptible. Ce rapport était encore plus édifiant car il posait le constat qu’aujourd’hui encore, près d’une grossesse sur deux dans le monde n’est pas intentionnelle, soit au total 121 millions de grossesses non désirées chaque année. Plus de 60 % de ces grossesses accidentelles se soldent par un avortement, et l’on estime que 45 % des interruptions volontaires de grossesse sont non médicalisées et à l’origine de 5 à 13 % des décès maternels.

Vous conviendrez, toutes et tous, qu’il s’agit de situations dramatiques qui pourraient être évitées si les filles et les femmes concernées avaient un accès facile à une contraception, notamment d’urgence.

Œuvrons dès lors à tous les niveaux de pouvoir où cela est possible, en particulier aujourd’hui ici au Sénat, pour que les femmes et les filles soient libres de prendre des décisions autonomes en matière de santé, de sexualité et de contraception d’urgence.

Mevrouw Latifa Gahouchi (PS). – In dit dossier is alles of bijna alles gezegd, zowel in de commissie voor de Transversale Aangelegenheden als in het Adviescomité voor gelijke kansen, waarvan ik de eer heb voorzitster te zijn.

Bij de stemming in de commissie voor de Transversale Aangelegenheden op maandag 4 juli, werd een indrukwekkend aantal onthoudingen opgetekend. Zeven leden onthielden zich immers, wat niet hoeft te verbazen, omdat de aangenomen amendementen de tekst uithollen en geenszins rekening houden met de werkzaamheden van het Adviescomité en met zijn zeer gedetailleerd verslag van 55 bladzijden, niet alleen van de debatten in het Adviescomité, maar ook van de waardevolle hoorzittingen die er werden georganiseerd.

Het voorstel van advies van het comité werd geamendeerd en aangenomen met 8 tegen 2 stemmen bij 1 onthouding. Wat is er sindsdien gebeurd? Hoe kan men de plotse bocht van sommigen verklaren, terwijl we helaas in veel landen opnieuw anti‑abortusbewegingen zien oprukken? Noodanticonceptie biedt vrouwen bijkomende bescherming om een eventueel traumatische ervaring te voorkomen. Dat staat als een paal boven water.

De tekst die in onze assemblee voorligt volgde die rode draad en het Adviescomité had dat goed geanalyseerd en begrepen. Mijn fractie dient daarom vandaag amendementen in om rekening te houden met de voorgestelde vooruitgang en terug te keren naar de oorspronkelijke tekst die voor onderzoek aan de commissie voor de Transversale Aangelegenheden werd voorgelegd. Ik denk dat veel onthoudingen positieve stemmen kunnen worden, mochten die amendementen worden aangenomen, wat ik uit de grond van mijn hart hoop.

De internationale context is een argument in het voordeel van maatregelen inzake noodanticonceptie om vrouwen optimaal te beschermen. Vergeet niet dat het Hooggerechtshof in de Verenigde Staten terugkomt op het arrest Roe vs. Wade en de Amerikaanse staten aldus vrij laat om zwangerschapsafbreking te verbieden. President Joe Biden had het over een ‘tragische vergissing’ die ‘de gezondheid en het leven van vrouwen in gevaar brengt’ en riep de Amerikanen op om het recht op abortus te verdedigen bij de tussentijdse parlementsverkiezingen in november. De belangrijkste organisatie voor gezinsplanning beloofde te blijven strijden om de toegang tot abortus te waarborgen, en oud‑president Barack Obama, stelde ‘een aanval tegen de fundamentele vrijheden van miljoenen Amerikanen’ aan de kaak. De Britse premier Boris Johnson gaf als eerste regeringsleider een reactie. Hij betreurde de ‘grote achteruitgang’ die de beslissing van het Hooggerechtshof inhoudt.

Het is gekend dat vrouwen en meisjes met een laag inkomen, migrantenvrouwen en vluchtelingen de eerste slachtoffers worden. Zij worden het hardst getroffen door de beperkingen inzake abortus, onder andere omdat het voor hen moeilijker is de kosten te betalen, naar het buitenland te gaan of afwezig te blijven op hun werk.

De wetgevers die die buitensporige beperkingen op de toegang tot abortus opleggen, vertegenwoordigen nochtans de opinie van de meerderheid van de Amerikanen niet. Uit een opiniepeiling van 2022 blijkt dat twee derde van de Amerikanen denkt dat abortus in alle of in de meeste gevallen legaal moet zijn en dat 77 % tegen de vernietiging van het arrest Roe vs. Wade is.

In verband met de toestand inzake noodanticonceptie in het buitenland, kunnen we melden dat in Québec een protocol werd opgesteld voor verpleegkundigen die gemachtigd zijn om noodanticonceptie voor te schrijven overeenkomstig het Règlement sur certaines activités professionnelles qui peuvent être exercées par une infirmière et un infirmier. De beroepsactiviteit van de verpleegkundige die in dat protocol beschreven wordt, is “het voorschrijven van hormonale anticonceptie, een spiraaltje of orale noodanticonceptie, volgens een protocol dat ontwikkeld werd in het raam van een activiteit die voortvloeit uit het nationaal volksgezondheidsprogramma.”

In Frankrijk bepaalt een protocol de modaliteiten voor het afleveren van noodanticonceptie zonder voorschriftverplichting aan externe en interne leerlingen van de onderwijsinstellingen van het secundair onderwijs. Het is aan die instellingen om de volgende bepalingen te eerbiedigen en hun werkwijze daaraan aan te passen. De verpleegkundigen die aan een instelling verbonden zijn en er over een lokaal beschikken, zodat de vertrouwelijkheid geëerbiedigd wordt, mogen noodanticonceptie toedienen. De beslissing om noodanticonceptie toe te dienen moet worden voorafgegaan door een gesprek met de leerlinge, ongeacht of ze minder- dan wel meerderjarig is. Dat gesprek heeft als doel de verpleegkundige te laten nagaan of de toestand van de leerlinge beantwoordt aan de kenmerkende criteria van nood en ontreddering, zoals bepaald in het tweede lid van artikel L. 5134 1 van de Code de la santé publique. Het toedienen van het medicijn moet voldoen aan de gebruiksvoorwaarden die opgenomen zijn in de vergunning voor het in de handel brengen van het medicijn.

Om terug te komen op het debat dat in de Senaat plaatsvond, wijzen we erop dat het Adviescomité een advies heeft gegeven dat echt verdient dat men er rekening mee houdt. Het is een kwaliteitsvol document dat eraan herinnert dat het ter beschikking stellen van informatie en diensten inzake anticonceptie volgens de Wereldgezondheidsorganisatie fundamenteel is voor de gezondheid en de mensenrechten van iedere persoon. Alle vrouwen en jonge meisjes die het risico lopen op een ongewenste zwangerschap, hebben het recht op toegang tot noodanticonceptie. Dat recht moet systematisch worden opgenomen in alle nationale programma’s voor gezinsplanning.

In België is het verstrekken van eerstelijnszorg en van noodanticonceptie anders georganiseerd al naargelang het gewest. Het Adviescomité voor gelijke kansen heeft op dat verschil gewezen. Hoewel de centra voor gezinsplanning en de apotheken een complementaire rol spelen en noodanticonceptie afleveren, moet men er toch aan herinneren dat ze ook in drie kliks op het internet beschikbaar is, zonder enige begeleiding en mits men de volle prijs betaalt, zonder terugbetaling van het RIZIV.

Een essentieel punt van het voorstel van resolutie dat mijn fractie heeft ingediend is te voorzien in een bijkomende oplossing voor het afleveren van noodanticonceptie die erin bestaat het personeel van de centra voor gezinsplanning – dat opgeleid is, maar dan niet geneeskundig – toe te staan volkomen legaal medicijnen voor noodanticonceptie af te leveren die geen gevaar voor de gezondheid kunnen opleveren. In de praktijk stelt men vast dat er in de centra voor gezinsplanning niet permanent een arts ter plaatse is.

De kwetsbaarste mensen zijn soms genoodzaakt zich tot de centra voor gezinsplanning te wenden voor noodanticonceptie en voor globale opvang. Het afleveren van noodanticonceptie door de centra voor gezinsplanning heeft bepaalde voordelen.

De centra bieden holistische zorg en een multidisciplinaire aanpak. Ze kunnen kosteloos noodanticonceptie verstrekken met, indien nodig, snelle toegang tot noodspiraaltjes. Zij kunnen in alle anonimiteit langdurig optreden als coach voor anticonceptiegebruik en zwangerschap. De centra kunnen ook seksueel overdraagbare aandoeningen opsporen en zijn uitgerust om seksueel geweld en intrafamiliale problemen te onderkennen. Zij zorgen ook voor psychosociale opvang voor vrouwen in moeilijke situaties in de affectief‑relationele of seksuele sfeer.

Het Adviescomité heeft een gemotiveerd advies in vier punten gegeven. Ik verwijs naar de desbetreffende tekst.

Dat advies stelt onder andere voor om, rekening houdend met de zeer verschillende realiteit op het terrein in Vlaanderen en in de Franse Gemeenschap, de verstrekking te overwegen van noodanticonceptie door het – opgeleide, maar niet‑medische – personeel van door de overheid erkende instanties die zich bezighouden met onthaal, informatie en bijstand in diverse familiale aangelegenheden.

De amendementen die wij voorstellen hebben tot doel terug te keren tot de oorspronkelijke tekst van het voorstel van resolutie en daarbij de werkzaamheden van het Adviescomité voor gelijke kansen in acht te nemen. De tekst die de commissie heeft aangenomen, weliswaar bij heel wat onthoudingen, beantwoordt immers niet aan de gewenste vooruitgang en is uitgehold.

Tot slot wijs ik erop dat de gezondheid en de seksuele en reproductieve rechten van vrouwen mensenrechten zijn. Alle vrouwen ter wereld zien nog steeds dat die rechten met voeten worden getreden of beperkt worden, door wetten, beleid of praktijken die taaie ouderwetse en conservatieve idealen weerspiegelen.

Gelet op de wereldactualiteit moeten de progressieve krachten zich meer dan ooit kordaat inzetten om de zaken inzake anticonceptie, inclusief noodanticonceptie, te veranderen. Het is onze plicht ervoor te zorgen dat alle meisjes en vrouwen veilige, toegankelijke, betaalbare en kwaliteitsvolle zorg en diensten inzake seksuele en reproductieve gezondheid krijgen.

Op een vergadering van de Groep van parlementsleden voor de Agenda 2030, waarvan ik samen met collega’s Els Van Hoof en Fourat Ben Chikha medevoorzitster ben, hebben we in die context kennis genomen van het jaarverslag van het United Nations Population Fund, over de algemene toestand van de wereldbevolking in 2021.

Dat verslag, dat in juni 2021 gepubliceerd werd, met als titel My body is my own, is schokkend. Voor het eerst werd het thema behandeld van de rechten van de vrouwen om over hun lichaam te beschikken in de nationale wetgevingen. Het was verbijsterend de algemene conclusie te lezen dat in 2021 slechts 55 % van de vrouwen ter wereld volledig in staat was om keuzes te maken op het gebied van gezondheid, onder andere van anticonceptie.

Tot slot hebben we, eveneens in het raam van onze werkzaamheden in verband met de Agenda 2030, in maart 2020 een verslag onderzocht met als titel Seeing the unseen. Dat verslag was nog leerrijker, want daarin werd vastgesteld dat ook vandaag nog bijna een zwangerschap op twee ter wereld niet intentioneel is. Het gaat in totaal om 121 miljoen ongewenste zwangerschappen per jaar. Bijna 60 % van die accidentele zwangerschappen eindigen met een abortus en men schat dat 45 % van de zwangerschapsafbrekingen zonder medische begeleiding plaatsvindt en de oorzaak is van 5 tot 13 % van de moedersterfte.

U zult het er allen over eens zijn dat het om dramatische situaties gaat, die men had kunnen voorkomen indien de betreffende meisjes en vrouwen gemakkelijk toegang hadden tot anticonceptie, en in het bijzonder tot noodanticonceptie.

Laten we ons op alle beleidsniveaus waar dat mogelijk is, in het bijzonder vandaag hier in de Senaat, inspannen opdat vrouwen en meisjes vrij zijn om zelfstandig beslissingen te nemen op het gebied van gezondheid, seksualiteit en noodanticonceptie.

 

Mme la présidente. – Trois amendements ont été déposés après l’approbation du rapport (amendements nos 4, 5 et 6, Doc. Sénat 7‑81/6).

Il s’agit tout d’abord de l’amendement no 4 de Mme Gahouchi et consorts, libellé comme suit :

« Dans les considérants, supprimer le point L. »

De voorzitster. – Er werden drie amendementen ingediend na de goedkeuring van het verslag (Amendementen nrs. 4, 5 en 6, Stuk Senaat 7‑81/6).

Het gaat ten eerste om amendement nr. 4 van mevrouw Gahouchi c.s., luidende:

“In de considerans, punt L doen vervallen.”

 

Il s’agit ensuite de l’amendement no 5 de Mme Gahouchi et consorts, libellé comme suit :

« Dans le dispositif, remplacer le point 2 par ce qui suit :

« 2) d’envisager une modification de la loi du 10 mai 2015 relative à l’exercice des professions des soins de santé, modifiée par la loi du 17 juillet 2015 afin de permettre la délivrance, par les organismes agréés par les autorités publiques ayant pour vocation d’accueillir, d’informer et d’aider dans diverses matières familiales, des médicaments ayant pour but la contraception d’urgence et non susceptibles de présenter un danger pour la santé ; ». »

Het gaat ten tweede om amendement nr. 5 van mevrouw Gahouchi c.s., luidende:

“In het dispositief, punt 2 vervangen als volgt:

“2) een wijziging te overwegen van de wet van 10 mei 2015 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, gewijzigd bij de wet van 17 juli 2015, teneinde de instanties die door de overheid erkend zijn om in diverse familiale aangelegenheden opvang, informatie en hulp aan te bieden, ertoe te machtigen geneesmiddelen voor noodanticonceptie af te leveren die geen gevaar voor de gezondheid opleveren;”.”

 

Il s’agit enfin de l’amendement no 6 de Mme Gahouchi et consorts, libellé comme suit :

« Dans le dispositif, supprimer le point 4. »

Het gaat ten slotte om amendement nr. 6 van mevrouw Gahouchi c.s., luidende:

“In het dispositief, punt 4 doen vervallen.”

 

Mme Latifa Gahouchi (PS). – Comme je l’ai souligné dans mon allocution, les trois amendements déposés visent à revenir au texte initial adopté par le Comité d’avis.

Le premier amendement vise à supprimer le considérant L, car il donne l’impression que les centres de planning familial (CPF) ne sont pas aptes à dispenser le contraceptif d’urgence alors que le personnel y est spécialement formé pour accompagner, psychologiquement notamment, les femmes qui se présentent en leur sein.

Il nous paraît un peu hypocrite de vouloir notifier explicitement que « la présence d’un médecin » est requise au sein des CPF pour la dispensation de la contraception d’urgence car on sait très bien que ce n’est pas toujours le cas, surtout dans les situations d’urgence. L’important est l’accessibilité financière, géographique, avec un accompagnement psychologique adéquat dans les CPF. L’argument ne tient pas quand on sait que ces médicaments sont en vente libre sur les sites des pharmacies en ligne ou même sur Amazon.

Le deuxième amendement, qui vise à remplacer la recommandation no 2, est justifié par le fait que l’essence même du texte est de donner un accès le plus large et le plus rapide possible à des filles ou des femmes dans le désarroi. Si les intéressées voulaient voir un médecin ou un pharmacien, elles auraient posé ce choix avant de se rendre dans un CPF.

Notre troisième amendement, qui vise à supprimer la recommandation no 4, se justifie par le fait que la mise en place d’une telle collaboration entre pharmaciens et CPF présenterait un risque de perte de temps qui peut compromettre l’effet du médicament. Par ailleurs, la jeune fille ou la femme en détresse pourrait changer d’avis ou ne pas oser se rendre dans un lieu moins « discret ». Rien n’empêche d’indiquer aux filles ou femmes concernées qu’elles peuvent téléphoner à tel médecin ou tel pharmacien en cas de doute ou de problème.

Le vote que nous ferons aujourd’hui peut sembler anodin à certains. Pour avoir été enseignante dans une école spécialisée et avoir rencontré de jeunes filles dans le désarroi, je peux vous assurer que ce texte n’est pas anodin. Je vous demande donc à toutes et à tous de le voter en votre âme et conscience.

Mevrouw Latifa Gahouchi (PS). – Zoals ik in mijn tussenkomst heb gezegd, strekken de drie amendementen ertoe om terug te keren naar de initiële tekst zoals hij door het Adviescomité werd aangenomen.

Met het eerste amendement willen we in de considerans, punt L doen vervallen, want daarmee wordt de indruk gewekt dat de centra voor gezinsplanning niet in staat zijn de noodanticonceptie te verstrekken, terwijl het personeel er speciaal is opgeleid om de vrouwen die er zich melden te begeleiden, in het bijzonder op psychologisch vlak.

We vinden het hypocriet uitdrukkelijk te willen vermelden dat “de aanwezigheid van een arts” in de centra voor gezinsplanning vereist is om de noodanticonceptie te verstrekken, want men weet heel goed dat dit, gelet op de spoedeisendheid van de situaties, niet altijd het geval is. Belangrijk is de financiële en geografische toegankelijkheid, met aangepaste psychologische begeleiding in de centra voor gezinsplanning. Het argument snijdt geen hout, wetende dat de noodanticonceptie vrij te koop is op online apotheeksites of zelfs op de webwinkel Amazon.

Het tweede amendement, strekt ertoe punt 2 van de aanbevelingen te vervangen, omdat de essentie van de tekst is dat men een zo breed en zo snel mogelijke toegang wil geven aan ontredderde meisjes en vrouwen. Indien ze een arts of een apotheker wilden zien, dan hadden ze dat gedaan voor ze zich naar een centrum voor gezinsplanning begaven.

Ons derde amendement strekt ertoe aanbeveling 4 te doen vervallen omdat het invoeren van die samenwerking tussen apothekers en centra voor gezinsplanning tijdverlies dreigt te veroorzaken, wat de werking van het medicijn op het spel dreigt te zetten. Tevens kan het meisje of de vrouw “in nood” van mening veranderen en het niet aandurven naar een minder “discrete” plaats te gaan. Niets belet dat men de meisjes en vrouwen meedeelt dat ze een bepaalde arts of apotheker kunnen opbellen wanneer ze twijfelen of een probleem hebben.

Voor sommigen kan wat hier ter stemming voorligt onbelangrijk lijken. Als voormalig leerkracht heb ik meisjes gekend in benarde omstandigheden en ik kan u verzekeren dat deze tekst niet onbelangrijk is. Ik vraag u dus allen om er in eer en geweten over te stemmen.

 

Mme France Masai (Ecolo‑Groen). – Selon l’Organisation mondiale de la santé, la mise à disposition d’informations et de services en matière de contraception est fondamentale pour la santé et les droits humains de toute personne. Toutes les femmes et jeunes filles exposées à un risque de grossesse non désirée ont le droit d’avoir accès à la contraception d’urgence qui doit être systématiquement intégrée à l’ensemble des programmes nationaux de planification familiale.

Une pilule oubliée, pas de contraception, un préservatif qui craque : il y a un risque de grossesse. Dans les trois à cinq jours, il est possible d’avoir recours à une contraception d’urgence. On l’appelle aussi la pilule du lendemain : il s’agit d’un comprimé qui contient une hormone et doit être avalé le plus tôt possible après un rapport sexuel sans contraception. Ce comprimé peut empêcher une grossesse non désirée en bloquant ou en retardant l’ovulation. La pilule d’urgence n’est pas dangereuse, ne rend pas stérile, peut être prise chaque fois qu’il y a un risque de grossesse non prévue, même si elle peut parfois perturber le cycle. Les médicaments qui sont commercialisés chez nous sont le Norlevo, le Levodonna et l’EllaOne.

Nous pouvons acheter en quelques clics la pilule du lendemain sur internet, sans aucun conseil ni accompagnement. Elle est évidemment disponible aussi en pharmacie sans ordonnance. On sait néanmoins que les barrières psychologiques liées au manque de confidentialité dans les pharmacies sont toujours présentes. Pour ma part, j’habite en milieu rural, tout le monde se connaît ; il est quasiment impossible de faire une course dans une pharmacie sans y côtoyer une connaissance. C’est une réalité qui peut poser problème en l’espèce.

La pilule du lendemain peut aussi évidemment être délivrée par un médecin, mais il y a trop peu de médecins dans les centres de planning familial. Et, s’il y en a, ils ne sont pas forcément là tous les jours ni toute la journée, ou sont occupés en consultation. En pratique, il est donc courant que le personnel des centres de planning familial délivre lui‑même la pilule lorsque le médecin est absent ou est occupé. Or, cela n’est pas prévu par la loi.

Quelle est donc précisément la finalité de la proposition à l’examen ? Elle est de permettre la dispensation de cette contraception d’urgence par les centres de planning familial. Il s’agit d’une solution qui vient en complément des dispositifs existants, à savoir internet, les pharmacies, les médecins.

Voyons maintenant quels types de professionnels sont présents dans les centres de planning familial : des infirmières, des psychologues, des assistants sociaux, soit une équipe pluridisciplinaire formée à l’approche globale de la patiente. Il s’agit de lieux d’accueil que les femmes sont habituées à fréquenter, en particulier les jeunes femmes. Il y a aussi des travailleurs médicosociaux qui ont accès à des formations professionnelles complètes, à des outils qui les rendent parfaitement qualifiés et pertinents pour délivrer une contraception d’urgence et aussi pour dispenser beaucoup d’autres services.

Pour les écologistes, c’est une évidence : il faut rendre la contraception d’urgence le plus accessible possible et adapter la loi du 10 mai 2015 aux besoins des femmes. L’autorité fédérale doit autoriser d’autres personnes que les pharmaciens agréés à assurer la dispensation de la contraception d’urgence. Les centres de planning familial ont besoin de cette autorisation pour pouvoir assumer pleinement leurs missions, pour proposer un lieu d’accueil où chacun peut trouver une aide en matière de vie sexuelle et affective et pour délivrer en toute confidentialité les pilules du lendemain aux jeunes filles qui en expriment le besoin.

Avoir accès le plus largement possible, pour toutes, à cette pilule du lendemain, c’est savoir qu’un joker existe en cas d’accident de contraception, c’est être en mesure de décider si et quand on veut devenir parent, c’est être capable de vivre une sexualité autonome et responsable. C’est ce que demande cette résolution.

Nous regrettons que les amendements adoptés en commission vident la proposition de sa substance sur ce point. Nous ne pourrons donc pas soutenir le texte de la résolution tel qu’il a été voté en commission ce lundi.

Mevrouw France Masai (Ecolo‑Groen). – Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is het ter beschikking stellen van informatie en diensten op het vlak van anticonceptie fundamenteel voor de gezondheid en de mensenrechten van elkeen. Alle vrouwen en jonge meisjes die het risico lopen op een ongewenste zwangerschap hebben het recht op noodanticonceptie. Dat recht moet systematisch worden opgenomen in nationale programma’s voor gezinsplanning.

Bij een vergeten pil, een onbeschermd seksueel contact of een gescheurd condoom bestaat het risico op een zwangerschap. Binnen de drie tot vijf dagen kan men zijn toevlucht nemen tot noodanticonceptie, ook de morning‑afterpil genoemd. Die pil bevat een hormoon en moet zo snel mogelijk na het onbeschermd seksueel contact worden ingenomen. Ze kan een ongewenste zwangerschap voorkomen door de ovulatie te verhinderen of te vertragen. De noodpil is niet gevaarlijk, maakt niet onvruchtbaar, kan worden ingenomen telkens er een risico op een niet‑geplande zwangerschap is, ook al kan ze soms de cyclus ontregelen. De medicijnen die bij ons in de handel zijn, zijn Norlevo, Levodonna en EllaOne.

De morning‑afterpil is te koop via internet, met enkele muisklikken, zonder enig advies of begeleiding. Ze is uiteraard ook verkrijgbaar, zonder voorschrift, in apotheken. We weten echter dat er nog steeds psychologische hinderpalen zijn door het gebrek aan vertrouwelijkheid in de apotheken. Ikzelf woon op het platteland, waar iedereen elkaar kent. Het is bijna onmogelijk iets te halen in een apotheek zonder er een bekende tegen het lijf te lopen. Dat kan in dergelijke situaties een probleem opleveren.

De morning‑afterpil kan uiteraard ook door een arts worden verstrekt, maar er zijn te weinig artsen in de centra voor gezinsplanning en als er artsen zijn, zijn ze er daarom niet elke dag of heel de dag, of zijn ze bezig met consultaties. In de praktijk komt het dus vaak voor dat het personeel van de centra voor gezinsplanning zelf de morning‑afterpil aflevert. Daarin is echter niet voorzien in de wet.

Het doel van het voorliggende voorstel is precies de centra voor gezinsplanning ertoe te machtigen om noodanticonceptie te verstrekken. Het is een oplossing als aanvulling op de bestaande mogelijkheden, namelijk internet, de apotheken en de artsen.

Het personeel dat aanwezig is in de centra voor gezinsplanning zijn verpleegkundigen, psychologen, maatschappelijk assistenten, kortom een opgeleid multidisciplinair team gericht op de globale benadering van de patiënte. De centra zijn ontmoetingsplaatsen waar vooral jonge vrouwen geregeld komen. Er zijn ook medisch‑sociale werkers die een volledige professionele bijscholing kunnen volgen en over instrumenten beschikken waardoor ze perfect gekwalificeerd zijn om noodanticonceptie af te leveren en om verschillende andere diensten te verlenen.

Voor de groenen is het een evidentie: noodanticonceptie moet zo toegankelijk mogelijk worden gemaakt en de wet van 10 mei 2015 moet worden aangepast aan de noden van vrouwen. De federale overheid moet ook andere personen dan erkende apothekers toestaan om noodanticonceptie af te leveren. De centra voor gezinsplanning hebben die toestemming nodig om hun taken volledig te kunnen opnemen, om een opvangplaats te kunnen aanbieden waar eenieder terecht kan voor vragen over het gevoels- en seksuele leven, en om de morning‑afterpil met inachtneming van de vertrouwelijkheid te kunnen afleveren aan jonge vrouwen die het nodig hebben.

Een zo breed mogelijke toegang, voor alle vrouwen, tot de morning‑afterpil betekent dat men weet dat er een joker is bij een ongelukje met de anticonceptie, het betekent dat men in staat is te beslissen of en wanneer men een ouder wil worden, het betekent dat men een autonoom en verantwoordelijk seksueel leven kan leiden. Dat is wat wordt gevraagd in deze resolutie.

We betreuren dat de amendementen die werden aangenomen in de commissie het voorstel uithollen op dat punt. We kunnen bijgevolg de geamendeerde tekst van de resolutie die maandag in de commissie werd aangenomen niet steunen.

 

Mme Nadia Sminate (N‑VA). – Ce n’est pas la première fois que le PS essaie de rendre la pilule contraceptive d’urgence disponible dans des centres de planning familial. À nouveau, la N‑VA votera résolument contre, car le texte à l’examen fait fi de manière éhontée des compétences régionales et se focalise clairement sur la Wallonie. Les développements font uniquement mention de centres wallons et il s’agit d’une problématique qui ne préoccupe à vrai dire pas la Flandre.

Par ailleurs, il nous paraît tout à fait logique qu’une telle médication, qui comporte inévitablement des risques, ne puisse être dispensée que par du personnel ayant reçu une formation médicale. Selon les développements, est uniquement concernée en l’occurrence la contraception d’urgence non susceptible de présenter un danger pour la santé. Mais quelle est cette contraception qui ne présente aucun risque et qui détermine cela ? On ne peut certainement pas dire que la contraception d’urgence est exempte de risque. On doit toujours privilégier la délivrance de la contraception d’urgence par les médecins et pharmaciens car ils ont reçu la formation ad hoc pour informer les utilisatrices des éventuels risques et effets secondaires. Par ailleurs, la délivrance par un pharmacien n’empêche en rien un accompagnement dans un centre de planning familial.

Les amendements adoptés répondent en partie à la nécessité de disposer de l’expertise de pharmaciens et de médecins, mais il n’est pas certain que les centres de planning familial – qui, soit dit en passant, n’existent pas en Flandre – dirigeront les femmes vers des médecins liés à ces centres. Rien n’est précisé à ce sujet. Selon nous, les amendements ne vont donc pas suffisamment loin.

En conclusion, il s’agit d’une problématique qui concerne principalement la Belgique francophone. Cela constitue à nos yeux un argument de plus en faveur d’une régionalisation plus poussée des soins. Si vous voulez à tout prix donner des inflexions spécifiques à la politique menée en Wallonie, nous serons à vos côtés, mais d’ici là, nous voterons résolument contre la proposition à l’examen.

Mevrouw Nadia Sminate (N‑VA). – Het is niet de eerste keer dat de PS probeert in centra voor gezinsplanning de noodanticonceptiepil ter beschikking te stellen. Ook deze keer zal de N‑VA met heel veel overtuiging tegen stemmen, omdat hiermee schaamteloos in regionale bevoegdheden wordt ingebroken én omdat de focus duidelijk enkel op Wallonië ligt. In de toelichting worden enkel Waalse centra vermeld en in Vlaanderen leeft deze problematiek eigenlijk helemaal niet.

Bovendien blijft het voor ons heel logisch dat dergelijke medicatie enkel door medisch geschoold personeel kan worden verstrekt, omdat ze uiteraard ook bepaalde gevaren kan inhouden. Volgens de toelichting zou het enkel gaan om noodanticonceptie die geen gevaar kan opleveren, maar welke is dat dan? En wie bepaalt dat? Van de noodanticonceptiepil kan men absoluut niet zeggen dat ze geen gevaar inhoudt. De aflevering van noodanticonceptie door artsen of apothekers dient altijd de voorkeur te krijgen, omdat zij geschoold zijn om gebruikers te waarschuwen en in te lichten over eventuele gevaren en bijwerkingen. Bovendien staat een aflevering door een apotheker een verdere begeleiding in centra voor gezinsplanning absoluut niet in de weg. Het ene kan naast het andere bestaan.

Met de amendementen die werden goedgekeurd, is deels tegemoetgekomen aan de noodzaak van de expertise van apothekers en artsen, maar het is ook niet helemaal duidelijk of vrouwen vanuit de centra voor gezinsplanning – die wij in Vlaanderen ook niet kennen, maar dit terzijde – naar aan de centra verbonden artsen zullen worden doorgestuurd. Daar wordt niets over gezegd en het is niet duidelijk hoe men dat ziet. Voor ons zijn die amendementen dus niet voldoende.

Conclusie: dit is een probleem dat hoofdzakelijk in Franstalig België bestaat. Men moet het daar dan maar zien op te lossen. Dit is voor ons een zoveelste argument voor een verdere regionalisering van de zorg. Als jullie in Wallonië absoluut eigen accenten willen leggen, dan vinden jullie in ons een medestander. Maar tot zolang zullen wij met overtuiging tegen dit voorstel stemmen.

 

Mme Véronique Durenne (MR). – Une fois de plus notre hémicycle se penche sur la condition féminine.

Nous parlons bien ici de la dispensation de la contraception d’urgence dans des conditions optimales, dans des conditions de sûreté maximales.

La question qui se pose aujourd’hui n’est donc pas celle de l’IVG, qui a déjà été abordée à plusieurs reprises dans cet hémicycle.

Nous discutons aujourd’hui d’un texte qui, à mon sens, dans son état initial, ne faisait pas progresser la cause. C’est pourquoi j’ai défendu, au cours des travaux en commission, des amendements qui ont été adoptés, certes avec de nombreuses abstentions. C’est le vote et c’est la démocratie. Néanmoins, les amendements ont quand même été adoptés.

Le texte initial présenté par les auteurs, auquel nous reviendrions si les amendements déposés ce jour étaient adoptés, propose de pouvoir dispenser aux jeunes filles et aux femmes la contraception d’urgence au sein des centres de planning familial sans que la présence d’un médecin soit nécessaire.

À nos yeux, les choses sont très claires : on ne peut satisfaire une telle demande en garantissant que toutes les précautions à la dispensation d’un tel dispositif médical soient observées.

