3-84 | 3-84 |
Mme la présidente. - Le Bureau a décidé de prévoir un débat d'actualité sur la plainte introduite, par les curateurs de la Sabena, auprès du ministère public du canton de Zurich.
Ce matin, ce point a fait l'objet du dépôt d'une question orale par Mme Crombé-Berton et d'une demande d'explications par M. Hugo Vandenberghe.
Chaque groupe dispose d'un temps de parole de deux minutes.
De heer Hugo Vandenberghe (CD&V). - We hebben enkele dagen geleden met veel belangstelling kennis genomen van de klacht van de curatoren tegen de holdingmaatschappij SAirGroup, die een belang van 50% had in Sabena zolang die maatschappij bestond. Uit de perscommentaren en de daarbijbehorende verslagen blijkt dat de SAirGroup misbruik zou hebben gemaakt van de vennootschapsgoederen: door het manipuleren van de rekeningen, door valsheid in geschrifte, door valse verklaringen aan het publiek, allemaal inbreuken op verplichtingen die door de vennootschapswet worden opgelegd. Daardoor zou het kapitaal van Sabena op onoorbare wijze zijn doorgesluisd naar Zwitserland, niet om terecht te komen op een geheime bankrekening, maar in een Zwitserse gruyère met een onnoemelijk aantal gaten. Een aardige vergelijking misschien, maar feit is dat de zaak-Sabena veel erger is dan de zaak-DHL. Ongeveer 50.000 werknemers waren bij het Sabena-debacle betrokken.
De curator vertegenwoordigt de belangen van de gewone schuldeisers. Als jurist heb ik hierop een meervoudige reactie.
Ten eerste is de Belgische Staat als aandeelhouder ongetwijfeld schuldeiser in deze zaak. Of hij bevoorrecht dan wel hypothecair schuldeiser is, is mij niet bekend. Hij behoudt vanzelfsprekend een eigen recht om een strafklacht in te dienen. Sluit de Belgische Staat zich in die hoedanigheid aan bij de klacht van de curator? Hij heeft daarbij hoe dan ook een materieel en een moreel belang.
De curator is een openbaar orgaan aangezien hij een publieke lastgeving krijgt van de overheid. Als het misbruik van de vennootschapsgoederen zich in België voordoet, welke bijzondere redenen zijn er dan om in Zwitserland een klacht in te dienen, behalve dan dat men daar poogt kennis te nemen van stukken die men in België niet onder beslag kan vinden?
Als al die feiten waar zijn en de regering daar ook van overtuigd is, hoe komt het dan dat de Belgische Staat zich zo gemakkelijk in de luren laat leggen? Hoe is het mogelijk dat een modelstaat als België zich op zo'n `lompe' wijze in de luren laat leggen door de Zwitserse aandeelhouders?
Ziedaar mijn vragen over het Sabena-dossier dat psychologisch noch juridisch gesloten is.
Mme Marie-Hélène Crombé-Berton (MR). - Je répéterai sans doute en français les propos que M. Vandenberghe vient de tenir en néerlandais.
La curatelle de la Sabena vient d'introduire une plainte pénale auprès du ministère public du canton de Zurich, à l'encontre de certains administrateurs ayant siégé, entre 1995 et 2001, au sein du conseil d'administration de Swissair. Cette plainte s'étend par ailleurs aux commissaires aux comptes et aux réviseurs de l'ancienne compagnie nationale suisse.
Les plaignants accusent en substance les dirigeants helvétiques d'avoir mis en place une politique planifiée et systématique de transfert de bénéfices, de manipulation de documents comptables, de gestion déloyale et de faux renseignements sur sociétés commerciales.
Par le truchement d'une démarche qui devrait lui permettre d'être admise dans le procès pénal suisse en qualité de partie civile, la curatelle, représentant la masse des créanciers et la société faillie, s'ouvre la voie d'une potentielle indemnisation considérable.
Dans ce contexte, M. le ministre peut-il me dire si le gouvernement, dès lors que l'État pourrait se prévaloir de l'existence d'un préjudice distinct, comme par exemple le préjudice moral que constitue l'atteinte à son image, entend se joindre à la démarche initiée par la curatelle, porter plainte à son tour et se constituer partie civile dans les conditions admises par le droit suisse ?
Une telle démarche est-elle possible auprès du parquet belge ?
De heer Luc Willems (VLD). - We hebben ook kennis genomen van de klacht die de curatoren hebben ingediend. Het gaat inderdaad niet om een bagatel. Ik stel vast dat de curatoren hun best doen. Dit blijkt o.a. uit het feit dat de ex-sabeniens reeds tachtig procent van hun vergoedingen ontvangen hebben. Hun klacht laat ons dus niet onverschillig, zeker op een moment dat de Senaat discussieert over corporate governance en transparantie in ondernemingen waarbij de vraag rijst of het probleem via wetgeving of via een code moet worden aangepakt. Dit dossier toont alleszins aan dat om de transparantie te garanderen, er nooit genoeg wettelijke instrumenten kunnen zijn.
We merken nu dat de vele klachten die vroeger werden geuit over de problematiek van het feitelijke bestuur door de Zwitserse minderheidsaandeelhouder niet ongegrond waren. Ik verwijs daarbij naar de nodeloze uitbreiding van de vloot die mede tot het faillissement heeft geleid, naar de co-sharingcontracten en andere zaken die onvoldoende transparant waren.
