|
|
De extra dag verlet voor de bloeddonatie van ambtenaren en de gevolgen hiervan op de veiligheid van het bloed
Rode Kruis
bloedtransfusie
ambtenaar
overheidsapparaat
verlof om sociale redenen
| 22/11/2012 | Verzending vraag |
| 4/12/2012 | Antwoord |
Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-2436
De Belgische wetgeving bepaalt dat een bloedgift enkel onbezoldigd kan gebeuren. Ook de Europese richtlijnen bevelen dit aan. Bloedgiften tegen betaling kunnen ertoe leiden dat mensen uit foute beweegredenen bloed doneren. Er zouden zich mensen met risicogedrag kunnen aandienen zonder altruïstische beweegredenen. Tot voor kort was er een juridische grijze zone voor recuperatie in natura verbonden aan de bloedgift. Onder deze laatste categorie valt ook de vrije dag voor federale ambtenaren die bloed geven.
Op 3 september 2011 uitte het Rode Kruis zijn bezorgdheid omtrent de veiligheid van een kleine groep donaties. Zo maakte het Rode Kruis bekend dat binnen de groep ambtenaren het risico bestaat dat enkelingen bloeddonatie gebruiken louter en alleen om een extra dag vakantie te kunnen nemen. Dat werd daags nadien bevestigd in lezersbrieven en reacties van ambtenaren in diverse kranten. Bij vier giften op een jaar gaat het al gauw om vier extra dagen. Hierbij zou deze kleine groep de vragenlijst voorafgaand aan de gift verkeerd kunnen invullen. Zoals ook bleek uit de discussie over mannen die seks hebben met mannen, is de medische vragenlijst essentieel als men garanties op veilig bloed wil hebben. Men heeft het hier wel degelijk over een kleine groep, doch voor het Rode Kruis primeert terecht de veiligheid van het bloed op het recht om bloed te geven.
Studies tonen aan dat de vragenlijst en de eerlijkheid waarmee die vragenlijst wordt ingevuld, cruciaal zijn. In de hoop weinig voorkomende, doch gevaarlijke misbruiken te voorkomen stelt de Belgische wetgeving dat bloeddonatie enkel onbezoldigd kan gebeuren, al laat ze recuperaties in natura open.
De juridische grijze zone in verband met een extra dag verlof werd recentelijk weggewerkt door een uitspraak van het Europees Hof van Justitie. Het Hof stelt het in paragraaf 7 van haar uitspraak van 9 december jongstleden als volgt: `Ingevolge artikel 2 van aanbeveling nr. R (95) 14 van het Comité van ministers aan de lidstaten van de Raad van Europa inzake de bescherming van de gezondheid van donoren en ontvangers in het kader van bloedtransfusies, vastgesteld op 12 oktober 1995, wordt "de donatie van bloed, plasma en celbestanddelen [...] geacht vrijwillig en onbetaald te zijn geschied wanneer een persoon deze geheel uit eigen wil verricht en daarvoor geen enkele vorm van betaling in contanten of anderszins ontvangt. Hiervan is sprake bij de toekenning van tot compensatie strekkende vakantie die langer is dan de tijd die redelijkerwijs noodzakelijk is voor de donatie en de verplaatsing."'
Naar aanleiding van dit arrest won mevrouw Inge Vervotte juridisch advies in, waarin duidelijk werd gesteld dat 'het ontzeggen van vergoedingen of compensaties evenwel helpt te beletten dat bloeddonoren uit hun donaties financieel voordeel kunnen halen, hetgeen zonder twijfel een factor is die kan bijdragen tot een hoog veiligheidsniveau van bloed en bloedbestanddelen, en daarmee tot de bescherming van de volksgezondheid'. Toch vond mevrouw Inge Vervotte dit een onvoldoende reden om de compensatiedag voor federale ambtenaren af te schaffen.
Wat is de mening van de staatssecretaris omtrent dit onderwerp? Gaat de staatssecretaris ermee akkoord dat de compensatiedag die men nu krijgt bij bloeddonatie sommige mensen kan aanzetten tot het anders invullen van de vragenlijst van het Rode Kruis? Wat gaat de minister op federaal niveau doen om dit misbruik in de toekomst tegen te gaan? Zal hij de Belgische wetgeving aanpassen aan de Europese richtlijnen, met andere woorden: wordt de compensatiedag afgeschaft net zoals dat het geval is voor de Vlaamse ambtenaren? Zo niet, waarom niet? Zal de minister het juridisch advies inwinnen van het Rode Kruis, dat het essentieel vindt dat de vragenlijst eerlijk wordt ingevuld?
Het Europees Parlement en de Raad van Europa stellen in verschillende resoluties, aanbevelingen en richtlijnen met betrekking tot de bescherming van de gezondheid van donoren en ontvangers van bloedtransfusies dat een bloedgift vrijwillig en onbetaald gebeurt. De toekenning van een verlof dat langer duurt dan de gift en verplaatsing beschouwt de Raad van Europa daarom als een compensatie die onverenigbaar is met het vrijwillig en onbetaald karakter van de donatie.
Ook het Rode Kruis Vlaanderen en le Service du Sang de la croix rouge de Belgique zijn gekant tegen de toekenning van een dag verlof aan personeelsleden die bloed geven. Het vooruitzicht van een extra vrije dag is volgens het Rode Kruis voor sommige kandidaat-donoren een voldoende reden om de vragenlijst met betrekking tot de beoordeling van een mogelijk verhoogd risico voor overdracht van besmettelijke aandoeningen via bloedtransfusies bewust foutief in te vullen.
Gelet op de medische en juridische bezwaren wordt het verlof van één werkdag voor een bloedgift, vervangen door een verlof waarvan de duur gelijk is aan de nodige tijd om bloed te geven en een maximale verplaatsingstijd (heen en terug) van twee uur. Het ontwerp van koninklijk besluit dat deze nieuwe regeling invoert, werd door de ministerraad goedgekeurd en wordt binnenkort aan de Koning ter ondertekening voorgelegd.
Onder de ‘nodige tijd’ wordt verstaan de tijd voor de registratie, het invullen van de medische vragenlijst, het medisch onderzoek, de afname en een korte rustpauze. Een bloedgift kan gebeuren in een bloedtransfusiecentrum of bij een bloedafname ten lande georganiseerd door een lokale afdeling van het Rode Kruis of in samenwerking met de werkgever.
Dezelfde regeling zal volgens het ontwerp van koninklijk besluit ook van toepassing zijn op het geven van plasma en plaatjes.