J’aimerais rappeler, comme je l’ai fait en commission, que nous avons effectivement assisté à plusieurs heures d’auditions très intéressantes, lors desquelles beaucoup d’éléments importants ont été mis en lumière.

Permettez‑moi d’évoquer ici un de ces éléments. Lors des auditions en Comité d’avis, nous avons entendu Mme Brigitte Velkeniers, présidente de l’Académie royale de médecine de Belgique au niveau flamand, qui a explicitement rappelé que les dispositifs de contraception d’urgence peuvent présenter des risques et certaines contre‑indications. Comme je l’ai dit également en commission, cela n’est pas anodin et il faut en tenir compte.

J’aimerais évoquer tout d’abord quelques risques, parmi de nombreux autres qu’il me serait impossible d’énumérer ici : risques notamment pour les asthmatiques sévères, pour les malades du foie et les personnes souffrant de thrombophilie sévère.

En ce qui concerne les effets secondaires, je citerai les troubles gastro‑intestinaux, qui, même s’ils ne sont pas graves en soi, n’en risquent pas moins d’annihiler l’effet de la contraception, mais aussi les vertiges, maux de tête, règles irrégulières, douleurs abdominales et troubles menstruels.

De plus, certaines contre‑indications avec d’autres médicaments peuvent vraiment amoindrir l’efficacité de la contraception d’urgence.

Je voudrais en outre rappeler que la contraception d’urgence est composée de progestatifs. Il est faux de dire que la contraception d’urgence ne présente aucun danger. Il s’agit quand même – rappelons‑le – d’un médicament. Il faut donc bien garder à l’esprit qu’un risque pour la santé n’est jamais à exclure.

Des études récentes signalent que la prise régulière de contraceptifs d’urgence peut entraîner des problèmes de stérilité. Il est donc nécessaire de souligner aujourd’hui que la délivrance de tels dispositifs n’est pas anodine. Elle doit être réalisée par des professionnels formés de manière complète et adéquate.

Les centres de planning familial effectuent un travail de qualité. Je tiens à le souligner explicitement et à en féliciter le personnel. Toutefois, le personnel ne dispose pas, en l’absence du médecin, des compétences requises et encore moins d’un aperçu complet des antécédents médicaux et pharmaceutiques. Seuls le médecin et le pharmacien, grâce au dossier pharmaceutique, sont à même de prendre en considération l’ensemble de ces éléments.

Les amendements que nous avons déposés en commission et qui ont été adoptés permettent de prémunir les jeunes filles et les femmes contre une possible surconsommation, en préservant les prérogatives du corps médical et des pharmaciens en ce qui concerne la dispensation de médicaments. La loi en vigueur, dont le respect est incontournable à nos yeux, interdit en effet l’acte de délivrance de médicaments à toute personne exerçant une profession autre que celle de médecin ou de pharmacien, comme le prévoit l’article 6, § 2, des lois coordonnées du 10 mai 2015 relatives à l’exercice des professions des soins de santé.

Les modifications que nous avons apportées au texte ne tendent certainement pas à sous‑estimer ou à dénigrer le travail accompli par les centres de planning familial, que nous considérons comme essentiels dans leur vocation de prévention et de travail social. Au contraire, ces modifications prennent en compte certaines données liées à la pénurie de médecins et à la répartition géographique des centres afin d’approfondir la collaboration entre les acteurs de terrain, tout en préservant les précautions utiles et nécessaires.

Lors des discussions en commission, il a été avancé que les centres de planning familial offraient des plages horaires d’ouverture plus étendues et un meilleur maillage territorial. Cet argument est fondamentalement fallacieux, comme je vais vous le démontrer.

Prenons, au hasard, l’exemple du centre de planning familial situé sur le territoire de la commune de Forest, place Saint‑Denis. Il est ouvert 4 jours par semaine, souvent par demi‑journée. Aujourd’hui, vendredi 8 juillet, cet établissement ouvre ses portes de 12 h à 16 h 30. Plusieurs intervenants ont attiré l’attention sur la nécessité que la pilule du lendemain soit prise dans un certain délai. En l’occurrence, si on veut se rendre le matin dans le centre précité, il faut attendre qu’il ouvre ses portes à midi. Signalons, à titre de comparaison, que la quinzaine de pharmacies établies sur le territoire en question sont généralement ouvertes 6 jours sur 7, de 9 à 19 h, sans oublier le système de garde des pharmacies. On a donc une pharmacie ouverte 24 h sur 24, ce qui n’est pas le cas des centres de planning familial.

En ce qui concerne la répartition géographique des centres de planning familial, j’ai entendu certains vanter leur maillage territorial. J’aimerais toutefois attirer l’attention de notre Assemblée sur une réalité différente. Par exemple, ma commune, qui est une petite entité rurale de 5 600 habitants, compte trois officines, alors que le centre de planning familial le plus proche se trouve à Tournai, soit à 15 km.

Mais, pour se rendre à Tournai, il faut vingt minutes en voiture, cinquante minutes en bus ou encore quarante‑quatre minutes à vélo. Vers qui une adolescente en situation de détresse peut‑elle alors se tourner pour avoir de l’aide ? À un moment donné, il faut faire preuve de bon sens.

Un autre argument avancé lors des discussions en commission lundi dernier était le suivant : si la pilule du lendemain peut être vendue sur internet, alors sa délivrance doit aussi être possible dans les centres de planning familial. Ce raisonnement est absolument fallacieux : ce sophisme de la double faute, en vertu duquel deux faux donnent un vrai ou que moins et moins font plus, ne permet pas en fin de compte d’améliorer le sort ni la condition médicale générale des femmes dans notre pays. Un nivellement par le bas des conditions d’accès aux dispositifs médicaux plutôt que la garantie d’une délivrance dans des conditions de sécurité optimales n’est évidemment pas souhaitable. De plus, par rapport à la vente sur internet, la dispensation par le biais d’un pharmacien permet le respect d’un certain nombre de conditions. Vous les avez d’ailleurs énoncées vous‑même : il y a la gratuité, l’anonymat, la confidentialité ou encore la rapidité du service.

S’agissant de l’anonymat des patientes, qui serait prétendument mieux préservé au sein des centres de planning familial, je préciserais qu’ayant été pharmacienne par le passé, j’ai accueilli effectivement des jeunes filles en toute confidentialité dans mon officine. Mme Masai a dit que dans un village, tout le monde se connaît ; c’est exact ! Mais il y a aussi cette relation de confiance avec le pharmacien et parfois aussi des petits gestes et des clins d’œil. Nous, en tant que professionnels de la santé, sommes réceptifs et comprenons ce que souhaitent les patients qui sont face à nous. J’ai eu l’occasion, à plusieurs reprises, de recevoir des patientes à l’arrière de mon officine, dans un local à l’abri des regards, réservé à l’élaboration des préparations magistrales.

Au vu de l’ensemble des arguments que je viens d’exposer en détail, je vous invite à rejeter les amendements déposés aujourd’hui et à adopter le texte dans la version qui vous est soumise en ce jour.

Mevrouw Véronique Durenne (MR). – Eens te meer buigt onze assemblee zich over de toestand van de vrouw.

We hebben het hier over het afleveren van de noodanticonceptie in optimale omstandigheden, in omstandigheden van maximale veiligheid.

Het probleem dat we vandaag bespreken is niet de zwangerschapsafbreking. Die werd al meer dan eens in dit halfrond besproken.

Vandaag bespreken we een tekst die volgens mij in zijn oorspronkelijke vorm geen vooruitgang bracht. Daarom heb ik bij de werkzaamheden in de commissie amendementen verdedigd die werden aangenomen, weliswaar bij veel onthoudingen. Dat is de stemming en dat is democratie. Maar de amendementen werden toch aangenomen.

De oorspronkelijke tekst van de indieners waarnaar wij terugkeren indien de amendementen die vandaag worden ingediend, worden aangenomen, stelt voor dat men in de centra voor gezinsplanning noodanticonceptie kan afleveren aan jonge meisjes en vrouwen zonder dat de aanwezigheid van een arts vereist is.

Voor ons zijn de zaken heel duidelijk: aan een dergelijk verzoek kan niet worden voldaan indien men wil verzekeren dat iedere voorzorg bij het afleveren van een dergelijk medisch hulpmiddel in acht wordt genomen.

Graag wijs ik erop, zoals ik dat in de commissie heb gedaan, dat we verscheidene uren heel interessante hoorzittingen hebben bijgewoond, waarbij heel wat belangrijke aspecten werden belicht.

Sta mij toe dat ik hier een van die aspecten toelicht. Bij de hoorzittingen in het Adviescomité hebben we mevrouw Brigitte Velkeniers gehoord, voorzitster van de Koninklijke Academie voor geneeskunde van België aan Vlaamse kant, die er uitdrukkelijk op heeft gewezen dat de noodanticonceptie risico’s en bepaalde contra‑indicaties met zich kan brengen. Zoals ik eveneens in de commissie heb gezegd is dat niet onschuldig en moet men er rekening mee houden.

Ik wil eerst en vooral enkele van de vele risico’s, die ik hier onmogelijk allemaal kan opsommen, bespreken: het gaat om de risico’s voor zware astmalijders, voor wie een leveraandoening heeft en voor mensen met ernstige trombofilie.

Wat de bijwerkingen betreft, vermeld ik gastro‑intestinale stoornissen, die, zelfs indien ze op zich niet erg zijn, toch het effect van de anticonceptie dreigen teniet te doen, maar ook duizeligheid, hoofdpijn, onregelmatige menstruatie, buikpijn en menstruatiestoornissen.

Tevens kunnen bepaalde contra‑indicaties met andere geneesmiddelen de doeltreffendheid van de noodanticonceptie echt verminderen.

Ook wil ik eraan herinneren dat de noodanticonceptie uit progestativa bestaat. Het is onjuist dat de noodanticonceptie geen enkel gevaar met zich brengt. Vergeet niet dat het om een medicijn gaat. Men moet dus goed voor ogen houden dat een risico voor de gezondheid nooit kan worden uitgesloten.

Uit recent onderzoek blijkt dat regelmatige inname van noodanticonceptie problemen van steriliteit kan veroorzaken. We moeten vandaag dus onderstrepen dat het afleveren van een dergelijk hulpmiddel niet onschuldig is. Dat moet gebeuren door volledig en goed opgeleide zorgverstrekkers.

De centra voor gezinsplanning leveren kwaliteitsvol werk. Ik wil dat uitdrukkelijk beklemtonen en het personeel feliciteren. Wanneer er echter geen arts aanwezig is, heeft het personeel niet evenveel competenties en zeker geen volledig overzicht van de medische of farmaceutische voorgeschiedenis. Alleen de arts en de apotheker zijn, dankzij het farmaceutisch dossier, in staat om al die aspecten in overweging te nemen.

Dankzij de amendementen die wij in de commissie hebben ingediend en die werden aangenomen, worden jonge meisjes en vrouwen beschermd tegen een mogelijke overconsumptie, want ze houden de prerogatieven van het medisch korps en de apothekers inzake het afleveren van geneesmiddelen in stand. De geldende wet, die naar onze mening zeker in acht moet worden genomen, verbiedt immers dat geneesmiddelen worden afgeleverd door iedere persoon die geen arts of apotheker is, zoals bepaald in artikel 6, § 2, van de gecoördineerde wetten van 10 mei 2015 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen.

Met onze wijzigingen aan de tekst willen we zeker niet het werk van de centra voor gezinsplanning, die wij essentieel achten in hun roeping van preventie en maatschappelijk werk, onderschatten of denigreren. Die wijzigingen zijn er integendeel om rekening te houden met de schaarste aan artsen en de geografische spreiding van de centra, zodat er beter kan worden samengewerkt tussen de spelers in het veld, met behoud van alle noodzakelijke voorzorg.

Tijdens het debat in de commissie is gesteld dat de centra voor gezinsplanning ruimere openingstijden en een dichter territoriaal netwerk hadden. Dat argument is fundamenteel vals en ik zal het u bewijzen.

Laten we het willekeurig voorbeeld van het centrum voor gezinsplanning aan het Sint‑Denijsplein in de gemeente Vorst nemen. Het is 4 dagen per week open, vaak maar een halve dag. Vandaag, op vrijdag 8 juli, is dat centrum open van 12u tot 16u30. Verscheidene sprekers hebben erop gewezen dat de morning‑afterpil binnen een bepaalde tijd moet worden genomen. In dit geval moet men, wanneer men ’s morgens naar bovenvermeld centrum wil gaan, wachten tot het ’s middags zijn deuren opent. Ter vergelijking kunnen we melden dat het vijftiental apotheken dat op het desbetreffende grondgebied gevestigd is, meestal 6 dagen op 7, van 9 tot 19u open zijn, zonder het systeem van de apotheken van wacht te vergeten. Er is dus altijd een apotheek open, 24u op 24, wat niet het geval is voor de centra voor gezinsplanning.

Wat de geografische spreiding van de centra voor gezinsplanning betreft, heb ik sommigen de dichtheid van hun territoriale netwerk horen prijzen. Ik wens er onze assemblee echter op te wijzen dat de werkelijkheid er anders uitziet. Mijn gemeente is bijvoorbeeld een kleine, landelijke entiteit met 5 600 inwoners, die drie apotheken telt, terwijl het dichtstbijzijnde centrum voor gezinsplanning zich in Doornik bevindt, op 15 km.

Maar naar Doornik gaan, duurt twintig minuten met de auto, vijftig minuten met de bus of vierenveertig minuten per fiets. Tot wie kan een adolescente in nood zich dan wenden om hulp te krijgen? Soms moet men blijk geven van gezond verstand.

Een ander argument dat bij het debat in de commissie vorige maandag werd aangehaald, was het volgende: als de morning‑afterpil op het internet mag worden verkocht, dan moet het ook mogelijk zijn dat ze in de centra voor gezinsplanning wordt afgeleverd. Dat is een absoluut vals argument: het sofisme van de dubbele fout, dat stelt dat twee leugens de waarheid opleveren of dat min en min plus is, levert uiteindelijk geen verbetering op van het lot of van de algemene medische toestand van vrouwen in ons land. De lat verlagen voor de toegangsvoorwaarden tot de medische hulpmiddelen, in plaats van te waarborgen dat ze in optimale veiligheidsomstandigheden worden afgeleverd, is uiteraard niet wenselijk. Bovendien kan dankzij het afleveren via een apotheker in vergelijking met de verkoop op het internet een aantal voorwaarden in acht worden genomen. U hebt ze trouwens zelf vermeld: het is kosteloos, anoniem, vertrouwelijk en de service is snel.

In verband met de anonimiteit van de patiënten, die zogezegd beter in acht wordt genomen in de centra voor gezinsplanning, kan ik zeggen dat ik in het verleden zelf apothekeres ben geweest en dat ik effectief jonge meisjes in alle vertrouwelijkheid in mijn apotheek ontvangen heb. Mevrouw Masai heeft gezegd dat in een dorp iedereen elkaar kent en dat is juist! Maar er is ook de vertrouwensrelatie met de apotheker en soms een klein gebaar en een knipoog. Als gezondheidsprofessionals zijn we niet blind voor dergelijke situaties en begrijpen wij wat de patiënten die tegenover ons staan verlangen. Meer dan eens had ik de gelegenheid patiënten achteraan in mijn apotheek te ontvangen, in een lokaal zonder inkijk, waar ik de magistrale bereidingen maakte.

Gelet op alle argumenten die ik zonet gedetailleerd heb uiteengezet, verzoek ik u de vandaag ingediende amendementen te verwerpen en de tekst aan te nemen in de versie die u op heden wordt overgelegd.

 

Mme Karin Brouwers (CD&V). – La proposition de résolution relative à la contraception d’urgence poursuit un noble objectif, auquel notre groupe souscrit pleinement. Il est primordial que toutes les femmes, quels que soient leur âge, leur origine ou leur statut socioéconomique, aient accès à des moyens contraceptifs et à la contraception d’urgence. Cette possibilité renforce le droit à l’autodétermination de la femme et est l’une des garanties fondamentales faisant en sorte qu’elle puisse bénéficier de l’égalité en matière de droits.

Cette discussion est intéressante en soi en ce qu’elle permet d’examiner quelles structures sont les plus appropriées pour délivrer la contraception d’urgence et quelles lacunes doivent être comblées. Toutefois, pour notre groupe, le texte à l’examen reste fondamentalement déséquilibré. En Flandre, il n’y a tout simplement pas de centres de planning familial. La question de savoir si une autre instance doit être autorisée à délivrer de la contraception d’urgence ne se pose donc pas. Avec l’entrée en vigueur de la loi du 9 août 2020, l’accessibilité de la contraception d’urgence s’est sensiblement améliorée, surtout sur le plan financier. On pourrait sans doute encore faire mieux, mais alors en consolidant le fonctionnement actuel.

Tout comme Mme Durenne, nous pensons qu’en Flandre en tout cas, les officines sont l’instance compétente pour délivrer la contraception d’urgence. La qualité et la sécurité de la délivrance sont optimales. Les pharmaciens sont formés pour cela et ils ont accès au dossier médical global du client. Les endroits où l’on peut obtenir une contraception d’urgence sont connus. La délivrance au niveau de la première ligne pourrait dans certains cas encore être améliorée. Selon nous, il ne serait toutefois pas indiqué de confier cette compétence à une instance supplémentaire. On doit certes renforcer davantage le rôle du pharmacien d’officine. Dans cette optique, nous suivons le point de vue que les experts de Sensoa et de l’Association pharmaceutique belge (APB) ont formulé lors des auditions au sein du Comité d’avis pour l’égalité des chances entre les femmes et les hommes.

Nous soutenons aussi les amendements des collègues du MR et de l’Open Vld. Le texte est incontestablement meilleur. Dès lors que le problème se pose exclusivement au sein de la Communauté française, nous pensons que le Sénat n’a pas à se prononcer en la matière. Par conséquent, le CD&V s’abstiendra.

Mevrouw Karin Brouwers (CD&V). – Het voorstel van resolutie inzake de noodanticonceptie dient een nobel doel, dat onze fractie volledig onderschrijft. Het is van primordiaal belang dat alle vrouwen, ongeacht hun leeftijd, afkomst of socio‑economische status toegang hebben tot anticonceptiemiddelen en noodanticonceptie. Deze mogelijkheid vergroot het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw en is een van de fundamentele waarborgen die ervoor zorgt dat ze gelijke rechten kan genieten.

Op zich is het een interessante discussie om na te gaan welke structuren het best geschikt zijn om noodanticonceptie af te leveren en welke hiaten opgevuld dienen te worden. Voor onze fractie blijft de voorliggende tekst echter fundamenteel onevenwichtig. In Vlaanderen zijn er eenvoudigweg geen centra voor gezinsplanning. De vraag of een andere instantie bevoegd moet zijn voor de aflevering van noodanticonceptie, rijst dan ook niet. Met de inwerkingtreding van de wet van 9 augustus 2020 is de toegankelijkheid van noodanticonceptie sterk verbeterd, vooral op financieel vlak. Het kan ongetwijfeld nog beter, maar dan wel om de huidige werking te versterken.

Net als mevrouw Durenne menen wij dat, alleszins in Vlaanderen, de officina‑apotheken de bevoegde instantie moeten zijn om de noodanticonceptie af te leveren. De kwaliteit en veiligheid van de aflevering zijn optimaal. Apothekers zijn hiervoor opgeleid en ze hebben toegang tot het globale medische dossier van de klant. Het is duidelijk waar men voor noodanticonceptie terechtkan. In sommige gevallen kan deze dienstverlening binnen de eerste lijn nog worden geoptimaliseerd. Het is volgens ons echter niet raadzaam om daarvoor nog een andere instantie bevoegd te gaan maken. Wel moet de rol van de officina‑apotheken verder worden versterkt. In dat opzicht volgen we het standpunt dat de experts van Sensoa en de Algemene Pharmaceutische Bond (APB) tijdens de hoorzittingen in het Adviescomité voor gelijke kansen van vrouwen en mannen naar voren hebben gebracht.

Wij steunden ook de amendementen van de collega’s van MR en Open Vld. De tekst is zeker verbeterd. Omdat het probleem zich echt uitsluitend situeert binnen de Franse Gemeenschap, menen we niet dat de Senaat zich erover moet uitspreken. CD&V zal zich dan ook onthouden.

 

Mme Anke Van dermeersch (Vlaams Belang). – Je me rallie à l’intervenante précédente. C’est une matière purement wallonne, qui ne concerne pas vraiment la Flandre. Il s’agit en fait d’un exemple typique de politique fédérale asymétrique ou, mieux encore, de communautarisation des compétences fédérales.

Nous nous abstiendrons donc lors du vote sur cette proposition.

Mevrouw Anke Van dermeersch (Vlaams Belang). – Ik sluit me aan bij de vorige spreekster. Dit is een zuiver Waalse aangelegenheid, die Vlaanderen niet echt aangaat. In feite is het een typisch voorbeeld van asymmetrisch federaal beleid of, beter nog, van het communautariseren van de federale bevoegdheden richting gemeenschappen.

Wij gaan ons bij dit voorstel dan ook onthouden.

 

Mme Els Ampe (Open Vld). – Chers collègues, il va sans dire que l’Open Vld aussi souhaite améliorer l’accès des femmes à la contraception d’urgence afin qu’elles puissent y recourir rapidement si elles en ont le souhait et l’utilité.

Ce que nous ne voulons pas, c’est que cette contraception d’urgence soit dispensée sans le contrôle d’une personne ayant une formation médicale. Il y a en effet deux risques, à savoir, d’une part, le risque de thrombose et, d’autre part, le risque de stérilité. C’est pourquoi il est important qu’une personne ayant une formation médicale examine le dossier médical de l’intéressée avant de lui fournir une contraception d’urgence. C’est pourquoi nous avons déposé trois amendements en commission afin de répondre à cette préoccupation. Ces amendements ont été adoptés mais aujourd’hui, nous recevons des amendements qui vont à l’encontre de ceux que nous avons adoptés en commission. Nous voterons évidemment contre ces amendements, bien que nous soyons désireux de voir l’accès à la contraception d’urgence s’améliorer pour les femmes.

Comme Mme Brouwers l’a fait remarquer, nous suivons en cela les avis de Sensoa et d’autres experts. C’est pourquoi je n’admets pas que l’on nous taxe de conservatisme. L’Open Vld est le parti qui s’est toujours battu pour l’avortement, pour le libre choix des femmes. Ce n’est pas parce que nous demandons qu’il y ait une consultation du dossier médical que l’on peut nous traiter de conservateurs. Cela va trop loin.

Nous sommes contraints de voter contre ces amendements.

Mevrouw Els Ampe (Open Vld). – Beste collega’s, ook Open Vld wil natuurlijk de toegang tot de noodanticonceptie verbeteren voor vrouwen, zodat als zij dat willen en dat nodig hebben, zij die snel kunnen gebruiken.

Waar wij niet mee akkoord gaan, is dat die noodanticonceptie gegeven wordt zonder het toezicht van iemand die medisch geschoold is. De reden daartoe is, dat er twee risico’s bestaan. Ten eerste is er het risico op trombose en ten tweede is er het risico dat men onvruchtbaar wordt. Daarom is het belangrijk dat iemand met een medische achtergrond naar het medisch dossier kijkt vooraleer noodanticonceptie wordt toegediend. Daarom hebben wij in de commissie drie amendementen ingediend om daarin te voorzien. Die amendementen zijn aangenomen, maar vandaag liggen hier amendementen voor die onze in de commissie aangenomen amendementen terugdraaien. Daarom zullen wij natuurlijk tegen die amendementen stemmen, hoe graag wij ook hebben dat de toegang tot de noodanticonceptie voor vrouwen wordt verbeterd.

Zoals mevrouw Brouwers heeft opgemerkt volgen wij hierin Sensoa en andere experten. Ik neem het niet daarom als conservatief te worden weggezet. Open Vld is de partij die altijd voor abortus, voor de eigen keuze van de vrouwen heeft gevochten. Het is niet omdat wij vragen dat er in het medisch dossier kan worden gekeken dat men ons als conservatief kan wegzetten. Dat gaat te ver.

Wij zijn gedwongen om tegen de amendementen te stemmen.

 

Mme Ayse Yigit (PVDA‑PTB). – Comme nous le savons tous, le droit des femmes à décider pour elles‑mêmes est fortement mis sous pression aux États‑Unis à la suite de l’annulation de l’arrêt Roe vs Wade prononcée par la Cour suprême il y a quelques semaines. Hélas, dans notre pays également, il existe des forces politiques qui souhaiteraient remonter le temps en ce qui concerne les droits des femmes. Quiconque est attaché aux droits de toutes les femmes a le devoir moral et démocratique de faire en sorte que ce qui se passe aux États‑Unis ne se propage pas dans notre direction. Mon groupe et moi‑même nous réjouissons donc que l’on examine précisément aujourd’hui une résolution qui représente un pas en avant en matière d’autodétermination féminine.

Pour le groupe PVDA‑PTB, le point de départ du débat doit être de rendre la contraception d’urgence le plus accessible possible, c’est‑à‑dire au prix le plus bas et dans le plus grand nombre de lieux. Il est évidemment important de garantir la sécurité, mais, comme la résolution le précise à juste titre, la pilule du lendemain ne représente aucun danger pour la santé en cas d’utilisation normale. De plus, la pilule du lendemain est accessible en trois clics sur internet, mais alors sans accompagnement et au prix plein. Dans ce contexte, il est tout simplement logique de miser sur des structures faciles d’accès disposant d’un personnel formé pour donner les conseils nécessaires concernant la contraception. La délivrance de la contraception d’urgence en pharmacie est naturellement une bonne chose, mais le Comité d’avis pour l’égalité des chances entre les femmes et les hommes en souligne à juste titre certaines limites, telles que le manque d’anonymat ou la barrière financière due au fait que le médicament ne soit souvent remboursé que par la suite. De nombreuses pharmacies ne disposent pas non plus d’un espace adapté à des conversations plus confidentielles, par exemple avec des femmes victimes de violences psychologiques ou sexuelles. Avec tout le respect dû à Mme Durenne et à ses arguments, rares sont encore les pharmacies qui possèdent un tel espace. Les pharmaciens n’ont bien souvent pas les moyens ni l’infrastructure pour assurer la prévention ou le suivi des patientes. Les centres de planning familial offrent ainsi une structure complémentaire qui peut s’en charger.

Bien entendu, il importe aussi de faire en sorte que la contraception d’urgence ne soit nécessaire que dans un minimum de situations. Pour ce faire, il faut aussi miser le plus possible sur la prévention, en prévoyant un large accès à la contraception et à l’information. Dans ce domaine également, les centres de planning familial ont le temps et l’infrastructure nécessaires à un accompagnement facile d’accès, ce que ne peuvent pas toujours offrir les pharmacies.

Pour mon groupe, on n’insistera jamais assez sur le grand avantage que présentent les centres de planning familial : l’accessibilité pour les groupes vulnérables sur les plans psychique, social ou financier, y compris, par exemple, les personnes qui ne sont pas affiliées à une mutualité pour une raison ou une autre. En bref, les centres de planning familial constituent un environnement qui permet à toutes les femmes de recevoir une information et un accompagnement sûrs, et donc aussi de décider en toute autonomie. Par conséquent, nous sommes déçus que le texte initial ait été affaibli sur le plan du droit à l’autodétermination pour toutes les femmes, à la suite de l’adoption de plusieurs amendements lors de la dernière réunion de la commission des Matières transversales lundi dernier.

Nous constatons avec regret que la loi du 22 avril 2019 visant à supprimer la limite d’âge pour le remboursement intégral n’est pas encore entrée en vigueur. Le groupe PVDA‑PTB insiste donc auprès des collègues des partis de la coalition gouvernementale pour qu’un arrêté d’exécution de cette loi soit pris le plus vite possible, comme le demande d’ailleurs la résolution.

Mon groupe soutiendra les amendements de Mme Gaouchi. La résolution aborde un sujet crucial, d’autant plus aujourd’hui alors que certaines forces dans le monde souhaitent remettre en cause le droit des femmes à l’autodétermination. Pour reprendre les mots de la féministe Lucie Van Crombrugge qui s’est engagée toute sa vie pour le droit à l’avortement : une femme ne décide pas à la légère, mais elle décide elle‑même.

Mevrouw Ayse Yigit (PVDA‑PTB). – Zoals we allemaal weten, staat het recht van vrouwen om te beslissen onder zware druk in de Verenigde Staten, nu het Hooggerechtshof enkele weken geleden het arrest Roe vs. Wade teniet heeft gedaan. Helaas zijn er ook in ons land politieke krachten actief die de klok voor vrouwenrechten graag zouden terugdraaien. Het is de morele en democratische plicht van iedereen die geeft om de rechten van alle vrouwen om erover te waken dat wat in de Verenigde Staten gebeurt, niet ook onze richting uitwaait. Met de PVDA zijn we dan ook verheugd dat uitgerekend vandaag een resolutie op tafel komt die een stap vooruit betekent op het vlak van vrouwelijke zelfbeschikking.

Voor de PVDA moet het uitgangspunt zijn: noodanticonceptie zo toegankelijk mogelijk maken. Dat betekent aan een zo laag mogelijke prijs en op zoveel mogelijk plaatsen. Daarbij is het natuurlijk van belang dat alles veilig verloopt, maar – de resolutie geeft het ook terecht aan – bij normaal gebruik van de morning‑afterpil is er geen gevaar voor de gezondheid. Daarbij komt dat op het internet de morning‑afterpil met drie klikken verkrijgbaar is, maar dan zonder begeleiding en tegen volle prijs. In deze context is het niet meer dan logisch om in te zetten op laagdrempelige structuren waar geschoold personeel ook het nodige advies over anticonceptie kan verstrekken. Het is op zich natuurlijk een goede zaak dat noodanticonceptie wordt aangeboden in de Vlaamse apotheken, maar het Adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen wijst terecht op een aantal beperkingen daarvan, zoals het gebrek aan anonimiteit of de financiële drempel doordat de terugbetaling vaak pas achteraf komt. Vele apotheken beschikken ook niet over een plek voor meer vertrouwelijke gesprekken, bijvoorbeeld met vrouwen in een situatie van psychologisch of fysiek geweld. Met alle respect voor collega Durenne en haar argumenten, maar dat is nog altijd op heel veel plaatsen niet het geval. Apothekers hebben vaak de middelen of de infrastructuur niet om aan preventie te doen of om patiënten op te volgen. Centra voor gezinsplanning bieden dan een aanvullende structuur die dat kan opvangen.

Natuurlijk is het ook van belang om ervoor te zorgen dat noodanticonceptie in zo weinig mogelijk situaties nodig blijft. Daarvoor moet er ook maximaal ingezet worden op preventie, met breed toegankelijke anticonceptie, met toegang tot informatie en voorlichting. Ook op dat vlak bieden centra voor gezinsplanning tijd en infrastructuur voor laagdrempelige begeleiding, die bij de apotheker niet altijd voorhanden zijn.

Het kan wat ons betreft niet genoeg benadrukt worden: het grote voordeel van centra voor gezinsplanning is de lagere drempel voor psychisch, sociaal of financieel kwetsbare groepen, ook groepen die om welke reden ook niet aangesloten zijn bij een ziekenfonds bijvoorbeeld. Kortom, centra voor gezinsplanning vormen een omgeving die aan alle vrouwen de kans kan bieden om zich op een veilige manier te laten informeren en begeleiden en dus ook om op een zelfstandige manier te beslissen. Daarom zijn we ook teleurgesteld dat de oorspronkelijke tekst tijdens de laatste commissie voor de Transversale Aangelegenheden afgelopen maandag door enkele amendementen afgezwakt werd wat het zelfbeschikkingsrecht voor alle vrouwen betreft.

Wij stellen met enige teleurstelling vast dat de wet van 22 april 2019 die de leeftijdsgrens voor volledige terugbetaling zou wegnemen nog niet in werking is. Met de PVDA dringen wij er dan ook bij de collega’s van de regeringspartijen op aan om zo snel mogelijk werk te maken van het uitvoeringsbesluit van deze wet, zoals in deze resolutie ook wordt gevraagd.

Wij zullen ons met de PVDA scharen achter de amendementen van mevrouw Gaouchi. Dit is een cruciaal onderwerp, des te belangrijker nu bepaalde krachten wereldwijd het recht van vrouwen op zelfbeschikking willen terugschroeven. Om het in de woorden van de feministe en levenslange activiste voor het recht op abortus Lucie Van Crombrugge te zeggen: een vrouw beslist niet zomaar, maar ze beslist wel zelf.

