Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 6-1568

van Jean-Jacques De Gucht (Open Vld) d.d. 4 oktober 2017

aan de vice-eersteminister en minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken, belast met de Regie der gebouwen

Schengengebied - Principe van vrij verkeer - Vluchten - Identiteitscontroles - Doorvoeren van onaangekondigde occasionele controles - Derogatiemogelijkheden

luchtvervoer
politiecontrole
vrij verkeer van personen
Akkoord van Schengen
persoonlijke gegevens

Chronologie

4/10/2017Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 2/11/2017)
5/4/2018Rappel
9/12/2018Dossier gesloten

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1569
Heringediend als : schriftelijke vraag 6-2168

Vraag nr. 6-1568 d.d. 4 oktober 2017 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Uit onderzoek door Nederlandse media (BNR nieuwsradio) blijkt dat zeker tien luchtvaartmaatschappijen binnen het Schengengebied geen identiteitscontrole doen bij het inchecken. Diverse medewerkers van de radio gingen de afgelopen tijd binnen Europa op vakantie met enkel handbagage en hoefden nergens hun identiteitsbewijs te laten zien. De tickets waren online geboekt en om in te checken hoefden alleen de boarding passes te worden gescand.

Luchtvaartmaatschappijen weten dus niet wie er aan boord van hun vliegtuig zit. Wettelijk gezien hoeven ze ook niet te controleren, want als je binnen Schengengebied vliegt is er vrij verkeer van goederen en diensten.

Alvast tien maatschappijen geven aan dat ze inderdaad geen identiteitscontrole verrichten bij de gate als het om vluchten binnen het Schengengebied gaat. Daar zitten grote maatschappijen bij als EasyJet, Tui, Lufthansa, Ryanair en KLM.

Vrij reizen binnen Europa zonder te veel rompslomp is een belangrijke verworvenheid van de eengemaakte markt met vrij verkeer van personen. In het geval van daadwerkelijke terroristische dreiging kan een systematische controle van de identiteit van reizigers binnen het Schengengebied worden uitgevoerd, zoals heden in Frankrijk geschiedt.

Een gulden middenweg ligt in het onaangekondigd doorvoeren van steekproeven en occasionele controles zonder dat dit het principe van het vrij verkeer van personen binnen Schengengebied doorkruist.

Wat betreft het transversaal karakter van deze vraag : in het Vlaams regeerakkoord wordt er aandacht besteed aan het voorkomen van radicalisering en is er sprake van « het oprichten van een cel met experten uit de diverse beleidsdomeinen om radicalisering te voorkomen, te detecteren en te remediëren, met één centraal aanspreekpunt en in samenwerking met andere overheden ». De coördinatie van deze cel ligt bij het Agentschap Binnenlands Bestuur. Vooral wat betreft de proactieve aanpak en de handhaving vervult de federale overheid een sleutelrol. In de toekomst zal ook een federale ambtenaar van de federale overheidsdienst (FOD) Binnenlandse Zaken deel uitmaken van deze cel. Het betreft aldus een transversale gewestaangelegenheid. Ik verwijs tevens naar het recente actieplan van de Vlaamse regering ter preventie van radicaliseringsprocessen die kunnen leiden tot extremisme en terrorisme.

Ik had dan ook graag een antwoord gekregen op de volgende vragen :

1) Klopt de informatie dat als er geen bagage wordt ingecheckt bij vluchten binnen het Schengengebied, een passagier nooit een identiteitsbewijs hoeft te laten zien ? Was u geïnformeerd over het feit dat er geen identiteitscontroles (meer) plaatsvinden op Belgische luchthavens ? Zo ja, hoe oordeelt u hierover ? Zo nee, waarom niet ?

2) Kunt u meedelen hoeveel luchtvaartmaatschappijen die actief zijn op onze luchthavens de identiteit van hun passagiers niet checken ? Kunt u daarbij meedelen om hoeveel passagiers het jaarlijks gaat ? Zo nee, waarom niet ?

3) Wat vindt u van het feit dat bij bepaalde maatschappijen wel de bagage wordt gecontroleerd, maar niet het identiteitsbewijs van passagiers die reizen binnen het Schengengebied wordt gecontroleerd ? Kan u meedelen hoe dit past binnen de strengere handhaving in het kader van terrorisme ?

4) Wat zijn de (Europese) afspraken over identiteitsbewijscontroles bij vluchten binnen het Schengengebied ? Welke partijen zijn precies waarvoor verantwoordelijk ? Kunt u hierbij ingaan op de verdeling van verantwoordelijkheden tussen lidstaten, luchthavens, luchtvaartmaatschappijen en veiligheids- en handhavingsdiensten ?

5) In welke gevallen kunnen identiteitsbewijscontroles binnen het Schengengebied worden ingevoerd ? Kunnen lidstaten binnen het Schengengebied hier een eigen afweging van maken ? Zo ja, op welke gronden en zo nee, kunt u dan ingaan op de Franse situatie ?

6) Welke regels, rollen en verantwoordelijkheden hebben luchtvaartmaatschappijen en luchthavens bij identiteitscontroles binnen het Schengengebied ? Wat kunnen zij precies controleren ?

7) Welke afspraken zijn er met vliegtuigmaatschappijen en Belgische luchthavens gemaakt over de noodzaak om identiteitsbewijscontroles uit te voeren op vluchten binnen het Schengengebied ? Welke eigen afwegingen kunnen zij hierin maken om al dan niet over te gaan tot identiteitsbewijscontroles ? Wat is de taakverdeling tussen de politie en luchtvaartmaatschappijen bij de identiteitscontrole van luchtvaartpassagiers ?

8) Klopt de informatie dat indien luchtvaartmaatschappijen het identiteitsbewijs controleren om te zien of de naam overeenkomt met die op de boardingpass, zij een boete kunnen krijgen ? Zo nee, wat zijn dan de regels ? Zo ja, hoeveel boetes zijn er in 2016 en 2017 uitgedeeld ?

9) Wat vindt u van de gulden middenweg om met alle maatschappijen af te spreken om occasioneel en onaangekondigd identiteitscontroles door te voeren ? Bent u er voorstander van om deze maatregel in te voeren binnen bepaalde voorwaarden ? Zo neen, waarom niet ? Zo ja, kan u dit toelichten ?

10) Hoe ziet u het spanningsveld tussen het nemen van maatregelen om de identiteit te controleren om de veiligheid te waarborgen en het recht tot vrij reizen binnen het Schengenverdrag ? Wat zijn de alternatieven voor de identiteitscontroles door de maatschappijen om zicht te houden op bewegingen van personen die in beeld zijn bij de veiligheidsdiensten ? Wat zijn hiervan de consequenties voor de overheid, luchthavens en luchtvaartmaatschappijen ?

11) Welke rol speelt de implementatie van de Europese richtlijn (EU) 2016/681 van het Europees Parlement en de Raad van 27 april 2016 over het gebruik van persoonsgegevens van passagiers (PNR-gegevens) voor het voorkomen, opsporen, onderzoeken en vervolgen van terroristische misdrijven en ernstige criminaliteit om de geconstateerde problemen op te lossen ? Wanneer is de implementatie voorzien ? Welke afspraken zijn hier binnen Europa over gemaakt ? Op welke wijze wordt de richtlijn in ons land geïmplementeerd en in hoeverre zijn luchtvaartmaatschappijen hierbij betrokken ?