Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-7952

van Nele Lijnen (Open Vld) d.d. 23 januari 2013

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Beliris en de Federale Culturele Instellingen

De schandalen in Duitsland rond orgaantransplantatie

orgaantransplantatie
Duitsland

Chronologie

23/1/2013Verzending vraag
22/2/2013Antwoord

Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-2887

Vraag nr. 5-7952 d.d. 23 januari 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

De stichting Eurotransplant is een serviceorganisatie voor de samenwerkende transplantatiecentra, laboratoria en donorziekenhuizen binnen zeven landen. In casu betreft het België, Duitsland, Kroatië, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk en Slovenië. Eurotransplant zet zich in voor een optimaal gebruik van beschikbare donororganen door de best mogelijke match te maken tussen donororgaan en ontvanger. De verdeling (allocatie) van organen is gebaseerd op medische en ethische gronden. De voordelen van samenwerking vloeien voort uit het werken met één donor reporting systeem en één centrale wachtlijst. Per jaar regelt Eurotransplant de verdeling van ongeveer 7000 donororganen. Dankzij de samenwerking tussen landen stijgen de kansen voor hoog urgente patiënten. Onderlinge solidariteit maakt bovendien hulp mogelijk aan speciale groepen, zoals kinderen en patiënten met een zeldzame bloedgroep of een zeldzaam weefseltype

Diverse recente schandalen in Duitsland ondergraven de integriteit van het bestaande systeem en roepen vragen op met betrekking tot de controle op het toekennen van de plaatsen op de donorlijsten. In de universiteitskliniek van Leipzig hebben artsen patiënten zieker doen voorkomen dan ze waren, zodat ze meer kans maakten op een nieuw orgaan. Afgelopen zomer kwam orgaandonatiefraude in Göttingen en Regensburg aan het licht; in dit laatste geval lieten twee Duitse artsen zich door patiënten betalen om hoger op de wachtlijst voor orgaandonatie te komen. Daardoor overlijden patiënten die eerder aan de beurt konden komen. Op de wachtlijst voor orgaantransplantaties werden in 2010 en 2011 gegevens van meer dan twintig patiënten in Göttingen zo veranderd dat ze bovenaan kwamen te staan en snel werden geopereerd. Onder de bevoordeelde patiënten bevonden zich vreemd genoeg vier Jordaniërs. Om hen in het Europese orgaandonatiesysteem te loodsen, werd als woonplaats de kliniek in Regensburg opgegeven. Bovendien voerden Dokter O. en zijn chef in de Jordaanse hoofdstad Amman zeven transplantaties uit. De kans is zeer reëel dat het niet om één enkel incident gaat. De Süddeutsche Zeitung meent, op grond van gegevens over de jaren na het vertrek van Dokter O., dat in Regensburg de manipulaties met de wachtlijsten gewoon zijn doorgegaan.

Ik heb dan ook volgende vragen voor de minister:

1) Hoe reageert u op de diverse schandalen in Duitsland rond orgaantransplantaties en het bevoordelen van bepaalde patiënten tegen betaling? Kan u dit uitvoerig toelichten?

2) Kan u aangeven of Belgische patiënten hierdoor benadeeld zijn en zo ja, om hoeveel patiënten gaat het? Kan u uitvoerig toelichten hoe u dit onderzoekt?

3) Kan u aangeven hoe men dergelijke schandalen in de toekomst kan voorkomen en bent u het met me eens dat er een strenger toezicht moet komen alsook een betere controle? Zo ja, kan u dit zeer concreet toelichten? Zo neen, waarom niet?

4) Kan u gedetailleerd toelichten welke concrete stappen u hieromtrent heeft gezet bij enerzijds Eurotransplant en anderzijds bij uw Duitse evenknie?

5) Kan u voor respectievelijk de laatste vijf jaar aangeven of er nog andere gevallen bekend zijn binnen de landen die lid zijn van Eurotransplant waarbij bepaalde patiënten werden bevoordeeld ten koste van anderen?

6) Hoe reageert u op de praktijk die blijkbaar toegelaten is om niet EU burgers te domiciliëren in het ziekenhuis om hen aldus binnen te loodsen in het Europese orgaandonatiesysteem? Wordt dit ook in ons land toegepast en zo ja, kan u dit toelichten en aangeven om hoeveel mensen het gaat, en dit respectievelijk voor de laatste drie jaren op jaarbasis?