 

Mme Annick Lambrecht (Vooruit). – Je serai brève car beaucoup de choses ont déjà été dites. Je tiens quand même à souligner que Vooruit défend le droit à l’autodétermination pour chaque femme, les droits des femmes et certainement leur droit à disposer de leur corps.

Néanmoins, nous nous abstiendrons car nous ne sommes pas entièrement convaincus que le dispositif proposé offrira la sécurité médicale voulue. Nous ne sommes pas certains que sur le plan de la santé, tous les risques, aussi infimes soient‑ils, seront exclus. C’est pourquoi nous restons convaincus de la nécessité d’accorder un rôle plus important à du personnel médical qualifié. Pour ces raisons d’ordre médical essentiellement, nous ne pouvons que nous abstenir.

Mevrouw Annick Lambrecht (Vooruit). – Ik zal het kort houden, want er is al heel veel gezegd. Toch wil ik benadrukken dat Vooruit overtuigd is van het recht op zelfbeschikking voor elke vrouw, van vrouwenrechten en zeker van de zeggenschap over het eigen lichaam.

Toch zullen we ons onthouden, omdat we niet volledig overtuigd zijn van de medische veiligheid van wat wordt voorgesteld. We zijn er niet zeker van dat álle gezondheidsrisico’s, ook al gaat het maar om één procent, worden uitgesloten. Daarom blijven we ervan overtuigd dat het nodig is medisch geschoold personeel een grotere rol te geven. Vooral vanuit dat medisch oogpunt kunnen we niet anders dan ons onthouden.

 

  La discussion est close.

  De bespreking is gesloten.

 

  Il sera procédé ultérieurement au vote sur les amendements et sur la proposition de résolution.

  De stemming over de amendementen en over het voorstel van resolutie heeft later plaats.

 

Proposition de résolution visant à promouvoir l’utilisation des données publiques en vue d’améliorer la recherche dans le domaine politique (de Mme Stephanie D’Hose, M. Tom Ongena et Mmes Véronique Durenne, Karin Brouwers et Katia Segers ; Doc. 7‑329)

Voorstel van resolutie ter bevordering van het gebruik van overheidsdata voor beter beleidsonderzoek (van mevrouw Stephanie D’Hose, de heer Tom Ongena en de dames Véronique Durenne, Karin Brouwers en Katia Segers; Stuk 7‑329)

 

Discussion

Bespreking

 

(Pour le texte adopté par la commission du Renouveau démocratique et de la Citoyenneté, voir document 7‑329/4.)

(Voor de tekst aangenomen door de commissie voor de Democratische Vernieuwing en Burgerschap, zie stuk 7‑329/4.)

 

Mme la présidente. – La parole est à Mme Ahallouch et à M. Gregor Freches pour un rapport oral.

De voorzitster. – Mevrouw Ahallouch en de heer Gregor Freches hebben het woord voor een mondeling verslag.

 

M. Gregor Freches (MR), corapporteur. – Il m’appartient de vous relater en substance les travaux relatifs à la proposition de résolution visant à promouvoir l’utilisation des données publiques en vue d’améliorer la recherche dans le domaine politique, menés par la commission du Renouveau démocratique et de la Citoyenneté au cours de ses réunions des 9 et 23 mai et 4 juillet derniers.

Ainsi qu’il a été expliqué en commission, cette proposition de résolution découle d’un appel clair lancé, en Flandre, par le SERV (Sociaal‑Economische Raad van Vlaanderen) et le VLIR (Vlaamse Interuniversitaire Raad) pour que l’on investisse davantage de moyens pour améliorer la disponibilité, la qualité et l’accessibilité des données. Ce double appel faisait suite à de précédents plaidoyers des organisations d’employeurs et de travailleurs pour qu’on élimine rapidement les pierres d’achoppement qui entravent l’utilisation des données publiques.

Les données publiques constituent une importante matière première pour le développement de nouvelles applications ainsi que de produits et services de contenu numérique. Des données publiques répondant à des critères de qualité et d’accessibilité contribuent ainsi directement à la croissance économique et à l’innovation. Les données et la réutilisation des données publiques jouent aussi un rôle crucial dans la transition numérique.

Une bonne politique doit en outre être étayée par des données claires qui permettent donc d’obtenir une image exacte d’un problème politique donné. Il y a une corrélation directe entre le degré d’effectivité d’une mesure politique et la qualité des données et avis scientifiques sous‑jacents.

Plusieurs manquements ou problèmes ont été constatés et sont énumérés dans la proposition de résolution.

En matière de qualité et de disponibilité des données, l’on parle dans ce contexte des principes FAIR (Findable = trouvables, Accessible = accessibles, Interoperable = interopérables, et Reusable = réutilisables). Sur le terrain, on constate que les données sont fréquemment rendues accessibles avec beaucoup trop de retard et qu’elles présentent souvent d’importantes lacunes. Cela compromet autant les échanges de données ciblés que les processus de traitement automatisé.

En matière d’ouverture et d’accessibilité des données, on constate que les données publiques sont nombreuses, mais qu’elles manquent de visibilité et de lisibilité. Les données sont souvent éparpillées entre divers services et instances, si bien que pour pouvoir les rassembler, il faut d’abord les localiser, ce qui prend généralement beaucoup de temps.

En matière de convivialité et de gestion éthique des données, il s’avère que les règles de bonne gestion des données ne sont pas suffisamment appliquées. Une bonne gestion des données exige des règles claires en ce qui concerne la propriété, le cycle de vie, la protection et la qualité des données. Une autre difficulté réside dans le fait que les procédures relatives à des demandes d’obtention de données à caractère personnel prennent énormément de temps.

En matière de culture et d’organisation, les autorités publiques ne perçoivent pas toutes les possibilités d’utilisation de leurs données. Elles considèrent trop le partage des données comme une faveur et non comme un bénéfice pour la politique et la société.

Il est toutefois possible d’améliorer clairement la collecte et le partage de données au sein de toutes les autorités publiques. Le Sociaal‑Economische Raad van Vlaanderen et le Vlaamse Interuniversitaire Raad ont analysé des exemples et des bonnes pratiques en provenance de l’étranger et les ont traduits en une série de recommandations que reprend la résolution à l’examen.

La première piste est de préconiser une concertation structurelle et un échange d’informations avec des chercheurs et d’autres utilisateurs afin de signaler les besoins en matière de données, d’identifier les lacunes dans les données et de corriger les erreurs qui s’y trouvent. Cela doit être fait de préférence en concertation entre tous les niveaux de pouvoir concernés.

La deuxième piste est de demander d’œuvrer à la mise en place d’un dépôt de données central regroupant les données publiques et les données interadministratives. Ce dépôt permettra de procéder à des échanges rapides, de réaliser d’importants gains de temps, d’éviter que l’on demande pour la énième fois le même ensemble de données et de libérer davantage de temps pour le traitement des demandes complexes.

Le troisième pilier vise la clarté et l’uniformité dans l’application de la réglementation relative à la protection de la vie privée. Pour y arriver, il faut créer des cadres conventionnels et des procédures de demande uniformes pour tous les niveaux de gouvernance.

Enfin, la proposition de résolution plaide pour la réutilisation des données au sein des pouvoirs publics et l’émergence d’une culture de l’échange de données. Il s’agit ainsi d’élaborer une seule stratégie en matière de données et de mettre en place un point de contact unique pour les collaborateurs politiques et les chercheurs.

En conclusion, il importe avant tout de changer les mentalités. Tous les acteurs et pouvoirs publics ont intérêt à ce que des données de bonne qualité soient mises à disposition, tout en veillant naturellement à ce que le respect des règles de protection de la vie privée soit garanti à tout moment. Des données publiques de qualité sont source de bonne gouvernance et constituent des éléments essentiels pour la transition numérique. Tout le monde a beaucoup à y gagner.

De heer Gregor Freches (MR), corapporteur. – De commissie voor de Democratische Vernieuwing en Burgerschap heeft het voorstel van resolutie ter bevordering van het gebruik van overheidsdata voor beter beleidsonderzoek besproken tijdens de vergaderingen van 9 en 23 mei en 4 juli 2022.

Voorliggende resolutie vloeit voort uit een duidelijke oproep van de SERV (Sociaal‑Economische Raad van Vlaanderen) en van de VLIR (Vlaamse Interuniversitaire Raad) om steviger te investeren in de beschikbaarheid, kwaliteit, vindbaarheid en ontsluiting van overheidsdata. Ze sluit aan op eerdere oproepen van zowel de werkgevers- en werknemersorganisaties om dringend de belangrijkste knelpunten weg te werken wat betreft het gebruik van overheidsdata.

Overheidsdata vormen een belangrijke grondstof voor nieuwe toepassingen en digitale informatieproducten en ‑diensten. Aldus dragen kwalitatieve en toegankelijke overheidsdata rechtstreeks bij tot economische groei en innovatie. Data en hergebruik van overheidsdata spelen ook een cruciale rol in de digitale transitie.

Bovendien moet goed beleid gestoeld zijn op duidelijke gegevens die bijgevolg toelaten om een accuraat beeld te krijgen van een bepaald beleidsvraagstuk. De mate waarin een beleidsmaatregel effectief is, is rechtstreeks gelinkt aan de kwaliteit van de onderliggende data en wetenschappelijke inzichten.

Een aantal tekortkomingen of problemen zijn opgesomd in het voorstel van resolutie.

Op het vlak van kwaliteit en beschikbaarheid van data, spreekt men in deze context van de FAIR‑principes (Findable = vindbaar, Accessible = toegankelijk, Interoperable = uitwisselbaar en Reusable = herbruikbaar). Men stelt op het terrein vast dat er vaak te veel vertraging zit op de ontsluiting van data en er zijn dikwijls belangrijke datalacunes. Hierdoor komen zowel de gerichte data‑uitwisseling als de geautomatiseerde verwerking in het gedrang.

Op het vlak van vindbaarheid en ontsluiting van data, wordt vastgesteld dat er veel overheidsdata zijn, alleen is de transparantie ervan beperkt en ontbreekt het overzicht. De data zijn vaak verspreid, waardoor het eerst een kwestie wordt van puzzelen tussen verschillende diensten en instanties vooraleer de data te kunnen samenleggen, wat vaak veel tijd in beslag neemt.

Op het vlak van gebruiksvriendelijkheid en ethische omgang met data, wordt vastgesteld dat de regels voor goed databeheer niet voldoende ingang vinden. Goed databeheer vereist duidelijke spelregels over het eigenaarschap, de levenscyclus, de bescherming en de kwaliteit van data. Het kost tevens veel tijd om de procedures voor data‑aanvragen met persoonsgegevens te doorlopen.

Op het vlak van cultuur en organisatie, zien de overheden te weinig wat er allemaal mogelijk is met hun data. Ze beschouwen het delen van data te veel als gunst, niet als winst voor het beleid en de samenleving.

De dataverzameling en ‑deling kan duidelijk beter en dit bij alle overheden. Buitenlandse voorbeelden en good practices werden verwerkt in een rits aanbevelingen van de SERV en de VLIR. Die werden hernomen in de voorliggende resolutie.

Vooreerst wordt er gepleit voor een structureel overleg en informatie‑uitwisseling met onderzoekers en andere gebruikers om datanoden te signaleren, dataleemtes te identificeren en datafouten recht te zetten. Dat gebeurt bij voorkeur met alle betrokken bestuursniveaus samen.

Ten tweede wordt gevraagd om werk te maken van een centrale datavindplaats voor overheidsdata en interbestuurlijke data. Dit moet zorgen voor een vlotte uitwisseling en vermijdt veel tijdsverspilling. Dat voorkomt de zoveelste data‑aanvraag voor dezelfde dataset en maakt meer tijd vrij voor de behandeling van complexe aanvragen.

De derde pijler betreft duidelijkheid en uniformiteit in de toepassing van de privacyregelgeving. Dit kan via afsprakenkaders en uniforme aanvraagprocedures voor alle bestuurslagen.

Ten slotte wordt er gepleit voor het hergebruik van data bij overheden en het stimuleren van een cultuur van data‑uitwisseling. Aldus dient men één datastrategie uit te werken en één aanspreekpunt te organiseren voor beleidsmedewerkers en onderzoekers.

Dit alles leidt tot het besluit dat vooral een mentale omslag belangrijk is. Alle actoren en de overheden zijn gebaat met kwalitatieve en toegankelijke data waarbij de privacy uiteraard ten allen tijde gegarandeerd wordt. Kwalitatieve overheidsdata zijn een bron van goed bestuur en ze vormen de essentiële bouwstenen van de digitale omslag van de samenleving. Iedereen heeft er veel bij te winnen.

 

Mme Fatima Ahallouch (PS), corapporteuse. – En ma qualité de corapporteuse, je vous présenterai le volet du rapport lié à la discussion générale, à la discussion des considérants et au vote du dispositif.

En substance, un membre est d’avis que même si la proposition évoque l’amélioration de la qualité, de la disponibilité et de l’accessibilité des données, plusieurs interrogations demeurent. Certaines données sont sensibles et doivent faire l’objet d’un traitement particulier. Il s’agit des données qui touchent entre autres à la santé, aux opinions politiques, aux convictions religieuses, aux préférences sexuelles ou encore au passé judiciaire des personnes concernées. Le membre se demande dès lors quel est l’avis de l’Autorité de protection des données sur cette question. Il relève également que le RGPD prévoit un droit à l’oubli et dès lors un droit à la suppression des données. Il note que cette partie de la législation n’est pas reprise dans la résolution. Il en va de même pour la prescription visant la sécurité des systèmes d’information. Ces différentes faiblesses posent, dès lors, certaines questions quant au contenu du texte proposé.

Un autre membre soutient l’idée de base de la proposition, qui consiste à promouvoir l’utilisation de données de bonne qualité dans le contexte d’une société de plus en plus numérique. Il développe ensuite les aspects du texte qu’il juge pertinents : le fait que les données ne sont pas toujours publiques parce qu’elles ne sont pas systématiquement publiées ; le manque de continuité dans l’afflux de données, en raison duquel il est difficile de déduire certaines tendances ; le fait que les données peuvent difficilement être utilisées à des fins de comparaison lorsque les critères de collecte de ces données ne sont pas suffisamment connus ; l’importance de la gestion des données. Le membre estime que le texte témoigne d’une grande ambition et il soutient l’idée d’une concertation structurelle entre tous les niveaux de pouvoir. Il observe également que la proposition évoque uniquement les données publiques. Il déplore que l’on ne trouve aucune référence à d’autres données importantes émanant, par exemple, du monde économique. Il se demande si les auteurs de la proposition ont omis sciemment ou non de citer le phénomène de la science citoyenne, qui met des citoyens à contribution pour collecter des données. Le projet CurieuzeNeuzen en Flandre en est un exemple. Le membre se rallie également aux remarques du premier intervenant en ce qui concerne la vie privée. Il se demande enfin comment les auteurs pensent pouvoir concilier, d’une part, la charge de travail, les moyens et le personnel nécessaires pour constituer en permanence des ensembles de données solides à partir des données collectées et, d’autre part, les économies considérables réalisées dans la fonction publique.

Un autre intervenant partage les inquiétudes relatives à la rétention des données et à la protection de la vie privée, mais il est évident à ses yeux que la résolution ne peut pas modifier la législation existante, en tout cas en ce qui concerne la gestion des données publiques, qui doit être assortie des meilleures garanties possible. Selon lui, la protection de la vie privée est une préoccupation que tout le monde devrait partager dans ce contexte. Il rappelle combien les données à caractère personnel peuvent être utilisées (parfois abusivement) et à quel point le consommateur lui‑même s’expose, parfois involontairement, sur internet.

Un intervenant se rallie aux principales préoccupations exprimées dans la proposition et formule trois observations. Tout d’abord, le principe « once only » évoqué dans la recommandation 6 est un principe qui doit être appliqué scrupuleusement et avec cohérence et qui soulève de grands défis à tous les niveaux. Deuxièmement, l’intervenant souscrit pleinement à la concertation structurelle visée dans la recommandation 1. Enfin, il souligne que de nombreuses initiatives ont déjà été prises en Flandre, par exemple, pour améliorer la qualité des données.

En ce qui concerne les considérants, plusieurs membres estiment qu’il est important de faire référence au rapport d’évaluation de la loi du 30 juillet 2018 et à la future amélioration de cette loi qui en résultera. Un amendement est déposé en ce sens et est adopté à l’unanimité des onze membres présents.

Un autre amendement est déposé en vue de préciser explicitement qu’il n’existe actuellement pas de stratégie fédérale de gouvernance des données.

Cet amendement est adopté à l’unanimité des 11 membres présents.

Concernant le dispositif, plusieurs amendements ont été déposés et votés eux aussi à l’unanimité des 11 membres présents.

Un amendement vise à préciser que l’idée n’est certainement pas de travailler avec un système basé sur un dépôt de données central mais bien avec un concept de carrefour central permettant de rediriger les usagers. Il est important de préciser qu’il s’agit des open data et de définir explicitement ce concept.

Un amendement consiste en une correction terminologique.

Un autre amendement adapte la formulation d’une recommandation pour mettre en évidence qu’actuellement, aucune stratégie fédérale de gouvernance des données n’est encore mise en œuvre.

Enfin, un dernier amendement vise à ce que les recommandations fassent référence au concept et au fonctionnement des intégrateurs de services.

Concernant les votes, la proposition de résolution amendée est adoptée à l’unanimité des 11 membres présents. Confiance a été faite aux rapporteurs pour la présentation d’un rapport oral en séance plénière.

Mevrouw Fatima Ahallouch (PS), corapporteur. – Als corapporteur breng ik verder verslag uit over de algemene bespreking, de bespreking van de considerans en het dispositief en de stemmingen.

Een lid meent dat hoewel het voorstel handelt over de verbetering van de kwaliteit en van de beschikbaarheid van de data en over de toegankelijkheid ervan, er verscheidene vragen blijven. Bepaalde delicate data moeten een speciale behandeling krijgen. Die data behelzen onder andere de gezondheid, de politieke overtuiging, het geloof, de seksuele voorkeur of het gerechtelijk verleden van de betrokkenen. Het lid vraagt zich af wat de Gegevensbeschermingsautoriteit hierover denkt. Hij wijst erop dat de algemene verordening gegevensbescherming (AVG) voorziet in een recht om te worden vergeten, dus in een recht op schrapping van de data. Dat deel van de wetgeving staat echter niet in de resolutie. Hetzelfde geldt voor het voorschrift betreffende de beveiliging van de informatiesystemen. Al die zwakke punten doen bijgevolg een aantal vragen rijzen over de voorgestelde tekst.

Een ander lid steunt het basisidee van het voorstel dat ernaar streeft om goede data te hanteren in de wetenschap dat we evolueren naar een steeds meer digitale maatschappij. Hij vindt daarbij dat het voorstel relevante aandachtspunten oplijst: het niet altijd openbaar zijn van data omdat ze niet altijd gepubliceerd worden; het gebrek aan continuïteit in de aanvoer van data waardoor bepaalde trends moeilijk kunnen worden afgeleid; het feit dat als er gebrek is aan kennis over de criteria op basis waarvan de data werden verzameld, ze moeilijk nog kunnen dienen als vergelijkingsmateriaal; het belang van datamanagement. Spreker vindt dat de bepalingen van de resolutie getuigen van een grote ambitie en hij steunt het idee van structureel overleg doorheen alle bestuursniveaus. Daarbij stelt de spreker vast dat er enkel wordt gesproken over overheidsdata. Hij betreurt dat er geen verwijzing is naar andere belangrijke data uit bijvoorbeeld het bedrijfsleven. Hij vraagt zich af of de indieners van het voorstel al dan niet bewust voorbij gingen aan het fenomeen van citizen science, waarbij burgers worden ingeschakeld voor het inzamelen van data. Een voorbeeld van dergelijk project in Vlaanderen is CurieuzeNeuzen. Spreker is het eens met de opmerkingen van de eerste spreker met betrekking tot de privacy. Hij wil tenslotte nog vernemen van de indieners hoe ze het werk, de middelen en de mensen die het bestendig genereren en verzamelen van goede datasets vergen, denken te combineren met een overheidsapparaat waarop sterk bezuinigd wordt.

Een ander lid begrijpt de bezorgdheden omtrent dataretentie en privacy, maar volgens hem is het vanzelfsprekend dat de resolutie geen bestaande wetgeving kan en mag wijzigen, zeker waar het gaat over het beheer van overheidsdata, waarvoor de best mogelijke garanties moeten gelden. De bezorgdheid over de bescherming van het privéleven moet volgens hem door iedereen gedeeld worden in deze context. Het is namelijk geweten hoe persoonlijke data gebruikt en misbruikt kunnen worden en hoe de consument zichzelf, soms ongewild, blootstelt op het internet.

Een lid sluit zich aan bij de grootste bezorgdheden die geopperd worden in het voorstel en formuleert nog een drietal bedenkingen. Het only once‑principe uit aanbeveling 6 is een principe dat volledig en consequent moet doorgetrokken worden en dat voor grote uitdagingen zorgt op alle niveaus. Ten tweede onderschrijft hij volledig het structureel overleg uit aanbeveling 1. Ten slotte benadrukt hij dat in Vlaanderen bijvoorbeeld al heel wat stappen werden gezet om de kwaliteit van data te verhogen.

Wat de considerans betreft zijn verschillende leden van mening dat het belangrijk is te verwijzen naar het evaluatierapport over de wet van 30 juli 2018 en naar de toekomstige verbetering van die wet die er het resultaat van zal zijn. Er wordt een amendement in die zin ingediend dat eenparig wordt aangenomen door de 11 aanwezige leden.

Een ander amendement wordt ingediend om er expliciet op te wijzen dat er momenteel geen federale strategie voor databeheer bestaat.

Dat amendement wordt eenparig aangenomen door de 11 aanwezige leden.

Er worden verschillende amendementen ingediend die betrekking hebben op het dispositief die eveneens eenparig worden aangenomen door de 11 aanwezige leden.

Een amendement strekt ertoe te verduidelijken dat het zeker niet de bedoeling is om te werken met een systeem gebaseerd op één centrale datavindplaats, maar wel met een concept van een centraal kruispunt waar de gebruikers kunnen worden doorverwezen. Belangrijk is ook dat er gepreciseerd wordt dat het om open data gaat en dat dit concept zelf ook expliciet gedefinieerd wordt.

Een amendement betreft een correctie van de gebruikte terminologie.

Een ander amendement past de formulering van een aanbeveling aan om duidelijk te maken dat er op dit ogenblik nog geen federale strategie voor databeheer in gebruik is.

Via een laatste amendement wordt het concept en de werking van de dienstenintegratoren mee opgenomen in de aanbevelingen.

Het geamendeerde voorstel van resolutie wordt eenparig aangenomen door de 11 aanwezige leden. Vertrouwen werd geschonken aan de rapporteurs voor het uitbrengen van een mondeling verslag in de plenaire vergadering.

 

M. Andries Gryffroy (N‑VA). – L’exposé que je ferai au nom de notre groupe sera bref.

Il s’agit d’une matière transversale. Nous le validons.

Qui s’oppose à des données publiques ouvertes ? Certainement pas nous. Le texte est en ordre sur ce point. Surtout au vu de ce que la Flandre veut faire. Elle veut en effet aller beaucoup plus loin que le texte et entrer davantage dans le détail.

Je me demande seulement ce qu’il adviendra de ce texte. J’espère que le secrétaire d’État du MR le lira aussi attentivement, et qu’il ne jettera pas tout à coup l’application itsme aux oubliettes.

De heer Andries Gryffroy (N‑VA). – De uiteenzetting namens onze fractie zal ik kort houden.

Het gaat om een transversale aangelegenheid. Check.

Wie is er tegen open overheidsdata gekant? Wij in elk geval niet. Op dat vlak is de tekst oké. Zeker wanneer we kijken naar wat Vlaanderen wil doen. Vlaanderen wil nog veel verder en meer in detail gaan dan wat hier in de tekst staat.

Ik vraag me enkel af wat er met deze tekst zal gebeuren. Ik hoop dat de staatssecretaris van de MR deze tekst ook zeer goed leest en itsme niet plots in de vuilnisbak zal gooien.

 

M. Chris Steenwegen (Ecolo‑Groen). – Le groupe Ecolo‑Groen reconnaît l’intérêt de disposer de données publiques de qualité. Les données ne cessent d’augmenter en quantité, mais nous sommes technologiquement en mesure d’en traiter de grands nombres. Dans notre société, il est de plus en plus essentiel de mener des politiques axées sur les données.

Nous parlons ici de données publiques. Mais les autorités publiques n’utilisent pas que les données qu’elles génèrent elles‑mêmes ; d’autres instances produisent également des données qu’elles mettent à leur disposition pour les aider à élaborer leurs politiques.

Les données sont importantes en soi, mais nous devons surtout disposer de données de qualité, qu’elles soient publiques ou non. Les données actuelles ne sont pas toujours fiables. Elles sont parfois lacunaires. Il y a un manque d’harmonisation entre les différentes bases de données, si bien qu’il est difficile de croiser ou d’échanger les données. Les métadonnées étant souvent absentes, il est impossible d’évaluer les ensembles de données ou de déterminer leur origine. Bien entendu, il faut aussi valider les données ; nous devons savoir si elles sont correctes. Enfin, nous constatons régulièrement qu’il est difficile d’accéder aux données, y compris aux données publiques.

Les données sont la base d’une bonne politique. Cela se vérifie tout au long du cycle politique : pendant l’élaboration, la mise en œuvre et l’évaluation. Des données de qualité permettent également de réorienter la politique en cas de nécessité.

Nous saluons donc la proposition de résolution et, surtout, les amendements déposés. Ces derniers ont clarifié certains points.

Nous considérons qu’il est important de récolter des données bien structurées et fiables. L’idée d’un portail ou d’un carrefour unique traduit la nécessité d’harmoniser les données et d’en faciliter l’accès aux utilisateurs potentiels, pour qu’ils n’aient pas à les collecter eux‑mêmes. Il est capital qu’il s’agisse de données ouvertes. Les pouvoirs publics doivent en effet faire preuve de transparence : les citoyens doivent savoir sur quelles données les autorités publiques basent leurs politiques. Cela ne fera qu’augmenter la confiance dans les gouvernements et la qualité de leurs décisions.

Tout cela présuppose l’existence de garanties quant au caractère privé des données. Sur ce point également, des amendements ont permis d’éclaircir et de préciser la proposition initiale. Il est vrai que la prudence est de mise quant à l’utilisation de données personnalisées.

Le groupe Ecolo‑Groen votera pour la proposition de résolution amendée.

De heer Chris Steenwegen (Ecolo‑Groen). – De Ecolo‑Groen‑fractie erkent het belang van goede overheidsdata. Er zijn steeds meer data en we beschikken over de technologische mogelijkheden om heel veel data te verwerken. Het wordt in onze maatschappij steeds belangrijker om data‑gedreven te werken.

We hebben het hier over overheidsdata. De overheid gebruikt echter niet alleen data die ze zelf genereert; ook anderen produceren data die aan de overheid ter beschikking worden gesteld om beleid te voeren.

Data zijn op zich belangrijk, maar we moeten vooral over goede data en overheidsdata beschikken. Vandaag zien we een aantal gebreken. Er zijn leemtes, bepaalde data ontbreken. Er is onvoldoende afstemming tussen verschillende databanken, waardoor data moeilijk combineerbaar of uitwisselbaar zijn. Vaak ontbreken metadata, waardoor datasets niet kunnen worden beoordeeld of waardoor het onduidelijk is op basis waarvan die data zijn verzameld. Data moeten uiteraard ook gevalideerd worden; we moeten weten dat ze correct zijn. Ten slotte stellen we vaak vast dat de toegang tot data, en dus ook overheidsdata, vaak gebrekkig is.

Data zijn de basis om een goed beleid te kunnen voeren. Dat is zo in de ganse beleidscyclus: bij de ontwikkeling, bij de uitvoering en bij de evaluatie. Ook kan het beleid op basis van goede data worden bijgestuurd waar nodig.

Wij zijn dan ook blij met het voorstel van resolutie, en vooral ook met de ingediende amendementen. Die laatste hebben een aantal punten verduidelijkt.

Voor ons is het van belang dat wordt gewerkt aan goed gestructureerde data die betrouwbaar zijn. De idee van één portaal of één kruispunt wijst erop dat de data op elkaar moeten worden afgestemd en dat de geïnteresseerde gebruiker de data makkelijk kan vinden, en niet zelf op zoek moet gaan. Uiterst belangrijk is het feit dat het om open data gaat. Een goede overheid moet immers transparant zijn: mensen moeten weten waarop beleid is gebaseerd. Dat zal het vertrouwen in de overheid en de kwaliteit van de beslissingen die ze neemt ten goede komen.

Dat alles veronderstelt dat er garanties bestaan inzake privacy. Ook op dat punt is het oorspronkelijke voorstel via amendementen verduidelijkt en gepreciseerd. We moeten immers voorzichtig zijn met gepersonaliseerde gegevens.

De Ecolo‑Groen‑fractie zal het geamendeerde voorstel van resolutie goedkeuren.

 

M. Jean‑Frédéric Eerdekens (PS). – Les technologies numériques ont révolutionné la société et l’économie, et ce, dans divers secteurs d’activité de la vie quotidienne. Je pense en particulier aux bases de données dont l’utilisation permet un grand nombre de services, comme la météo, l’indication d’itinéraires, les comparatifs de prix. C’est d’ailleurs pour cette raison que Stephen Hawking considérait que n’importe qui, n’importe où dans le monde devait avoir librement accès non seulement à ses recherches mais aussi à celles de tous les grands et curieux esprits à travers le spectre de la compréhension humaine. C’est donc pour cette raison qu’en 2017, l’université de Cambridge a mis en ligne sa thèse de doctorat de 1966, afin qu’elle soit accessible en open source pour tout le monde et puisse inspirer de nouvelles recherches.

Ces exemples illustrent les avantages du caractère collaboratif indispensable en matière d’ouverture de données. On parle bien d’open data, car si on laisse le secteur privé opérer, on aura juste du Big Tech qui fera du Big Profit sur le compte des Big Data et donc du citoyen.

La crise du Covid‑19 a mis en évidence aussi les intérêts d’une telle pratique. Par exemple, la mise à disposition de données publiques concernant le nombre de décès, de personnes testées, de cas positifs, de lits ou encore de personnes en soins intensifs, a montré combien l’interprétation et le croisement des observations chiffrées délivraient des informations que l’on n’aurait pas pu obtenir par d’autres voies et aussi rapidement. Il faut élaborer des politiques qui contribuent à améliorer l’accès aux données et surtout leur partage, facteurs qui ont un rôle important dans l’accélération de la lutte contre la pandémie et d’autres situations critiques.

Pour continuer dans le domaine de la santé, il est bon de préciser que les données peuvent contribuer aussi à améliorer la qualité des soins de santé et les traitements personnalisés contre des maladies rares ou chroniques. L’ouverture des données de recherche et leur partage sont une valeur fondamentale de la recherche scientifique et académique. Afin d’exploiter de manière optimale le vaste potentiel de ces données, il faut que celles‑ci soient mises à la disposition de tous et d’une manière opportune, qualitative et accessible. Le monde change. On est aujourd’hui dans une culture de la donnée et du partage de données, et celui‑ci est nécessaire. Je renvoie d’ailleurs, par analogie, au débat qui est en cours au sein de la commission de la Justice de la Chambre au sujet de la mise à disposition des décisions de justice.

On le voit : les données ont transformé notre société et leur exploitation favorise la modernisation des activités tant dans la sphère publique que dans la sphère privée. Et elles ont de la valeur : j’en veux pour preuve les bénéfices des Big Tech. Les données sont donc un outil de transparence qui s’inscrit dans la continuité d’une démarche de modernisation.

Cette évolution nous place devant de nombreux enjeux, dont celui de la protection des données, surtout lorsqu’il s’agit de données à caractère personnel.

Initialement, même si la proposition évoquait l’amélioration de la qualité et de la disponibilité des données, mon groupe avait des interrogations, en particulier sur la protection de la vie privée, l’utilisation des données confidentielles, les données visées ou encore sur des aspects de vie privée comme le droit à l’oubli.

