(N.): Vraag gesteld in het Nederlands - (Fr.): Vraag gesteld in het Frans
Elk jaar worden er meer patiënten gedwongen opgenomen in psychiatrie. Voor het afgelopen jaar 2005 zouden dat er ongeveer 2 500 geweest zijn in Vlaanderen. In 2003 waren er dat 1 968, in 2000 1 496.
Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen :
1. Bestaat er wetenschappelijk onderzoek naar de precieze oorzaken van die gedwongen opnames ? Gaat het om gevallen van misbruik van alcohol, drugs en medicatie of eerder om zelfmoordpogingen en geweldplegingen ? Welke evolutie valt er hierbij vast te stellen ?
2. Hoe verklaart de geachte minister dat er vooral op vrijdag meer gedwongen opnames zijn ? Zijn de opnames op die dag anders gemotiveerd dan op andere dagen ?
3. Hoeveel allochtonen bevinden er zich onder deze groep van gedwongen opgenomen personen ? Stijgt de relatieve aanwezigheid van allochtonen in deze groep ? Is daar een objectieve verklaring voor ? Kunnen we een gelijklopende evolutie in de verhouding Belgen-allochtonen vaststellen bij de vrijwillige opnames in psychiatrie ?
4. Hoeveel asielzoekers werden de voorbije jaren gedwongen opgenomen in psychiatrie ? Is er hier een evolutie vast te stellen ?
5. Sinds 1991 ligt de beslissing om iemand gedwongen in psychiatrie op te nemen in principe bij de vrederechter. Enkel in spoedeisende gevallen kan het parket zelf hiertoe beslissen, maar ook dan moet er een medisch attest aanwezig zijn. Beschikt men over wetenschappelijke statistieken waaruit blijkt hoeveel personen geplaatst zijn op bevel van de vrederechter, en hoeveel na een beslissing van het parket ? Is daar een significante evolutie bij vast te stellen ?
6. Hoeveel personen werden de voorbije jaren in een isoleercel geplaatst ? Wat is de gemiddelde duur van zo'n maatregel ? Kan er opgesplitst worden hoeveel Belgen en hoeveel niet-Belgen in een isoleercel belandden ?
Antwoord : Ik heb de eer het geachte lid als volgt te antwoorden.
1. Vooreerst wens ik op te merken dat we in de nationale registratie Minimale Psychiatrische Gegevens (MPG), die wordt uitgevoerd in de residentiële psychiatrische voorzieningen in ons land (psychiatrische ziekenhuizen, psychiatrische afdelingen in algemene ziekenhuizen, psychiatrische verzorgingstehuizen en initiatieven voor beschut wonen), beschikken over gegevens vanaf 1997. Van 1999 tot 2003 is er inderdaad een stijging opgetreden van het aantal gedwongen opnames, maar er moet ook vermeld worden dat deze stijging het grootst was van 2000 tot 2002 en dat in 2003 er eerder een neiging tot stabilisatie was. Cijfers na 2003 zijn nog niet bekend maar deze zullen de verdere trend moeten uitwijzen.
Een echte oorzaak van deze stijging is momenteel niet gekend, wel bestaan er een aantal vermoedens. Mijn administratie stelt namelijk vast dat in de gegevensregistratie in de residentiële voorzieningen het aantal opnames stijgt, waardoor het niet onlogisch is dat er ook meer gedwongen opnames zijn (de correlatie tussen beide stijgingen is 80).
Toch moet ik er hier op wijzen dat naar de preciese oorzaken van gedwongen opnames recentelijk vanuit mijn administratie geen onderzoek werd verricht. Van december 2002 tot november 2003 werd wel in opdracht van de FOD Volksgezondheid een beleidsondersteunende studie uitgevoerd door het UZ Gasthuisberg te Leuven omtrent de « evaluatie van de wet op de gedwongen opname ». Wat de klinische profielen van onder dwang opgenomen patiënten betreft, stelt men in het eindrapport van deze studie dat patiënten een amalgaam aan symptomen bij opname onder de wet van 1990 vertoonden, waarbij hetero-agressieve symptomatologie en affectieve symptomen het meest voorkwamen achtereenvolgens gevolgd door psychotische symptomen, middelenmisbruik en auto-agressieve symptomen. Bij ontslag was er vooral een vermindering in de hetero-agressieve en de psychotische symptomatologie.
2. We merken op basis van de MPG dat wat het aantal gedwongen opnames betreft, het inderdaad zo is dat het merendeel daarvan op vrijdag gebeurt, namelijk 18,9 % gemiddeld over de jaren 2000-2003. Vermoedelijk omdat de gewone toegang tot de hulpverlening daarna moeilijker is daar dan de verschillende zorgorganisaties werken met wachtdiensten en de ambulante centra gesloten zijn, hetgeen het zoeken naar beschikbare alternatieven kan inperken. Wat betreft het aantal gedwongen opnames in het weekend zelf is dit percentage echter zeer laag waarschijnlijk omdat het dan heel wat moeilijker is de bevoegde instanties te bereiken.
3. De huidige gegevensverzameling van de MPG (Minimale Psychiatrische Gegevens) laat niet toe een onderscheid te maken tussen allochtonen en autochtonen binnen de psychiatrische instellingen en psychiatrische afdelingen binnen algemene ziekenhuizen. Dergelijke gegevens mogen omwille van privacyredenen niet opgevraagd worden. In de revisie van de MPG, waar momenteel aan gewerkt wordt, zal echter een aanvraag ingediend worden om toch het item nationaliteit bijkomend te mogen opvragen.
4. De huidige gegevensverzameling laat een dergelijke vergelijking niet toe, om dezelfde redenen als hierboven vermeld.
5. De FOD Volksgezondheid beschikt niet over dergelijke statistieken. Voor het antwoord op deze vraag verwijs ik naar de FOD Justitie.
6. Uit de MPG blijkt dat voor alle verblijven die plaatsvonden tussen 2000 en 2003 jaarlijks gemiddeld bij zo'n 7 800 verblijven, of bij 7,3 %, gebruik wordt gemaakt van een isoleercel. Gemiddeld 1 560 van deze verblijven waren gedwongen opnames. Over de gemiddelde duur van deze maatregel laat het huidige registratiesysteem niet toe uitspraken te doen, evenmin als over de opsplitsing tussen Belgen of niet-Belgen bij wie deze maatregel werd toegepast.