Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-9320

van Nele Lijnen (Open Vld) d.d. 11 juni 2013

aan de vice-eersteminister en minister van Landsverdediging

Marinemanoeuvres - Sonarapparatuur - Schade voor walvisachtigen waaronder dolfijnen

zeezoogdier
marine
walvis
militaire oefening
dierenbescherming

Chronologie

11/6/2013Verzending vraag
11/7/2013Antwoord

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-9321
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-9322

Vraag nr. 5-9320 d.d. 11 juni 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

In 2004 deed het Europees Parlement een aanbeveling om niet langer gebruik te maken van sonarapparatuur bij marinemanoeuvres. Die aanbeveling kwam er nadat een wetenschapper vaststelde dat net voor het massale aanspoelen en sterven van walvisachtigen waaronder dolfijnen op de Canarische eilanden zeeoorlogsmanoeuvres hadden plaatsgevonden waarbij sonars explosies op middengolffrequenties hadden geproduceerd. Dat dient om vijandelijke onderzeeërs op te sporen. Negen jaar na het instellen van het sonarverbod kan men besluiten dat dit de juiste beslissing was, aangezien dergelijk sterftes zich niet langer voordoen. Walvissen reageren zeer gevoelig op sonarapparatuur. Ze raken in paniek en hun duikgedrag raakt verstoord waardoor ze aanspoelen en sterven.

Ik heb daarom de volgende vragen:

1) Wordt sonarapparatuur ook door onze marine gebruikt bij oefeningen? Zo ja, hoe vaak gebeurt dat jaarlijks en op welke locaties?

2) In de Noordzee bevinden zich uiteraard niet dezelfde zeezoogdieren als in de wateren rond de Canarische eilanden, maar toch krijgen wij ook jaarlijks te maken met het mysterieuze aanspoelen van walvisachtigen. Kunnen die sterftes in verband gebracht worden met het gebruik van de militaire sonar?

3) Bent u bereid om het gebruik van de sonar tevens te verbieden voor onze marine bij marine-oefeningen om de gezondheid van de aanwezige zeezoogdieren te vrijwaren, nu het proefproject in de Canarische eilanden het nut van zo'n verbod heeft bewezen?

Antwoord ontvangen op 11 juli 2013 :

Het geachte lid gelieve hierna het antwoord te willen vinden op de door haar gestelde vragen.

1. Aan boord van de fregatten van de Belgische Marine wordt enkel een actief/passieve rompsonar gebruikt die opereert in een frequentiebereik tussen 6,4 en 8 kHz en een maximaal bereik heeft van 10 000 yards (+/- 9 km). Het zijn echter vooral de gesleepte laagfrequente actieve sonars die schadelijk zouden kunnen zijn voor zeezoogdieren. Dit type sonar is niet in gebruik bij de Marinecomponent. De Belgische fregatten gebruiken hun sonar tijdens de deelname aan diverse oefeningen, vooral in de Europese wateren.

2. Er is niet altijd een wetenschappelijke verklaring gevonden voor het aanspoelen van walvisachtigen aan onze kusten. Soms zijn ziekte of vervuiling de oorzaak. Er is echter nooit een oorzakelijk verband tussen deze sterftes en het gebruik van sonars gevonden.

3. Als duurzame voorzorgsmaatregel, worden er aan boord van de Belgische fregatten, tijdens het gebruik van de sonar, op de navigatiebrug steeds bijkomende uitkijken geplaatst. Wanneer deze bemanningsleden zeezoogdieren opmerken worden de uitzendingen met de sonar onmiddellijk onderbroken. Bovendien loopt er actueel een procedure voor de verwerving van een onderwatergeluidbeheersprogramma. Aan de hand van dit systeem zal de gebruiker kunnen nagaan welke zeezoogdieren hij kan verwachten in het operatiegebied en hoe gevoelig het gehoor van deze dieren is. Op deze wijze wordt er rekening gehouden met de aanwezige zeezoogdieren in de zone.