La proposition de résolution vise également à procéder à des ajustements afin d’améliorer les procédures relatives à la protection de la vie privée et la gestion éthique des données. Le RGPD est en vigueur depuis 2018, et établit la manière dont les services et les personnes doivent traiter les données. Ce règlement apporte plus de transparence et de contrôle, au niveau européen de surcroît. De plus, il faut admettre que certaines données sont sensibles et qu’elles peuvent être utilisées à mauvais escient par de mauvais esprits ; je pense, plus particulièrement, à tout ce qui touche à la santé, évidemment, mais aussi aux convictions politiques, syndicales ou religieuses, aux préférences sexuelles ou encore au passé judiciaire. Ces données pourraient se retrouver sur la place publique numérique.

Les amendements déposés et cosignés par mon groupe répondent à notre préoccupation principale et nous émettrons donc un vote positif sur le dispositif qui se décline en quatre points essentiels.

1) Envisager une concertation structurelle et un échange d’informations avec des chercheurs et d’autres utilisateurs afin de signaler les besoins en matière de données et d’identifier les éventuelles lacunes.

2) Œuvrer à la mise en place d’un dépôt de données central, un registre regroupant les données publiques et les données inter‑administratives.

3) Assurer la clarté et l’uniformité dans l’application de la réglementation relative à la protection de la vie privée.

4) Viser l’émergence d’une culture de l’échange de données, une sorte de « troc numérique ». Il s’agit ainsi d’élaborer une seule stratégie en matière de données numériques et de mettre en place un point de contact unique pour les collaborateurs politiques et les chercheurs.

Tous les acteurs et pouvoirs publics ont intérêt – et j’insiste sur le mot « intérêt » – à ce que des données de bonne qualité et accessibles soient mises à disposition, tout en veillant naturellement à ce que le respect des règles de protection de la vie privée soit garanti à tout moment. Des données publiques de qualité sont source de bonne gouvernance et constituent des éléments essentiels pour la transition numérique.

De heer Jean‑Frédéric Eerdekens (PS). – De digitale technologieën hebben de samenleving en de economie radicaal veranderd, en wel in diverse activiteitensectoren van het dagelijkse leven. Ik denk in het bijzonder aan de databanken waarvan het gebruik een groot aantal diensten mogelijk maakt, zoals het weerbericht, het aangeven van reisroutes, prijzenvergelijkingen. Het is overigens daarom dat Stephen Hawking vond dat om het even wie om het even waar ter wereld vrij toegang moest hebben, niet alleen tot zijn onderzoek, maar ook tot dat van alle belangrijke en nieuwsgierige geesten in het spectrum van het menselijk begrip. Om die reden heeft de universiteit van Cambridge in 2017 zijn doctoraatsscriptie van 1966 online gezet, opdat ze als open source toegankelijk zou zijn voor iedereen en nieuw onderzoek zou inspireren.

Die voorbeelden illustreren de voordelen van de onontbeerlijke medewerkzaamheid op het gebied van de open data. We hebben het wel degelijk over open data, want als men de private sector laat doen, dan krijgen we alleen Big Tech, dat Big Profit maakt op de kap van Big Data en dus van de burger.

De covidcrisis heeft ook het belang van een dergelijke praktijk duidelijk gemaakt. Het ter beschikking stellen van publieke data bijvoorbeeld betreffende het aantal overlijdens, geteste personen, positieve gevallen, bedden of mensen op intensieve zorg, heeft aangetoond hoeveel informatie werd opgeleverd door het interpreteren en het combineren van cijfergegevens die men op andere manieren niet even snel had kunnen verkrijgen. Men moet beleidsmatig bijdragen tot betere toegang tot de data en vooral tot het delen ervan, factoren die een belangrijke rol spelen in het versnellen van de bestrijding van de pandemie en van andere gevaarlijke situaties.

Om verder te gaan op het gebied van de gezondheid, is het goed te vermelden dat data ook een bijdrage kunnen leveren tot het verbeteren van de kwaliteit van de gezondheidszorg en van de gepersonaliseerde behandelingen van zeldzame of chronische ziekten. Het openstellen van onderzoeksdata en het delen ervan zijn een fundamentele waarde van het wetenschappelijk en academisch onderzoek. Om optimaal gebruik te maken van het omvangrijke potentieel van die data, moeten ze voor iedereen beschikbaar worden gemaakt en wel op geschikte, kwalitatieve en toegankelijke wijze. Vandaag zijn we ons bewust van het belang van data en van de noodzaak om ze te delen. Ik verwijs overigens naar het analoge debat dat in de commissie Justitie van de Kamer wordt gehouden, over de terbeschikkingstelling van de gerechtelijke beslissingen.

Men ziet het: data hebben onze samenleving veranderd en de exploitatie ervan bevordert de modernisering van activiteiten, zowel in de publieke als in de private sfeer. En ze hebben waarde: als bewijs daarvan zie ik de winsten van Big Tech. Data zijn dus een hulpmiddel voor transparantie, dat in de continuïteit past van een moderniseringsdrang.

Die ontwikkeling plaatst ons tegenover heel wat uitdagingen, waaronder die van de gegevensbescherming, vooral wanneer het om persoonsgegevens gaat.

Aanvankelijk had mijn fractie vragen, vooral over de bescherming van de persoonlijke levenssfeer, het gebruik van vertrouwelijke gegevens, over welke data beoogd werden of nog over privacy‑aspecten zoals het recht om te worden vergeten, ook al ging het voorstel over het verbeteren van de kwaliteit en de beschikbaarheid van de data.

Het voorstel van resolutie heeft ook tot doel om de procedures betreffende de bescherming van de privacy en de ethische omgang met de data te verbeteren. De AVG is sinds 2018 van kracht en bepaalt de wijze waarop diensten en personen data moeten verwerken. Die verordening brengt op Europees niveau meer transparantie en controle. Tevens moet men toegeven dat bepaalde data delicaat zijn en door mensen die te kwader trouw zijn met slechte bedoelingen kunnen worden gebruikt of publiek gemaakt. Ik denk uiteraard meer bepaald aan al wat met de gezondheid te maken heeft, maar ook aan de politieke en religieuze overtuigingen en de vakbondsovertuigingen, aan de seksuele voorkeur of nog aan het gerechtelijk verleden.

De amendementen die mijn fractie heeft ingediend en mede ondertekend komen aan onze belangrijkste zorgen tegemoet en we zullen dus een positieve stem uitbrengen voor dit voorstel van resolutie, dat voornamelijk uit vier hoofdpunten bestaat. Het eerste is structureel overleg organiseren over informatie‑uitwisseling met onderzoekers en andere gebruikers om datanoden te signaleren en eventuele dataleemtes te identificeren.

Ten tweede te ijveren voor het opstarten van een centrale datavindplaats, een register waar alle openbare data en interbestuurlijke data zijn samengebracht.

Ten derde voor duidelijkheid en uniformiteit in de toepassing van de privacyregelgeving te zorgen.

En ten vierde een cultuur van data‑uitwisseling te stimuleren, een soort van digitale ruilhandel. Het is zaak aldus een enkele digitale‑datastrategie tot stand te brengen en één aanspreekpunt in te stellen voor beleidsmedewerkers en onderzoekers.

Alle actoren en overheden hebben er belang bij – ik beklemtoon het woord “belang” – dat er kwaliteitsvolle en toegankelijke data ter beschikking worden gesteld, waarbij er uiteraard op wordt toegezien dat de eerbiediging van de regels inzake privacybescherming op elk moment gewaarborgd wordt. Kwaliteitsvolle openbare data dragen bij aan goed bestuur en zijn essentiële bouwstenen voor de digitale transitie.

 

M. Gregor Freches (MR). – La mise à disposition et l’utilisation des données publiques incarnent incontestablement une problématique d’importance, a fortiori lorsqu’il s’agit d’améliorer la recherche dans le domaine politique.

Rappelons qu’il est question ici d’open data, et donc pas d’informations à caractère privé, des données dont la pertinence n’est plus à souligner en ce qui concerne l’économie, la démocratie, les citoyens et les pouvoirs publics.

Notre groupe n’a donc pas hésité à soutenir ce texte, une initiative de l’Open Vld, qui a donc été cosigné par ma collègue Véronique Durenne.

Nous avons toutefois d’emblée estimé que cette proposition de résolution, bien que poursuivant un noble objectif, méritait quelques ajustements sur le fond et la forme, raison pour laquelle nous avons déposé sept amendements.

Permettez‑moi de revenir brièvement sur le bien‑fondé de certains d’entre eux.

L’expression « dépôt de données central », par exemple, nous posait problème. Il n’est, en effet, pas envisageable que toutes les données soient stockées en un lieu unique. Nous avons donc proposé et obtenu qu’on utilise plutôt les mots « carrefour des dépôts de données ». L’idée est en effet de permettre aux usagers d’être redirigés vers les dépôts de données les plus à même de les contenter.

Nous avons également demandé qu’il soit fait mention des intégrateurs de services. Il s’agirait en effet de renforcer leur fonctionnement afin qu’ils puissent être soutenus dans leur rôle en matière d’échanges de données tout en garantissant un strict respect de la protection des données à caractère personnel.

Dans la même logique, il faudrait que l’accès aux sources authentiques soit également mieux encadré, simplifié et élargi.

Nos sept amendements ont été adoptés sans difficulté en commission du Renouveau démocratique et de la Citoyenneté. J’escompte désormais qu’il en ira de même dans quelques minutes pour l’adoption du texte final de cette proposition de résolution.

De heer Gregor Freches (MR). – De terbeschikkingstelling en het gebruik van openbare data belichaamt onbetwistbaar een belangrijke problematiek, zeker wanneer het erom gaat het onderzoek op het gebied van de politiek te verbeteren.

Vergeet niet dat het hier over open data gaat en dus niet over gegevens van private aard, gegevens waarvan de relevantie voor de economie, de democratie, de burgers en de overheid niet meer moet worden beklemtoond.

Onze fractie heeft dus niet geaarzeld om die tekst, een initiatief van de Open Vld, te steunen. Hij werd dus mede ondertekend door mijn collega Véronique Durenne.

Wij meenden echter van bij het begin dat dit voorstel van resolutie, hoewel het een nobel doel nastreeft, enkele aanpassingen verdiende, inhoudelijk en naar de vorm, en daarom hebben we zeven amendementen ingediend.

Sta me toe dat ik kort terugkom op de goede redenen van enkele daarvan.

De uitdrukking ‘centrale datavindplaats’ was voor ons een probleem. Het is immers niet denkbaar dat alle data op één enkele plaats worden opgeslagen. We hebben dus voorgesteld en verkregen dat men veeleer de woorden ‘kruispunt van datavindplaatsen’ gebruikt. Het idee is immers de gebruikers de mogelijkheid te bieden te worden doorverwezen naar de datavindplaatsen die het best aan hun wensen kunnen voldoen.

We hebben ook gevraagd dat melding zou worden gemaakt van de dienstenintegratoren, om ze te steunen in hun rol met betrekking tot de gegevensuitwisseling, en wel met strikte eerbiediging van de bescherming van persoonsgegevens.

In dezelfde logica dient men ook de toegang tot de authentieke bronnen beter te reguleren, te vereenvoudigen en uit te breiden.

Onze zeven amendementen werden zonder problemen in de commissie voor Democratische Vernieuwing en Burgerschap aangenomen. Ik verwacht nu binnen enkele minuten hetzelfde voor het aannemen van de uiteindelijke tekst van dit voorstel van resolutie.

 

M. Stijn De Roo (CD&V). – Chers collègues, les progrès techniques permettent de revoir les modalités selon lesquelles les pouvoirs publics et les entreprises organisent leur fonctionnement et leurs services. La manière dont les citoyens peuvent recourir à ces services est, elle aussi, en pleine mutation.

La crise du coronavirus de ces deux dernières années a accéléré encore plus ce processus de numérisation. Une nouvelle normalité se dessine. Nous basculons vers une société numérisée. Les données jouent dès lors un rôle de soutien important dans la numérisation de nos services publics. Disposer de données de qualité permet de prendre des décisions proportionnées qui font gagner de l’argent, du temps et même des vies humaines.

Chaque niveau de pouvoir compétent a besoin d’une vision sur la gestion de ces données, qu’il doit traduire en une stratégie réfléchie, régie par un certain nombre de principes directeurs. Premièrement, la qualité des données. Nous devons savoir quelles sont les données concernées et si elles sont fiables. Deuxièmement, la disponibilité et l’accessibilité des données. La convivialité et la rapidité sont primordiales. Troisièmement, la gestion éthique des données. La vie privée doit être garantie. Quatrièmement, la culture et l’organisation. Le personnel de nos administrations à tous les niveaux doit être convaincu de l’utilité d’une stratégie en matière de données, sinon c’est peine perdue.

Beaucoup de choses peuvent encore être faites pour améliorer l’offre de données ouvertes des pouvoirs publics, particulièrement en ce qui concerne l’accessibilité de celles‑ci.

Cela peut également être un moteur d’innovation pour stimuler le développement de notre économie des données. Notre pays compte dans ce domaine quelques entreprises qui font partie des meilleures d’Europe et même du monde. Le partage de données et la facilitation du partage de données permettront à des entreprises de développer de nouveaux produits et services et d’investir davantage dans les nouvelles technologies, telles que l’intelligence artificielle.

Notre groupe soutiendra la résolution à l’examen. Nous voulons miser au maximum sur le potentiel offert par nos données publiques, une politique fondée sur des données probantes et l’importance des données comme matières premières pour notre économie et notre recherche scientifique.

De heer Stijn De Roo (CD&V). – Collega’s, technische vooruitgang maakt het mogelijk om de manier waarop overheden en bedrijven hun beleid, werking en dienstverlening organiseren op een andere leest te schoeien. Ook de manier waarop burgers een beroep kunnen doen op die dienstverlening is in volle evolutie.

De coronacrisis van de laatste twee jaar heeft dat digitale proces nog een elektroshock gegeven. Er breekt een nieuw normaal aan. We zijn volop op weg naar de gedigitaliseerde samenleving. Data spelen dan ook een belangrijke ondersteunende rol in de verdere digitalisering van al onze overheden. Goede data leiden tot proportionele beslissingen die geld, tijd en zelfs mensenlevens sparen.

Elk bevoegd beleidsniveau heeft nood aan een visie over de wijze waarop het met die data omgaat en moet die visie volgens mijn fractie vertalen in een doordachte datastrategie. Daarbij gelden een aantal leidende principes. Ten eerste, de kwaliteit van de data. We moeten weten over welke gegevens het gaat, en dat ze betrouwbaar zijn. Ten tweede, de vindbaarheid en de ontsluiting van de data. Gebruiksvriendelijkheid en snelheid staan voorop. Ten derde, de ethische omgang met de data. De privacy moet gewaarborgd zijn. Ten vierde, de cultuur en de organisatie. De mensen in onze overheden en administraties moeten op alle niveaus doordrongen zijn van een datastrategie. Anders zal het niet werken.

Er valt nog heel wat winst te boeken op het vlak van het opendata‑aanbod vanuit overheden, vooral wat de betere en snellere ontsluiting betreft.

Het kan ook een motor zijn voor innovatie om onze data‑economie verder op gang te trekken. Daar heeft ons land al een aantal zeer sterke bedrijven in, die niet alleen behoren tot de top van Europa, maar zelfs tot de wereldtop. Door het delen van data en het faciliteren van het delen van data zullen bedrijven nieuwe producten en diensten kunnen ontwikkelen en sterker kunnen inzetten op nieuwe technologieën, zoals artificiële intelligentie.

Onze fractie zal deze resolutie steunen. We zetten daarmee maximaal in op het potentieel van onze overheidsdata, op een evidence informed beleid en op data als grondstof voor onze economie en voor ons wetenschappelijk onderzoek.

 

M. Tom Ongena (Open Vld). – Beaucoup de choses ont déjà été dites concernant cette résolution. Une chose est claire : il est crucial de disposer d’une bonne politique des données pour mener une bonne politique tout court. C’est la raison pour laquelle le Sociaal‑Economische Raad van Vlaanderen (SERV) et le Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR) demandent que la gestion des données soit sensiblement améliorée dans notre pays. En réponse à cet appel, vous avez, Madame la Présidente, pris l’initiative de la résolution à l’examen, qui a été cosignée par de nombreux collègues.

Il y a beaucoup à faire dans ce domaine. Si nous observons la gestion actuelle des données dans notre pays, force est de constater que la transparence est très limitée et qu’une vue d’ensemble fait défaut. Les données sont éparpillées entre de multiples bases de données au point qu’on y perd son latin. C’est pourquoi le VLIR et le SERV ont dégagé des pistes, que nous avons reprises dans la résolution à l’examen.

En gros, la résolution formule quatre recommandations. Premièrement, mettre en place une concertation structurelle et un échange d’informations avec les chercheurs qui, pour mener leurs recherches essentielles à la croissance de notre économie et de notre prospérité, ont une absolue nécessité d’une meilleure gestion des données. Deuxièmement, mettre en place un dépôt de données central pour remédier au problème de l’éparpillement. Troisièmement, élaborer un régime uniforme de protection de la vie privée. En effet, pour nous, libéraux, qui dit données, dit aussi vie privée. La gestion des données doit toujours aller de pair avec la protection de la vie privée. C’est pourquoi, dans le cadre de la nouvelle gestion des données, nous devons conclure des accords clairs en matière de protection de la vie privée et élaborer des procédures de demande uniformes pour tous les niveaux de gouvernance. Enfin, nous plaidons pour la réutilisation des données au sein des pouvoirs publics. Il n’y a rien de plus frustrant pour le citoyen que de devoir réintroduire constamment ses données. Nous avons déjà réalisé de belles avancées en la matière, mais il nous reste encore un long chemin à parcourir. C’est pourquoi une quatrième recommandation a été formulée, qui vise à amplifier la réutilisation des données et l’échange de données au sein des pouvoirs publics.

La résolution à l’examen est un appel non seulement à une meilleure gestion des données, mais aussi à un changement de mentalité. Les données ont une importance cruciale pour la politique, a fortiori en raison des évolutions numériques actuelles. C’est pourquoi nous devons aller de l’avant en la matière. Nous espérons que cette résolution, par votre approbation, y contribuera.

De heer Tom Ongena (Open Vld). – Er is al veel gezegd over deze resolutie. Een ding is duidelijk: een goed databeleid is cruciaal voor een goed beleid tout court. Daarom dringen onder andere de Sociaal‑Economische Raad van Vlaanderen (SERV) en de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR) erop aan om het databeheer in ons land sterk te verbeteren. Naar aanleiding van die oproep hebt u, mevrouw de voorzitster, het initiatief voor deze resolutie genomen, die door heel wat collega’s is medeondertekend.

Er is heel wat werk aan de winkel. Als we kijken naar het huidige databeheer in ons land zien we dat de transparantie zeer beperkt is en elk overzicht ontbreekt. De data zijn verspreid over talloze databanken en een kat vindt er haar jongen niet in terug. Daarom worden er door de VLIR en de SERV pistes aangereikt, die wij in deze resolutie hebben overgenomen.

Grosso modo gaat het om een viertal aanbevelingen: ten eerste structureel overleg en informatie‑uitwisseling opstarten met onderzoekers, die voor hun onderzoek, dat cruciaal is voor de groei van onze economie en onze welvaart, absoluut nood hebben aan een beter databeheer; ten tweede zorgen voor een centrale datavindplaats, om het probleem van de versnippering tegen te gaan; ten derde zorgen voor een uniforme regeling rond privacy, want wie data zegt, zegt voor ons liberalen zeker ook privacy. Databeheer moet altijd voldoende oog blijven hebben voor privacybescherming. Daarom moeten we bij het nieuwe databeheer ook duidelijke afspraken maken, alsook uniforme aanvraagprocedures voor alle bestuurslagen inzake privacy. Ten slotte pleiten we voor het hergebruik van data door overheden. Er is niets zo frustrerend voor de burger dan zijn gegevens telkens opnieuw te moeten invullen. Er is al een serieuze weg afgelegd, maar er is nog een hele weg te gaan. Daarom hebben we deze vierde aanbeveling voor meer hergebruik van data bij overheden en meer data‑uitwisseling tussen overheden opgenomen.

Deze resolutie doet niet alleen een oproep voor meer en beter databeheer, maar eigenlijk ook voor een mentale omslag. Data zijn cruciaal voor het beleid, zeker gelet op de huidige digitale ontwikkelingen. Daarom moeten we op dat vlak vijf stappen vooruit zetten en hopelijk kan deze resolutie, met jullie goedkeuring, daartoe bijdragen.

 

M. Antoine Hermant (PVDA‑PTB). – Nous partageons le constat que les données sont essentielles pour trouver des solutions politiques. Pour agir, il faut effectivement d’abord savoir.

Cependant, vous soulignez que les données sont souvent éparpillées entre divers services et instances et vous proposez de mettre en place un dépôt de données central pour faciliter la recherche de ces données. C’est une idée qui n’est pas neuve : le gouvernement lui‑même avait un projet similaire, Data at the Center, qui a été lourdement critiqué par la société civile, avant d’être abandonné.

À de nombreuses reprises, les experts en matière de protection de la vie privée se sont prononcés contre la centralisation de données, qu’ils considèrent comme une menace importante pour la vie privée des citoyens. En Belgique, on a fait le choix de mettre en place un système fondamentalement différent, où les données sont décentralisées, ce qui diminue fortement les risques d’atteinte à la vie privée en rendant plus difficile le regroupement de l’ensemble des données relatives à un citoyen. Nous ne pouvons donc pas adhérer à cette idée, qui nous semble contraire au principe de Privacy by Design, imposé par le droit européen. La protection des données personnelles doit être réfléchie et intégrée dans la conception des systèmes et la décentralisation des données participe à cette intégration.

Je note que vous ne mentionnez pas une seule fois le Règlement général sur la protection des données. La nécessité de protéger la vie privée des citoyens n’est guère prise en compte, alors qu’elle devrait, selon nous, être au centre du débat. Au contraire, vous semblez voir la protection de la vie privée comme un obstacle à l’utilisation des données. Je vous cite : « les procédures de protection de la vie privée ne sont pas toujours en phase avec les besoins, ni avec le calendrier et la flexibilité propres à la politique ou à certains types de recherches ». Je comprends par là que le respect des procédures liées à la vie privée est, à vos yeux, un élément qui rend les choses plus difficiles et qui doit être simplifié. C’est une vision que nous ne partageons pas.

Les données sont effectivement importantes pour gouverner, faire des recherches, améliorer les politiques, mais il est possible de le faire en respectant les règles du droit européen. C’est plutôt l’inverse que nous avons vu jusqu’à présent dans notre pays : la protection des données n’a pas fait l’objet d’une attention suffisante et les règles n’ont pas été respectées, ce qui a entraîné une perte de confiance de la part de la population. Les exemples ne manquent pas. L’Autorité de protection des données a été éclaboussée par une affaire de conflits d’intérêts, où la Chambre, plutôt que d’exclure les personnes en conflit d’intérêts, a choisi de s’acharner sur la lanceuse d’alerte. Hier, la Chambre a voté une loi sur la rétention des métadonnées, qui réinstaure une obligation de conservation généralisée de données sur l’ensemble du territoire, en allant à l’encontre des avis de l’Autorité de protection des données et de nombreux experts, mais aussi du droit européen. On a vu des projets comme Oasis, qui consiste en un profilage des citoyens sur la base de données sociales. On a entendu parler de failles de sécurité concernant des données de santé dans le cadre des dossiers Helena ou Bruvax. La protection de la vie privée est quelque chose d’important. Ce n’est pas un délire d’intellectuels, mais bien un des socles sur lesquels se fondent d’autres libertés. Aux États‑Unis, il règne actuellement une véritable crainte que les données soient utilisées pour traquer les femmes qui voudraient recourir à l’avortement.

Il faut dès lors faire preuve d’une extrême prudence lorsque l’on aborde ce genre de sujets. Nous ne retrouvons pas suffisamment cette prudence dans le texte à l’examen et ne le soutiendrons donc pas. Nous ne sommes pas opposés pour autant à l’organisation éventuelle d’auditions sur le texte dans le futur.

De heer Antoine Hermant (PVDA‑PTB). – Wij zijn het erover eens dat data van essentieel belang zijn voor het vinden van politieke oplossingen. Om te kunnen handelen, moeten we eerst weten.

U wijst er echter op dat de gegevens vaak verspreid zijn over verschillende diensten en instanties en u stelt voor een centrale gegevensbank op te richten om die gegevens gemakkelijker te kunnen opzoeken. Dit is geen nieuw idee: de regering had zelf een gelijkaardig project, Data at the Center, dat zwaar werd bekritiseerd door het maatschappelijk middenveld en vervolgens werd stopgezet.

Privacydeskundigen hebben zich herhaaldelijk uitgesproken tegen de centralisatie van gegevens, die ze als een grote bedreiging voor de privacy van de burgers beschouwen. In België is gekozen voor een fundamenteel ander systeem, waarbij de gegevens gedecentraliseerd zijn, waardoor het risico van een inbreuk op de privacy sterk wordt beperkt doordat het moeilijker is alle gegevens over een burger samen te voegen. Wij kunnen dus niet instemmen met dit idee, dat ons strijdig lijkt met het beginsel van gegevensbescherming door ontwerp (privacy by design), dat door de Europese wetgeving is opgelegd. De bescherming van persoonsgegevens moet worden weerspiegeld en geïntegreerd in het ontwerp van de systemen, en de decentralisatie van de gegevens draagt daartoe bij.

Ik merk op dat u de algemene verordening gegevensbescherming (AVG) niet één keer noemt. Met de noodzaak om de privacy van de burgers te beschermen wordt nauwelijks rekening gehouden, hoewel dit naar onze mening centraal zou moeten staan in het debat. Integendeel, u lijkt de bescherming van de persoonlijke levenssfeer te zien als een belemmering voor het gebruik van gegevens. Ik citeer: “De privacyprocedures komen niet altijd tegemoet aan de noden, de timing en de flexibiliteit die het beleid of een onderzoeksdesign vereisen.” Ik begrijp hieruit dat u de naleving van de privacyprocedures ziet als iets dat de zaken bemoeilijkt en dat vereenvoudigd moet worden. Dat standpunt delen wij niet.

Gegevens zijn inderdaad belangrijk voor het besturen, voor onderzoek en voor het verbeteren van beleid, maar het is mogelijk dit te doen met inachtneming van de regels van het Europees recht. Wat we tot nu toe in ons land hebben gezien, is eerder het tegenovergestelde: aan gegevensbescherming is niet voldoende aandacht besteed en de regels zijn niet nageleefd, wat heeft geleid tot een verlies van vertrouwen bij het publiek. Er zijn genoeg voorbeelden. De Gegevensbeschermingsautoriteit werd in opspraak gebracht door een geval van belangenvermenging, waarbij de Kamer er de voorkeur aan gaf de klokkenluider aan te vallen in plaats van degenen met een belangenconflict uit te sluiten. Gisteren heeft de Kamer een wet aangenomen over het bijhouden van metadata, die opnieuw een algemene verplichting tot het bewaren van gegevens in het hele land invoert, tegen het advies van de Gegevensbeschermingsautoriteit en vele deskundigen in, maar ook tegen de Europese wetgeving in. We hebben projecten gezien als Oasis, dat bestaat uit het profileren van burgers op basis van sociale gegevens. We hebben gehoord over zwakke punten in de beveiliging van gezondheidsgegevens in de dossiers‑Helena en Bruvax. De bescherming van de privacy is belangrijk. Het is geen waanidee van intellectuelen, maar een van de grondslagen waarop andere vrijheden zijn gebouwd. In de Verenigde Staten leeft momenteel de vrees dat gegevens zullen worden gebruikt om vrouwen op te sporen die een abortus willen laten uitvoeren.

We moeten dus uiterst voorzichtig zijn bij de behandeling van dit soort onderwerpen. Deze voorzichtigheid komt onvoldoende tot uiting in de voorliggende tekst en wij zullen hem derhalve niet steunen. Wij staan echter niet afwijzend tegenover de mogelijkheid om in de toekomst hoorzittingen over de tekst te organiseren.

 

  La discussion est close.

  De bespreking is gesloten.

 

  Il sera procédé ultérieurement au vote sur la proposition de résolution.

  De stemming over het voorstel van resolutie heeft later plaats.

 

Proposition de résolution réclamant une enquête indépendante sur la mort par balle de la journaliste palestino‑américaine Shireen Abu Akleh (de Mme Maud Vanwalleghem et consorts ; Doc. 7‑368)

Voorstel van resolutie betreffende een onafhankelijk onderzoek naar het neerschieten van de Palestijns‑Amerikaanse journaliste Shireen Abu Akleh (van mevrouw Maud Vanwalleghem c.s.; Stuk 7‑368)

 

Discussion

Bespreking

 

Mme la présidente. – Je donne la parole à M. Van de Wauwer pour un exposé introductif.

De voorzitster. – Ik geef het woord aan de heer Van de Wauwer voor een inleidende uiteenzetting.

 

M. Orry Van de Wauwer (CD&V). – Je présenterai la proposition de résolution au nom de Mme Vanwalleghem, qui est absente aujourd’hui pour des raisons de santé.

Shireen Abu Akleh est morte le 11 mai en exerçant sa profession. La journaliste palestino‑américaine âgée de 51 ans a été abattue alors qu’elle couvrait des échauffourées à Jénine, en Cisjordanie. Son gilet pare‑balles clairement estampillé « Presse » et son casque n’ont pas pu empêcher qu’elle soit mortellement touchée. Shireen Abu Akleh était non seulement une mère de famille, mais aussi une journaliste reconnue disposant d’une grande expérience en tant que reporter dans des zones de conflit. Elle n’en était donc pas à son coup d’essai. Elle osait aussi se montrer critique envers le gouvernement palestinien, ce qui lui avait valu le respect de ses collègues journalistes, tant palestiniens qu’étrangers.

Sa mort a d’emblée suscité toute une discussion au sujet des responsables. S’agit‑il d’un « meurtre » commis délibérément ou a‑t‑elle été la malheureuse victime innocente de tirs entre des militaires israéliens et des Palestiniens ? Diverses enquêtes ont abouti à des conclusions différentes. Si, selon les Nations unies, la journaliste a effectivement été tuée par une balle de l’armée israélienne, une enquête américaine est arrivée à la conclusion qu’elle avait vraisemblablement été victime d’un tir depuis une position israélienne, mais sans certitude.

Une seule chose est sûre, comme le souligne la résolution : une enquête pénale indépendante est nécessaire pour déterminer qui est responsable de la mort de Shireen Abu Akleh. Cette dernière était parfaitement identifiable en tant que journaliste et doit donc, conformément au droit international, être considérée comme une victime civile. Le fait que son enterrement n’ait pas pu se dérouler, comme il se doit, dans la sérénité est révélateur. Des participants au cortège funèbre ont été brutalement pris à partie par les services de sécurité israéliens. Les incursions en Cisjordanie ont également repris depuis lors.

Le nombre de journalistes palestiniens tués depuis 2000 s’élève déjà à 30, selon Reporters sans frontières, chaque fois à la suite de l’intervention violente de l’armée israélienne. De nombreux journalistes ont aussi été victimes de violences et d’intimidations. Par conséquent, nous devons insister auprès des autorités israéliennes et palestiniennes pour qu’elles prennent les mesures nécessaires afin que les journalistes puissent travailler dans un environnement sûr et jouissent de la protection adéquate conformément à diverses dispositions internationales en vigueur.

Le meurtre de Shireen Abu Akleh est caractéristique du conflit israélo‑palestinien, dont elle est la énième victime civile mais sur laquelle, cette fois, on a pu mettre un visage. J’espère que nous pourrons mener un débat serein à cet égard en nous concentrant sur le sujet et l’objet de ce texte, à savoir la demande d’une enquête pénale indépendante et transparente, sans étendre le débat, Monsieur Hermant, à l’ensemble du conflit israélo‑palestinien. Soutenons unanimement l’appel lancé par cette résolution, afin de rendre justice à la famille de la victime et à quiconque dans la région est confronté à cette iniquité.

De heer Orry Van de Wauwer (CD&V). – Namens collega Vanwalleghem, die vandaag om gezondheidsredenen afwezig is, zal ik het voorstel van resolutie toelichten.

