Schriftelijke vraag nr. 6-378

van Bert Anciaux (sp.a) d.d. 8 januari 2015

aan de minister van Financiën, belast met de Bestrijding van de fiscale fraude

Wapenhandel en wapentrafiek - Grenscontrole door de douane - Efficiëntie

wapenhandel
douanecontrole
officiële statistiek
Saoedi-Arabië
Israël
zwarte handel

Chronologie

Vraag nr. 6-378 d.d. 8 januari 2015 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Tussen 1991 en 2003 werden de grootste onderdelen van het Belgisch beleid inzake buitenlandse wapenhandel een bevoegdheid van de Gewesten. Er werd sindsdien een zekere communautaire rust gerealiseerd, althans inzake de wapenexportdossiers. Maar er resten nog steeds bevoegdheden inzake wapenhandel bij de federale overheid. Daardoor is het uiterst moeilijk en moeizaam om een globaal overzicht te verwerven van de buitenlandse wapenhandel van ons land.

Exportcontrole vraagt in alle landen samenwerking tussen verschillende overheidsdiensten, maar de verdeling over de verschillende constitutionele entiteiten van de Belgische federatie voegt hier nog een laag van complexiteit aan toe. Dat is duidelijk indien we de wetgevende en de controlerende taak van de parlementen inzake de controle op wapenhandel van nabij bekijken. Volksvertegenwoordigers kunnen in hun halfrond slechts op deelaspecten van de omvattende wapenhandelproblematiek ingaan.

Federale parlementsleden kunnen toezicht houden op en koppelingen maken tussen het Belgische buitenlandse veiligheidsbeleid (Buitenlandse Zaken), de verkoop en export door het Belgisch leger (Defensie en Economische Zaken), de erkenning van wapenhandelaars en tussenhandelaars (Justitie), de bestrijding van illegale wapenhandel door de politiek (Binnenlandse Zaken), nucleaire non-proliferatie (Energie), de efficiëntie van grenscontrole door de douane (Financiën) en de beveiliging van de nationale en regionale luchthavens (Mobiliteit en Binnenlandse Zaken).

Parlementsleden uit de Gewest- en Gemeenschapsparlementen controleren op hun beurt het beleid inzake in-, uit-, en doorvoer van wapens, militair materiaal en goederen voor tweeërlei gebruik door particulieren, handelaars en producenten (Buitenlandse Handel), de regelgeving inzake de jacht (Leefmilieu) en sportschutters (Sport), en gebruik van folkloristische wapens (Cultuur).

Het ontwikkelen en aanhouden van een coherente visie, het aankaarten van problemen en het lanceren van nieuwe voorstellen zijn in deze context uitermate moeilijk.

Maar daar ligt een taak en opdracht van de Senaat die net inzake deze transversale bevoegdheden een onderzoek kan voeren.

In het kader van de voorbereiding van een informatieverslag ter zake verzoek ik de minister een antwoord te verstrekken op volgende vragen:

1. Welke wapens (type en hoeveelheid) heeft de douane de voorbije jaren 2012, 2013 en 2014 gecontroleerd en onderzocht?

2. Bij wie werden deze gecontroleerde wapens aangekocht tijdens deze jaren?

3. Aan wie werden deze gecontroleerde wapens verkocht tijdens deze jaren?

Graag dus een overzicht per wapen: waar of van wie het aangekocht werd en wanneer.

4. Wat was de kostprijs van de door de douane gecontroleerde wapens en dit per controle in de jaren 2012, 2013 en 2014?

5. Wat was de verkoopprijs van de gecontroleerde wapens en dit per controle in de jaren 2012, 2013 en 2014?

6. Op welke wijze controleert de douane de uitvoering van de recent omgezette Europese richtlijn inzake de overdracht van defensiegoederen tussen de EU-lidstaten? Is er een rapport over deze overdracht en over de controle erop? Over welke overgedragen wapens gaat het? Waar, wanneer en hoe werden deze wapens overgedragen in de jaren 2012, 2013 en 2014?

7. Werden er wapens gecontroleerd en onderschept die gekocht of geleverd werden aan landen waar één of meerdere Gewesten géén wapenleveringen voor goedkeuren? In concreto, heeft de douane tijdens de jaren 2012, 2013 en 2014 wapens gecontroleerd en mogelijk in beslag genomen die verkocht of aangekocht werden aan en van landen waar Vlaanderen of Wallonië geen wapenexport voor goedkeurt? Zijn er controles geweest op leveringen of aankopen met onder andere Saoedi-Arabië en Israël?