Antwoord ontvangen op 22 februari 2013 :

1 Deze schandalen zijn ontoelaatbaar. De altruïstische daad voor orgaandonatie verdient respect, het kan niet dat deze op een of andere manier misbruikt wordt. De Belgische wet van 1986 voorziet in artikel 4 dat donaties van organen van overleden donoren vrijwillig en onbetaald zijn. Het wegnemen van organen moet plaatsvinden zonder winstoogmerk.

2 Er is geen enkele indicatie dat Belgische patiënten benadeeld zouden zijn geweest. De misbruiken werden enkel vastgesteld bij patiënten op de Duitse leverwachtlijst. De allocatie (verdeling) van de lever wordt nationaal geregeld. Dit betekent dat aan de patiënt met de hoogste medische code (met andere woorden de ziekste patiënt) eerst het orgaan wordt aangeboden. Iedere beschikbare lever wordt verdeeld in het land waar het orgaan verkregen is. Er is wel een solidariteit tussen de landen wanneer het gaat om een zeer dringende aanvraag voor een leverorgaan. Eurotransplant regelt steeds de allocatie en doet steeds een audit bij patiënten met een hoge medische code.

3 De transplantatiecentra in België werken met een multidisciplinair team dat iedere patiënt in een stafvergadering voorstelt. Op basis van een gemeenschappelijke consensus wordt de patiënt al of niet op de wachtlijst ingeschreven. Het zijn de transplantatiecoördinatoren die de medische gegevens bij Eurotransplant inbrengen. Wanneer een patiënt een hoge score heeft en hoog op de wachtlijst staat, krijgt iedere coördinator en arts van het team een automatische mail van Eurotransplant met de informatie. Doordat deze gegevens door iedereen worden gezien en kunnen opgevolgd worden, geeft dit een automatische controle.

In het kader van de omzetting van de Europese richtlijn in de wet betreffende het wegnemen en transplanteren van organen die de kwaliteit en veiligheid van menselijke organen waarborgen alsook de beschikbaarheid van organen en de efficiëntie en de toegankelijkheid van het transplantatiestelsels verbeteren in de Europese Unie zal de overheid inspecteurs aanstellen die de Belgische transplantatiecentra zullen controleren. Door de installatie van een college voor de toetsing van de kwaliteit in de transplantatiegeneeskunde, zal er tevens een mogelijkheid tot audit zijn.

4 Eurotransplant heeft de overheden van de samenwerkende landen direct ingelicht omtrent het misbruik in Duitsland. Ieder land alsook de Duitse overheid wil maatregelen nemen om dergelijk voorval te voorkomen naar de toekomst toe. Er is dan ook een overleg gepland tussen de landen om na te gaan hoe men nationaal te controle doet en welke maatregelen Eurotransplant kan doen om een nog efficiëntere opvolging te doen.

5 De laatste vijf jaar is er geen enkele melding geweest van patiënten die werden bevoordeeld ten koste van anderen.

6 Het huidige artikel 13ter van de wet van 13 juni 1986 voorziet dat “Om als kandidaat receptor te worden ingeschreven in een Belgisch transplantatiecentrum, moet elke persoon, hetzij de Belgische nationaliteit hebben of in België gedomicilieerd zijn sinds minstens zes maanden, hetzij de nationaliteit hebben van een staat die hetzelfde toewijzingsorganisme voor organen deelt of sinds minstens zes maanden in deze staat gedomicilieerd zijn.” Daarboven, als er voor een orgaan geen ontvanger op de wachtlijst bestaat, kan het orgaan toegewezen worden aan een kandidaat-ontvanger die niet aan de voorwaarden van nationaliteit of woonplaats voldoet.

Voor de drie laatste jaren werden er in België drie non Europese unie recipiënten getransplanteerd met een deceased donor: twee in 2010 en een in 2012. Bij twee van deze patiënten was het een tweede transplantatie na een levende donatie; bij de derde was het voor een patiënt High Urgent (HU) die toevallig in ons land verbleef op dat moment.