Op 11 mei kwam Shireen Abu Akleh tijdens het uitoefenen van haar beroep om het leven. De 51‑jarige Palestijns‑Amerikaanse journaliste werd doodgeschoten toen ze verslag uitbracht over schermutselingen in Jenin op de Westelijke Jordaanoever. Haar kogelwerende vest met heel duidelijk het opschrift ‘Press’ erop en haar helm konden niet verhinderen dat ze dodelijk werd geraakt. Shireen Abu Akleh was behalve moeder ook een zeer gewaardeerde journaliste met veel ervaring in verslaggeving vanuit conflictgebieden. Ze was dus niet aan haar proefstuk toe. Ze durfde ook kritisch verslag uit te brengen over de Palestijnse regering. Dat zorgde ervoor dat ze op veel respect kon rekenen van haar collega’s in Palestina en daarbuiten.

Onmiddellijk na haar dood barstte de discussie los over wie hiervoor verantwoordelijk was. Was het een doelbewuste moord of werd zij het onschuldige en ongelukkige slachtoffer van een schietincident tussen Israëlische militairen en Palestijnen? Diverse onderzoeken kwamen tot verschillende conclusies. Volgens de Verenigde Naties werd ze effectief doodgeschoten door een kogel van het Israëlische leger. De conclusie van een Amerikaans onderzoek klonk anders: “Wellicht gedood door Israëlisch geweervuur, maar zekerheid is er niet.”

Eén ding is duidelijk en dat vraagt de resolutie ook: er is nood aan een onafhankelijk strafrechtelijk onderzoek om uit te klaren wie verantwoordelijk is voor de dood van Shireen Abu Akleh. Ze was duidelijk herkenbaar als journaliste en moet daarom volgens het internationaal recht als een burgerslachtoffer worden beschouwd. Het is tekenend dat haar begrafenis niet met de nodige sereniteit kon plaatsvinden. Tijdens de begrafenisstoet werden de deelnemers door de Israëlische veiligheidsdiensten hardhandig aangepakt. Ook werden sindsdien de invallen in de Westelijke Jordaanoever hervat.

Het aantal Palestijnse journalisten die sinds 2000 het leven lieten, loopt volgens Reporters zonder Grenzen al op tot 30. Telkens was het een gevolg van gewelddadig optreden van het Israëlisch leger. Daarnaast werden ook tal van journalisten het slachtoffer van geweld en intimidatie. Daarom moeten we er bij de Israëlische en Palestijnse autoriteiten op aandringen al het nodige te doen opdat journalisten hun werk kunnen uitvoeren in een veilige omgeving en de nodige bescherming genieten zoals overeengekomen is in verschillende internationale bepalingen.

De dood van Shireen Abu Akleh is tekenend voor het Israëlisch‑Palestijns conflict. Een zoveelste burgerslachtoffer dat deze keer wel een gezicht kreeg. Ik hoop dat we hierover een sereen debat kunnen voeren, met de focus op het onderwerp en het voorwerp van deze tekst, namelijk de vraag om een duidelijk en onafhankelijk strafrechtelijk onderzoek, en dat we het debat niet opentrekken, collega Hermant, naar het hele Israëlisch‑Palestijns conflict. Laten we eendrachtig de oproep van de resolutie steunen, zodat er gerechtigheid kan komen voor haar familie en iedereen in de regio die met dit onrecht wordt geconfronteerd.

 

M. Mark Demesmaeker (N‑VA). – La mort de la journaliste Shireen Abu Akleh constitue en premier lieu une douleur indicible et une véritable tragédie pour sa famille. Nous soutiendrons donc cette proposition de résolution et compatissons au chagrin de ses proches.

Dans une salle de rédaction, la perte d’un collègue laisse aussi un traumatisme immuable. Lorsque je travaillais moi‑même comme journaliste pour le service d’information de VTM, aucun collègue n’était envoyé dans une zone de conflit sans que nous nous remémorions la mort de notre collègue Danny Huwé, qui fut assassiné à Bucarest en 1989, durant les derniers jours du régime de Ceausescu. Chaque fois que quelqu’un de la rédaction partait, c’était avec une certaine appréhension, car le souvenir et la douleur étaient ressentis plus intensément. Quel que soit le degré de préparation d’un journaliste, travailler dans une zone de conflit n’est jamais sans risque.

Se rendre dans une zone de conflit en tant que journaliste est plus qu’un travail, c’est une mission. J’ai moi‑même été reporter lors de conflits de toutes sortes : la guerre en Bosnie, les troubles en Irlande du Nord. Lors de chaque conflit, des journalistes et des collaborateurs des médias se font tuer ; il s’agit parfois d’un acte intentionnel mais, très souvent, de dommages collatéraux. En Irlande du Nord, une autre journaliste, Lyra Catherine McKee, a été abattue en 2019 par un homme masqué lors d’émeutes à Derry. L’auteur de l’attentat était probablement membre d’un groupe terroriste dissident.

Depuis le 24 février, 35 journalistes et collaborateurs des médias sont morts en Ukraine. Ils sont si nombreux que leurs noms et visages ne font pas la une des journaux, ne sont pas connus du grand public et ne figurent pas à l’ordre du jour de ce Sénat. Chaque vie perdue est une injustice, une violation des conventions internationales et mérite une action en justice.

La première victime de toute guerre et de tout conflit est la vérité. La tâche cruciale du journaliste est de faire triompher la vérité, c’est sa mission, quelle que soit l’horreur de cette vérité et son caractère désagréable pour les parties impliquées dans cette guerre ou ce conflit. Mettre au jour la vérité n’est pas toujours apprécié. Comme nous le voyons dans la guerre en Ukraine, cela fait des journalistes une cible des parties belligérantes.

Nous venons de clôturer la session d’été de l’Assemblée parlementaire de l’Organisation pour la sécurité et la coopération en Europe (OSCE) à Birmingham. À cette occasion, une résolution forte sur la sécurité des journalistes dans les zones de conflit a été adoptée à l’unanimité. Il est vrai que la Russie n’était pas présente à cette réunion. Cette résolution se réfère aux nombreuses conventions et résolutions internationales existantes et appelle les États participants de l’OSCE à veiller à ce que les auteurs d’attaques contre des journalistes répondent de leurs actes devant les tribunaux. Il en va de même pour le cas qui nous occupe.

Il va donc de soi que nous souscrivons à la demande d’une enquête approfondie et indépendante sur la mort de Shireen Abu Akleh. Même les alliés traditionnels d’Israël formulent cette demande.

Dans les jours et les semaines qui ont suivi sa mort, d’importantes recherches ont été menées sur le terrain par des organisations telles que Bellingcat pour remettre en question les récits initiaux contradictoires sur les auteurs et leurs intentions.

Il est de l’intérêt des deux parties à ce conflit et de la famille de Mme Abu Akleh d’obtenir des réponses claires sur les événements survenus ce jour‑là. Les violences perpétrées contre le cortège funéraire sont absolument honteuses. Une telle cérémonie aurait dû se dérouler dans la sérénité requise, compte tenu du caractère explosif de la situation.

J’en conclus que nous soutiendrons le principe d’une enquête indépendante. L’exigence d’un plus grand respect ne s’applique pas seulement à Israël ou à l’Autorité palestinienne, mais au monde entier.

Depuis que la Russie fait la guerre à l’Ukraine, nous vivons une année particulièrement meurtrière pour les reporters et journalistes indépendants. Cela nous rend particulièrement anxieux et profondément tristes.

De heer Mark Demesmaeker (N‑VA). – De dood van journaliste Shireen Abu Akleh betekent in de eerste plaats een onnoemelijk verdriet en een drama voor haar familie. We scharen ons dan ook achter dit voorstel van resolutie en de uiting van medeleven.

Ook op een redactievloer laat het verlies van een collega een trauma na dat altijd blijft. Toen ik zelf als journalist bij de VTM‑nieuwsdienst werkte, werd nooit een collega naar een conflictgebied uitgestuurd zonder dat werd stilgestaan bij de dood van onze collega Danny Huwé, die in de nadagen van het Ceausescu‑regime in 1989 in Boekarest werd vermoord. Telkens iemand van de redactie vertrok, was dat met een bang hart, omdat de herinnering en de pijn nadrukkelijker gevoeld werden. Hoe goed je als journalist ook bent voorbereid, nooit werk je in een conflictgebied zonder risico.

Als journalist naar een conflictgebied vertrekken, is meer dan een job, het is een missie. Ik was zelf verslaggever in conflicten van uiteenlopende aard: de oorlog in Bosnië, The Troubles in Noord‑Ierland. In elk conflict zijn journalisten en mediamedewerkers slachtoffers, soms met opzet, heel vaak als colleteral damage. In Noord‑Ierland werd in 2019 nog een journaliste, Lyra Catherine McKee, door een gemaskerde man doodgeschoten tijdens rellen in Derry. Wellicht was de dader lid van een dissidente terreurgroep.

Sinds 24 februari stierven dit jaar in Oekraïne 35 journalisten en mediamedewerkers. Het zijn er zoveel dat hun namen en gezichten niet de voorpagina’s halen, niet gekend zijn bij het grote publiek en niet de agenda halen van deze Senaat. Elk verloren leven is een onrecht, een inbreuk op internationale conventies en is een aanklacht waard.

Het eerste slachtoffer in elke oorlog en in elk conflict, is de waarheid. De journalist vervult de cruciale taak om de waarheid te brengen, dat is zijn missie, hoe gruwelijk die waarheid ook is en hoe onaangenaam ook voor de partijen die betrokken zijn bij die oorlog of dat conflict. De waarheid brengen wordt vaak niet in dank afgenomen. Zoals we in de oorlog in Oekraïne zien, zijn journalisten daardoor net een doelwit van de strijdende partijen.

We hebben net de zomerzitting van de parlementaire assemblee van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) in Birmingham achter de rug. Ook daar werd tegen die achtergrond unaniem een sterke resolutie goedgekeurd, “Ensuring safety of journalists in conflict zones”. Rusland was weliswaar niet aanwezig op die zitting. In die resolutie wordt verwezen naar de talrijke bestaande internationale conventies en resoluties en worden de deelnemende staten van de OVSE opgeroepen om daders op te sporen en te berechten. Dat moet ook in dit geval gebeuren.

We kunnen ons uiteraard dan ook vinden in de vraag naar een grondig en onafhankelijk onderzoek naar de dood van Shireen Abu Akleh. Zelfs traditionele bondgenoten van Israël stellen die vraag.

Er is in de dagen en de weken na haar dood belangrijk veldonderzoek verricht door organisaties als Bellingcat om de eerste, tegenstrijdige narratieven over de daders en hun intenties in twijfel te trekken.

Beide partijen in dit conflict en de familie van mevrouw Abu Akleh hebben belang bij duidelijke antwoorden over de gebeurtenissen van die dag. Het geweld tegen de begrafenisstoet was een ronduit beschamende vertoning. Zo’n plechtigheid had, gelet op de explosiviteit van de situatie, met de nodige sereniteit moeten plaatsvinden.

Ik besluit: we kunnen ons scharen achter een onafhankelijk onderzoek. De vraag naar meer respect geldt niet alleen voor Israël of voor de Palestijnse Autoriteit, maar ten aanzien van iedereen.

We bevinden ons met de Russische oorlog in Oekraïne in een bijzonder dodelijk jaar voor onafhankelijke verslaggeving en journalistiek. Dat maakt ons bijzonder ongerust en diepbedroefd.

 

Mme Hélène Ryckmans (Ecolo‑Groen). – Le 10 mai, Shireen Abu Akleh, journaliste palestino‑américaine très réputée dans le monde arabe, a été tuée par l’armée israélienne alors qu’elle réalisait un reportage dans la ville de Jénine. Elle était pourtant bien munie de son gilet de presse. Les experts des droits de l’homme des Nations unies et de la communauté internationale estiment que l’assassinat d’une journaliste constitue un crime de guerre au sens du droit international.

Et Shireen Abu Akleh n’est pas la seule ! Trente journalistes palestiniens ont été tués depuis 2000 à la suite de l’intervention violente de l’armée israélienne, lors de manifestations couvertes par des journalistes. Rien qu’en 2018, 144 journalistes, essentiellement palestiniens, ont été blessés par les troupes israéliennes lors de tirs à balles réelles ou à balles en caoutchouc, à coups de grenades incapacitantes, de gaz lacrymogène ou de matraque.

Israël, qui se targue souvent d’être la seule démocratie du Moyen‑Orient, est 86e au classement mondial de la liberté de la presse qui compte 180 pays. Or la liberté d’expression et la liberté de la presse sont essentielles au fonctionnement d’une démocratie.

Lors de l’enterrement de Shireen Abu Akleh à Jérusalem, on a découvert des images choquantes montrant les forces de l’ordre israéliennes frappant les porteurs de son cercueil. Dénoncés de partout, ces faits démontrent une nouvelle fois que la violence de l’occupation et de la politique d’apartheid pratiquée à l’encontre des Palestiniens n’a plus de limites. Ils s’inscrivent en outre dans un contexte d’accélération de la violence, contexte marqué par la sortie du rapport du rapporteur spécial de l’ONU, qui qualifie le régime d’Israël d’apartheid. Si de nombreuses ONG avaient déjà alerté – c’est un euphémisme – et utilisé ce terme, c’est la première fois que nous le retrouvons noir sur blanc dans un document officiel de l’ONU.

Le 13 mai 2022, le Conseil de sécurité de l’ONU a adopté à l’unanimité – fait assez rare pour être souligné – une déclaration condamnant fermement la mort de Shireen Abu Akleh et réclamant une enquête transparente et indépendante. L’Union européenne a, de son côté, condamné la répression lors des funérailles et demandé la mise en œuvre d’une enquête internationale indépendante et transparente. La résolution sur laquelle nous nous prononcerons aujourd’hui appelle donc à une enquête internationale indépendante pour élucider la mort de Mme Abu Akleh et, à partir de là, nous pourrons dès lors envisager des sanctions.

La présente résolution se concentre sur la situation des journalistes à partir de la mort scandaleuse de Shireen Abu Akleh, en montrant que cette réalité, mise en lumière par la personnalité de cette journaliste de renom, est celle de très nombreux journalistes qui ont tenté de couvrir les conflits et les exactions se déroulant dans les territoires palestiniens, en Cisjordanie et à Gaza.

Le groupe Ecolo‑Groen aurait apprécié que la résolution aille au‑delà et soit l’occasion de rappeler le contexte général et les nécessaires réponses et solutions plus durables pour la paix et la justice, en mettant en place des mesures contre l’importation illégale des produits des colonies, en reconnaissant l’État de Palestine. L’Union européenne comme la Belgique doivent pouvoir prendre une position ferme et s’affirmer en opposition aux pratiques de pressions institutionnalisées, de discrimination raciale systématique et d’un système construit sur la pratique régulière d’actes inhumains, dans l’intention de maintenir la domination d’un groupe ethnique, national, racial sur un autre, qui a cours en Israël.

Cependant, nous avons ce texte, centré sur la situation des journalistes. Comme le frère de la correspondante d’Al‑Jazira, Anton Abu Akleh, l’a exprimé, gageons que la mort tragique de Shireen Abu Akleh pourra être une nouvelle opportunité pour la paix entre Israéliens et Palestiniens.

Mevrouw Hélène Ryckmans (Ecolo‑Groen). – Op 10 mei werd Shireen Abu Akleh, een Palestijns‑Amerikaanse journaliste die zeer gerenommeerd was in de Arabische wereld, doodgeschoten door het Israëlische leger toen ze een reportage maakte in de stad Jenin. Ze droeg nochtans haar vest met het opschrift ‘Press’. De VN‑mensenrechtenexperten en de internationale gemeenschap beschouwen de moord op een journalist als een oorlogsmisdaad volgens het internationaal recht.

Shireen Abu Akleh is niet de enige! Dertig Palestijnse journalisten zijn sinds 2000 gedood als gevolg van het gewelddadige optreden van het Israëlische leger tijdens demonstraties die door journalisten werden verslagen. Alleen al in 2018 raakten 144 journalisten, vooral Palestijnen, gewond door Israëlische troepen, die echte of rubberen kogels, verdovingsgranaten, traangas en wapenstokken gebruikten.

Israël, dat er vaak prat op gaat de enige democratie in het Midden‑Oosten te zijn, staat op de 86ste plaats van 180 landen op de wereldranglijst voor persvrijheid. Vrijheid van meningsuiting en persvrijheid zijn nochtans essentieel voor de werking van een democratie.

Er zijn schokkende beelden ontdekt van de begrafenis van Shireen Abu Akleh in Jeruzalem waarop te zien is dat de Israëlische politie de dragers van de kist slaan. Die gebeurtenissen, die van alle kanten worden veroordeeld, tonen eens te meer aan dat het geweld van de bezetting en het apartheidsbeleid dat tegen de Palestijnen wordt gevoerd, geen grenzen kent. Bovendien maken ze deel uit van een context van toenemend geweld, hetgeen ook duidelijk blijkt uit de publicatie van het rapport van de speciale VN‑rapporteur, waarin het Israëlische regime als apartheid wordt bestempeld. Veel ngo’s hadden die term al gebruikt, maar dit is de eerste keer dat dit zwart op wit in een officieel VN‑document staat.

Op 13 mei 2022 heeft de VN‑Veiligheidsraad unaniem – wat zelden voorkomt – een verklaring aangenomen waarin de dood van Shireen Abu Akleh krachtig wordt veroordeeld en waarin wordt opgeroepen tot een transparant en onafhankelijk onderzoek. De Europese Unie van haar kant heeft de repressie tijdens de begrafenis veroordeeld en heeft opgeroepen tot een onafhankelijk en transparant internationaal onderzoek. In de resolutie waarover we vandaag zullen stemmen, wordt daarom opgeroepen tot een onafhankelijk internationaal onderzoek naar de dood van mevrouw Abu Akleh en op basis daarvan kunnen we vervolgens sancties overwegen.

Deze resolutie verstrekt van de schokkende dood van Shireen Abu Akleh om aan te tonen dat de situatie, die dankzij de persoonlijkheid van de vermaarde journaliste in de verf is gezet, een realiteit is voor vele journalisten die hebben getracht de conflicten en gewelddaden in de Palestijnse gebieden, op de Westelijke Jordaanoever en in Gaza, te verslaan.

De Ecolo‑Groen fractie had het op prijs gesteld indien de resolutie verder was gegaan en een gelegenheid was geweest om te herinneren aan de algemene context, de noodzakelijke antwoorden en duurzamere oplossingen voor vrede en rechtvaardigheid, door maatregelen af te kondigen tegen de illegale invoer van producten uit de nederzettingen en door de staat Palestina te erkennen. Zowel de Europese Unie als België moeten een krachtig standpunt innemen en zich verzetten tegen de praktijken van geïnstitutionaliseerde druk, systematische rassendiscriminatie en een systeem dat is gebaseerd op onmenselijke daden, met de bedoeling de overheersing van de ene etnische, nationale en raciale groep over de andere in stand te houden, hetgeen in Israël gebeurt.

Het is echter deze tekst die voorligt, die zich toespitst op de situatie van journalisten. Zoals de broer van de Al Jazeera‑correspondente, Anton Abu Akleh, zei: laten we erop inzetten dat de tragische dood van Shireen Abu Akleh een nieuwe kans op vrede tussen Israëli’s en Palestijnen kan zijn.

 

Mme Latifa Gahouchi (PS). – Notre groupe a bien évidemment soutenu et cosigné cette proposition de résolution visant à lever le voile sur les circonstances de la mort de Shireen Abu Akleh, journaliste vedette d’Al‑Jazira. Pour mon groupe et moi‑même, cet acte odieux ne doit pas rejoindre la longue liste des crimes impunis commis contre des journalistes.

Informer est un métier indispensable qui ne devrait jamais se faire au prix de sa vie. Il était donc important que nous nous mobilisions pour qu’une enquête neutre, transparente et associant toutes les parties prenantes s’ouvre au plus vite afin de faire toute la lumière sur ce drame.

Pour rappel, le 11 mai dernier, alors qu’elle couvrait des affrontements dans un campement de réfugiés palestiniens en Cisjordanie occupée, Shireen Abu Akleh, qui portait un gilet « Presse » clairement identifiable, recevait une balle dans la tête. Quelques jours plus tard, la police israélienne intervenait, à coups de matraque et de tirs à balles en caoutchouc, à l’encontre de personnes qui s’étaient réunies à ses funérailles, dont les porteurs du cercueil de la journaliste.

Face à la vague d’indignation suscitée par ces images, Israël a à chaque fois tenté de se disculper. En l’espace d’une semaine, les autorités israéliennes ont changé plusieurs fois leur version, allant jusqu’à ne plus vouloir mener d’enquête sur la mort de Shireen.

Cependant, de nombreux éléments, comme des témoignages sur place ou la nature du tir effectué par un sniper expérimenté, ont rapidement posé la question de la culpabilité de l’armée israélienne. Près de deux mois après la mort de la journaliste, le département d’État américain, qui avait été chargé de mener une enquête, a partagé ses conclusions ce 4 juillet.

Les experts américains ont estimé que la journaliste a probablement été tuée par un tir non intentionnel venu des positions israéliennes. Une conclusion que la presse internationale qualifie de « mi‑figue, mi‑raisin », à juste titre d’ailleurs, puisque les enquêteurs n’ont pas été en mesure de parvenir à une conclusion définitive après des analyses médicolégales et balistiques dites « approfondies ». Une conclusion qui s’oppose également à celle du Haut‑Commissariat de l’ONU, tout comme à celle d’une série d’enquêtes indépendantes, notamment celles de CNN et du New York Times, qui viennent en tout cas conforter les témoignages oculaires de cet événement survenu le 11 mai et font toutes porter la responsabilité de la mort de la journaliste sur l’armée israélienne, qualifiant même cet acte de délibéré.

Vous l’aurez compris, des doutes subsistent et des interrogations demeurent. C’est pourquoi nous soutenons la proposition de résolution soumise à l’examen de notre assemblée, qui appelle le gouvernement fédéral et les gouvernements des Communautés et des Régions à condamner avec la plus grande fermeté le meurtre de cette journaliste et réclame une enquête réellement transparente et indépendante sur les circonstances de sa mort.

Mevrouw Latifa Gahouchi (PS). – Onze fractie heeft dit voorstel van resolutie uiteraard gesteund en medeondertekend. De resolutie beoogt de omstandigheden op te helderen van de dood van Shireen Abu Akleh, de prominente journaliste van Al Jazeera. Mijn fractie en ikzelf vinden dat deze afschuwelijke daad niet de zoveelste ongestrafte misdaad tegen journalisten mag worden.

Informeren is een onmisbaar beroep dat men nooit met zijn leven zou mogen bekopen. Daarom was het van belang dat wij actie ondernamen om ervoor te zorgen dat zo spoedig mogelijk een neutraal en transparant onderzoek wordt ingesteld waarbij alle belanghebbenden worden betrokken om licht te werpen op deze tragedie.

Ter herinnering: op 11 mei laatstleden werd Shireen Abu Akleh, die een duidelijk herkenbaar ‘press’‑vest droeg, in het hoofd geschoten terwijl zij verslag uitbracht over confrontaties in een Palestijns vluchtelingenkamp op de bezette Westelijke Jordaanoever. Een paar dagen later gebruikte de Israëlische politie wapenstokken en rubberkogels tegen mensen op haar begrafenis, waaronder de dragers van haar kist.

In zijn reactie op de golf van verontwaardiging die deze beelden teweegbrachten, heeft Israël telkens getracht zich vrij te pleiten. In een week tijd hebben de Israëlische autoriteiten hun versie van de feiten verschillende keren aangepast, en uiteindelijk wilden zij de dood van Shireen niet meer onderzoeken.

Talrijke elementen, zoals getuigenverklaringen ter plaatse of de aard van het schot door een ervaren sluipschutter, deden echter al snel de vraag rijzen over de schuld van het Israëlische leger. Bijna twee maanden na de dood van de journaliste deelde het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, dat de opdracht had een onderzoek in te stellen, op 4 juli zijn conclusies mee.

De Amerikaanse deskundigen kwamen tot de conclusie dat de journaliste waarschijnlijk is gedood door een onopzettelijk schot vanuit Israëlische posities. De internationale pers heeft die conclusie terecht als ‘vlees noch vis’ bestempeld, aangezien de onderzoekers na zogenaamde ‘diepgaande’ forensische en ballistische analyses niet tot een definitieve conclusie konden komen. Die conclusie is ook in tegenspraak met die van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN, evenals met die van een reeks onafhankelijke onderzoeken, waaronder die van CNN en de New York Times. Die onderzoeken ondersteunen hoe dan ook de ooggetuigenverslagen van wat er is gebeurd op 11 mei. Alle onderzoeken leggen de verantwoordelijkheid voor de dood van de journaliste bij het Israëlische leger, en noemen het zelfs een opzettelijke daad.

Er zijn dus duidelijk nog twijfels en vragen. Daarom steunen wij het voorliggende voorstel van resolutie, waarin de federale regering en de regeringen van de gemeenschappen en gewesten worden opgeroepen de moord op deze journaliste in de meest krachtige bewoordingen te veroordelen en waarin wordt aangedrongen op een echt transparant en onafhankelijk onderzoek naar de omstandigheden van haar dood.

 

Mme Sabine Laruelle (MR). – Mme Shireen Abu Akleh a été victime d’une fusillade mortelle dans l’exercice de sa profession de journaliste. Nos premières pensées vont évidemment à sa famille et à ses proches, mais nous tenons également, grâce à ce texte, à condamner dans les termes les plus forts la menace, l’intimidation et, pire encore, le meurtre de journalistes, quels que soient les terrains où ceux‑ci opèrent.

Cette profession joue un rôle primordial dans le maintien de nos démocraties dont elle est le garant. Elle doit permettre à chacun de se faire une opinion, et ce, même sur les terrains les plus difficiles. C’est la raison pour laquelle les journalistes sont protégés par des conventions internationales et c’est pourquoi aussi il est essentiel que des assemblées comme la nôtre puissent exprimer leur condamnation la plus ferme vis‑à‑vis de ce qui s’est passé.

Au regard des derniers avancements à ce jour, nous ne pouvons que nous rallier aux divers appels afin qu’une enquête la plus impartiale et transparente possible soit menée. J’ai entendu certains associer les termes « apartheid » et « État d’Israël » ; je ne peux évidemment pas me rallier à cette approche. Même s’il n’est pas exempt de défauts, comme beaucoup de pays, l’État d’Israël est et reste une démocratie. Nous demandons donc une enquête impartiale et transparente. Nous appelons également à ce qu’elle puisse se faire de la manière la plus apaisée et la plus sereine possible.

Mevrouw Sabine Laruelle (MR). – Mevrouw Shireen Abu Akleh werd het slachtoffer van een dodelijk vuurgevecht tijdens haar werk als journaliste. Onze eerste gedachten gaan uiteraard uit naar haar familie en dierbaren, maar met deze tekst willen wij ook in de krachtigste bewoordingen de bedreiging, intimidatie en, erger nog, de moord op journalisten veroordelen, waar zij ook actief zijn.

Het beroep van journalist speelt een vitale rol bij de instandhouding van onze democratieën en is er tevens een waarborg voor. De journalistiek moet iedereen in staat stellen zich een mening te vormen, zelfs over de moeilijkste onderwerpen. Daarom worden journalisten beschermd door internationale verdragen en daarom ook is het van essentieel belang dat assemblees zoals de onze scherp veroordelen wat er is gebeurd.

In het licht van de jongste ontwikkelingen kunnen wij de diverse oproepen tot een zo onpartijdig en transparant mogelijk onderzoek alleen maar ondersteunen.

Ik heb de termen ‘apartheid’ en ‘de staat Israël’ samen horen gebruiken; met die benadering kan ik het uiteraard niet eens zijn. Hoewel de staat Israël niet zonder gebreken is, is en blijft het, zoals vele landen, een democratie. Wij vragen dus een onpartijdig en transparant onderzoek. Wij roepen er ook toe op dat dit zo vredig en sereen mogelijk gebeurt.

 

Mme Anke Van dermeersch (Vlaams Belang). – Nous soutenons la présente proposition de résolution car chaque meurtre d’un journaliste mérite une enquête indépendante, neutre et objective.

Elle est toutefois sélective puisqu’elle concerne l’homicide d’une seule journaliste alors que pas moins de 55 journalistes ont été tués en 2021. Nous devons nous pencher sur ce meurtre alors que deux autres journalistes ont été tués en Palestine depuis 2015 et que, selon un collègue, ils sont déjà trente‑cinq à avoir perdu la vie en Ukraine. Nous sommes en quelque sorte face à une indignation sélective.

Nous soutenons la résolution, mais beaucoup d’autres journalistes et leurs familles méritent eux aussi une enquête indépendante, neutre et objective.

Mevrouw Anke Van dermeersch (Vlaams Belang). – Wij steunen deze resolutie, want een onafhankelijk, neutraal en objectief onderzoek naar elke moord op een journalist is natuurlijk verantwoord. Dat keuren wij goed.

Het is wel selectief. Het gaat over één journaliste die vermoord werd en in 2021 werden maar liefst 55 journalisten vermoord. Dit jaar werd er in Palestina iemand vermoord en dat moet worden onderzocht. Sinds 2015 werden daar nog twee journalisten vermoord. Ik hoorde van mijn collega dat de teller in Oekraïne ondertussen op vijfendertig staat. Het is een beetje een geval van selectieve verontwaardiging.

Wij steunen deze resolutie, maar er moet veel meer onderzoek zijn. Er zijn veel meer journalisten en vooral hun families die ook een onafhankelijk, neutraal en objectief onderzoek verdienen.

 

M. Tom Ongena (Open Vld). – La liberté de la presse est l’une des libertés les plus cruciales de notre démocratie. Ce n’est pas pour rien que les pères fondateurs de notre pays l’ont inscrite dans notre Constitution en 1831. Ayant vécu la répression sous Napoléon et Guillaume Ier, ils ne connaissaient que trop bien l’importance capitale que revêt une presse libre dans une démocratie pour faire barrage à la répression. Cette liberté implique avant tout un rejet de la censure, lequel figure aussi explicitement dans notre Constitution. Mais elle implique aussi que nous nous préoccupions de la sécurité des journalistes et membres de la presse.

C’est pourquoi nous avons été très inquiets lorsque nous avons appris, début mai, que la journaliste palestino‑américaine Shireen Abu Akleh avait été abattue alors qu’elle ne faisait que son travail, c’est‑à‑dire couvrir les échauffourées dans la région. Nous soutenons donc pleinement la présente proposition de résolution et remercions les collègues du CD&V de leur initiative.

Il est essentiel de savoir ce qui s’est réellement passé et qui sont les responsables, précisément pour garantir cette liberté de la presse. Nous ne sommes pas les seuls à le dire, plusieurs alliés d’Israël et la Commission des droits de l’homme de l’ONU insistent également pour que le meurtre de cette journaliste fasse l’objet d’une enquête pénale. Il est donc pertinent que le Sénat donne un signal en ce sens. Il est évident que la liberté de la presse n’est pas seulement en péril en Israël et que l’on déplore des victimes dans bien d’autres endroits du monde, surtout dans les zones de conflit.

Je suis intimement persuadé que nous devons protéger la sécurité des journalistes partout afin de protéger nos libertés démocratiques.

Nous soutenons donc la présente résolution et réclamons aussi une enquête objective, neutre et indépendante sur le meurtre de cette journaliste. Nous demandons aussi que cet acte soit condamné et que tout soit mis en œuvre pour que les gouvernements israéliens mènent une politique des droits humains conforme aux règles internationales et veillent particulièrement à protéger les journalistes dans l’exercice de leur métier.

De heer Tom Ongena (Open Vld). – Persvrijheid is één van de meest cruciale vrijheden in onze democratie. Het is niet voor niks dat onze founding fathers de persvrijheid in 1831 in onze Grondwet hebben opgenomen. Komende uit de repressieve periode van Napoleon en Willem I wisten zij maar al te goed hoe cruciaal een vrije pers is in een democratie, als waakhond tegen repressie. Dat betekent in de eerste plaats dat je je verzet tegen censuur, wat ook expliciet in onze Grondwet staat. Het betekent ook en eigenlijk nog meer, dat we aandacht hebben voor de veiligheid van journalisten en persmensen.

Daarom waren we zeer bezorgd toen we begin mei vernamen dat de Palestijns‑Amerikaanse journaliste Shireen Abu Akleh was doodgeschoten terwijl ze gewoon haar job deed, namelijk verslag uitbrengen van de schermutselingen daar. Daarom steunen we deze resolutie voluit en bedanken we de collega’s van de CD&V voor hun initiatief.