Mij lijkt het belangrijk dat de regering zich aansluit bij de strafklacht. Het Sabena-faillissement heeft een zeer belangrijke sociaal-economische impact gehad voor het land. Ik meen dat het gepast is dat ook de Staat een stap doet omdat het op het eerste gezicht om een gegronde klacht gaat.
De heer Johan Vande Lanotte, vice-eerste minister en minister van Begroting en Overheidsbedrijven. - De regering heeft de strafrechtelijke aspecten van het faillissement van Sabena begin dit jaar besproken. We wisten toen dat er in Zürich een strafonderzoek liep tegen de maatschappij en de bestuurders van de toenmalige Swissair-groep. De regering heeft toen de minister van Overheidsbedrijven gemandateerd om de nodige stappen te doen om in die klacht tussenbeide te komen. We hebben beslist dat zolang het om een strafonderzoek ging op initiatief van het Zwitserse gerecht, we het op zijn beloop zouden laten. Als de curatoren een klacht zouden indienen, zou de regering zich daarbij aansluiten.
De curatoren hebben nu een strafrechtelijke klacht ingediend. Gelet op de ingewonnen adviezen, zullen we ons aansluiten bij de klacht. Er is wel een technisch probleem in verband met onze hoedanigheid. We wachten af. Er zijn ook al contacten gelegd met Zwitserse advocaten. Het is overigens niet evident een advocaat te vinden in Zwitserland die op geen enkele manier bij het Swissair-dossier betrokken is.
We hebben vooralsnog niet overwogen een strafrechtelijke klacht in België in te dienen.
Nous nous associons aux plaintes qui ont été déposées par la curatelle. Dès le début de l'année, il était prévu que nous le ferions le moment venu. Nous aurions pu également déposer la plainte en Belgique. Si nous ne l'avons pas fait, c'est parce que nous avons engagé une procédure au civil.
Le dépôt d'une plainte au pénal retarderait l'action au civil et ne serait favorable ni au personnel ni aux autres créanciers de la Sabena.
Om het burgerrechtelijke proces niet te hinderen, hebben we geen strafrechtelijke klacht ingediend in België. De indiening van een klacht in Zwitserland zal het burgerrechtelijke proces in België hopelijk niet hinderen.
De strafrechtelijke klacht in Zwitserland heeft ook een grotere draagwijdte. De impact is daar immers veel duidelijker. De Swissair-leiding heeft ook personen die in Zwitserland hebben geïnvesteerd, verkeerd geïnformeerd.
Op de vraag waarom de Belgische vertegenwoordiger dat niet wist, kan ik alleen het volgende antwoorden. De curatoren zeggen dat informatie systematisch niet, verkeerd of te laat werd verstrekt zodat de bestuurders werkelijk in onwetendheid verkeerden. Achteraf kan natuurlijk terecht de vraag worden gesteld waarom we dat niet hebben gemerkt. Ik kan dat vandaag moeilijk beoordelen. Ik stel echter vast dat de curator zegt, bij voorbeeld in verband met de Airbus, dat manifest informatie is achtergehouden.
On dit que Swissair a utilisé la Sabena. Cela laisserait sous-entendre qu'elle s'est bien comportée alors que l'on sait qu'elle était elle aussi en faillite. Il ne semble donc pas exclu que des personnes aient trompé tout le monde : d'une part, la Sabena en mettant la main sur du capital et en prenant des décisions négatives pour cette compagnie et, d'autre part, les actionnaires de Swissair en adoptant envers ceux-ci une attitude qui n'était, semble-t-il, pas très correcte et qui a provoqué la faillite de Swissair.
Au pénal, nous disposerions d'un partenaire supplémentaire qui pourrait nous aider, à savoir les actionnaires de Swissair également concernés par cette plainte pénale. Leur aide peut être très intéressante pour la démarche de la curatelle que nous soutenons.
We zullen die zodoende samen kunnen ondernemen.
De heer Hugo Vandenberghe (CD&V). - De vice-eerste minister stelt dat de rechtsregel le pénal tient le civil en l'état niet van toepassing is wanneer de curator in Zwitserland een klacht indient, terwijl dat in België wel het geval zou zijn. Dat zal dan in de loop van de burgerlijke procedure moeten blijken.
Mme Marie-Hélène Crombé-Berton (MR). - Je me réjouis de la réponse du ministre. Une plainte en Belgique pourrait effectivement être nuisible aux intérêts civils. Il est donc préférable de ne pas en arriver là. Comme l'a souligné M. Vandenberghe, une plainte au pénal déposée en Suisse et à laquelle nous nous joindrions ne lierait pas les tribunaux civils belges.
M. Johan Vande Lanotte, vice-premier ministre et ministre du Budget et des Entreprises publiques. - C'est ce que nous espérons.
De heer Luc Willems (VLD). - Er zijn initiatieven genomen om ons bij de klacht in Zwitserland aan te sluiten. Wat de situatie in België betreft, is de vice-eerste minister duidelijk over de mogelijke juridische gevolgen. We moeten er goed op letten dat de zaak niet verjaart. Stel dat de zaak in Zwitserland als een pudding in elkaar zakt en we vervolgens moeten vaststellen dat ze in België is verjaard. Ik hoop dat de deskundigen van de vice-eerste minister de zaak goed volgen, zodat we de verjaring vermijden.