8. Hebben de minister en de douane de indruk dat ze op een voldoende efficiënte wijze de grenscontrole op wapenhandel kunnen realiseren? Zo neen, waarom niet? Wat is er nodig om deze controle wel efficiënt te laten verlopen?

9. Hoe zal de minister ervoor zorgen dat er een grondige politieke en maatschappelijke controle en een debat mogelijk zal zijn over de controle en de efficiëntie van deze controle op wapenexport en wapenaankopen van en door de Belgische douane?

Antwoord ontvangen op 11 februari 2015 :

1) De algemene administratie Douane en Accijnzen (AADA) controleert in principe door middel van een fysieke controle de in- en uitvoer van de vuurwapens zoals deze zijn opgenomen in de Europese militaire lijst en weergegeven worden in de codes 93.01 tot 93.03 van het Geharmoniseerd Systeem.

Wapens worden in principe door het selectiesysteem van de AADA gestopt, waardoor de goederen nooit automatisch worden vrijgegeven. In 2012, 2013 en 2014 werd volgens dit systeem gewerkt, waarbij sinds 2014 het aantal selecties worden bijgehouden.

* : exclusief december 2014.

Overtredingen rond vuurwapens vastgesteld door brigades en opsporingsdiensten binnen België :

– 2012 : geen ;

– 2013 : 3 (3 revolvers, waarvan 1 met kaliber .38 en de andere ongekend) ;

– 2014 : 1 (één riotgun).

Bij deze gevallen ging het om vaststellingen door brigades binnen België op basis van de Wapenwet van 2006 en niet om overtredingen bij in-, uit- of doorvoer.

2) In antwoord op vraag 2) en 3) kan ik melden dat de AADA, in het kader van het privacybeleid, enkel gemachtigd is de gegevens openbaar te verstrekken zoals deze die zij dient te melden aan de daartoe bevoegde instanties inzake statistiek.

3) Zie antwoord 2).

4)

5) De douane beschikt niet over dergelijke commerciële gegevens en kent enkel de waarde van de transacties, die verrekend zit in de douanewaarde (zie vraag 4)).

6) De Europese richtlijn inzake de overdracht van defensiegoederen heeft betrekking op de transfers binnen de Europese Unie. De AADA voert enkel controles uit op het inkomende en uitgaande handelsverkeer ten aanzien van derde landen met de Europese Unie en niet op het intracommunautaire verkeer. Bijgevolg is de Douane niet in het bezit van cijfers terzake.

7) In- en uitvoeren van wapens die aan de AADA worden aangeboden, moeten vergezeld zijn van een passende vergunning afgeleverd door het bevoegde Gewest.

Uit de beschikbare informatie blijkt dat in de periode van 2012 tot 2014 geen inbreuken werden vastgesteld op de vigerende wetgeving.

Zoals gesteld in antwoord 1), zijn alle vuurwapens bij in- en uitvoer zoals deze zijn opgenomen in de Europese militaire lijst vergunningsplichtig en worden derhalve aan controle onderworpen.

8) De AADA is voorstander van meer afstemming en uitwisseling van informatie tussen het federale niveau, in casu AADA voor het hanteren van een geharmoniseerd nationaal controlebeleid voor wat betreft in- en uitvoer en het regionale niveau bevoegd voor het gewestelijk beleid en het bepalen van de eigen wetgeving. Een intensere formele samenwerking dringt zich op.

Het ontwikkelen van een gemeenschappelijk visie door de bevoegde instanties op de diverse niveaus is een uitdaging en een oplossing hiervoor is het herwaarderen van het destijds ingestelde interdepartementaal comité voor de strijd tegen illegale wapenhandel.

In de strijd tegen de illegale handel blijkt dat de meeste van deze stromen verlopen via de Balkan en een specifieke monitoring van criminelen of terroristische groeperingen vereisen waarbij de federale gerechtelijk politie de regie voert.

Daarnaast biedt de aanwezigheid van de AADA op de comités en adviesraden van de nationale veiligheidsdiensten de kans om kennis te nemen van de diverse problematieken, tendensen en risico’s opdat zij daar haar controles en selecties kan op aansturen.

9) Elk initiatief dat bijdraagt tot een grotere efficiëntie in de strijd tegen de illegale wapenhandel zal gesteund worden.