Het is belangrijk om te weten wat er juist is gebeurd en wie de verantwoordelijke is, net om die persvrijheid te garanderen. Wij zeggen dit niet alleen, ook verschillende bondgenoten van Israël en de VN‑mensenrechtencommissie dringen aan op een strafrechtelijk onderzoek naar de moord op deze journaliste. Daarom is het goed dat we ook vanuit deze Senaat een signaal geven. Natuurlijk is persvrijheid niet enkel in Israël een issue. Ook op andere plaatsen, vooral waar er conflicten zijn, vallen er jammer genoeg vaak slachtoffers.

Ik hoef geen resolutie goed te keuren voor al die journalisten. Ik ben er rotsvast van overtuigd dat we overal de veiligheid van journalisten moeten beschermen om onze democratische vrijheden te beschermen.

Wij sluiten ons dus aan bij de resolutie en vragen samen met de indieners een objectief, neutraal en onafhankelijk onderzoek naar de dood van deze journaliste. Wij vragen ook om deze daad te veroordelen en om alles in het werk te stellen om het mensenrechtenbeleid van regeringen in Israël in overeenstemming te brengen met de internationale regelgeving en daarbij bijzondere aandacht te hebben voor de bescherming van journalisten bij de uitvoering van hun beroep.

 

Mme Karin Brouwers (CD&V). – J’aimerais prendre brièvement la parole parce que M. Demesmaeker a fait référence à l’Assemblée de l’OSCE. Au Conseil de l’Europe, nous avons reçu en avril le rapport annuel intitulé Défendre la liberté de la presse en période de tension et de conflit. En 2020 et 2021, 6 journalistes ont perdu la vie en Europe, 81 ont été agressés physiquement et 110 cas d’intimidation physique ont été signalés. Le rapport de l’année prochaine ne sera certainement pas réjouissant, si l’on en croit les chiffres cités par M. Demesmaeker. Le rapport du Conseil de l’Europe a eu un certain retentissement et a été largement évoqué, le 21 juin, dans les conclusions du Conseil de l’Union européenne. La Commission européenne a par ailleurs été invitée à prendre de nouvelles initiatives. Nous reconnaissons donc que la liberté de la presse est aussi un problème en Europe, un problème que la guerre en Ukraine risque encore d’accentuer ou aggrave déjà.

Notre proposition de résolution porte spécifiquement sur la mort de Shireen Abu Akleh, une journaliste appréciée et mondialement connue. Sa mort a été commentée par les médias du monde entier, contrairement à ce qui est le cas des nombreux autres journalistes tués ou menacés. Considérons donc cette résolution comme un symbole de la réprobation du Sénat envers les violences contre les journalistes partout dans le monde. J’admets que le texte est un peu restrictif au regard des nombreux cas observés en Europe et dans le monde mais n’en sous‑estimons pas la portée symbolique.

Mevrouw Karin Brouwers (CD&V). – Ik wil nog even het woord nemen, omdat collega Demesmaeker verwees naar de OVSE‑assemblee. Ook in de Raad van Europa ontvingen we in april het jaarlijkse rapport, met deze keer de titel “Defending Press Freedom in Times of Tension and Conflict”. In de periode 2020‑2021 zijn er in Europa 6 journalisten gestorven, 81 fysiek aangevallen en er waren ook 110 meldingen van fysieke intimidatie. Het rapport van komend jaar zal zeker niet fraai ogen als we de cijfers van collega Demesmaeker hier horen. Het rapport van de Raad van Europa heeft toch wel wat weerklank gekregen en kwam op 21 juni uitgebreid aan bod in de conclusies van de Raad van de Europese Unie. Ook werd de Europese Commissie gevraagd verdere stappen te zetten. We erkennen dus zeker dat het ook binnen Europa een probleem is, dat nog groter dreigt te worden of al is door de oorlog in Oekraïne.

Onze resolutie gaat specifiek over de dood van een wereldwijd bekende en gewaardeerde journaliste, Shireen Abu Akleh. Haar dood haalde wereldwijd de media, in tegenstelling tot de vele andere journalisten die ook bedreigd of vermoord worden. Laten we daarom deze resolutie bekijken als een symbool voor het feit dat wij als Senaat het geweld tegen journalisten wereldwijd veroordelen. Ik geef het toe, de tekst is in zekere zin eenzijdig. Binnen Europa en wereldwijd gebeurt er heel veel, maar laten we tenminste de symbolische waarde van de resolutie die de Senaat vandaag zal goedkeuren, niet onderschatten.

 

Mme la présidente. – Trois amendements ont été déposés par M. Hermant et consorts (amendements nos 1, 2 et 3, Doc. Sénat 7‑368/2).

Il s’agit tout d’abord de l’amendement no 1, libellé comme suit :

« Dans les considérants, insérer un point O (nouveau), rédigé comme suit :

« O. considérant que le vendredi 25 mars 2022, le rapporteur spécial de l’Organisation des Nations unies (ONU) sur la situation des droits de l’homme dans les territoires palestiniens occupés, Michael Lynk, a reproché à la communauté internationale d’avoir permis à Israël d’y avoir instauré pendant des décennies d’occupation un système politique qu’il a qualifié d’« apartheid » ; ». »

De voorzitster. – Door de heer Hermant c.s. werden drie amendementen ingediend (amendementen nrs. 1, 2 en 3, Stuk Senaat 7‑368/2).

Het gaat ten eerste om amendement nr. 1, luidende:

“In de considerans, een punt O (nieuw) invoegen dat luidt:

“O. Overwegend dat op vrijdag 25 maart 2022 de speciale rapporteur voor de Verenigde Naties (VN) voor de situatie van de mensenrechten in de bezette Palestijnse gebieden, Michael Lynk, de internationale gemeenschap verweet dat ze Israël toegelaten heeft om in die gebieden gedurende decennia van bezetting een politiek systeem te installeren dat hij kwalificeerde als ‘apartheid’;”.”

 

Il s’agit ensuite de l’amendement no 2, libellé comme suit :

« Dans le dispositif, au point 8, insérer un point e) (nouveau), rédigé comme suit :

« e) d’appliquer des sanctions économiques spécifiques vis‑à‑vis de l’État d’Israël et, en plus, de plaider pour des sanctions du même type au niveau européen ; ». »

Het gaat ten tweede om amendement nr. 2, luidende:

“In het dispositief, in punt 8, een punt e) (nieuw) toevoegen dat luidt:

“e) specifieke economische sancties toe te passen ten overstaan van de staat Israël en, daarbovenop, te pleiten voor gelijkaardige sancties op Europees niveau;”.”

 

Il s’agit enfin de l’amendement no 3, libellé comme suit :

« Dans le dispositif, au point 8, insérer un point f) (nouveau), rédigé comme suit :

« f) de saisir le Tribunal pénal international pour ce qui est considéré comme un crime de guerre au regard du droit international. ». »

Het gaat ten slotte om amendement nr. 3, luidende:

“In het dispositief, in punt 8, een punt f) (nieuw) toevoegen dat luidt:

“f) naar het Internationaal Strafhof te stappen voor wat in het internationaal recht beschouwd wordt als een oorlogsmisdaad.”.”

 

M. Antoine Hermant (PVDA‑PTB). – Depuis cinquante‑cinq ans, les Palestiniens de Cisjordanie et de Jérusalem‑Est vivent sous le joug d’une occupation militaire criminelle et illégale qui coûte quasi chaque jour la vie à un Palestinien. Ni les services des urgences ni les journalistes n’échappent à la violence de ce régime d’apartheid. Depuis 2000, les forces d’occupation ont assassiné près de cinquante journalistes et onze journalistes sont actuellement emprisonnés en Israël dans des conditions inhumaines.

Le 11 mai, c’était au tour de Shireen Abu Akleh d’être tuée. Depuis des dizaines d’années, cette journaliste palestinienne bien connue et populaire rendait compte des crimes commis par ce régime d’apartheid. Ce jour‑là, elle venait à peine de descendre de sa voiture à Jénine en Cisjordanie, portant de manière parfaitement identifiable un gilet pare‑balles bleu estampillé « Presse » en grandes lettres blanches et un casque, quand une balle la frappa en dessous de l’oreille, la tuant sur le coup.

Entre‑temps, il y a eu toute une série d’investigations menées par l’ONU, CNN, le New York Times et même par le Département d’État américain, qui ont confirmé le 4 juillet dernier que la balle provenait des lignes israéliennes. En agissant ainsi, le régime israélien a montré une fois de plus qu’il ne respectait ni la liberté de la presse ni les Conventions de Genève.

Le groupe PTB se réjouit vivement que le Sénat veuille témoigner sa sympathie envers la famille de Shireen Abu Akleh et condamne l’assassinat de journalistes, en le qualifiant de crime de guerre, ainsi que l’attaque de la police israélienne contre le cortège funèbre de Shireen Abu Akleh. Tant l’Organisation de libération de la Palestine, l’OLP, que l’Organisation israélienne de défense des droits de l’homme, B’TSELEM, considèrent que la base sur laquelle les États‑Unis décrètent que la mort de Shireen Abu Akleh résulte de circonstances tragiques manque de clarté. En outre, la famille de la journaliste s’est dite très déçue par les conclusions de l’investigation américaine qui, selon elle, ignore l’histoire et le contexte de la nature violente et brutale de ce qui est maintenant la plus longue occupation militaire de l’histoire moderne. La famille de Shireen Abu Akleh fait ainsi quelque chose que cette résolution omet, à savoir nommer la responsabilité et les violations des droits humains de l’État colonisateur israélien contre le peuple palestinien.

L’hypocrisie est aussi bien présente en l’espèce : si l’on considère, comme c’est le cas dans cette résolution, que l’assassinat de Shireen Abu Akleh est un crime de guerre, pourquoi alors se limite‑t‑on à demander une investigation indépendante, a fortiori quand on sait qu’Al‑Jazira, l’employeur de la journaliste, a déjà fait appel à la Cour internationale de La Haye ? Pourquoi la Belgique ne ferait‑elle pas de même ? Tel est l’objet de notre amendement no 3. Michael Lynk, le rapporteur spécial de l’ONU sur la situation des droits de l’homme dans les territoires palestiniens occupés, a reproché à la communauté internationale le vendredi 25 mars 2022 d’avoir permis à Israël d’instaurer pendant des décennies un système politique qu’il a qualifié d’apartheid. C’est l’objet de notre amendement no 1 qui vise à ajouter un considérant relatif à ces déclarations du rapporteur spécial de l’ONU.

En outre, nous déplorons le fait que cette résolution ne prévoie aucune sanction ciblée contre l’État israélien ni aucun appel dans ce sens à l’Europe. C’est là une nouvelle illustration d’une politique de deux poids, deux mesures. Le contraste avec les sanctions infligées à d’autres pays est vraiment frappant. Quand la Russie a lancé son attaque illégale contre l’Ukraine, cette assemblée n’a pas hésité à voter une résolution qui appelait l’Union européenne à réagir de manière rapide et efficace en imposant les sanctions les plus lourdes possible sur les plans diplomatique, économique et financier, dont la mise en place d’interdictions d’exportations et la déconnexion de banques russes du système de paiement international Swift.

Si de telles mesures sont, aux yeux du PTB, inacceptables parce qu’elles ne ciblent pas les vrais responsables, l’absence de toute demande de sanctions ciblées vis‑à‑vis d’Israël dans la résolution soumise au vote de notre assemblée est vraiment frappante. Quand on entend Mme Laruelle défendre l’État d’Israël malgré la colonisation, malgré l’apartheid et les nombreux crimes commis depuis des décennies, on ne peut pas ne pas réagir face à ce « deux poids, deux mesures ».

Nous ne nous opposons évidemment pas à une résolution qui décrie un crime de guerre comme l’assassinat d’une journaliste engagée comme l’était Shireen Abu Akleh, mais nous n’allons pas non plus soutenir une résolution bien trop faible et qui hésite à vilipender la répression violente que le régime d’apartheid israélien déchaîne depuis plus de cinq décennies contre le peuple palestinien et contre tout journaliste critique à l’égard de ce qui se passe dans cette région.

Nous soumettons donc ces trois amendements au vote et nous réservons notre vote pour la suite.

De heer Antoine Hermant (PVDA‑PTB). – Al vijfenvijftig jaar leven de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever en in Oost‑Jeruzalem onder het juk van een criminele en illegale militaire bezetting die bijna dagelijks een Palestijn het leven kost. Ook spoeddiensten of journalisten ontsnappen niet aan het geweld van dit apartheidsregime. Sinds 2000 heeft de bezetter al een vijftigtal journalisten vermoord en elf journalisten zijn momenteel in Israël opgesloten in mensonwaardige omstandigheden.

Op 11 mei was Shireen Abu Akleh aan de beurt om te worden gedood. Sinds tientallen jaren brengt deze bekende en populaire Palestijnse journaliste verslag uit over de wandaden van dit apartheidsregime. Die dag was ze nog maar net uit haar voertuig gestapt in Jenin op de Westelijke Jordaanoever, ze droeg een blauw kogelwerend vest met de inscriptie ‘Press’ in grote witte letters erop en een helm, toen een kogel haar onder het oor trof, waardoor ze op slag gedood werd.

Inmiddels worden verschillende onderzoeken uitgevoerd door de VN, CNN, de New York Times en zelfs het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, dat op 4 juli bevestigde dat de kogel vanuit de Israëlische linies afkomstig was. Door zo te handelen heeft het Israëlische regime eens te meer aangetoond dat het noch de persvrijheid, noch de Conventies van Genève in acht neemt.

De PVDA‑PTB‑fractie juicht het feit dat de Senaat zijn medeleven wil betuigen met de familie van Shireen Abu Akleh zeker toe en veroordeelt het vermoorden van journalisten dat we als een oorlogsmisdaad beschouwen, net zoals de aanval van de Israëlische politie op de rouwstoet van Shireen Abu Akleh. Zowel de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) als de Israëlische mensenrechtenorganisatie B’Tselem vinden dat de gronden op basis waarvan de Verenigde Staten verklaren dat de dood van Shireen Abu Akleh het gevolg zijn van tragische omstandigheden nogal onduidelijk zijn. De familie van de journaliste zegt bovendien heel teleurgesteld te zijn door de conclusies van het Amerikaanse onderzoek dat volgens hen voorbij gaat aan de historische context en het brutaal en gewelddadig karakter van wat intussen de langste militaire bezetting is in de moderne geschiedenis. De familie van Shireen Abu Akleh doet aldus iets wat deze resolutie nalaat te doen, namelijk zeggen dat het de Israëlische staat is die als kolonisator verantwoordelijk is voor de schending van de mensenrechten van het Palestijnse volk.

De hypocrisie in dezen is groot: als men van mening is, zoals blijkt uit deze resolutie, dat de moord op Shireen Abu Akleh een oorlogsmisdaad is, waarom vraagt men dan enkel een onafhankelijk onderzoek, zeker wanneer men weet dat Al Jazeera als werkgever van de journaliste al een beroep heeft gedaan op het Internationaal Hof in Den Haag? Waarom zou België niet hetzelfde doen? Dat is wat we voorstellen in ons amendement nr. 3. Michael Lynk, de speciale VN‑ rapporteur voor de mensenrechtensituatie in de Palestijnse bezette gebieden verweet op vrijdag 25 maart 2022 de internationale gemeenschap dat ze het voor Israël mogelijk heeft gemaakt om decennialang een apartheidsregime te installeren. Daarover gaat ons amendement nr. 1, dat ertoe strekt een considerans in te voegen die betrekking heeft op die verklaringen van de speciale VN‑ rapporteur.

Bovendien betreuren we het feit dat deze resolutie geen enkele gerichte sanctie bevat tegen de Israëlische staat, noch enige oproep daartoe in Europa. Ook dat illustreert het beleid van twee maten en twee gewichten. Het contrast met de sancties die aan andere landen worden opgelegd is treffend. Wanneer Rusland illegaal Oekraïne is binnengevallen heeft deze assemblee geen moment geaarzeld om een resolutie goed te keuren die de Europese Unie oproept om snel en efficiënt te reageren en de zwaarst mogelijke sancties op te leggen op diplomatiek, economisch en financieel vlak, onder meer door het opleggen van een exportverbod en de afschakeling van de Russische banken van Swift, de organisatie voor internationale betalingen.

Dergelijke maatregelen zijn in de ogen van de PVDA onaanvaardbaar omdat ze niet gericht zijn tegen de echte verantwoordelijken; het ontbreken van de vraag tot gerichte sancties in voorliggende resolutie is echt opvallend. Wanneer we mevrouw Laruelle de staat Israël horen verdedigen, ondanks de bezetting door kolonisten, ondanks het apartheidsregime en de misdadige praktijken die al decennialang schering en inslag zijn, kunnen we niet anders dan reageren op het meten met twee maten en twee gewichten.

We verzetten ons uiteraard niet tegen een resolutie die een oorlogsmisdaad als de moord op een geëngageerde journaliste als Shireen Abu Akleh aan de kaak stelt, maar we gaan ook geen resolutie steunen die veel te zwak uitvalt en waarin teveel aarzeling zit om de gewelddadige onderdrukking die het Israëlische apartheidsregime al vijf decennia lang toepast ten aanzien van het Palestijnse volk en elke journalist die kritisch verslag uitbrengt over wat in de regio gebeurt, te hekelen.

We dienen dus drie amendementen in en we spreken ons nu nog niet uit over onze stemming over het geheel.

 

M. Orry Van de Wauwer (CD&V). – Monsieur Hermant, dans l’exposé introductif, j’ai exprimé l’espoir que nous nous en tiendrions à ce cas précis et à la demande d’une enquête pénale sur la mort de la journaliste. Vos amendements visent à élargir le débat. Si intéressant qu’il soit, ce débat n’est pas à l’ordre du jour. Vous mettez la charrue avant les bœufs. Dans un de vos amendements, vous demandez « de saisir le Tribunal pénal international pour ce qui est considéré comme un crime de guerre au regard du droit international ». Vous qualifiez déjà les faits de crime de guerre alors que nous demandons précisément, dans notre proposition de résolution, que la lumière soit faite à ce sujet grâce à une enquête indépendante. Ce n’est pas cohérent.

Je suis très surpris que vous osiez parler d’une résolution à deux poids, deux mesures. Lors de la dernière séance plénière, nous avons examiné une résolution sur l’invasion de l’Ukraine par la Russie et vous ne l’avez pas soutenue. Cette résolution demandait que les crimes de guerre déjà avérés soient documentés. Il ne s’agissait plus de s’interroger sur l’existence de crimes de guerre mais bien de déterminer le nombre des victimes. Votre parti a alors à nouveau refusé de condamner la Russie et de réclamer une enquête sur les crimes de guerre.

Nous reprocher maintenant d’appliquer deux poids, deux mesures alors que nous ne faisons que réclamer une enquête indépendante, c’est de l’hypocrisie.

De heer Orry Van de Wauwer (CD&V). – Mijnheer Hermant, ik heb in de inleidende uiteenzetting mijn hoop uitgesproken dat we het konden hebben over dit geval zelf, over de vraag naar het strafrechtelijk onderzoek naar de dood van de journaliste. Met uw amendementen probeert u het debat veel breder te trekken. Dat bredere debat is wel interessant, maar het is vandaag niet aan de orde. U spant de kar voor het paard. U vraagt in uw amendement om “naar het Internationaal Strafhof te stappen voor wat in het internationaal recht beschouwd wordt als een oorlogsmisdaad”. U bestempelt de feiten nu al als een oorlogsmisdaad terwijl we in deze resolutie net vragen om daarover via een onafhankelijk onderzoek duidelijkheid te scheppen. Dat is niet coherent.

Ik ben echt verbaasd dat u durft te spreken over een resolutie met twee maten en twee gewichten. In de plenaire vergadering van vorige maand hebben we over de resolutie gedebatteerd – die u niet heeft gesteund – over de aanval van Rusland in Oekraïne. In die resolutie werd gevraagd om de oorlogsmisdaden, die al bewezen zijn, te documenteren. Het ging niet meer over de vraag of er oorlogsmisdaden zijn gepleegd, maar wel over hoeveel slachtoffers daarbij zijn gevallen. Uw partij weigerde toen opnieuw om Rusland te veroordelen en de gevallen van oorlogsmisdaden te onderzoeken.

Dat u ons nu verwijt met twee maten en twee gewichten te meten, terwijl wij louter een onafhankelijk onderzoek vragen, kan er bij mij echt niet in. U bent hier de hypocriet.

 

(Applaudissements)

(Applaus)

 

M. Mark Demesmaeker (N‑VA). – M. Van de Wauwer a dit exactement ce que je voulais dire. Il s’agit de la mort tragique d’une journaliste et d’une demande d’enquête à ce sujet. Il faut établir les responsabilités au plus vite, mais ce sera à l’enquête de faire la lumière à ce sujet.

Libre à vous, Monsieur Hermant, d’adopter une approche idéologique sans nuances. Vous en avez parfaitement le droit, mais n’essayez pas de l’imposer subrepticement dans cette résolution. Votre attitude est sélective et donc non crédible et hypocrite. Non seulement vous avez été le seul, lors de la séance précédente, à refuser de condamner les crimes de guerre de Poutine, mais vous refusez aussi systématiquement de condamner les persécutions à l’encontre des Ouïghours, des Tibétains et de la presse en Chine. Sur ce point, vous êtes cohérent, certes, mais pour le reste, vous ne l’êtes pas du tout quand on voit la sélectivité dont vous faites preuve lorsqu’il s’agit de condamner toutes les violences en tous lieux, à l’encontre de tous les civils et tous les journalistes où qu’ils soient dans le monde.

Nous n’approuverons pas une résolution contenant ce genre d’alinéa.

De heer Mark Demesmaeker (N‑VA). – Collega Van de Wauwer heeft exact gezegd wat ik ook wilde zeggen. Het gaat hier over de tragische dood van een journaliste en de vraag om daar een onderzoek naar te voeren. Wie daarvoor verantwoordelijk is moet zeer snel duidelijk worden, maar dat zal het resultaat zijn van het onderzoek.

Collega Hermant, u hebt natuurlijk recht op uw ideologische zwartwitbenadering. We gunnen het u absoluut, maar u mag ze niet proberen binnen te smokkelen in deze resolutie. Uw houding is selectief en daardoor ongeloofwaardig en hypocriet. U hebt tijdens de vorige zitting niet alleen – als enige – geweigerd om de oorlogsmisdaden van Poetin te veroordelen, u weigert ook systematisch de vervolging van Oeigoeren, Tibetanen en de pers in China te veroordelen. Wat dat betreft bent u wel consequent, maar u bent allesbehalve consequent in uw trackrecord als het gaat om het afwijzen van alle geweld op alle plaatsen, tegen alle burgers en alle journalisten waar ook ter wereld.

Een resolutie met dat soort van alinea erin gaan wij niet goedkeuren.

 

M. Georges‑Louis Bouchez (MR). – Je voudrais préciser que le texte que nous allons voter aujourd’hui concerne la liberté de la presse, et nous aurions agi de la même manière, quel que soit l’endroit du monde où les faits se seraient produits.

La liberté de la presse doit être garantie dans tous les pays, y compris le nôtre, et certains pays européens ne sont d’ailleurs pas exempts de tout reproche en la matière. La démocratie n’est jamais acquise une fois pour toutes, et il faut sans cesse y travailler.

Par contre, il ne s’agit pas du tout dans ce texte de faire le procès d’Israël. Car dans votre intervention, Monsieur Hermant, vous oubliez bizarrement tout ce qu’Israël doit subir depuis sa création. Mais bien évidemment, à vos yeux, il n’y a jamais aucun acte de terrorisme, on n’a jamais armé le Hamas, le Hamas n’est certainement pas une organisation terroriste… Autant de choses que vous oubliez totalement.

Vous devez maintenant cesser votre révisionnisme de l’histoire, vous devez arrêter votre idéologie dans les rapports internationaux, qui vous fait dire n’importe quoi. Nous attendons toujours votre condamnation de la Chine quant au traitement réservé aux Ouïghours et nous attendons toujours une expression un peu claire en ce qui concerne la Russie.

Qu’il soit donc bien clair que la position de la Belgique n’a jamais été celle de défendre Israël. Nous avons toujours eu une position équidistante entre Israël et la Palestine. Nous sommes, à l’instar de la communauté internationale, en recherche d’une solution équidistante avec une reconnaissance mutuelle des deux États, qui est la seule condition à la paix.

Contrairement à vous, nous n’utilisons pas ce conflit en vue de quelques succès électoraux en Belgique, nous n’attisons pas les haines entre les pays, nous cherchons vraiment une solution de paix et la paix ne s’obtiendra que par un travail entre les deux parties.

Un dernier mot : hier, j’étais au départ du Tour de France. Il y avait là des militants de votre parti qui étaient très reconnaissables. Ils portaient des drapeaux « We are one », en référence à votre fameuse campagne en faveur de la Belgique. Et sur le même drapeau figuraient le drapeau du PTB et, en dessous de celui‑ci, un drapeau palestinien. Tout autour, des gens brandissaient des panneaux « Free Palestine ». Qu’attendaient ces gens ? Ils n’attendaient pas les vélos ! Ils attendaient que l’équipe d’Israël arrive, et au moment où l’équipe israélienne est arrivée, elle a été huée par vos militants. C’est profondément scandaleux, et ne niez pas, car j’étais sur place et je sais ce que j’ai vu et entendu. Votre antisionisme flirte dangereusement avec de l’antisémitisme. L’antisionisme est souvent le cache‑sexe des antisémites.

Je demande que le PTB joue clairement et franchement son jeu et que le masque tombe, parce qu’à travers vos déclarations, nous savons très bien ce que vous recherchez. La liberté de la presse ne vous intéresse pas. De toute façon, dans votre idéologie, la liberté de la presse est une notion inexistante. Ce qui vous intéresse aujourd’hui, c’est la condamnation d’Israël, mais nous ne vous la donnerons pas parce que ce n’est ni souhaitable pour la paix, ni souhaitable au regard des valeurs que la Belgique porte.

De heer Georges‑Louis Bouchez (MR). – De tekst waarover we vandaag zullen stemmen gaat over persvrijheid en we zouden op dezelfde wijze handelen waar ook ter wereld de feiten zich zouden hebben voorgedaan.

Persvrijheid moet in alle landen gewaarborgd worden, ook in ons land, en sommige Europese landen gaan trouwens op dit gebied niet helemaal vrijuit. Democratie is nooit helemaal verworven, daar moet voortdurend aan gewerkt worden.

In deze tekst gaat het er niet om het proces van Israël te maken. In uw betoog, mijnheer Hermant, veegt u alles onder de mat wat Israël sinds zijn ontstaan al heeft moeten doorstaan. In uw visie is er geen terreur gepleegd, werd Hamas niet bewapend, en is Hamas zeker geen terroristische organisatie… Al die zaken vergeet u helemaal.

U moet eens ophouden met uw revisionistische kijk op de geschiedenis, u kan beter niet langer de internationale betrekkingen ideologisch benaderen, want dan zegt u om het even wat. We wachten nog steeds op uw veroordeling van China wat de behandeling van de Oeigoeren betreft en we wachten nog op een iets duidelijkere houding ten aanzien van Rusland.

Het mag dus wel duidelijk zijn dat België nooit als doel heeft gehad Israël te verdedigen. We hebben altijd een gelijke afstand bewaard zowel van Israël als van Palestina. Net zoals de internationale gemeenschap zoeken we onpartijdig naar een oplossing waarbij de twee staten elkaar kunnen erkennen, wat de enige voorwaarde voor vrede is.

In tegenstelling tot u gebruiken wij dit conflict niet om electoraal gewin in België te scoren, wij poken de haat tussen landen niet op, we zoeken echt naar een oplossing die tot vrede kan leiden en duurzame vrede kan enkel bereikt worden als beide partijen daaraan werken.

Een laatste woord: gisteren was ik aanwezig bij de start van de Tourrit in de Ronde van Frankrijk. Daar waren militanten van uw partij zeer herkenbaar aanwezig. Ze droegen vlaggen mee met de campagneslogan ‘We are one’ waarmee uw partij ijvert voor België. Daar waren ook vlaggen van de PVDA met daaronder een Palestijnse vlag. Omstaanders hadden borden bij zich waarop te lezen stond ‘Free Palestine’. Waar wachtten die mensen op? Niet op de renners. Ze wachtten tot de ploeg van Israël er aankwam en toen de renners van de Israëlische ploeg voorbijkwamen werden ze uitgejouwd door uw militanten. Het was schandelijk, het heeft geen zin het te ontkennen, ik heb het met mijn eigen ogen en oren gezien en gehoord. Uw antizionistische houding komt gevaarlijk dicht bij antisemitisme. Het gebeurt wel vaker dat antizionisme maar een schaamlapje is dat gebruikt wordt door antisemieten.

Ik vraag dat de PVDA open kaart speelt en dat de maskers afvallen. We weten heel goed waar u met uw verklaringen naartoe wil. In persvrijheid bent u niet geïnteresseerd. Binnen uw ideologie is daar immers geen plaats voor. Waar u vandaag op aanstuurt is de veroordeling van Israël, maar dat zullen we niet laten gebeuren. Dat is niet wenselijk, noch voor de vrede, noch vanuit de waarden die België wil uitdragen.

 

M. Antoine Hermant (PVDA‑PTB). – Je voudrais répondre à M. Bouchez qu’il confond l’opprimé et l’oppresseur. Michael Lynk, rapporteur spécial de l’ONU, a dit en mars que la communauté internationale a permis à Israël d’instaurer pendant des décennies un système qu’il qualifie d’apartheid. La communauté internationale a laissé faire. La fusillade dont a été victime la journaliste est un des nombreux crimes qui sont perpétrés depuis cinq décennies. On ne peut pas l’isoler du reste.

C’est le Tribunal pénal international qu’il faut saisir pour une enquête internationale.

J’espère que vous voterez tous l’amendement du PTB qui va dans ce sens.

De heer Antoine Hermant (PVDA‑PTB). – Mijn antwoord aan de heer Bouchez is dat hij de onderdrukte verwart met de onderdrukker. Speciaal VN‑rapporteur Michael Lynk heeft in maart gezegd dat de internationale gemeenschap het voor Israël mogelijk heeft gemaakt om decennialang een systeem te installeren dat hij als apartheid kwalificeert. De internationale gemeenschap heeft laten betijen. De schietpartij waarvan de journaliste het slachtoffer is geworden is een van de vele misdaden die sinds vijf decennia zijn gepleegd. Het kan niet apart gezien worden van de rest.

Het Internationaal Strafhof moet een internationaal onderzoek uitvoeren.

Ik hoop dat u allen het amendement van de PVDA in die zin zal goedkeuren.

 

Mme Latifa Gahouchi (PS). – Le texte déposé par notre collègue, et cosigné par plusieurs d’entre nous, demande une enquête indépendante pour savoir ce qui s’est réellement passé. Le PTB est entré dans une brèche que je ne peux pas admettre, même si, Monsieur Hermant, vous savez qu’à chaque fois que des textes ont été déposés sur la Palestine, ils ont été soutenus par mon groupe.

Quand les choses sont bien faites, il faut le reconnaître. Ce texte demande la clarté sur ce qui s’est passé. Il réclame une enquête transparente. Je ne comprends pas que vous souhaitiez dénaturer ce texte. Il est capital que la liberté de la presse soit garantie. À chaque fois qu’on a demandé dans cette enceinte ou dans d’autres assemblées de soutenir les journalistes, nous avons jugé primordial de soutenir la liberté de la presse, partout dans le monde.

Vous m’avez reproché un jour de soutenir les États‑Unis. Non. Si un acte terroriste était commis contre un journaliste américain, nous défendrions la liberté de la presse de la même manière. Les droits des journalistes doivent être inaltérables partout dans le monde, sans quoi on ne peut plus parler de démocratie. Il me semble donc essentiel de pouvoir voter ce texte. Mon groupe ne soutiendra pas les amendements déposés par le PTB et il me semble léger de déjà envisager un recours au Tribunal pénal international.

Mevrouw Latifa Gahouchi (PS). – In de door onze collega ingediende tekst, die door verschillende senatoren is medeondertekend, wordt opgeroepen tot een onafhankelijk onderzoek om uit te zoeken wat er werkelijk is gebeurd. De PVDA‑PTB heeft een bres geslagen die ik niet kan aanvaarden, ook al weet u, mijnheer Hermant, dat elke keer dat er teksten over Palestina zijn ingediend, ze de steun van mijn fractie hebben gekregen.

Als dingen goed worden gedaan, moeten we dat erkennen. Met deze tekst vragen we duidelijkheid over wat er is gebeurd. We eisen een transparant onderzoek. Ik begrijp niet waarom u er iets anders van wilt maken. Het is van vitaal belang dat de persvrijheid wordt gewaarborgd. Telkens wanneer in deze of in andere assemblees werd opgeroepen om journalisten te steunen, vonden wij het van essentieel belang om de persvrijheid te steunen, waar ook ter wereld.

U hebt me ooit verweten dat ik de Verenigde Staten steun. Dat is niet zo. Als een Amerikaanse journalist het slachtoffer zou worden van een terroristische aanslag, zouden wij de persvrijheid op dezelfde manier verdedigen. De rechten van journalisten moeten in de hele wereld onaantastbaar zijn, anders kunnen we niet meer van democratie spreken. Het lijkt mij dan ook van essentieel belang dat deze tekst wordt goedgekeurd. Mijn fractie zal de door de PVDA ingediende amendementen niet steunen en het lijkt mij lichtvaardig om nu al te vragen naar het Internationaal Strafhof te stappen.

 

Mme Annick Lambrecht (Vooruit). – Je voudrais simplement dire à M. Hermant et à son groupe que chaque fois qu’un texte est soumis au Sénat au sujet de la protection de la démocratie ou de la lutte contre les crimes de guerre, ils parviennent à infléchir le débat de manière à se faire passer, lui et son groupe, pour plus vertueux que les autres. Non seulement ils sont hypocrites, comme on l’a vu lors du débat sur l’Ukraine et la Russie ou encore sur les Ouïghours et la Chine, mais ils nous font aussi la morale et font barrage à toutes les initiatives que nous pourrions prendre ensemble au Sénat pour faire avancer les choses.

Ils agissent de même aujourd’hui et plus personne n’est dupe dans cet hémicycle. Il ne faudra plus attendre très longtemps pour que l’homme de la rue se rende compte lui aussi à quel point leur attitude est préjudiciable à la mise en œuvre d’une politique étrangère cohérente, et donc non sélective, axée sur la défense de la démocratie, la lutte contre les crimes de guerre manifestes et, comme c’est le cas en l’espèce, la protection de la liberté de la presse partout dans le monde.

Mevrouw Annick Lambrecht (Vooruit). – Ik wil aan de heer Hermant en zijn fractie toch even zeggen: telkens wanneer in de Senaat iets voorligt dat gaat over de bescherming van de democratie of het bestrijden van oorlogsmisdaden, slaagt u erin om het debat zo te verdraaien dat u en uw fractie heiliger lijken dan de rest. U bent niet alleen hypocriet, zoals u hebt getoond tijdens het debat over Oekraïne en Rusland, of over de Oeigoeren en China, u wil ook de moraalridder spelen en u houdt goede dingen tegen, die wij unisono vanuit de Senaat de wereld zouden kunnen insturen.

U doet dat opnieuw vandaag en u wordt hier in het halfrond al ontmaskerd. Het zal niet meer lang duren voor ook de mensen hierbuiten doorhebben hoe nefast jullie houding is voor een coherent buitenlands beleid, dat wel gaat voor democratie, voor de bestrijding van flagrante oorlogsmisdaden en, zoals vandaag, voor de bescherming van persvrijheid, waar ook ter wereld, en niet selectief.

 

M. Tom Ongena (Open Vld). – Monsieur Hermant, dans votre réplique aux propos de M. Bouchez, vous dites que nous confondons opprimés et oppresseurs. Mais vous avez perdu le droit d’utiliser cet argument lorsque vous avez choisi, lors de la dernière séance plénière, de ne pas adopter la résolution condamnant les odieux crimes de guerre commis par l’oppresseur russe contre les opprimés ukrainiens. Je vous ai demandé alors explicitement de bien réfléchir à l’attitude que vous alliez adopter. Vous avez choisi le camp de l’agresseur russe. Je vous ai donc demandé de nous épargner vos leçons à l’avenir. Monsieur Hermant, épargnez‑nous vos leçons dans ce débat. Nous savons de quel côté vous êtes, celui des oppresseurs.

De heer Tom Ongena (Open Vld). – Collega Hermant, in uw repliek op collega Bouchez zei u dat wij onderdrukker en onderdrukten van plaats verwisselen. Het recht om dat argument te gebruiken hebt u verloren toen u er tijdens de vorige plenaire vergadering voor koos de resolutie over de schandalige oorlogsmisdaden van de Russische onderdrukker tegen de Oekraïense onderdrukten niet goed te keuren. Ik heb u toen uitdrukkelijk gevraagd goed na te denken over uw positie, over waar u wilde staan. U hebt gekozen om aan de kant van de Russische agressor te gaan staan. Ik heb u toen heel duidelijk gezegd: “Bespaar ons dan uw lessen in de toekomst.” Bespaar ons, mijnheer Hermant, uw les nu hier in dit debat. U hebt gekozen, wij weten aan welke kant u staat. U hebt gekozen om aan de kant van de onderdrukker te staan, dus geef ons geen les over onderdrukker en onderdrukten.

 

M. Antoine Hermant (PVDA‑PTB). – Je comprends que nos amendements ne seront pas soutenus. Dans ce cas, nous nous abstiendrons sur cette résolution qui est bien trop légère vis‑à‑vis de l’État oppresseur qu’est Israël à l’égard des Palestiniens. Depuis des années, nous dénonçons l’attitude d’Israël et constatons une nouvelle fois que vous appliquez deux poids, deux mesures en fonction des pays.

De heer Antoine Hermant (PVDA‑PTB). – Ik begrijp dat onze amendementen niet zullen worden gesteund. In dat geval zullen wij ons onthouden over deze resolutie, die veel te licht is voor Israël, een staat die de Palestijnen onderdrukt. Al jaren stellen wij de houding van Israël aan de kaak en eens te meer zien wij dat u met twee maten en twee gewichten meet, afhankelijk van het land.

 

Mme Latifa Gahouchi (PS). – Monsieur Hermant, vous rendez‑vous compte de ce que vous allez faire ? Vous allez voter contre une demande d’enquête. Si vous ne soutenez pas cette demande, cela signifie que vous y êtes opposés.

Mevrouw Latifa Gahouchi (PS). – Mijnheer Hermant, beseft u wat u gaat doen? U gaat tegen een vraag naar een onderzoek stemmen. Als u die vraag niet ondersteunt, betekent dat dat u er tegen gekant bent.

 

M. Antoine Hermant (PVDA‑PTB). – Nous l’avons déjà dit et je le répète : les attaques contre des journalistes sont inacceptables et nous soutenons, bien évidemment, cette partie de la résolution sans aucune condition. Si nous nous abstenons, c’est parce que le texte ne va pas assez loin dans la condamnation de l’État d’Israël.

De heer Antoine Hermant (PVDA‑PTB). – We hebben het al gezegd en ik herhaal het: de aanvallen tegen journalisten zijn onaanvaardbaar en we steunen uiteraard onvoorwaardelijk dat deel van de resolutie. We onthouden ons omdat de tekst niet ver genoeg gaat in de veroordeling van de Israëlische staat.

 

Mme Sabine Laruelle (MR). – Le blabla, c’est bien, les gestes, c’est mieux ! Nous verrons donc vos gestes : vous ne soutiendrez pas une enquête indépendante visant à sauvegarder les droits des journalistes au niveau mondial. Bravo, Monsieur Hermant !

En politique, il est utile d’agir. Je sais que pour vous, cela ne veut rien dire. Nous attendons le vote avec grande impatience.

Mevrouw Sabine Laruelle (MR). – Blabla is goed, maar iets doen is beter! We zullen dus zien wat u doet: u zult een onafhankelijk onderzoek met het oog op het vrijwaren van de rechten van journalisten overal ter wereld niet steunen. Bravo, mijnheer Hermant!

In de politiek is het belangrijk te handelen. Ik weet dat dit voor u niets betekent. We wachten vol ongeduld op de stemming.

 

M. Antoine Hermant (PVDA‑PTB). – Nous verrons, nous aussi, votre attitude lors du vote de nos amendements.

De heer Antoine Hermant (PVDA‑PTB). – Wij van onze kant zullen ook zien wat uw houding is bij de stemming over onze amendementen.

 

  La discussion est close.

  De bespreking is gesloten.

 

  Il sera procédé ultérieurement au vote sur les amendements et sur l’ensemble de la proposition de résolution.

  De stemming over de amendementen en over het voorstel van resolutie in zijn geheel heeft later plaats.

 

Prise en considération de propositions

Inoverwegingneming van voorstellen

 

Mme la présidente. – La liste des propositions à prendre en considération a été communiquée par voie électronique.

Y a‑t‑il des observations ?

Puisqu’il n’y a pas d’observations, ces propositions sont considérées comme prises en considération et renvoyées à la commission indiquée par le Bureau.

De voorzitster. – De lijst van de in overweging te nemen voorstellen werd elektronisch meegedeeld.

Zijn er opmerkingen?

Aangezien er geen opmerkingen zijn, beschouw ik die voorstellen als in overweging genomen en verzonden naar de commissies die door het Bureau zijn aangewezen.

 

(La liste des propositions prises en considération figure en annexe.)

(De lijst van de in overweging genomen voorstellen wordt in de bijlage opgenomen.)

 

M. Karl Vanlouwe (N‑VA). – Nous avons déposé une proposition de loi spéciale et souhaitons naturellement qu’elle soit prise en considération.

Il y a environ deux ans, nous avons déposé une proposition de loi abrogeant la loi du 25 avril 2007 instaurant un Comité parlementaire chargé du suivi législatif. Il s’agit d’une matière bicamérale et la Chambre a déjà adopté le texte nécessaire. La proposition en question n’est jamais inscrite à l’ordre du jour de la commission des Affaires institutionnelles. J’aimerais demander une nouvelle fois instamment, ici en plénière comme en commission, qu’elle le soit.

De heer Karl Vanlouwe (N‑VA). – Wij hebben een voorstel van bijzondere wet ingediend en uiteraard willen we dat dit in overweging wordt genomen.

Ongeveer twee jaar geleden hebben we een wetsvoorstel tot opheffing van de wet van 25 april 2007 tot oprichting van een Parlementair Comité belast met de wetsevaluatie ingediend. Het gaat om een bicamerale materie en de Kamer heeft reeds de nodige tekst aangenomen. Dat voorstel komt maar niet op de agenda van de commissie voor de Institutionele Aangelegenheden. Ik wil hier en in de commissie nogmaals erop aandringen dat dit wordt geagendeerd.

 

Mme la présidente. – Monsieur Vanlouwe, nous prenons note de votre remarque. Nous l’examinerons la prochaine fois que nous établirons l’ordre des travaux en commission des Affaires institutionnelles.

De voorzitster. – Mijnheer Vanlouwe, uw opmerking is genoteerd. We zullen dit bij de volgende regeling van de werkzaamheden in de commissie voor de Institutionele Aangelegenheden bekijken.

 

Mme Nadia Sminate (N‑VA). – J’ai pairé avec M. De Loor et je m’abstiendrai donc lors de chacun des votes.

Mevrouw Nadia Sminate (N‑VA). – Ik heb een stemafspraak met collega De Loor, dus ik zal me bij alle stemmingen onthouden.

 

Votes

Stemmingen

 

(Les listes nominatives figurent en annexe.)

(De naamlijsten worden in de bijlage opgenomen.)

 

Proposition de résolution visant la dispensation de la contraception d’urgence par les organismes chargés de l’accueil, l’information et l’accompagnement des personnes dans le cadre de la vie affective et sexuelle (Doc. 7‑81)

Voorstel van resolutie over de verstrekking van noodanticonceptie door de instanties die belast zijn met de opvang, voorlichting en begeleiding van personen in het kader van hun affectieve en seksuele relaties (Stuk 7‑81)

 

Mme la présidente. – Nous votons d’abord sur l’amendement no 4 de Mme Gahouchi et consorts.

De voorzitster. – We stemmen eerst over amendement nr. 4 van mevrouw Gahouchi c.s.

 

Vote no 1

Stemming nr. 1

 

Présents : 39
Pour : 14
Contre : 20
Abstentions : 5

Aanwezig: 39
Voor: 14
Tegen: 20
Onthoudingen: 5

 

  L’amendement n’est pas adopté.

  Het amendement is niet aangenomen.

 

Mme la présidente. – Nous votons à présent sur l’amendement no 5 de Mme Gahouchi et consorts.

De voorzitster. – We stemmen nu over amendement nr. 5 van mevrouw Gahouchi c.s.

 

Vote no 2

Stemming nr. 2

 

Présents : 39
Pour : 14
Contre : 20
Abstentions : 5

Aanwezig: 39
Voor: 14
Tegen: 20
Onthoudingen: 5

 

  L’amendement n’est pas adopté.

  Het amendement is niet aangenomen.

 

Mme la présidente. – Nous votons à présent sur l’amendement no 6 de Mme Gahouchi et consorts.

De voorzitster. – We stemmen nu over amendement nr. 6 van mevrouw Gahouchi c.s.

 

Vote no 3

Stemming nr. 3

 

Présents : 39
Pour : 14
Contre : 20
Abstentions : 5

Aanwezig: 39
Voor: 14
Tegen: 20
Onthoudingen: 5

 

  L’amendement n’est pas adopté.

  Het amendement is niet aangenomen.

 

Mme la présidente. – Nous votons à présent sur l’ensemble de la proposition de résolution.

De voorzitster. – We stemmen nu over het voorstel van resolutie in zijn geheel.

 

Vote no 4

Stemming nr. 4

 

Présents : 39
Pour : 8
Contre : 7
Abstentions : 24

Aanwezig: 39
Voor: 8
Tegen: 7
Onthoudingen: 24

 

  La résolution est adoptée.

  De resolutie is aangenomen.

 

  Elle sera transmise au premier ministre, au vice‑premier ministre et ministre des Affaires sociales et de la Santé publique, à la secrétaire d’État à l’Égalité des genres, à l’Égalité des chances et à la Diversité, ainsi qu’à la présidente de la Chambre des représentants, aux ministres‑présidents des Communautés et des Régions et aux présidents des parlements des Communautés et des Régions.

  Zij zal worden overgezonden aan de eerste minister, aan de vice‑eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, aan de staatssecretaris voor Gendergelijkheid, Gelijke kansen en Diversiteit, evenals aan de voorzitster van de Kamer van volksvertegenwoordigers, aan de minister‑presidenten van de Gemeenschappen en de Gewesten en aan de voorzitters van de parlementen van de Gemeenschappen en de Gewesten.

 

Proposition de résolution visant à promouvoir l’utilisation des données publiques en vue d’améliorer la recherche dans le domaine politique (Doc. 7‑329)

Voorstel van resolutie ter bevordering van het gebruik van overheidsdata voor beter beleidsonderzoek (Stuk 7‑329)

 

Vote no 5

Stemming nr. 5

 

Présents : 39
Pour : 32
Contre : 3
Abstentions : 4

Aanwezig: 39
Voor: 32
Tegen: 3
Onthoudingen: 4

 

  La résolution est adoptée.

  De resolutie is aangenomen.

 

  Elle sera transmise au premier ministre, au secrétaire d’État à la Digitalisation, à la présidente de la Chambre des représentants, aux ministres‑présidents des Communautés et des Régions, ainsi qu’aux présidents des parlements des Communautés et des Régions.

  Zij zal worden overgezonden aan de eerste minister, aan de staatssecretaris voor Digitalisering, aan de voorzitster van de Kamer van volksvertegenwoordigers, aan de minister‑presidenten van de Gemeenschappen en de Gewesten en aan de voorzitters van de parlementen van de Gemeenschappen en de Gewesten.

 

Proposition de résolution réclamant une enquête indépendante sur la mort par balle de la journaliste palestino‑américaine Shireen Abu Akleh (de Mme Maud Vanwalleghem et consorts ; Doc. 7‑368)

Voorstel van resolutie betreffende een onafhankelijk onderzoek naar het neerschieten van de Palestijns‑Amerikaanse journaliste Shireen Abu Akleh (van mevrouw Maud Vanwalleghem c.s.; Stuk 7‑368)

 

Mme la présidente. – Nous votons d’abord sur l’amendement no 1 de M. Hermant et consorts.

De voorzitster. – We stemmen eerst over amendement nr. 1 van de heer Hermant c.s.

 

Vote no 6

Stemming nr. 6

 

Présents : 38
Pour : 3
Contre : 28
Abstentions : 7

Aanwezig: 38
Voor: 3
Tegen: 28
Onthoudingen: 7

 

  L’amendement n’est pas adopté.

  Het amendement is niet aangenomen.

 

Mme la présidente. – Nous votons à présent sur l’amendement no 2 de M. Hermant et consorts.

De voorzitster. – We stemmen nu over amendement nr. 2 van de heer Hermant c.s.

 

Vote no 7

Stemming nr. 7

 

Présents : 39
Pour : 3
Contre : 29
Abstentions : 7

Aanwezig: 39
Voor: 3
Tegen: 29
Onthoudingen: 7

 

  L’amendement n’est pas adopté.

  Het amendement is niet aangenomen.

 

Mme la présidente. – Nous votons à présent sur l’amendement no 3 de M. Hermant et consorts.

De voorzitster. – We stemmen nu over amendement nr. 3 van de heer Hermant c.s.

 

Vote no 8

Stemming nr. 8

 

Présents : 39
Pour : 3
Contre : 29
Abstentions : 7

Aanwezig: 39
Voor: 3
Tegen: 29
Onthoudingen: 7

 

  L’amendement n’est pas adopté.

  Het amendement is niet aangenomen.

 

Mme Hélène Ryckmans (Ecolo‑Groen). – La référence au rapport du rapporteur spécial de l’ONU, M. Michael Lynk, qualifiant d’apartheid le système politique instauré par Israël envers les personnes palestiniennes est un élément déjà évoqué par Ecolo‑Groen à d’autres occasions, de même que la nécessité de mettre en place des sanctions et d’assurer le plein respect du droit international. Notre position ne fait donc pas de doute.

La présente proposition de résolution, que nous avons cosignée, est spécifiquement centrée sur la situation des journalistes, sur le respect de la liberté de la presse et sur la dénonciation des attaques à l’égard des journalistes. Elle demande l’instauration d’une commission d’enquête et nous ne pouvons préjuger des conclusions de celle‑ci, raison pour laquelle nous nous sommes abstenus sur ces trois amendements.

Mevrouw Hélène Ryckmans (Ecolo‑Groen). – De verwijzing naar het rapport van de speciale VN‑rapporteur Michael Lynk waarin het politieke systeem dat door Israël ten aanzien van de Palestijnen is geïnstalleerd als ‘apartheid’ wordt gekwalificeerd, is een punt dat eerder al door Ecolo‑Groen ter sprake werd gebracht, evenals de noodzaak om sancties in te voeren en de naleving van het internationaal recht te waarborgen. Over ons standpunt is dus geen twijfel.

Voorliggend voorstel van resolutie, dat we medeondertekend hebben, is vooral toegespitst op de situatie van journalisten, op de vrijwaring van de persvrijheid en op de veroordeling van geweldpleging tegen journalisten. Ze vraagt de oprichting van een onderzoekscommissie en we kunnen niet vooruitlopen op de conclusies van die commissie. Daarom hebben we ons onthouden over deze drie amendementen.

 

Mme la présidente. – Nous votons à présent sur l’ensemble de la proposition de résolution.

De voorzitster. – We stemmen nu over het voorstel van resolutie in zijn geheel.

 

Vote no 9

Stemming nr. 9

 

Présents : 39
Pour : 35
Contre : 0
Abstentions : 4

Aanwezig: 39
Voor: 35
Tegen: 0
Onthoudingen: 4

 

Mme Nadia Sminate (N‑VA). – Je tiens à ce qu’il soit bien précisé dans le compte rendu que je me suis abstenue parce que j’ai pairé avec M. De Loor. Je ne voudrais pas que mon abstention soit interprétée autrement, comme si j’étais la seule avec le PVDA‑PTB à m’être abstenue en raison du contenu.

Mevrouw Nadia Sminate (N‑VA). – Ik wil graag dat er in het verslag duidelijk staat dat ik mij onthoud omwille van de stemafspraak met de heer De Loor. Ik wil hier niet graag geboekstaafd staan als degene die zich als enige samen met PVDA‑PTB onthoudt omwille van de inhoud.

 

  La résolution est adoptée.

  De resolutie is aangenomen.

 

  Elle sera transmise au premier ministre, à la présidente de la Chambre des représentants, aux ministres‑présidents des Communautés et des Régions, ainsi qu’aux présidents des parlements des Communautés et des Régions.

  Zij zal worden overgezonden aan de eerste minister, aan de voorzitster van de Kamer van volksvertegenwoordigers, aan de minister‑presidenten van de Gemeenschappen en de Gewesten en aan de voorzitters van de parlementen van de Gemeenschappen en de Gewesten.

 

Modification du nom d’une commission

Naamswijziging commissie

 

Mme la présidente. – À ce jour, les propositions de résolution portant sur les affaires internationales sont examinées par la commission des Matières transversales.

Le Bureau propose qu’à l’avenir, ces propositions soient envoyées à la commission du Renouveau démocratique et de la Citoyenneté. Il en irait de même pour toutes les propositions envoyées précédemment à la commission des Matières transversales qui ne sont pas encore inscrites à l’ordre du jour.

Dès lors, le Bureau propose de modifier le nom de la commission en « commission du Renouveau démocratique, de la Citoyenneté et des Affaires internationales ».

La liste des 26 propositions transmises à cette commission est publiée en annexe des Annales de la présente séance plénière.

De voorzitster. – Tot op heden worden voorstellen van resolutie die betrekking hebben op internationale aangelegenheden onderzocht door de commissie voor de Transversale Aangelegenheden.

Het Bureau stelt voor om dergelijke voorstellen voortaan naar de commissie voor de Democratische vernieuwing en Burgerschap te verzenden en alle voorstellen die eerder naar de commissie voor de Transversale Aangelegenheden werden verzonden, maar er nog niet werden geagendeerd, ook naar deze Commissie te verzenden.

Het Bureau stelt dan ook voor om de naam van de commissie te veranderen in “commissie voor de Democratische Vernieuwing, Burgerschap en de Internationale Aangelegenheden”.

De lijst met de 26 voorstellen die naar die commissie worden verzonden wordt in de bijlage bij de Handelingen van deze plenaire vergadering gepubliceerd.

 

(Assentiment)

(Instemming)

 

M. Karl Vanlouwe (N‑VA). – Je trouve cela un peu étrange. Cette décision a certes été prise au sein du Bureau, mais, en réalité, la compétence relative aux affaires internationales a été retirée au Sénat dans le cadre de la dernière réforme de l’État. Il est tout de même curieux d’ajouter « et des Affaires internationales » à la dénomination de la commission, alors que le Sénat ne dispose absolument pas de cette compétence.

De heer Karl Vanlouwe (N‑VA). – Voorzitster, dit is een beetje merkwaardig. Het is weliswaar beslist in het Bureau, maar de bevoegdheid voor de internationale betrekkingen is eigenlijk bij de laatste staatshervorming de Senaat ontnomen. Het is toch wel merkwaardig dat wij de commissie de naam ‘voor de internationale betrekkingen’ gaan geven, terwijl we die bevoegdheid totaal niet hebben.

 

Mme la présidente. – Votre remarque a été notée, Monsieur Vanlouwe, comme elle l’avait déjà été lors de la réunion du Bureau. Il ne se passe pas une séance plénière sans que la N‑VA n’ait quelque chose à dire sur les compétences du Sénat.

De voorzitster. – Het is genoteerd, mijnheer Vanlouwe. Uw bezwaar was al genoteerd in het Bureau. Er kan geen plenaire vergadering voorbijgaan, of de N‑VA heeft iets te zeggen over de bevoegdheden van de Senaat.

 

Ordre des travaux

Regeling van de werkzaamheden

 

Mme la présidente. – L’ordre du jour de la présente séance est ainsi épuisé.

Je vous souhaite d’excellentes vacances. Nous nous retrouvons en septembre avec beaucoup d’enthousiasme et l’esprit bien reposé.

De voorzitster. – De agenda van deze vergadering is afgewerkt.

Ik wens u een heel fijne vakantie. We zien elkaar uitgerust en met heel veel goesting in september terug.

 

  Le Sénat s’ajourne jusqu’à convocation ultérieure.

  De Senaat gaat tot nadere bijeenroeping uiteen.

 

(La séance est levée à 12 h 33.)

(De vergadering wordt gesloten om 12.33 uur.)

 

Excusés

Berichten van verhindering

 

Mme Claes, MM. Ben Chika et Dodrimont, pour raison de santé, Mme El Yousfi, MM. Courard, Van Goidsenhoven et Wahl, en mission à l’étranger, Mmes Vanwalleghem, Lekane et Blancquaert, MM. D’haeseleer, Buysse, De Brabandere, D’Haese, Antoine et Coenegrachts, pour d’autres devoirs, demandent d’excuser leur absence à la présente séance.

Afwezig met bericht van verhindering: Mevrouw Claes, de heren Ben Chika en Dodrimont, om gezondheidsredenen, mevrouw El Yousfi, de heren Courard, Van Goidsenhoven en Wahl, met opdracht in het buitenland, de dames Vanwalleghem, Lekane en Blancquaert, de heren D’haeseleer, Buysse, De Brabandere, D’Haese, Antoine en Coenegrachts, wegens andere plichten.

 

Annexe

Bijlage

 

 

Votes nominatifs

Naamstemmingen

 

 

Vote no 1

Stemming nr. 1

 

Présents : 39
Pour : 14
Contre : 20
Abstentions : 5

Aanwezig: 39
Voor: 14
Tegen: 20
Onthoudingen: 5

 

Pour

Voor

 

Fatima Ahallouch, Rodrigue Demeuse, Jean-Frédéric Eerdekens, André Frédéric, Latifa Gahouchi, Zoé Genot, Antoine Hermant, France Masai, Samuel Nemes, Hélène Ryckmans, Chris Steenwegen, Farida Tahar, Julien Uyttendaele, Ayse Yigit.

 

Contre

Tegen

 

Els Ampe, Georges-Louis Bouchez, Karin Brouwers, Cathy Coudyser, Rik Daems, Mark Demesmaeker, Stijn De Roo, Maaike De Vreese, Stephanie D'Hose, Véronique Durenne, Gregor Freches, Karolien Grosemans, Andries Gryffroy, Annick Lambrecht, Sabine Laruelle, Tom Ongena, Freya Perdaens, Orry Van de Wauwer, Karl Vanlouwe, Peter Van Rompuy.

 

Abstention

Onthouding

 

Bert Anciaux, Leo Pieters, Klaas Slootmans, Nadia Sminate, Anke Van dermeersch.

 

Vote no 2

Stemming nr. 2

 

Présents : 39
Pour : 14
Contre : 20
Abstentions : 5

Aanwezig: 39
Voor: 14
Tegen: 20
Onthoudingen: 5

 

Pour

Voor

 

Fatima Ahallouch, Rodrigue Demeuse, Jean-Frédéric Eerdekens, André Frédéric, Latifa Gahouchi, Zoé Genot, Antoine Hermant, France Masai, Samuel Nemes, Hélène Ryckmans, Chris Steenwegen, Farida Tahar, Julien Uyttendaele, Ayse Yigit.

 

Contre

Tegen

 

Els Ampe, Georges-Louis Bouchez, Karin Brouwers, Cathy Coudyser, Rik Daems, Mark Demesmaeker, Stijn De Roo, Maaike De Vreese, Stephanie D'Hose, Véronique Durenne, Gregor Freches, Karolien Grosemans, Andries Gryffroy, Annick Lambrecht, Sabine Laruelle, Tom Ongena, Freya Perdaens, Orry Van de Wauwer, Karl Vanlouwe, Peter Van Rompuy.

 

Abstention

Onthouding

 

Bert Anciaux, Leo Pieters, Klaas Slootmans, Nadia Sminate, Anke Van dermeersch.

 

Vote no 3

Stemming nr. 3

 

Présents : 39
Pour : 14
Contre : 20
Abstentions : 5

Aanwezig: 39
Voor: 14
Tegen: 20
Onthoudingen: 5

 

Pour

Voor

 

Fatima Ahallouch, Rodrigue Demeuse, Jean-Frédéric Eerdekens, André Frédéric, Latifa Gahouchi, Zoé Genot, Antoine Hermant, France Masai, Samuel Nemes, Hélène Ryckmans, Chris Steenwegen, Farida Tahar, Julien Uyttendaele, Ayse Yigit.

 

Contre

Tegen

 

Els Ampe, Georges-Louis Bouchez, Karin Brouwers, Cathy Coudyser, Rik Daems, Mark Demesmaeker, Stijn De Roo, Maaike De Vreese, Stephanie D'Hose, Véronique Durenne, Gregor Freches, Karolien Grosemans, Andries Gryffroy, Annick Lambrecht, Sabine Laruelle, Tom Ongena, Freya Perdaens, Orry Van de Wauwer, Karl Vanlouwe, Peter Van Rompuy.

 

Abstention

Onthouding

 

Bert Anciaux, Leo Pieters, Klaas Slootmans, Nadia Sminate, Anke Van dermeersch.

 

Vote no 4

Stemming nr. 4

 

Présents : 39
Pour : 8
Contre :7 
Abstentions : 24

Aanwezig: 39
Voor: 8
Tegen: 7
Onthoudingen: 24

 

Pour

Voor

 

Els Ampe, Georges-Louis Bouchez, Rik Daems, Stephanie D'Hose, Véronique Durenne, Gregor Freches, Sabine Laruelle, Tom Ongena.

 

Contre

Tegen

 

Cathy Coudyser, Mark Demesmaeker, Maaike De Vreese, Karolien Grosemans, Andries Gryffroy, Freya Perdaens, Karl Vanlouwe.

 

Abstention

Onthouding

 

Fatima Ahallouch, Bert Anciaux, Karin Brouwers, Rodrigue Demeuse, Stijn De Roo, Jean-Frédéric Eerdekens, André Frédéric, Latifa Gahouchi, Zoé Genot, Antoine Hermant, Annick Lambrecht, France Masai, Samuel Nemes, Leo Pieters, Hélène Ryckmans, Klaas Slootmans, Nadia Sminate, Chris Steenwegen, Farida Tahar, Julien Uyttendaele, Anke Van dermeersch, Orry Van de Wauwer, Peter Van Rompuy, Ayse Yigit.

 

Vote no 5

Stemming nr. 5

 

Présents : 39
Pour : 32
Contre : 3
Abstentions : 4

Aanwezig: 39
Voor: 32
Tegen: 3
Onthoudingen: 4

 

Pour

Voor

 

Fatima Ahallouch, Els Ampe, Bert Anciaux, Georges-Louis Bouchez, Karin Brouwers, Cathy Coudyser, Rik Daems, Mark Demesmaeker, Rodrigue Demeuse, Stijn De Roo, Maaike De Vreese, Stephanie D'Hose, Véronique Durenne, Jean-Frédéric Eerdekens, Gregor Freches, André Frédéric, Latifa Gahouchi, Zoé Genot, Karolien Grosemans, Andries Gryffroy, Annick Lambrecht, Sabine Laruelle, France Masai, Tom Ongena, Freya Perdaens, Hélène Ryckmans, Chris Steenwegen, Farida Tahar, Julien Uyttendaele, Orry Van de Wauwer, Karl Vanlouwe, Peter Van Rompuy.

 

Contre

Tegen

 

Antoine Hermant, Samuel Nemes, Ayse Yigit.

 

Abstention

Onthouding

 

Leo Pieters, Klaas Slootmans, Nadia Sminate, Anke Van dermeersch.

 

Vote no 6

Stemming nr. 6

 

Présents : 38
Pour : 3
Contre : 28 
Abstentions : 7

Aanwezig: 38
Voor: 3
Tegen: 28
Onthoudingen: 7

 

Pour

Voor

 

Antoine Hermant, Samuel Nemes, Ayse Yigit.

 

Contre

Tegen

 

Fatima Ahallouch, Els Ampe, Georges-Louis Bouchez, Karin Brouwers, Cathy Coudyser, Rik Daems, Mark Demesmaeker, Stijn De Roo, Maaike De Vreese, Stephanie D'Hose, Véronique Durenne, Jean-Frédéric Eerdekens, Gregor Freches, André Frédéric, Latifa Gahouchi, Karolien Grosemans, Andries Gryffroy, Annick Lambrecht, Sabine Laruelle, Tom Ongena, Freya Perdaens, Leo Pieters, Klaas Slootmans, Julien Uyttendaele, Anke Van dermeersch, Orry Van de Wauwer, Karl Vanlouwe, Peter Van Rompuy.

 

Abstention

Onthouding

 

Bert Anciaux, Rodrigue Demeuse, Zoé Genot, France Masai, Nadia Sminate, Chris Steenwegen, Farida Tahar.

 

Vote no 7

Stemming nr. 7

 

Présents : 39
Pour : 3
Contre : 29 
Abstentions : 7

Aanwezig: 39
Voor: 3
Tegen: 29
Onthoudingen: 7

 

Pour

Voor

 

Antoine Hermant, Samuel Nemes, Ayse Yigit.

 

Contre

Tegen

 

Fatima Ahallouch, Els Ampe, Bert Anciaux, Georges-Louis Bouchez, Karin Brouwers, Cathy Coudyser, Rik Daems, Mark Demesmaeker, Stijn De Roo, Maaike De Vreese, Stephanie D'Hose, Véronique Durenne, Jean-Frédéric Eerdekens, Gregor Freches, André Frédéric, Latifa Gahouchi, Karolien Grosemans, Andries Gryffroy, Annick Lambrecht, Sabine Laruelle, Tom Ongena, Freya Perdaens, Leo Pieters, Klaas Slootmans, Julien Uyttendaele, Anke Van dermeersch, Orry Van de Wauwer, Karl Vanlouwe, Peter Van Rompuy.

 

Abstention

Onthouding

 

Rodrigue Demeuse, Zoé Genot, France Masai, Hélène Ryckmans, Nadia Sminate, Chris Steenwegen, Farida Tahar.

 

Vote no 8

Stemming nr. 8

 

Présents : 39
Pour : 3
Contre : 29 
Abstentions : 7

Aanwezig: 39
Voor: 3
Tegen: 29
Onthoudingen: 7

 

Pour

Voor

 

Antoine Hermant, Samuel Nemes, Ayse Yigit.

 

Contre

Tegen

 

Fatima Ahallouch, Els Ampe, Bert Anciaux, Georges-Louis Bouchez, Karin Brouwers, Cathy Coudyser, Rik Daems, Mark Demesmaeker, Stijn De Roo, Maaike De Vreese, Stephanie D'Hose, Véronique Durenne, Jean-Frédéric Eerdekens, Gregor Freches, André Frédéric, Latifa Gahouchi, Karolien Grosemans, Andries Gryffroy, Annick Lambrecht, Sabine Laruelle, Tom Ongena, Freya Perdaens, Leo Pieters, Klaas Slootmans, Julien Uyttendaele, Anke Van dermeersch, Orry Van de Wauwer, Karl Vanlouwe, Peter Van Rompuy.

 

Abstention

Onthouding

 

Rodrigue Demeuse, Zoé Genot, France Masai, Hélène Ryckmans, Nadia Sminate, Chris Steenwegen, Farida Tahar.

 

Vote no 9

Stemming nr. 9

 

Présents : 39
Pour : 34
Contre : 1
Abstentions : 4

Aanwezig: 39
Voor: 34
Tegen: 1
Onthoudingen: 4

 

Pour

Voor

 

Fatima Ahallouch, Els Ampe, Bert Anciaux, Georges-Louis Bouchez, Karin Brouwers, Cathy Coudyser, Rik Daems, Mark Demesmaeker, Rodrigue Demeuse, Stijn De Roo, Maaike De Vreese, Stephanie D'Hose, Véronique Durenne, Jean-Frédéric Eerdekens, Gregor Freches, André Frédéric, Latifa Gahouchi, Zoé Genot, Karolien Grosemans, Andries Gryffroy, Annick Lambrecht, Sabine Laruelle, France Masai, Tom Ongena, Freya Perdaens, Leo Pieters, Hélène Ryckmans, Klaas Slootmans, Chris Steenwegen, Farida Tahar, Julien Uyttendaele, Anke Van dermeersch, Orry Van de Wauwer, Karl Vanlouwe, Peter Van Rompuy.

 

Abstention

Onthouding

 

Antoine Hermant, Samuel Nemes, Nadia Sminate, Ayse Yigit.

Propositions prises en considération

In overweging genomen voorstellen

 

Proposition de loi spéciale

Voorstel van bijzondere wet

 

Article 77 de la Constitution

Artikel 77 van de Grondwet

 

Proposition de loi spéciale modifiant la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle en ce qui concerne sa composition et la procédure de nomination (de M. Karl Vanlouwe et Mmes Allessia Claes et Karolien Grosemans ; Doc. 7‑369/1).

Voorstel van bijzondere wet tot wijziging van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof om de samenstelling en de benoemingsprocedure te wijzigen (van de heer Karl Vanlouwe en de dames Allessia Claes en Karolien Grosemans; Doc. 7‑369/1).

 

  Commission des Affaires institutionnelles

  Commissie voor de Institutionele Aangelegenheden

 

Propositions de résolution

Voorstellen van resolutie

 

Proposition de résolution visant à encadrer les conventions d’occupation de logement temporaire en vue de prévenir toute forme d’exploitation (de M. Julien Uyttendaele, Mme Fatima Ahallouch et MM. Bert Anciaux et Jean‑Frédéric Eerdekens ; Doc. 7‑370/1).

Voorstel van resolutie om overeenkomsten van tijdelijke bezetting van een woning te reguleren, teneinde elke vorm van uitbuiting te voorkomen (van de heer Julien Uyttendaele, mevrouw Fatima Ahallouch en de heren Bert Anciaux en Jean‑Frédéric Eerdekens; Doc. 7‑370/1).

 

  Commission des Matières transversales

  Commissie voor de Transversale Aangelegenheden

 

Proposition de résolution relative à l’abaissement de l’âge de l’obligation scolaire à trois ans (de MM. Georges-Louis Bouchez et Gaëtan Van Goidsenhoven ; Doc. 7‑371/1).

Voorstel van resolutie betreffende de verlaging van de leerplichtleeftijd tot drie jaar (van de heren Georges-Louis Bouchez en Gaëtan Van Goidsenhoven; Doc. ‑371/1).

 

  Commission des Matières transversales

  Commissie voor de Transversale Aangelegenheden

 

Proposition de résolution relative à une obligation de déclaration pour les universités et les entreprises qui collaborent avec des régimes autoritaires dans des secteurs critiques (de Mme Els Ampe et M. Bert Anciaux ; Doc. 7‑373/1).

Voorstel van resolutie met betrekking tot een meldingsplicht voor universiteiten en bedrijven die samenwerken met autoritaire regimes in risicosectoren (van mevrouw Els Ampe en de heer Bert Anciaux; Doc. 7‑373/1).

 

  Commission du Renouveau démocratique et de la Citoyenneté

  Commissie voor de Democratische Vernieuwing en Burgerschap

 

Proposition de résolution visant à ériger en droit humain le droit à un environnement sûr, propre, sain et durable (de M. Rik Daems et Mme Nadia El Yousfi ; Doc. 7‑374/1).

Voorstel van resolutie tot invoering van het recht op een veilig, rein, gezond en duurzaam milieu als mensenrecht (van de heer Rik Daems en mevrouw Nadia El Yousfi; Doc. 7‑374/1).

 

  Commission des Affaires institutionnelles

  Commissie voor de Institutionele Aangelegenheden

 

Dépôt d’une proposition

Indiening van een voorstel

 

Proposition de révision de la Constitution

Voorstel tot herziening van de Grondwet

 

Révision de l’article 23 de la Constitution (Déclaration du pouvoir législatif, voir le Moniteur belge no 114 du 23 mai 2019)
Proposition de révision de l’article 23 de la Constitution relative à la reconnaissance des animaux en tant qu’êtres sensibles (de M. Fourat Ben Chikha, Mme France Masai, MM. Rodrigue Demeuse et Chris Steenwegen et Mmes Hélène Ryckmans, Soetkin Hoessen, Zoé Genot, Celia Groothedde et Farida Tahar ; Doc. 7‑372/1).

Herziening van artikel 23 van de Grondwet (Verklaring van de wetgevende macht, zie Belgisch Staatsblad nr. 114 van 23 mei 2019)
Voorstel tot herziening van artikel 23 van de Grondwet met betrekking tot de erkenning van dieren als wezens met gevoel (van de heer Fourat Ben Chikha, mevrouw France Masai, de heren Rodrigue Demeuse en Chris Steenwegen en de dames Hélène Ryckmans, Soetkin Hoessen, Zoé Genot, Celia Groothedde en Farida Tahar; Doc. 7‑372/1).

 

  Commission des Affaires institutionnelles (article 28‑1 du règlement du Sénat)

  Commissie voor de Institutionele Aangelegenheden (artikel 28‑1 van het reglement van de Senaat)

 

Envoi de propositions de résolution à une autre commission

Verzending van voorstellen van resolutie naar een andere commissie

 

  Proposition de résolution pour la protection et la conservation de la région arctique (7‑25) ;

  Voorstel van resolutie ter bescherming en behoud van het noordpoolgebied (7‑25);

 

  Proposition de résolution appelant au soutien et à la promotion d’une procédure de nomination plus transparente et ouverte du secrétaire général de l’ONU (7‑65) ;

  Voorstel van resolutie ter ondersteuning en bevordering van een transparantere en openere procedure voor de benoeming van de secretaris‑generaal van de VN (7‑65);

 

  Proposition de résolution relative à l’arrêt du commerce avec l’Arabie saoudite en matière d’armes à feu, de munitions, de produits liés à la défense, de technologie apparentée et d’autre matériel devant servir spécialement à un usage militaire ou de maintien de l’ordre (7‑67) ;

  Voorstel van resolutie betreffende het stopzetten van de handel met Saoedi‑Arabië in vuurwapens, munitie, defensiegerelateerde producten, aanverwante technologie en ander speciaal voor militair gebruik of voor ordehandhaving bruikbaar materieel (7‑67);

 

  Proposition de résolution visant à introduire la clause de l’Européenne la plus favorisée (7‑77) ;

  Voorstel van resolutie tot invoering van een meestbegunstigingsclausule ten voordele van de Europese vrouw (7‑77);

 

  Proposition de résolution relative au droit des femmes à l’interruption volontaire de grossesse (IVG) dans l’Union européenne (7‑78) ;

  Voorstel van resolutie betreffende het recht van vrouwen op vrijwillige zwangerschapsafbreking (VZA) in de Europese Unie (7‑78);

 

  Proposition de résolution relative à l’éligibilité au soutien financier belge et européen des entités israéliennes établies dans les territoires palestiniens occupés depuis juin 1967 (7‑92) ;

  Voorstel van resolutie betreffende de mogelijkheid van Israëlische entiteiten in de door Israël sinds juni 1967 bezette gebieden om in aanmerking te komen voor Belgische en Europese financiële steun (7‑92);

 

  Proposition de résolution relative au maintien des politiques européennes au‑delà de 2020 (7‑93) ;

  Voorstel van resolutie betreffende de voortzetting van het Europees beleid na 2020 (7‑93);

 

  Proposition de résolution concernant l’optimisation de la coopération entre l’autorité fédérale et les entités fédérées en matière de biens culturels et patrimoniaux africains (7‑94) ;

  Voorstel van resolutie betreffende de optimalisering van de samenwerking tussen de federale overheid en de deelstaten inzake Afrikaanse cultuur- en erfgoederen (7‑94);

 

  Proposition de résolution relative à l’intention de l’Ouganda d’instaurer la peine de mort pour les personnes LGBTI+ (7‑106) ;

  Voorstel van resolutie betreffende het voornemen van Oeganda om over te gaan tot invoering van de doodstraf voor LGBTI+ (7‑106);

 

  Proposition de résolution relative aux relations avec la Turquie (7‑111) ;

  Voorstel van resolutie betreffende de relaties met Turkije (7‑111);

 

  Proposition de résolution relative à la situation des personnes LGBTI en Pologne (7‑160) ;

  Voorstel van resolutie betreffende de situatie van lgbti‑personen in Polen (7‑160);

 

  Proposition de résolution relative à la décision du gouvernement turc de transformer Sainte‑Sophie en mosquée (7‑183) ;

  Voorstel van resolutie over de beslissing van de Turkse regering om de Hagia Sophia in te richten als moskee (7‑183);

 

  Proposition de résolution relative à la conformité des mesures de suivi des contacts prises dans le cadre de la lutte contre le coronavirus avec les normes internationales en matière de traitement des données à caractère personnel (7‑189) ;

  Voorstel van resolutie over de overeenstemming van de contactopsporingsmaatregelen in de strijd tegen het coronavirus met de internationale normen met betrekking tot de verwerking van persoonsgegevens (7‑189);

 

  Proposition de résolution relative au rôle déstabilisateur de la Turquie dans la région (7‑201) ;

  Voorstel van resolutie betreffende de rol van Turkije als regionale destabiliserende factor (7‑201);

 

  Proposition de résolution en faveur de la militante saoudienne des droits des femmes Loujain al‑Hathloul (7‑236) ;

  Voorstel van resolutie voor de Saudische vrouwenrechtenactiviste Loujain al‑Hathloul (7‑236);

 

  Proposition de résolution visant à condamner la levée de l’immunité parlementaire de trois députés européens catalans (7‑241) ;

  Voorstel van resolutie aangaande de veroordeling van de opheffing van de parlementaire onschendbaarheid van drie Catalaanse Europarlementsleden (7‑241);

 

  Proposition de résolution relative à l’accès mondial aux vaccins dans la lutte contre la Covid‑19 (7‑250) ;

  Voorstel van resolutie betreffende de wereldwijde toegang tot vaccins in de strijd tegen Covid‑19 (7‑250);

 

  Proposition de résolution demandant un cessez‑le‑feu dans le Territoire occupé de Palestine et en Israël, l’arrêt immédiat de l’annexion de Jérusalem et l’arrêt des expulsions de familles palestiniennes de Jérusalem‑Est (7‑254) ;

  Voorstel van resolutie voor een staakt‑het‑vuren in de bezette gebieden van Palestina en in Israël, en voor de onmiddellijke stopzetting van de annexatie van Jeruzalem en van de uitzetting van Palestijnse families uit Oost‑Jeruzalem (7‑254);

 

  Proposition de résolution de soutien au peuple palestinien visant à mettre en place des sanctions contre l’État d’Israël tant que celui‑ci ne respecte pas le droit international (7‑257) ;

  Voorstel van resolutie ter ondersteuning van het Palestijnse volk en met het oog op het opleggen van sancties aan de Staat Israël zolang deze laatste het internationale recht niet respecteert (7‑257);

 

  Proposition de résolution visant à renforcer l’action de la Belgique en faveur d’une paix juste et durable au Proche‑Orient (7‑258) ;

  Voorstel van resolutie ter ondersteuning van het optreden van België met het oog op een echtvaardige en duurzame vredesregeling in het Nabije Oosten (7‑258);

 

  Proposition de résolution visant à l’adoption d’une convention internationale relative aux droits des personnes âgées (7‑272) ;

  Voorstel van resolutie tot aanneming van een internationaal verdrag inzake de rechten van ouderen (7‑272);

 

  Proposition de résolution de soutien au peuple palestinien visant à mettre en place des sanctions contre l’État d’Israël tant que celui‑ci ne respecte pas le droit international (7‑285) ;

  Voorstel van resolutie ter ondersteuning van het Palestijnse volk en met het oog op het opleggen van sancties aan de Staat Israël zolang deze laatste het internationale recht niet respecteert (7‑285);

 

  Proposition de résolution relative à l’octroi de l’asile politique à Julian Assange (7‑327) ;

  Voorstel van resolutie betreffende het verlenen van politiek asiel aan Julian Assange (7‑327);

 

  Proposition de résolution relative à la scolarité des jeunes filles ainsi qu’au recul significatif observé des droits des femmes en Afghanistan depuis août 2021 (7‑349) ;

  Voorstel van resolutie betreffende het schoolbezoek van jonge meisjes alsook de significante achteruitgang sinds augustus 2021 inzake de rechten van vrouwen in Afghanistan (7‑349);

 

  Proposition de résolution relative à un règlement pacifique du conflit opposant la Fédération de Russie à l’Ukraine et à la construction d’une nouvelle architecture de sécurité inclusive pour l’Europe (7‑356) ;

  Voorstel van resolutie voor een vreedzame regeling van het conflict tussen de Russische Federatie en Oekraïne en voor de totstandkoming van een nieuwe, inclusieve veiligheidsarchitectuur voor Europa (7‑356);

 

  Proposition de résolution pour une industrie du textile et de la mode éthique, durable, respectueuse des droits humains et de l’environnement (7‑359).

  Voorstel van resolutie voor een ethische en duurzame textiel- en modenijverheid, die de mensenrechten en het milieu eerbiedigt (7‑359).

 

  Commission du Renouveau démocratique, de la Citoyenneté et des Affaires internationales

  Commissie voor de Democratische Vernieuwing, Burgerschap en Internationale Aangelegenheden

 

Exécution des décisions du Conseil de sécurité des Nations unies

Uitvoering van de besluiten van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties

 

Par lettre du 24 juin 2022, le vice‑premier ministre et ministre des Finances, chargé de la Lutte contre la fraude fiscale, a transmis au Sénat, conformément à l’article 3 de la loi du 11 mai 1995 relative à la mise en œuvre des décisions du Conseil de sécurité de l’Organisation des Nations unies, l’arrêté royal du 5 mai 2022 modifiant la liste des personnes et entités visée aux articles 3 et 5 de l’arrêté royal du 28 décembre 2006 relatif aux mesures restrictives spécifiques à l’encontre de certaines personnes et entités dans le cadre de la lutte contre le financement du terrorisme.

Bij brief van 24 juni 2022 deelt de vice‑eersteminister en minister van Financiën, belast met Bestrijding van de fiscale fraude, overeenkomstig artikel 3 van de wet van 11 mei 1995 inzake de tenuitvoerlegging van de besluiten van de Veiligheidsraad van de Organisatie van de Verenigde Naties, het koninklijk besluit van 5 mei 2022 tot wijziging van de lijst van personen en entiteiten bedoeld in artikelen 3 en 5 van het koninklijk besluit van 28 december 2006 inzake specifieke beperkende maatregelen tegen bepaalde personen en entiteiten met het oog op de strijd tegen de financiering van he terrorisme.

 

  Dépôt au Greffe.

  Neergelegd ter Griffie.

 

Cour constitutionnelle – Arrêts

Grondwettelijk Hof – Arresten

 

En application de l’article 113 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le greffier de la Cour constitutionnelle notifie à la présidente du Sénat :

Met toepassing van artikel 113 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, geeft de griffier van het Grondwettelijk Hof kennis aan de voorzitster van de Senaat van:

 

  l’arrêt no 75/2022, rendu le 9 juin 2022, en cause le recours en annulation totale ou partielle des articles 2.1.1.3, § 1er, 7º à 9º, et § 2, 2.4.4.1, § 2, 2.4.4.2 et 2.4.4.3 du Code belge de la navigation (loi du 8 mai 2019, article 2), introduit par l’ASBL Ligue des droits humains et autres (numéro du rôle 7354) ;

  het arrest nr. 75/2022, uitgesproken op 9 juni 2022, inzake het beroep tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van de artikelen 2.1.1.3, § 1, 7º tot 9º, en § 2, 2.4.4.1, § 2, 2.4.4.2 en 2.4.4.3 van het Belgisch Scheepvaartwetboek (wet van 8 mei 2019, artikel 2), ingesteld door de vzw Ligue des droits humains en anderen (rolnummer 7354);

 

  l’arrêt no 76/2022, rendu le 9 juin 2022, en cause le recours en annulation de la loi du 14 novembre 2019 modifiant la loi du 17 avril 1878 contenant le titre préliminaire du Code de procédure pénale en vue de supprimer la prescription des infractions sexuelles graves commises sur des mineurs et de la loi du 5 décembre 2019 modifiant l’article 21 du titre préliminaire du Code de procédure pénale, introduit par l’ASBL Ligue des droits humains et l’ASBL Association syndicale des magistrats (numéro du rôle 7404) ;

  het arrest nr. 76/2022, uitgesproken op 9 juni 2022, inzake het beroep tot vernietiging van de wet van 14 november 2019 tot wijziging van de wet van 17 april 1878 houdende de voorafgaande titel van het Wetboek van strafvordering wat de afschaffing van de verjaring van ernstige seksuele misdrijven op minderjarigen betreft en de wet van 5 december 2019 tot wijziging van artikel 21 van de voorafgaande titel van het Wetboek van strafvordering, ingesteld door de vzw Ligue des droits humains en de vzw Association syndicale des magistrats (rolnummer 7404);

 

  l’arrêt no 77/2022, rendu le 9 juin 2022, en cause les questions préjudicielles concernant l’article 17, § 1er, de l’ordonnance de la Région de Bruxelles‑Capitale du 27 avril 1995 relative aux services de taxis et aux services de location de voitures avec chauffeur et l’article 19 du décret de la Région wallonne du 18 octobre 2007 relatif aux services de taxis et aux services de location de voitures avec chauffeur, posées par la cour d’appel de Bruxelles (numéro du rôle 7509) ;

  het arrest nr. 77/2022, uitgesproken op 9 juni 2022, inzake de prejudiciële vragen over artikel 17, § 1, van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 27 april 1995 betreffende de taxidiensten en de diensten voor het verhuren van voertuigen met chauffeur en artikel 19 van het decreet van het Waalse Gewest van 18 oktober 2007 betreffende de taxidiensten en de diensten van verhuur van wagens met chauffeur, gesteld door het hof van beroep te Brussel (rolnummer 7509);

 

  l’arrêt no 78/2022, rendu le 9 juin 2022, en cause le recours en annulation des articles 19, 20 et 21 du décret de la Région wallonne du 17 décembre 2020 contenant le budget des recettes de la Région wallonne pour l’année budgétaire 2021, introduit par la SA Envisager (numéro du rôle 7609) ;

  het arrest nr. 78/2022, uitgesproken op 9 juni 2022, inzake het beroep tot vernietiging van de artikelen 19, 20 en 21 van het decreet van het Waalse Gewest van 17 december 2020 houdende de algemene ontvangstenbegroting van het Waalse Gewest voor het begrotingsjaar 2021, ingesteld door de nv Envisager (rolnummer 7609);

 

  l’arrêt no 79/2022, rendu le 9 juin 2022, en cause la question préjudicielle relative à l’article 12bis, § 1er, 2º, du Code de la nationalité belge, posée par la cour d’appel de Bruxelles (numéro du rôle 7654) ;

  het arrest nr. 79/2022, uitgesproken op 9 juni 2022, inzake de prejudiciële vraag betreffende artikel 12bis, § 1, 2º, van het Wetboek van de Belgische nationaliteit, gesteld door het hof van beroep te Brussel (rolnummer 7654);

 

  l’arrêt no 81/2022, rendu le 16 juin 2022, en cause les questions préjudicielles relatives aux articles 35 et 39 de l’ordonnance de la Commission communautaire commune du 25 avril 2019 réglant l’octroi des prestations familiales, posées par le tribunal du travail francophone de Bruxelles (numéros du rôle 7506 et 7507) ;

  het arrest nr. 81/2022, uitgesproken op 16 juni 2022, inzake de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 35 et 39 van de ordonnantie van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van 25 april 2019 tot regeling van de toekenning van kinderbijslag, gesteld door de Franstalige arbeidsrechtbank te Brussel (rolnummers 7506 en 7507);

 

  l’arrêt no 82/2022, rendu le 16 juin 2022, en cause les recours en annulation des articles 2, 3 et 4, ainsi que des annexes 1 à 7, du décret de la Communauté flamande du 12 février 2021 relatif aux objectifs pédagogiques pour le deuxième et troisième degré de l’enseignement secondaire et diverses autres mesures connexes, introduits par l’ASBL Katholiek Onderwijs Vlaanderen et autres et par l’ASBL Federatie van Rudolf Steinerscholen in Vlaanderen et autres (numéros du rôle 7578, 7588 et 7589) ;

  het arrest nr. 82/2022, uitgesproken op 16 juni 2022, inzake de beroepen tot vernietiging van de artikelen 2, 3 en 4, alsook van de bijlagen 1 tot 7, van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 12 februari 2021 betreffende de onderwijsdoelen voor de tweede en de derde graad van het secundair onderwijs en diverse andere verwante maatregelen, ingesteld door de vzw Katholiek Onderwijs Vlaanderen en anderen en door de vzw Federatie van Rudolf Steinerscholen in Vlaanderen en anderen (rolnummers 7578, 7588 en 7589);

 

  l’arrêt no 83/2022, rendu le 23 juin 2022, en cause la question préjudicielle relative à l’article 2.1.5.0.1, § 1er, 2º, du Code flamand de la fiscalité, posée par le tribunal de première instance de Flandre orientale, division de Gand (numéro du rôle 7600) ;

  het arrest nr. 83/2022, uitgesproken op 23 juni 2022, inzake de prejudiciële vraag betreffende artikel 2.1.5.0.1, § 1, 2º, van de Vlaamse Codex fiscaliteit, gesteld door de rechtbank van eerste aanleg Oost‑Vlaanderen, afdeling Gent (rolnummer 7600);

 

  l’arrêt no 84/2022, rendu le 23 juin 2022, en cause les questions préjudicielles relatives aux articles 8, § 1er, et 18bis de la loi du 29 juin 1964 concernant la suspension, le sursis et la probation, aux articles 101, 103, 105, 116 et 181 du Code pénal social et à l’article 41bis du Code pénal, posées par la cour d’appel d’Anvers (numéro du rôle 7604) ;

  het arrest nr. 84/2022, uitgesproken op 23 juni 2022, inzake de prejudiciële vragen over de artikelen 8, § 1, en 18bis van de wet van 29 juni 1964 betreffende de opschorting, het uitstel en de probatie, de artikelen 101, 103, 105, 116 en 181 van het Sociaal Strafwetboek en artikel 41bis van het Strafwetboek, gesteld door het hof van beroep te Antwerpen (rolnummer 7604);

 

  l’arrêt no 85/2022, rendu le 23 juin 2022, en cause le recours en annulation des articles 21 et 25 du décret de la Région wallonne du 11 février 2021 modifiant le décret du 8 février 2018 relatif à la gestion et au paiement des prestations familiales, introduit par Françoise Abad Gonzales (numéro du rôle 7614) ;

  het arrest nr. 85/2022, uitgesproken op 23 juni 2022, inzake het beroep tot vernietiging van de artikelen 21 en 25 van het decreet van het Waalse Gewest van 11 februari 2021 tot wijziging van het decreet van 8 februari 2018 betreffende het beheer en de betaling van de gezinsbijslagen, ingesteld door Françoise Abad Gonzales (rolnummer 7614);

 

  l’arrêt no 86/2022, rendu le 23 juin 2022, en cause la question préjudicielle relative à l’article XX.173, § 2, du Code de droit économique, posée par le tribunal de l’entreprise de Gand, division de Bruges (numéro du rôle 7619).

  het arrest nr. 86/2022, uitgesproken op 23 juni 2022, inzake de prejudiciële vraag betreffende artikel XX.173, § 2, van het Wetboek van economisch recht, gesteld door de ondernemingsrechtbank te Gent, afdeling Brugge (rolnummer 7619).

 

  Pris pour notification.

  Voor kennisgeving aangenomen.

 

Cour constitutionnelle – Questions préjudicielles

Grondwettelijk Hof – Prejudiciële vragen

 

En application de l’article 77 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le greffier de la Cour constitutionnelle notifie à la présidente du Sénat :

Met toepassing van artikel 77 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, geeft de griffier van het Grondwettelijk Hof aan de voorzitster van de Senaat kennis van:

 

  les questions préjudicielles concernant l’article 65/1 de la loi du 16 mars 1968 relative à la police de la circulation routière, posées par le tribunal de première instance du Limbourg, division de Tongres, et par le tribunal de première instance du Limbourg, division de Hasselt (numéros du rôle 7815 et 7816, joints aux 7784, 7785 et 7786) ;

  de prejudiciële vragen over artikel 65/1 van de wet van 16 maart 1968 betreffende de politie over het wegverkeer, gesteld door de rechtbank van eerste aanleg Limburg, afdeling Tongeren, en door de rechtbank van eerste aanleg Limburg, afdeling Hasselt (rolnummers 7815 en 7816, toegevoegd aan 7784, 7785 en 7786);

 

  la question préjudicielle concernant l’article 16, alinéa 2, de la loi du 26 juillet 1962 relative à la procédure d’extrême urgence en matière d’expropriation pour cause d’utilité publique, posée par la cour d’appel de Mons (numéro du rôle 7818) ;

  de prejudiciële vraag over artikel 16, tweede lid, van de wet van 26 juli 1962 betreffende de rechtspleging bij hoogdringende omstandigheden inzake onteigening te algemenen nutte, gesteld door het hof van beroep te Bergen (rolnummer 7818);

 

  les questions préjudicielles relatives à l’article 335, § 3, de l’ancien Code civil, posées par le tribunal de la famille du tribunal de première instance de Namur, division de Namur (numéro du rôle 7819).

  de prejudiciële vragen betreffende artikel 335, § 3, van het oud Burgerlijk Wetboek, gesteld door de familierechtbank van de rechtbank van eerste aanleg Namen, afdeling Namen (rolnummer 7819).

 

  Pris pour notification.

  Voor kennisgeving aangenomen.

 

Assemblée générale des juges de paix et des juges aux tribunaux de police

Algemene vergadering van de vrederechters en de rechters in de politierechtbanken

 

Par lettre du 5 juin 2022, le président de l’assemblée générale des juges de paix et des juges aux tribunaux de police du ressort de la cour d’appel de l’arrondissement de Bruxelles transmet au Sénat, conformément à l’article 340 du Code judiciaire, le rapport de fonctionnement pour l’année 2021 de l’assemblée générale des juges de paix et des juges aux tribunaux de police du ressort de la cour d’appel de l’arrondissement de Bruxelles, approuvé lors de son assemblée générale du 30 mai 2022.

Bij brief van 5 juni 2022 zendt de voorzitter van de algemene vergadering van de vrederechters en de rechters in de politierechtbanken ressorterende onder het hof van beroep van het arrondissement Brussel, overeenkomstig artikel 340 van het Gerechtelijk Wetboek, aan de Senaat over, het werkingsverslag voor 2021 van de algemene vergadering van de vrederechters en de rechters in de politierechtbanken ressorterende onder het hof van beroep van het arrondissement Brussel, goedgekeurd tijdens zijn algemene vergadering van 30 mei 2022.

 

  Dépôt au Greffe.

  Neergelegd ter Griffie.

 

Autorité des services et marchés financiers (FSMA)

Autoriteit voor financiële diensten en markten (FSMA)

 

Par lettre du 24 juin 2022, le président de l’Autorité des services et marchés financiers transmet au Sénat, conformément à l’article 65 de la loi du 2 août 2002 relative à la surveillance du secteur financier et aux services financiers, le rapport annuel pour 2021.

Bij brief van 24 juni 2022 zendt de voorzitter van de Autoriteit voor financiële diensten en markten, overeenkomstig artikel 65 van de wet van 2 augustus 2002 betreffende het toezicht op de financiële sector en de financiële diensten, aan de Senaat over, het jaarverslag voor 2021.

 

  Dépôt au Greffe.

  Neerlegging ter Griffie.

 

Parlement européen

Europees Parlement

 

Par lettres des 22 juin et 1er juillet 2022, la présidente du Parlement européen transmet au Sénat les textes adoptés par le Parlement européen du 18 au 19 mai 2022 et du 6 au 9 juin 2022.

Bij brieven van 22 juni en 1 juli 2022 zendt de voorzitster van het Europees Parlement aan de Senaat over, de teksten aangenomen door het Europees Parlement van 18 tot 19 mei 2022 en van 6 tot 9 juni 2022.

 

  Dépôt au Greffe.

  Neergelegd ter Griffie.